Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=37071 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 375 (rot) / 429 (schwarz)
IOHANNES DE TURRECREMATA. IOHANNES KECK. VARIA
Olim: M 33    Papier   177 Bl.   295×215   Göttweig, 1470-1471
 Volldigitalisat



 Wasserzeichen:  Metadaten  |  Vorschau Bilder  |  Einzelbilder: fol. 3, 4, 60, 67, 86, 90.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 3)

Lagen: 1I + 14.VIIII,166 + (VI-1)177
Gegenblatt zu 167 fehlt. – Reklamanten. – Foliierung des 15. Jh. von 1 - 23, dann mit moderner Bleistiftfoliierung fortgesetzt. – Fragmente in den Fälzen (zu den Spiegelblättern gehörig). Deutliche Benützungsspuren an den Seitenrändern.
Schrift: 4 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(Ir) Schriftraum: 180 × 170    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 11   
Schriftart: Gotische Kursive
Eine Haupthand, mind. vier weitere Hände (Besitzeinträge).
Schrift 2(IIra-171va) Schriftraum: 202 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 40   
Schriftart: Schlaufenlose Bastarda – Marginalien
Schrift 3(171vb-176ra) Schriftraum: 203 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 40   
Schriftart: Schlaufenlose Bastarda – Marginalien
Schrift 4(176rb-177ra) Schriftraum: 204 × 156    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 40   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Lombarden in roter und gelber Tinte.

Hs. enthält 1 Fragment
VDS, HDSVDS, HDS   Pergament   14. Jh.
Schrift:
Schriftraum: 240 × 150    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 18   
Schriftart: Textualis – Neumen
VDS: Am oberen Freirand getilgter Vermerk. HDS: Nachtrag von zeitnaher Hand einer Strophe mit gotischer Choralnotation.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Pro Seite je eine dreizeilige, kunstvolle Knospenfleuronnéeinitiale in Rot und Blau mit Fleuronnéestäben. Lombarden abwechselnd in Rot und Blau,

Einband: Gotisch     Streicheisenlinien   Blindstempel        
Ledereinband über Holz, ehemals zwei Schließen, pro Deckel ehemals fünf Metallbeschläge. Leder ist stark abgerieben, so dass die Stempel nur noch schlecht erkennbar sind, vor allem am Vorderdeckel. Das Holz darunter wird stellenweise sichtbar, Kratz- und Schnittspuren. Auf dem Vorderdeckel Pergamenttitelschild: Expositio super regula sancti Benedicti domini I[oannis] de Turrecremata. Zudem auf dem Titelschild und dem Einbandleder Olim-Signatur(en) in unlesbarer roter Tinte, darunter Spuren einer älteren Signatur in schwarzer Tinte (1724?). Auf dem Einbandrücken im ersten Bund ein Papiertitelschild aus dem Barock (unleserlich), im dritten ein weiteres aus der Barockzeit mit Olim-Signatur (M 33) und im vierten Bund das Titelschild mit der Signatur nach dem Katalog von Vinzenz Werl (19. Jh.).


(Ir) Zwei Besitzvermerke, einmal von der Hand desselben Schreibers, von dem das darunter folgende Inhaltsverzeichnis stammt: Gotbey possessor huius libri. Darunter von einer anderen Hand des 15. Jahrhunderts Gotbey possor [!] huius libri. Darunter teils radiert Gotbey. Daneben von einer Hand des späten bzw. frühen 16. Jahrhunderts (?) Frater Sebast[ian]. (171va): Besitzeintrag des Stiftes Göttweig im Kolophon in roter Tinte: Iste liber est monastery Beatissime virginis Marie in Gotbico ordinis sancti Benedicti. (176rb) Datierung und Schreibername: Anno LXXImo. Frater P. (VDS, HDS) Mehrere radierte Inhaltsvermerke sowie Besitzvermerke, auf dem HDS: Wolfgang unndt (?) schuldig wol, unndt [...] Wolfgang. (Ende 15. bzw. 16. Jh.)
Astrid Breith, Magdalena Lichtenwagner (Juni 2020), Wasserzeichen: Maria Stieglecker, März 2022
"GW", "Hain", "Kaeppeli", "VL", "PL", "CCCM 57"
alle Initien
(VDS, HDS) Hymnar-Fragment. 14. Jh.
(VDS) Inhaltsverzeichnis.
(Ir) Inhaltsverzeichnis. Besitzvermerke.
(IIr-161ra) Iohannes de Turrecremata OP Expositio regulae s. Benedicti (Drucke: GW M48229; Hain 15734 u.ö. – Kaeppeli 2723). (IIra-IIIva) Kapitelverzeichnis, (1ra-161ra) Text. Leer: IIIvb. Vergleiche Melk, Cod. 959, 1r-172v, dat. 1456, als mögliche Vorlage aufgrund nahezu wortgleicher Schlussschrift sowie Invocatio nach dem Explicit.
   2
IIra Tit.: (Rot) Tabula exposicionis sequentis super regula sancti Benedicti
Capitulum primum est de commendatione regulae sancti Benedicti ... — ... 153 Et ultimum et est capitulum 73 regulae quod non omnis iustitiae observatio in hac regula sit constituta.
1ra Revendissimo [!] in Christo patri ac domino domino Iohanni cardinali sancti Sixti Arsenius monachus. Cum superioribus diebus reverendissime pater reformationi ... (1rb) (Rot) Prohemium in exposicionem regule sancti patris nostri Benedicti. Accepi litteras tuas dilectissime frater domine Arseni quibus me hortatus es ... (1va) (Rot) Capitulum primum de recommendacione regule. Quoniam adiuvante domino nostro Iesu Christo expositionem regulae beatissimi ac clarissimi patris Benedicti intenturi sumus a commendatione ipsius regulae dignum duximus inchoandum ... — ... cuius et contemplatione preces tuas in hoc laboriose opere principaliter suscepimus et cuius adiutore gratia opus ipsum consummavimus tuis tuorumque fratrum orationibus misericordiam studeas recommissam facere infirmitatem. (Rot) Deo gratias. – (161ra Schlussschrift, Lokalisierung, Datierung, Schreibergebet) Explicit exposicio super regulam beatissimi patris Benedicti sic collecta per dominum cardinalem sancti Sixti Iohannem de Turrecremata wlgariter nuncupatum. Quam transscripsit in monasterio Gottwicensi Pataviensi diocesis frater ibidem professus atque finivit nono die Iulii Anno domini 1470 [9.7.1470]. Cui laus gloria virtus sit per secula cuncta. Amen. (Abgesetzte Invocatio) Explicit alme deus tu miserere mei. Ora pro me sancte Benedicte etc.

(161rb-170va) Iohannes Keck OSB Expositio super regulam s. Benedicti, Exc. De obligatione statutorum regularium (Lit.: VL IV, 1098, Nr. 34 [H. Rossmann] mit weiterer Überlieferung.). Parallelüberlieferung Melk, Cod. 959, 173r-181v.
   1
161rb Tit.: (Rot) Tractatus finalis commentariorum fratris Iohannis Keck super regula sancti Benedicti de obligacione statutorum regularium
Utinam nuptiis nostris quibus regulae professionis nostrae summula instituta maritare sataginus in unius tractatuli angustiam coartantes assit dominus noster Iesus ... — ... paulo minus meam ignorantiam non recusastis supportare praecipue tamen tibi pater abba cuius nostri operis huius finem cum principio dedicavi etc. (Rot) Explicit.
(170vb-171rb) Ordines militantes sub regula sancti Augustini. Parallelüberlieferung Melk, Cod. 959, Bl. 201r.
   1
170vb Tit.: (Rot) Sub regula beati Augustini militant religiones infrascripte
Ordo fratrum eremitarum sancti Augustini cum nigris cappis et cucullis et manicis strictis et apertis praecinctis cingulis de simplici corio ... — ... Ordo sancti Basilii cum grisea tunica scapelario blavio et zona pendente in collo in medio connodata mantello nigro ab ante aperto et capucio consuto cum barbis.
(171rb-171va) Ordines militantes sub regula sancti Benedicti. Parallelüberlieferung Melk, Cod. 959, Bl. 202rv.
   1
171rb Tit.: (Rot) Sub regula beati Benedicti militant religiones infrascripte
Ordo sancti Benedicti cum floccis nigris habentibus longas manicas et capucia in facie ampla vel cum cucullis sine manicis ... — ... Ordo monialium Cisterciensis cum floccis nigris. Ordo de monte Oliveti cum floccis albis.
(171va) Ordines militantes sub regula sancti Francisci. Parallelüberlieferung Melk, Cod. 959, Bl. 202v.
   1
Tit.: (Rot) Sub regula francisci militant religiones infrascripte
Ordo sancti Francisci cum cappis praecinctis cum cordula alba habentes tamen soleas in pedibus ... — ... Sanctus Albertus de Sicilia cum mantellis albis ab ante apertis et capuciis a retro longis.
(Rot, Schlussschrift mit Lokalisierung) Iste liber est monasterii beatissime virginis Marie in Gotbico ordinis sancti Benedicti.
(171vb-172rb) Clemens III. papa (Wibertus) Bulla de celebratione festi translationis s. Benedicti (Viterbo) (Vielleicht = D'Achery, Mabillon II, 353-358). Parallelüberlieferung u.a. Melk, Cod. 1088, p. 371-374 und Wien, Dominikanerkonvent, Cod. 207/173, 223va-224ra.
   1
174v Tit.: (Rot) Bulla Urbani pape de falsa translacione sanctissimi patris nostri Benedicti abbatis
Clemens episcopus servus servorum Dei etc. dilectis filiis abbati et conventui monasterii Cassinensis ad Romanam sedem alias ecclesiam nullo medio pertinentis salutem et apostolicam benedictionem. Privilegium felicis recordationis Urbani papae secundi praedecessoris nostri ... Urbanus episcopus servus servorum Dei omnibus ecclesiae catholicae fillis redemptoris nostri sanguine pretioso redemptis salutem et apostolicam benedictionem ... — ... Datum Capuae die kalendis Aprilis per manus Iohannis diaconi cardinalis indictione XVa anno dominicae incarnationis millesimo nonagesimo secundo pontificatus vero domini Urbani secundi anno quarto.
(172rb-172va) Bulla de falsa translatione Benedicti abbatis. Parallelüberlieferung Wien, Dominikanerkonvent, Cod. 207/173, 224rab.
   1
172rb Tit.: (Rot) Bulla alia de eadem materia
Zacharias papa tertii Gregorii successor inmediatus cum ad Cassinensis coenobii locum quem restauraverat venisset dedicandum ... — ... et bullae habentur in coenobio Cassinensi monasterio.
(172va-173rb) Miraculum ex legenda Henrici imperatoris.
   1
172va Tit.: (Rot) Ex legenda Henrici imperatoris miraculum
Inter haec beatissimi Heinrici principis gloria magis ac magis pro sinebat et gratia Dei erat cum Christo ... — ... et apud posteros per antiquitatem temporis in oblivionem non veniant. Amen.
(173rb-174va) Petrus Damianus OSB Sermo 8: In vigilia s. Benedicti abbatis (PL 144, 545-548; CCCM 57, 45-48).
   1
173rb Tit.: (Rot) Sermo domini Petri Ostiensis episcopi in vigilia sanctissimi patris nostri Benedicti abbatis a sancto Specu monasterio Mellicensi destinatus
Vigilias egregii confessoris videlicet beatissimi Benedicti fratres carissimi hodie colimus ... — ... eundem procommodum inter ipsa sollemnia contemplari mereamur in paternae gloriae maiestate regnantem. Qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. Amen.
(174va-176rb) Miraculum de s. Benedicto.
   1
174va Tit.: (Rot) In die sancti Benedicti sermo sancti Bernhardi abbatis
Sanctissimi patris nostri cuius memoria in benedictione est quia vere Benedictus est gratia et nomine festiva hodie celebramus sollemnia ... — ... Quod si mortem istam sustinuerimus credo quod tunc experiamur mortem absorptam esse in victoria nec habeat in nobis secunda mors potestatem si hac vitali morte vicerimus primam. Amen.
(Schlussschrift, Datierung, Schreibernennung) Anno LXXImo Frater P. [1471].
(176rb-177ra) Sermo de s. Scholastica.
   1
176rb Vere soror mea est, filia patris mei (Gen 20,12) Scribuntur haec verba originaliter Genesis XX capitulo. Mirum in modum mirabar (patres mei amantissimi) quod dum omnes sermonarios ceterosque libros revolvissem non potui ... — ... ut ea die quam consecrantur virgines [bricht ab].