Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=37153 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 460 (rot) / 278 (schwarz)
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT MIT THEOLOGISCHEN TEXTEN
Olim: D 24    Papier   225 Bl.   216 × 155   Mitte 15. Jh.
Handschrift aus 3 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-72); 2  (73-177); 3  (178-225)
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3  |  Einzelbilder: fol. 6, 18, 42, 54, 62, 65, 90, 114, 158, 162, 185, 216, 173.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 2)

Die einzelnen Lagen sind mit Langstichheftung lose zusammengebunden, Blattkanten brüchig, teilweise Wasserschäden.

Teil 11-72   Papier   
Lagen: 6.VI72
Moderne Bleistiftfoliierung, zeitnahe Reklamanten; die fünfte Lage ist mit zeitnaher Foliierung am unteren rechten Blattrand versehen. – Datierung nach Wasserzeichenbefund: Mitte 15. Jh.
Schrift:
Schriftraum: 155 × 113    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 29-32   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung:
Ab Blatt 25r rote Unterstreichungen und Paragraphenzeichen in Rot, rote Lombarden, vereinzelt Kapitelzählungen am Rand in Rot.
Teil 273-177   Papier   
Lagen: 8.VI168 + (VI-3)177
Gegenblätter zu 169 und 170 fehlen. Zeitnahe Reklamanten; – Datireung nach Wasserzeichenbefund: Mitte 15. Jh.
Schrift:
Schriftraum: 155 × 115    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 28-29   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Rubrizierungen und rote Überschriften, Überschriften ab Blatt 88### nicht ausgeführt; dreizeilige Lombarden in Rot und Grün (teilweise nicht ausgeführt). Blatt 169r/v, 170r: Schemata, 162r/v: Vorzeichnungen zu schematischen Verwandtschaftsbäumen (ohne Beschriftung).
Teil 3178-225   Papier   
Lagen: 3.VIII225
Schrift:
Schriftraum: 160 × 112    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 35-40   
Schriftart: Bastarda

Einband:
Spätmittelalterlicher flexibler Einband aus Pergament (Langstichheftung, liturgisches Fragment des 12. Jahrhunderts), Buchrücken: Papiertitelschild mit olim-Signatur (unleserlich).
Astrid Breith, Juli 2020; Wasserzeichen: Maria Stieglecker, Jänner 2022
"Madre", "Hain", "Bloomfield", "Schneyer"
alle Initien
Teil 1
(1r-53v) Nicolaus de Dinkelsbühl De tribus partibus paenitentiae = Tractatus octo (IV) (Madre 183 [mit Nennung dieser Handschrift]).
   1
1r Ecce nunc tempus acceptabile (II Cor 6,2). Duo sunt tempora hominis unum iustitiae quod incipit in hominis morte in quo non licet amplius operari merendo aut poenitendo ... In praesenti est primo videndum de poenitentiae necessitate ... — ... A quo nos custodat. Qui sine fine vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. (Rot) Expliciunt dictamina venerabilis Magistri Nicolai super tribus partibus penitencie.
(54r-72v) Iohannes Gerson Opusculum tripartitum (Druck: L. E. Du Pin, Iohannes Gerson, Opera omnia I. Antwerpen 1706, 425-450. Ed. des Widmungsbriefs: Glorieux 1960/73, nur teilweise gedruckt: II 74 f., Nr. 18. Ed. der französischen Fassung: Glorieux 1960/73, VII 193-206, 393-400, 404-407. -- Bloomfield 734 [ohne diese Handschrift]).
   1
54r Tit.: (Rot) Formula et tractatulus utilis christianitati universali Opusculum tripartitum Iohannis Gerson doctore illustratissimi
Christianitati suus qualiscumque zelator prosperum ad virtutem vitiis depulsis incrementum
Teil 2
(73r-171r) Guido de Monte Rocherii Manipulus curatorum (Druck: GW 11726, siehe Exemplar BSB, Ink 442, 146r, Hain 8157-8215. -- Franz, Messe 490 ff.; Bloomfield 5019 [ohne diese Handschrift]). Textabgleich des manipulus curatorum mit BSB-Ink 442: Das Kapitel De matrimonio wurde abweichend vom Druck hinter das Kapitel De confessione gesetzt. Auf Blatt 169v deutsche Notizen und ein Hinweis auf eine Vorlesung.
(73r-76v) Prologus; (76v-83v) De baptismo; (83v-) De confirmatio; (122r-153v) De confessio; (153v-171r) De matrimonio.
   1
73r Tit.: (Rot) De institucione sacramentorum in generali et de corporis efficia et virtute et decorum mo et distinctione
Quantum ad sacramenta in generali primo videndum est de eorum institutione ... Sciendum est autem quod omnia sacramenta none legis fuerunt in mediate instituta ... — ... ut puta anus et ana hec scripte in arbore non sunt coniuges ut super etcetera.
(171v-177v) leer.
Teil 3
(178r-225v) Quodlibetarius universalis.
   1
178r Tit.: Quottlibetus universalis.
(178v) leer.
(179r-192r) Sermones de sanctis.
   10
179r Tit.: Exhortatio Petri et Pauli
Tibi dabo claves regni caelorum (Mt 16,19). Sicut cuilibet notum est quod titulus regni caelorum ... — ... [180r] sectus eis de regno domini ad quem nos p.
((Peregrinus de Oppeln; Schneyer 4, 560, Nr. 144))
180r Tit.: (Rot) In visitatione Mariae virginis exhortatio
Beatam me dicent omnes generationes (Lc 1,48). Iohannes de Sancto Geminiano dicit: Sol non mittit radios suos super terram nisi per aerem transeundo
181r Tit.: (Rot) Alius exemplum qui scribit Vincentius in libro hystoriali
Quod duo nobiles scilicet vir et uxor erant Romae carentes prole ... — ... et Deo et gloriosae virgini Mariae sue matri omnes laudes et gratias referunt qui sic salvat sperantes in se. Amen.
182 Tit.: De assumptione exhortatio - thema
Intravit Ihesus in quoddam castellum et mulier quaedam Martha nomine excepit illum in domum suam et huic erat soror nomine Maria scribit Lucas (Lc 10, 38). Carissimi ...
184r Tit.: De nativitae Mariae virginis
Domum quam aedificare volo vel cupio magna ... (II Par 2,5). Haec domus est locum virgo Mariae cuius utero sedes ... — ... Quaecumque in domus habet quattuor heret illa per omnia esse convidandam Elias domus sunt virgo Maria etc.
185v Tit.: Sermo de praeparatione cordis
Praeparate corda vestra domino (I Rg 7,3). ... duo haec notanda sunt
187r Tit.: Exhortatio generalis ad sanctis
Convaluntur ... bello ad Hebreos XI ... — ... in throno meo etc.
188v Tit.: Exhortatio de sancto Wolfgango aut uno confessoris
Venite ascendamus ad montem domini et docebit vos vias suas (Is 2,3). Iesaias 18 dicit praedicator: clama ne necesses []. Verum consuetum est clamare ... — ... Rogemus ergo si ut nobis impetrat doctrinam ab istis.
189v Tit.: De sancta Katherina virgine
Audi filia et vide et inclina aurem tuam (Ps 44,11)...
190v Tit.: De sancto Andrea exhortatio
Vestigia illius secutus est pes meus ... (Iob 23,11). Dominus vocans Petrum et Andream dixit venite post me volens ut post eum venirent non transgressu cordis sed etiam conversationis similitudine ... — ... secutus est Christum caeli hereditatem consecutus est. Ad quam nos perducat.
(Schneyer 4, 557, Nr. 106, Peregrinus de Oppeln)
(192v) Admonitio Christi crucifixi.
(192v-176v) Interrogationes et resolutiones de operibus bonis in statu peccati peractis.
(193r-v) Notabile de auditione verbi Dei.
(194r) Quaestiones circa lapsum hominum.
   1
194r Tit.: Quaestio de angelis et hominibus in canticis canticorum
Solet quaeri a quibusdam utrum homo esset conditus si angelus non fuisset lapsus ... Item quaeritur utrum filius Dei esset incarnatus si homo non fuisset lapsus
(194v-195r) Notabile de gratitudine.
   1
194v Tit.: Aliud notabile de gratitudine
Iuxta intentionem Senecae epistola 82 et sancti Thomae Secunda primae quaestionibus ... — ... et indigni sumus etc.
(195v-225v) Sermones de tempore.
   1
b. 18vb Tit.: Dominica I adv.
Hora est iam nos de somno surgere (Rm 13,11). Iohannes Chrysostomus
(205v-208r) Pronuntiamentum contra excommunicatos in die Palmarum. Enthält die Casus papales.
(205v-208r) Casus papales et episcopales (Druck: z. B. Hain 8489 [vor den Sermones des Iohannes Herolt]).