|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=380 |
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 205
VARIA THEOLOGICA ET ASCETICA
Papier 252 Bl. 306×210 Klosterneuburg (?), 1405
Abbildungen von
1r;
17v;
18r;
108v;
241r;
247r;
252v
Wasserzeichen: Metadaten | Vorschau Bilder | Einzelbilder: fol. 13, 40, 97, 110, 118, 217, 225, 236, 250.
Wasserzeichen: Metadaten | Vorschau Bilder | Einzelbilder: fol. 13, 40, 97, 110, 118, 217, 225, 236, 250.Literatur zur Handschrift: Lackner 2012, 37-50 (online).
Hs. enthält 1 Fragment
alle Initien
Weitere Literatur zur Handschrift (Anzahl: 21)
| Dat. 1405-01-17 (108v) |
Hs. enthält 1 Fragment
| HDS | HDS Pergament ??? |
--------------- Addenda/Corrigenda bitte melden! 
---------------
"Lackner 2012", "PG", "CPG", "PL", "BGOC", "Bloomfield", "Mohan", "BHL", "SBO", "Schneyer", "Schneyer–Hödl", "Walther, Proverbia", "RB", "Hohmann", "Pfeiffer–Černík", "Kaeppeli", "Distelbrink", "PLS"
alle Initien
| (1ra) | : Epistolae (PG 5, 943–944; F. X. Funk–F. Diekamp, Patres apostoloci II. Ed. tert. Tübingae 1913, 321–322. CPG 1028). Epistola ad virginem Mariam. |
| (1ra) | : Epistolae (PG 5, 943–944; F. X. Funk–F. Diekamp, Patres apostoloci II. Ed. tert. Tübingae 1913, 322. CPG 1028). Epistola virginis Mariae ad Ignatium. |
| (1rb-7ra) | Oglerius de Locedio
  : Planctus Mariae (K. Ch. J. W. de Vries, De Mariaklachten. Zwolle 1964, 280, Z. 2-291). 1 |
| 1rb | Quis dabit capiti meo aquam et oculis meis imbrem lacrimarum ut possim flere die ac nocte... — ...tu sis benedicta in aeternum et ultra cum inde (!, recte Iesu) filio tuo qui cum deo patre et spiritu sancto vivit et regnat deus benedictus saecula saeculorum. Amen.... |
| (7ra-7vb) | Tractatus de reparatione lapsi. 1 |
| 7ra | Videns piissimus et misericordissimus deus hominem quem ad sui ipsius fruitionem formaverat a statu innocenti tam felici propter peccatum inoboedientiae cecidisse... — ...fuit etiam iste modus congruentissimus nostrae reparationi quo dominus in forma servi procuraret salutem servi.... |
| (8ra-10va) | : Formula honestae vitae (PL 184, 1167–1172 [übereinstimmender Text nur bis 1170 C reichend]. BGOC 7518; Bloomfield 3897). 1 |
| 8ra | Petis a me, mi frater carissime, quod numquam et nusquam a suo provisore aliquem petisse audivi... Ut igitur ab interiori incipiens ad exteriorem hominem sermo procedat circa tui cordis puritatem te indesinenter studere oportet... — ...numquam impediat boni operis dietam. Amen.... |
| (10va-17vb) | : De exterioris et interioris hominis compositione (Ed. Quaracchi 1899, 3–36. Mohan 281*a/7; Bloomfield 4155). Bearbeitung von Lib. I, pars I. 1 |
| 10va | Primo considerare debes ad quod veneris et propter quid enim venisti... — ...unde eius vestigia imiteris. Cuius nomen est gloriosum in saecula saeculorum. Amen. Amen. Explicit libellus de honestate etc.... |
| (18ra-20rb) | De vita religiosorum (Bloomfield 225). 3 |
| 18ra | Ab hac (!) tota intentione studeas ut non habeas oculos nequam et sublimes et humiles et simplices ... — ... ut poenas aeternas evadas et ad vitam aeternam pervenias Iesu Christo auxiliante. Amen. |
| 19ra | Ut autem nulla hora taediose vivas sed semper in amore dulcis Iesu permaneas attende diligenter ... — ... serves ad confitendum, ut sic in pace requiescas. Amen. |
| 20ra | In claustro animae deus debet esse abbas discretio prior paupertas cellerarius... — ...ambitus compunctio lavatorium confessio.... |
| (20rb-20va) | Proverbia. 9 |
| 20rb | Si quaerat tua vis caelos est cella suavis. Quaerere si tua vis est tibi cella gravis.... |
| 20rb | Non confert ulla regnum caeleste cuculla. Mens nisi sit pura non prodest regula dura.... (Walther, Prov. 17396) |
| 20rb | Non est gaudendum nisi in isto tempore flendum. Nam qui non flebunt dum tempus flendi habebunt aeterno luctu lugebunt tunc sine fructu.... |
| 20rb | Quanto in passione fortior tanto in honore clarior.... |
| 20rb | Presbyter in mensa quiquid agas domini bene pensa. Aut tibi vita datur aut mors aeterna paratur.... (Walther, Prov. 22340) |
| 20rb | In quibus laetatur caro in illis anima contristatur. In quibus anima laetatur caro in his contristatur.... |
| 20rb | Non signat vestis quales interius estis.... |
| 20rb | Ante deum testis mens est non aspera vestis... (Walther, Prov. 1121) |
| 20va | In vestimentis non est mutatio mentis... (Walther, Prov. 12139) |
| (20va) | Nota de sancta Maria Aegyptiaca (PL 73, 688–699. BHL 5415). 1 |
| 20va | Notandum, Sosamas abbas fuit manifestatus sanctae Mariae Agyptiacae in silva... - ...et per leonem fossa est facta in qua abbas ipsam sepelivit. |
| (20va-21ra) | Nota de verbo dei. 1 |
| 20va | Verbum dei facit tremere peccatores. Nota. Violentia tonitrui quandoque facit tremere arbores, spiritualiter verbum tonitruo comparatur... — ...sed in sepulchro populi ignobilis, id est illorum, qui sunt in inferno.... |
| (21ra-21va) | Meditatio passionis Christi. 1 |
| 21ra | Quicumque aeternam salutem et praemiorum magnitudinem desiderat habere artem quoque cunctarum virtutum optat conscendere... — ...et ideo doce me qualiter agendum mihi sit in hac materia tam pretiosa.... |
| (21va-22ra) | Nota de poena purgatorii. 1 |
| 21ra | Sis vis poenam purgatorii longam et acerbam in temporalem quae levis et brevis est commutare haec facere studeas... — ...gratiam invenire et gloriam promereri sempiternam. Quam nobis concedat qui sine fine vivit et regnat.... |
| (22ra) | Nota de patientia. 1 |
| 22ra | Patientia est custos et radix omnium virtutum, quia sicut radix portat plantam cum ramis suis et fructu, ita patientia portat omnia onera quae sibi imponuntur.... |
| (22rab) | Nota de caritate. 1 |
| 22ra | Caritas multum deo placet et merito. Cum deus ei super omnia placeat... — ...quo absque pede vult incedere.... |
| (22rb-22va) | Bernardus Claravallensis
: Sermo in ascensione domini 6, 1–2 (SBO V 150–151, Z. 17). bearbeitet und leicht gekürzt. 1 |
| 22rb | Hodie, dilectissimi, secundum beatum Bernardum sedenti in throno antiquo dierum confessurus pariter oblatus est filius hominis... — ...devotos contendamus, quia ascendit super omnes caelos. Ubi supra. In quibus verbis.... |
| (22va-23ra) | Nota de patientia. 1 |
| 22va | Legitur in libro de nugis philosophorum, quod multis philosophis congregatis coeperunt conferre ad invicem, quomodo bonus et patiens cognosceretur... — ...signum est optimae patientiae.... |
| (23ra-23va) | Nota de verbo dei. 1 |
| 23ra | Nota, audire deum est bonum propter multa. Nam qui deum audit acquirit prudentiam, iustitiam, dei amicitiam... — ...Lucae XI: Beati qui audiunt verbum dei et custodiunt illud.... |
| (23vb-25vb) | : Sermo de uno confessore (Schneyer I 491, Nr. 249). 1 |
| 23vb | Ecce sacerdos magnus... (Sir 44,16—17). Dicere propono tria. Primo de sacrificio sive de missa sacerdotum novi testamenti, quae sanctior et altior est omnibus, quae in mundo sunt... - ...pedes iret, quia ipsum videre cuperetur. Quod nobis concedat. |
| (25vb-26rb) | Conradus de Waldhausen (?)
: Sermo in dnca 1 adventus (Schneyer I 797, Nr. 72). 1 |
| 25vb | Quia hodie sancta mater ecclesia incipit officium divinum, in quo per quattuor anni solaris tempora suo sponso laudes iubilat et decantat... — ...habet tamen aliquid obscuritatis causante ex nostra negligentia.... |
| (26rb-27rb) | Sermo in dnca 1 adventus. 1 |
| 26rb | Homo cum in honore esset... (Ps 48,13). Postquam autem in peccatum cecidit, nullius auxiliante patrocinio liberari potuit. Quod bene per parabolam dominus expressit in evangelio dicens: Homo descendebat... — ...quousque dei filius incarnatus apparuit.... |
| (27ra-27va) | Nota. 1 |
| 27rb | Pluvia fecit germinare, habet mundificare, facit refrigerare, habet penetrare, habet mollificare. Propter primum dicitur Isaiae XXXo: Dabitur pluvia semini tuo... — ...illud Deuteronomii XXXIIo: concrescat in pluvia doctrina mea fluat ros eloquium meum.... |
| (27vab) | Nota de quinque causis quare dominus caput inclinaverit in cruce. 1 |
| 27va | Notandum, quod quinque de causis inclinavit Iesus Christus caput suum. Primo ut nos salutaret... — ...quinto ut terrorem nobis incuteret.... |
| (27vb) | Nota de descensibus Christi. 1 |
| 27vb | Quattuor fuerunt descensus quos dominus noster Iesus Christus fecit. Primus de sinu patris in uterum matris... — ...quartus de patibulo crucis ad limbum inferni. Unde videns vidi afflictionem populi.... |
| (27vb) | Nota de novem gaudiis aeternae patriae. 1 |
| 27vb | Vita sine morte, iuventus sine senectute, sanitas sine aegritudine... — ...amor sine offensione, notitia sine errore.... |
| (27vb-28ra) | Nota de poenis inferni secundum Augustinum. 1 |
| 27vb | Frigus infrigibile, ignis inextinguibilis, vermis immortalis... — ...confusio peccatorum, desperatio omnium bonorum.... |
| (28ra) | Nota de misericordia. 1 |
| 28ra | Maria mater domini sinum (?) misericordiae suae omnibus aperuit, ut de plenitudine eius accipiant universi... — ...filius dei carnis substantiam, tota trinitas gloriam.... |
| (28ra) | Nota (PL 162, 1591 C). de sobrietate (vgl. Anselmus Laudunensis: Epistola ad H. abbatem S. Laurentii Leodiensis, excerp.). 1 |
| 28ra | Sobrietas salvat memoriam, sincerat memoriam, acuit memoriam, dirigit vultum... — ...contemnit libidinem fruitur somno.... |
| (28ra) | Nota (PL 162, 1591 B). de ebrietate (vgl. Anselmus Laudunensis: Epistola ad H. abbatem S. Laurentii Leodiensis, excerp.). 1 |
| 28ra | Ebrietas abolet et confundit sensum vel memoriam, dissipat sensum, neglegit mentem... — ...subvertit sensum et alia multa mala operatur etc.... |
| (28ra) | Anselmus Laudunensis
: Epistola ad H. abbatem S. Laurentii Leodiensis (PL 162, 1591 B-C). excerp. |
| (28rb) | Auctoritates Ambrosii et Augustini. 1 |
| 28rb | Auctoritas Ambrosii. Christus nobis omnia est. Si febribus aestuas fons est... — Glosa desuper. Ego sum via veritas et vita. Via in exemplo non errans veritas in promisso non fallens... — ...Augustinus. Melior est in malis factis prava confessio quam in bonis operibus superba gloriatio etc.... |
| (28rb) | Ambrosius Mediolanensis
: Auctoritates. |
| (28rb) | Augustinus
: Auctoritates. |
| (28rb-28va) | Nota de causis quare deus voluerit nos liberare per se et non per alium. 1 |
| 28rb | Quattuor sunt causae, cur dominus voluit hominem per se ipsum liberare et non per alium. Prima causa est, quia homo occasionem eius corruit... — ...qui ex humanitate peccatorum indulgentiam dare posset.... |
| (28va-29ra) | Nota de membris puniendis. 1 |
| 28va | Quae membra punire debeamus docet nos beatus Bernardus: caput, oculos, aures, os, manus, faciem, pectus, pedes... — ...Augustinus: Non est digna recompensatio nisi vita pro vita sanguis pro sanguine fundatur.... |
| (29rab) | Nota de effectibus praedicationis. 1 |
| 29ra | Legitur in primo Regum quod rex Saul vexabatur a daemone. David psallebat in cythara et levius habebat Saul. Per David intellegitur praedicator... — ...et timent eam iudicare ad peccatum.... |
| (29rb-29va) | Nota de passione Christi. 1 |
| 29rb | Causae passionis Christi: ut miseriam hominis revelaret, ut exemplum nobis daret, ut ad diligendum nos provocaret... — ...serva eos, quos dedisti mihi.... |
| (29vab) | Nota de utilitate lacrimarum. 1 |
| 29vb | Septem sunt causae quare lacrimas debemus fundere in praesenti. Primo quod peccatorum sordes lavant... — ...Luc.: Beati qui nunc fletis quoniam ridebitis etc.... |
| (29vb) | Nota de quinque quae ligant hominem cum est in peccato. 1 |
| 29vb | Quinque ligant hominem in peccato: dilectatio carnis, dilatio confessionis, prosperitas temporalis... — ...gaudium de novitate, securitas de aeternitate.... |
| (29vb-30ra) | Nota quare non liceat otiari infra divinum officium. 1 |
| 29vb | Ne divinum officium impediamus, ne Christum iterum crucifigamus, ne penuriam temporalium incurramus... — ...alioquin redigeris ad decimam scilicet daemonibus.... |
| (30ra) | Nota de paenitentia. 1 |
| 30ra | Nota. Peccator spernens paenitentiam similis est simiae quae cum videt arborem plenam nucibus... — ...postea sentiret dulcedinem regni caelestis. ... |
| (30rab) | Nota de septem modis quibus peccata dimittuntur. 1 |
| 30ra | Legimus in divina pagina, quod septem modis dimittuntur peccata. Primo per gratiam baptismatum... — ...nec pater meus caelestis dimittet vobis peccata.... |
| (30rb-30va) | Nota de modo lugendi in alicuius morte. 1 |
| 30rb | Filiae Ierusalem nolite flere super me... (Lc 23,28). Verbum potest esse defuncti admonentis consanguineos. Nota ergo quod propter septem non debemus flere in morte alicuius. Primo quia mors est communis... — ...Ad Corinthios: Omnes quidem resurgemus sed non omnes immutabimur.... |
| (30va-31ra) | Sermo (Schneyer VI 567, Nr. 9). in capite ieiunii. 1 |
| 30va | Tu autem cum ieiunas... (Mt 6,17). Duo ostendit hic dominus, quae sunt necessaria ieiunio scilicet conscientiae puritatem et mentis devotionem... — ...et unctiones faciet suavitatis et non consummabuntur opera eius etc.... |
| (31rab) | Iohannes de Opreno (?)
: Sermo in feria 2 post dncam 1 quadragesimae (Schneyer III 652, Nr. 532). 1 |
| 31ra | Ite maledicti in ignem aeternum etc. (Mt 25,41). Hic est ultima sententia quam dabit dominus super impios et damnatos. Quae multum timenda, maxime propter quinque. Primo quia nullus poterit eam retractare prece vel pretio... — ...qui pavorem praestabunt. A quibus nos benedicat Iesus Christus. Amen.... |
| (31rb-31va) | : Sermo in feria 6 post dncam 1 quadragesimae (Schneyer V 623, Nr. 594). 1 |
| 31rb | Si impius egerit paenitentiam... (Ez 18,21). Multa sunt propter quae debemus agere paenitentiam. Primo quia ab omnibus sanctis et a tota sacra scriptura ad hoc exhortamur... — ...Matthaei Vo: Paenitentiam agite appropinquabit enim vobis regnum dei.... |
| (31vab) | Iohannes de Opreno
: Sermo in feria 2 post dncam 2 quadragesimae (Schneyer III 653, Nr. 541). 1 |
| 31va | Cum exaltaveritis filium hominis... (Io 8,28). Nota, quod propter quinque vocat dominus mortem suam exaltationem. Primo ut ostenderet, quia moriturus erat in aere. Iohannis XIIo: Ego si exaltatus fuero... — ...ut ostenderet, quod qui humiliat exaltabitur.... |
| (31vb-32ra) | Nota quare Christus voluerit crucifigi. 1 |
| 31vb | Voluit autem Christus mori morte crucis propter quinque. Primo quia mors erat valde probrosa... — ...expandi manus meas ad populum non credentem etc.... |
| (32ra) | Nota de septem peccatis mortalibus. 1 |
| 32ra | Nota, quod septem sunt principalia vitia, sed duo pertinent ad corpus, videlicet gula et luxuria... — ...ut lavaret vitia corporis nostri per aquam et vitia spiritus per sanguinem.... |
| (32rab) | Versus. 1 |
| 32ra | Aspice lugentem matrem natum morientem discipulum flentem super his homo corrige mentem.... |
| (32rb) | Nota quare debeamus lacrimas fundere. 1 |
| 32rb | Septem sunt causae quare debemus lacrimas fundere in praesenti. Primo quia sordes peccatorum lavant... — ...Chrysostomus: Lacrimae lavant delictum etc.... |
| (32rb) | Nota de ultimo iudicio Christi. 1 |
| 32rb | Nota, quod tria sunt peccatoribus timenda videlicet vultus irati iudicis. Unde illud: Quis stabit ad videndum eum... — ...item gladius biceps. Unde: Nisi conversi fueritis.... |
| (32rb-33va) | : Sermo in dnca 4 post epiphaniam (Schneyer–Hödl, Nr. 33 [nach München, BSB, Clm 3236]). 1 |
| 32rb | Plenitudo legis est dilectio (Rm 13,10). Quasi diceret: Qui diligit legem implevit, ubi enim caritas, quid est, quod possit deesse. Sciendum, quod lex consistit in decem mandatis... — ...et nota, quod octavum praeceptum concordat cum secundo et nonum cum septimo et decimum cum sexto.... |
| (33va-34ra) | Nota de vera confessione. 1 |
| 33va | Nota quod ista exiguntur, ut confessio sit vera. Primo ut sit simplex, ut se accuset et non alium... — ...Rom.: Sicut exibuistis corpora vestra servire immunditiae et iniquitati etc.... |
| (34ra) | Versus (vgl. Walther, Proverbia 29832 und 33049). 1 |
| 34ra | Sit simplex humilis confessio pura fidelis. / Vera frequens nuda discreta libens verecunda. / Integra secreta lacrimabilis accelerata etc.... |
| (34ra-34vb) | Nota de divitibus damnandis et salvandis. 1 |
| 34ra | Nota, quod sunt tria genera divitum. Primum genus damnatur, secundi divites salvantur, tertii divites magnam gloriam promerentur... — ...Beatus dives qui inventus est sine macula.... |
| (34vb-35ra) | Nota de pauperibus salvandis et damnandis. 1 |
| 34vb | Nota, quod tria sunt genera pauperum, quorum primi damnantur, secundi salvantur, tertii magnam gloriam habebunt... — ...et secuti sumus te. Quid ergo erit nobis. Centuplum accipietis.... |
| (35ra) | Nota de vocatione nominis Iesu. 1 |
| 35ra | Nota de vocacione nominis Iesu. Vocatum est eius nomen Iesus (Lc 2,31). Nomen delectabile, nomen dulce, nomen forte, confortas peccatorum et beatae spei... — ...si legas, mentem satiat.... |
| (35ra-35vb) | Nota quantum fornicatio displiceat domino. 1 |
| 35ra | Scribit beatus Iob de fornicatione: Oculus adulteri observat caliginem dicens: Non me videbit... — ...parce tibi propter deum qui te sibi domum elegit.... |
| (35vb-36ra) | Nota de petitione eleemosynae. 1 |
| 35vb | Nota, quod quando petit a te eleemosynam pauper, debes attendere quattuor. Primo quis petat... — ...qui obdurat aurem suam a clamore pauperum clamabit ipse et non exaudietur.... |
| (36rb-36va) | Nota quomodo latro salvatus sit. 1 |
| 36rb | Nota, quod quinque sunt, propter quae latro consecutus fuit misericordiam dei. Primum quia in humilitate suum peccatum recognovit... — ...in cruce tunc audiet: Hodie mecum eris in paradiso.... |
| (36va) | Nota quomodo deus nos exspectet cum omnibus sanctis suis et gloriosa virgine. 1 |
| 36va | Angeli exspectant nos ut eorum ruina reparetur. Exspectant nos sancti ut eorum gloria impleatur... — ...neque dubium est quin praedestinationem nostram impleri deus pater velit.... |
| (36vab) | : Sermo in feria 4 post dncam 2 quadragesimae (Schneyer III 623, Nr. 606). 1 |
| 36va | Ecce ascendimus Hierosolymam (Mt 20,18). Hic praedicit dominus passionem, qui (!) determinatur in quinque secundum quinque hic posita scilicet tradetur, illudetur, flagellabitur et conspuetur et occidetur... — ...Heb. VIo: Rursum me crucifigentes etc.... |
| (36vb-37ra) | Nota quomodo Christus crucifigatur a malis christianis. 1 |
| 36vb | Item traditur a falsis religiosis qui simulant sanctitatem. Flagellatur a malis praelatis et clericis flagello blasphemiae... — ...Iohannis XIIIo: Ego sum via veritatis et vita.... |
| (37rab) | Iohannes de Opreno
: Sermo in sabb. ante dncam 3 quadragesimae (Schneyer III 653, Nr. 548). 1 |
| 37ra | Pater peccavi in caelum et coram te (Lc 15,21). In isto evangelio notantur quattuor mala quae faciunt peccatum. Primum elongatio a deo, ibi: peregre profectus est in regionem longinquam... — ...Isaiae XVo: Faciet dominus convivium in monte hoc convivium pinguium.... |
| (37rb-37vb) | Iohannes de Opreno
: Sermo in fer. 2 post dncam 3 quadragesimae (Schneyer III 653, Nr. 551). 1 |
| 37rb | Vade lavare septies in Iordane (IV Rg 5,10). Iordanis interpretatur humilis descensus et significat spiritum sanctum qui descendit in humiles. Isaiae ultimo (!): Super quem requiescit spiritus meus etc... — ...Gregorius: Gustato spiritu desipit omnis caro.... |
| (37vb-38ra) | Sermo in fer. 6 post dncam 4 quadragesimae. 1 |
| 37vb | Domine omnes qui te derelinquunt confundentur (Ier 17,13). Nota quod in sex spiritaliter confundentur qui Christum derelinquunt. Primo de peccatorum suorum manifestatione. Cor. IIIIo: Manifestabit consilia cordium etc... — ...satis confundentur, quia toto mundo iudicabuntur.... |
| (38rab) | Nota de lapsu et reparatione hominis. 1 |
| 38ra | Nota, quod ad septem incommoda incurrat homo per peccatum, quae venit dominus tollere. Quae significantur per septem O quae cantantur in adventu... — ...nisi ut eamus et moriamur cum eo etc.... |
| (38rb-39ra) | Nota quomodo peccemus si non convertamur. 1 |
| 38rb | Ad celerem conversionem potest hominem movere hoc quod ille qui differt confiteri... — ...maledicta fui et spinas et tribulos germinavi.... |
| (39rab) | Nota de septem generibus hominum quae in matrimonio damnantur. 1 |
| 39ra | Septem sunt genera hominum qui in mundo damnantur. Hii sunt septem viri Sarae quos occidit daemon... — ...ad superbiam et nocendum aliis.... |
| (39rb-39va) | Nota de origine ligni sanctae crucis. 1 |
| 39rb | Legitur in historiis Graecorum, quod cum Adam primus homo infirmaretur misit suum Seth... — ...post multum vero tempus a beata Helena Constantini matre inventum fuit.... |
| (39vab) | Nota quomodo homines adhuc Christum crucifigant. 1 |
| 39va | Nota quod peccatores adhuc crucifigunt Christum in membris suis. Primo pedes affigunt Christi qui pauperes cruciant... - ...Psalmus: Posuerunt me abominationem sibi etc. |
| (39vb-40ra) | Nota quare repellatur hominis oratio. 1 |
| 39vb | Nota quod plures sunt causae quare repellitur hominis oratio. Prima est quia nimis est sera... — ...Augustinus: Qui indevotus orat, iudicium sibi postulat.... |
| (40rab) | Sermo in dnca 5 post pascha. 1 |
| 40ra | Estote factores verbi dei (Iac 1,22). Et verbi dei debemus ne a domino reprobemur. Iohannes: Qui est ex deo verbum dei audit. Ne fatui iudicemur... — ... de his tribus Iohannes: Omne quod est in mundo etc.... |
| (40rb-40va) | Nota de fructu orationis. 1 |
| 40rb | Quattuor sunt quae compellunt hominem orare. Primum indigentia boni. Omnes peccaverunt et egent gratia dei... — ...ita his tribus modis deo satisfacimus.... |
| (40va-41ra) | Nota de corpore Christi. 1 |
| 40va | Nota quod novem sunt miracula in corpore Christi de quibus ratio non potest dirigi nisi per similitudinem. Primum est quod panis et vinum transubstantiatur... — ...sed ibi divinum miraculum operatur.... |
| (41rab) | Nota de modo dei vocandi ad se hospites. 1 |
| 41ra | Quattuor sunt genera hominum regnum caelorum possidentium scilicet rapientium... — ...de quibus dicitur: Compelle intrare ut impleatur domus mea etc.... |
| (41rb) | Nota quomodo solvantur animae defunctorum. 1 |
| 41rb | Nota quod animae ut dicit beatus Gregorius quattuor modis solvuntur: oblationibus sacerdotum... — ...cum quis accipit cum devotione.... |
| (41rb-41va) | Nota quibus homo mereatur intrare regnum dei. 1 |
| 41rb | Tria dedit deus homini ut ipsis mediantibus mereatur introire regnum dei: Corpus, animam et res sive divitias huius saeculi... — ...ut comendemus res nostras superfluas nostris proximis et amicis.... |
| (41vab) | Nota quomodo diabolus homines decipiat. 1 |
| 41va | Sex sunt per quae diabolus decipit homines. Primum est falsa fides. Per hanc decipit haereticos... — ...et sibimet sumunt pro eo aliquam paenitentiam.... |
| (41vb-42ra) | Nota de duobus generibus peccatorum. 1 |
| 41vb | Nota quod duo sunt genera peccatorum pro quibus homo damnatur scilicet proprium et alienum... — ...cum tenetur accusare eum.... |
| (42ra-42va) | Sermo de dignitate sacerdotum (Schneyer VI 163, Nr. 227). 1 |
| 42ra | Refulsit sol in clipeos aureos (I Mcc 6,39). Sol, id est Christus, qui est verus sol iustitiae, ille refulsit in clipeos aureos, id est in sacerdotes. Et resplenderunt montes ab eis, id est simplices homines ... — ... ita quemlibet sacerdotem damnari impossibile est. |
| (42va-43rb) | Sententiae asceticae. 1 |
| 42va | Melior est modica amaritudo faucibus quam aeternum tormentum... — ...Quorum vita vix est in culpa, eorum mens semper est in poena.... |
| (43rb-44rb) | Sermo in cena domini (Schneyer VIII 645, Nr. 27). 1 |
| 43rb | Exemplum dedi vobis... (Io 13,15). Benignitas (!) praesentis diei in tribus consistit scilicet in exemplo humilitatis, quia Christus lavat pedes discipulorum... — ...scilicet per contritionem et puram confessionem et condignam satisfactionem. Quod nos implere facit dominus noster Iesus Christus. Amen.... |
| (44rb-44va) | Sermo in die parasceves (vgl. Schneyer IX 858, Nr. 77). 1 |
| 44rb | Crucifige crucifige eum etc. (Io 19,6). Sic clamabant Iudaei inimici Christi. Sed quid clamabit Christus? Miseremini mei, miseremini mei saltem vos amici mei... — ...est enim speciosior sole et super omnem.... |
| (44vab) | Sermo in commemoratione omnium defunctorum. 1 |
| 44va | Flebam quondam super eo... (Iob 30,25). Flendum autem nobis est quadrupliciter scilicet pro culpa ignoscenda, pro gratia obtinenda, pro miseria evadenda, pro gloria consequenda... — ...et adducam eos per torrentes aquarum in viam rectam et non impingent.... |
| (44vb-45rb) | Sermo in feria 6 post pascha. 1 |
| 44vb | Christus semel pro peccatis nostris mortuus est etc. (I Pt 3,18). Nihil odit dominus in homine nisi peccatum, in tantum etiam, quod se crucifigi permisit, ut nostrum peccatum deleret... — ...non orabit post hanc vitam pro te mater dei cum angelis dei. Damnaberis in aeternum.... |
| (45rb-45vb) | Sermo in dnca 1 post pascha. 1 |
| 45rb | Omne quod natum est ex deo... (I Io 5,4). Duo sunt homines qui alios omnes praecellunt in saeculo. Christus praecellit omnes in bonitate et sanctitate... — ...qui nolunt reddere sed violenter tenere. Rogemus ergo deum ut mittat eis spiritum sanctum q. i.... |
| (45vb-46rb) | Sermo in dnca 1 post pascha. 1 |
| 45vb | Multa quidem et alia signa fecit Iesus (Io 20,30). Inter alia quae fecit mirabilia de tribus dicere propono. Primum miraculum est dispositio huius mundi... — ...quasi congaudens domino suo in sua sollemnitate. Ad quam gloriam nos perducat qui vivit et regnat.... |
| (46rb-47ra) | Sermo in dnca 1 post pascha. 1 |
| 46rb | Pax vobis etc. (Io 20,21). In ecclesia sunt tres ordines salvandorum. Extra hos ordines nemo salvatur in ecclesia. Primus ordo sunt coniugati... — ...patientes vero sint sicut et Christus. Amen.... |
| (46vb-47ra) | Nota de septem gaudiis domini. 1 |
| 46vb | Haec sunt septem gaudia domini de se ipso quod passio sua homini peccatori profuit, secundo gaudet de Maria sua genetrice... — ...quod anima habebit gaudio caeli et faciem dei.... |
| (47ra) | Nota de septem gaudiis hominis. 1 |
| 47ra | Septem sunt gaudia hominis de resurrectione domini. Primum quod fregit infernum... — ...septimum ut nos resurgeremus.... |
| (47ra-47va) | Nota de his quibus homo trahitur ad amorem temporalium. 1 |
| 47ra | Notandum est quod tria sunt quae trahunt hominem ad amorem temporalium scilicet amor propriae carnis... — ...quae tamen sicut umbra transeunt.... |
| (47va-48vb) | Sermo de poenis infernalibus. 1 |
| 47va | Nuntiate usque ad extremum terrae etc. (vgl. Introitus, dnca 5 post pascha zu Is 48,20). Verba proposita leguntur in Psalterio. Audite, dilectissimi, et audientes percipite quid dicant nuntii qui nobis de diversis, immo de contrariis partibus sunt missi... — ...singulae particulae partium plenum et perfectum gaudium.... |
| (48vb-49va) | Sermo in dnca 10 post pentecostes. 1 |
| 48vb | Non sum sicut ceteri hominum (Lc 18,11). In hoc evangelio ostenditur quod nullus debet exaltari de bonis operibus quae fecit nec desperare quantumcumque peccator est... — ...et exaltavit humiles ad caeleste regnum. Quod nobis praestare dignetur qui vivit et regnat.... |
| (49va-50rb) | Sermo in dnca 12 post pentecostes. 1 |
| 49va | Solutum est vinculum linguae etc. (Mc 7,35). Per istum qui fuit surdus et mutus significatur homo peccator qui est surdus et maxime avarus qui non vult audire pauperem ad ostium clamantem... — ...Luc.: Deus propitius esto mihi peccatori. Rogemus ergo dominum ut in hac vita loquamur ut etc.... |
| (50rb-50va) | Sermo quomodo anima fidelis vocetur a Christo. 1 |
| 50rb | Veniat dilectus meus in hortum suum (Ct 5,1). In hortum suum dilectus venit et fructum comedit quando Christus mentes visitat et bonorum operum delectatione se sanat... — ...et utilitatem eorundem gratanter aspiciat et accipiatur.... |
| (50vab) | Nota de horis canonicis. 1 |
| 50va | Qui horas canonicas non cantant ipsi loco horarum quod Christus singulis horis passus sit diligenter attendat (sic !)... — ...quod dicitur in Trenis: Vocavit adversum me tempus et cetera.... |
| (50vb-52ra) | Sermo. 1 |
| 50vb | Misericordia et veritas obviaverunt sibi (Ps 84,11). Quidam pater familias rex potens divitiis et honoribus praepollens quattuor legitur habuisse filias... — ...iustitia et pax osculate. Ad quod osculum reconciliationis perducat nos Iesus Christus qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen.... |
| (52va-91ra) | Henricus de Langenstein (de Hassia)
: Definitiones = Exzerpt aus Commentarius in Genesim, lib. XXIII (RB 3188 XXIII; Hohmann 153). Vgl. die Identifikation bei Pfeiffer–Černík zu Cod. 556, 283ra-292ra. |
| (52va-54ra) | Tabula super lecturam (sc. Definitiones) Henrici de Hassia. 1 |
| 52va | Animabus prosunt et non prosunt divitiae post mortem relictae in po x et y. Angeli reputant probos bonos homines conservos in 3 |
| (54ra-91ra) | Definitiones. 1 |
| 54ra | Prima quaestio utrum animabus in aliquo prosit si in ecclesiis aut locis sacris corpora fuerint sepulta. Respondet beatus Gregorius quarto Dialogorum versus finem libri... — ... illud saepe fructibus damnationis impendere. Et tantum de istis difficultatibus. Inde (?) sequitur.... |
| (91rb-108va) | Henricus de Langenstein (de Hassia)
: Expositio missae (Hohmann 165). 1 |
| 91rb | Cum (!) brevis fuerit missa in verbis et in caerimoniis (!) quam Christus celebrando sacramentum eukaristie instituit... — ...de aliis accedentibus officii satis patet in primo tractatu. Ideo sufficiant, quae dicta sunt de missa etc.... |
| (108vab) | Dicta biblica et patrum. 1 |
| 108va | Augustinus: Proferenda sunt verba ad aedificationem non ad gloriam... — ...Salomon. Iudicium durissimum in his, qui praesunt, fiet.... |
| (109ra-119va) | Henricus de Langenstein (de Hassia)
: Tractatus de oratione dominica (RB 3203; Hohmann 200; Bloomfield 8180 [mit Angabe der Inkunabeldrucke] und 9022). 3 |
| 109ra | Reverendo in Christo patri ac domino domino Eckhardo episcopo Vormatiensi Henricus de Hassia suum ut sequitur dicendum Pater. Divina sapientia rebus omnibus decorem cordis congruenter distribuens ... — ... expositionem legere non spernat vestra dignatio veneranda. |
| 111ra | Dei filius Iesus Christus imago patris homo factus, ut paternum in terra beneplacitum fieret |
| 111rb | Pater noster. Quia in exordio creaturae ex nihilo ad imaginem suam creavit nos ... — ... et proficiendo in virtutibus et meritis impedimur subveniente ipso amoveamus. |
| (119va-124vb) | Henricus de Langenstein (de Hassia)
: Tractatus super salutationem angelicam (RB 3206; Hohmann 23 und 158). 1 |
| 119va | Ave Maria. Procul dubio illam sanctae matris ecclesiae generalem consuetudine (!) quae dicta oratione filii... — ...in memoriam exordii humanae redemptionis atque taliter mortalibus exhibitae divinae miserationis.... |
| (124vb-125rb) | Henricus de Langenstein (de Hassia)
: Pater noster peccatorum (Hohmann 272; Bloomfield 8152; RB 9146). 1 |
| 124vb | Cum peccatores in mortali peccato existentes nolint converti et dicunt dominicam orationem sic: Pater noster... — ...sine consolatione perpetua relinquamur. A quibus nos custodiat miseratio divina, qui (!) sine fine vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.... |
| (125rb-130ra) | Hugo de Sancto Caro OP
: Tractatus super missam sive Speculum ecclesiae (Ed. G. Sölch, Hugonis a St. Caro Tractatus super missam seu Speculum ecclesiae [Opuscula et textus historiam ecclesiae eiusque vitam atque doctrinam illustrantia, series liturgica, fasc. 9]. Monasterii 1940, 8–52. Hohmann 107 [den Opera dubia des Henricus de Langenstein zugerechnet]; Kaeppeli 1990). Verkürzte Bearbeitung. 1 |
| 125rb | Induite vos armaturam dei ut possitis stare adverus insidias diaboli. Quae armatura est vestis sacerdotalis repraesentata vestibus Christi quibus indutus fuit tempore passionis ... — ... Requiescant in pace, id est: adoptetur eis requies aeterne vitae. Amen. |
| (130rb-130va) | Sermo in litania. 1 |
| 130rb | Petite et accipietis, ut gaudium vestrum plenum sit (Io 16,24). Nota, quod triplex est gaudium scilicet mundanum, spirituale et caeleste. Primum fugiendum est propter quattuor... — ...qui contempsit crucifixum in terris nobiscum ambulantem.... |
| (130va-131ra) | Nota de signis contigentibus ante diem iudicii. 1 |
| 130rb | Nota quod quindecim signa horribilia sunt ventura ante diem iudicii sicut scribit Hieronymus in libro annalium. Prima die eriget se mare in altum... — ...XVo ardebit omnis terra usque ad inferni novissima. Et sic dies iudicii.... |
| (131ra-132vb) | Nota de sacerdotibus indignis. 1 |
| 131ra | Has tredecim maledictiones ponit dominus in Psalmo Salvum me fac conquerendo de sacerdotibus indignis dicens, unde subdit: Fiat mensa eorum... — ...item: Ego sum panis vivus usque in aeternum. Quod nobis praestare dignetur qui vivit et regna (!) per infinita saecula saeculorum. Amen.... |
| (133ra-139rb) | Nota de purgatorio. 1 |
| 133ra | De purgatorio nota quod est ante iudicium et pro quibus culpis agitur... — ...sicut ignis non parcit adunctis sordibus metallorum, sed parcit puris substantiis eorum etc. |
| (139rb-149ra) | Ecbertus Schonaugiensis OSB
: De humanitate Christi (PL 184, 953–966. BGOC 6842; Distelbrink 212). |
| (149rb-152va) | Notae. diversae. 18 |
| 149rb | Nota secundum Augustinum: Non corpus sentit sed anima per corpus quo velut initio utitur ad confirmandum in se ipsa... — ...diversae virtutes ac potentiae nominantur.... |
| 149va | Nota. Hae sunt alae Seraphim. In prima a dexteris est confessio, cuius partes sunt hae: Veritas, integritas... — ...animam pro fratre ponere, in his perseverare.... |
| 149v | Notandum Ecclesiastici XVIII dicitur: Qui vivit in aeternum, creavit omnia simul scilicet in praesentia sua... — ...sed particulatim et ordinate. Augustinus vult quod simul creavit omnia sed ceteri non scilicet Gregorius et Beda etc.... |
| 150ra | Nota quod omnis creatura sentit praesentiam creatoris dantem sibi esse ac bene esse... — ...et tamen ille replet, qui honorem infundit.... |
| 150rb | Nota. Bernardus in suis meditationibus dicit: Illic animae tuae tristitiam quam ex imminenti passione sponte assumpsisti... — ...guttatim decurrebat in terram.... |
| 150va | Dominator domine unde animae tuae haec tam vehemens tristitia... — ...regali purpura induitur, sed potius ea despicitur etc. Cetera quaere in originali, quod est breve etc. ... |
| 150vb | Venite, mittamus lignum in panem eius. Ieremiae XI. Eius, scilicet Christi, qui in quattuor brachiis et lignis crucis fuit suspensus.... |
| 150vb | Nudus pependit, quod figuratum fuit in Noe, qui inebriatus fuit vino... — ...omnia, quae habebant (!) eis dedit. O quam miser fuit... |
| 151ra | De percussione malleorum Iob XLI: Stringetur...— ...in quo molestus tibi fui. Responde mihi.... |
| 151ra | Augustinus in libro de symbolo: O caecitas Iudaeorum, o furia et perversitas... — ...perpetret homicidium et occidet agnum.... |
| 151ra | Nota bene: Flendum est, quia Christus fuit potentissimus, quia indigentes semper iuvabat... — ...et moverunt caput wach etc.... |
| 151va | Nota. Bernardus: Nisi mansit lingua, quia caput densitate spinarum compungitur etc. de aliis membris.... |
| 151va | Nota. Multum aggravabat acerbitatem passionis Christi, maxima inopia ipsius... — ...et non erat qui cognosceret me etc.... |
| 151vb | De matre. Hieronymus: Quot laesiones erant in coprore Christi tot vulnera erant in corde Mariae... — ...multum torquebatur dolore etc.... |
| 151vb | Fides est virtus qua ea quae ad fundamentum religionis pertinent... — ...ad fideles extenditur universos.... |
| 152ra | Articulus fidei alius formatus alius informis. Formatus est percepta veritas... — ...quia caritas imperavit etc.... |
| 152rb | Petrus composuit: Credo in deum patrem omnipotentem creatorem caeli et terrae. Andreas: Et in Iesum Christum... — ...Matthias: Vitam aeternam. Amen.... |
| 152rb | Symbola sunt quinque: apostolorum, scilicet Credo in deum, Constantinopolitanum sive Nicaenum, scilicet Credo in unum deum... — ...quintum est Lateranensis concilii de quo inter decretalibus in principio: Firmiter credimus. ... |
| (152va-153ra) | Nota de causis errorum. 1 |
| 152va | Prima est ignorantia mensurae capacitatis intellectus humani propter quod non aliqui esse credunt... — ...trahens intellectum ad contraria fidei etc.... |
| (153rb-174ra) | Iacobus de Vitriaco
: Sermo (Schneyer III 183, Nr. 55). caput ieiunii. 1 |
| 153rb | Convertimini ad me... (Ioel 2,12). Non est mirum frates servum si dominus rogat suum... — ...ne nudus ambulet. Ecce frater precibus tuis acquiescens sermonis mediocritatem in tractatus prolixitatem commutavi. Explicit sermo Iacobi Acconiensis episcopi de confessione. Amen.... |
| (174rb) | Versus (Walther, Proverbia 17984, v. 2 abweichend). 1 |
| 174rb | Hora sit ultima quam sibi proxima scit bene nullus.... |
| (174rb-178vb) | Sermo. 1 |
| 174rb | Cum esset rex in acubitu suo... (Ct 1,11). Haec est nardus, hoc est ungentum, ad Christum traxit in Bethaniam ad Lazarum suscitandum. Hoc est ungentum virtutum, quod dominus in sanctis suis desiderat odorari... — ...et trahit regem de acubito suo ad suscitandum Lazarum. Amen.... |
| (178vb-288ra) | : De meditatione passionis Christi (PL 94, 561–568; PLS 4, 2238. Distelbrink 161; Hohmann 213; BGOC 8019). |
| (188ra-247ra) | Florilegium. Vorwiegend aus patristischen und mittelalterlichen theologischen Schriften. Angeführte Autoren: Bernardus, Augustinus, Gregorius, Ambrosius, Hieronymus, Isidorus, Anselmus, Seneca, Iohannes Chrysostomus, Hugo de Sancto Victore, Petrus Damianus, Beda, Haim. 1 |
| 188ra | O bona mater caritas, quae sive foveat infirmos sive exerceat provectos sive arguat inquietos diversis diversa exhibens... — ...De beata virgine. O nobilis Maria qui te diligt ... qui nomen tuum puro corde invocaverit a deo consequitur quidquid postulaverit.... |
| (240v) | Versus. 1 |
| 240v | Appositis lignis fit maximus ardor et ignis / Detrahe ligna foco protinus ignis abest.... |
| (241r) | Versus (Variante zu Walther, Proverbia 9927). 1 |
| 241r | Frangitur ira gravis est cum (!) responsio suavis / Et furor accrescit cum durus sermo tumescit.... |
| (241r) | Versus. 1 |
| 241r | Appositis lignis fit maximus ardor et ignis / Detrahe ligna foco protinus ignis abest.... |
| (247ra) | Versus. 1 |
| 247ra | Dona mihi tria sanctissima virgo Maria / Da spatium vitae da divitias sine lite / Regnum caeleste post mortem da manifeste. Amen.... |
| (247rb-252vb) | De septem astutiis diaboli et et de septem musicalibus artificiis. 1 |
| 247rb | Multi laudantur, qui sciunt sibi cavere ab astutiis diaboli, quibus nos nititur impedire a bono omni studio... — ...et ideo miro modo dominus ipsum exaltavit. Rogemus ergo dominum Iesum Christum ut det nobis vitam aeternam. Amen. Amen.... |
| (HD-Spiegel) | Antiphonale (Haidinger II 146, bei Nr. 1). Fragment. |