|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=39421 |
Mattsee, Kollegiatstift, 40
THOMAS DE CHOBHAM. SPECULUM HUMANAE SALVATIONIS. PASTORALTHEOLOGISCHE VARIA
Papier 173 Bl. 275×(195–200) 14. Jh.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 1)
"Walther, Initia", "Walther, Proverbia"
alle Initien
| (1vb) | : Summa confessorum. 6 |
| 3ra | Cum miserationes domini sint super omnia opera eius, misericordiam tamen suam super homines |
| 3rb | De paenitentia igitur dictum est subtilitates et inquisitiones theorias praedimittemus |
| 4ra | Cum audisset Iohannes … (Mt 11,2). In verbis huius evangelii notantur tria. Primo quod Herodes cepit Iohannem et posuit eum in carcerem |
| 6vb | Miserunt Iudaei a Hierosolymis sacerdotes et Levitas ad Iohannem … (Io 1,19). In verbis huius evangelii tria notantur. Primo Iohannis sanctitas. Secundo mira eius humilitas |
| 74va | Augustinus: Omnis doctrina aut rerum est aut signorum, sed res etiam per signa discantur |
| 74va | Res et signa sunt doctrinae duo membra. Rem voco nil signans, signum rem significantem |
| (75va) | : Lombardus metricus cum commentario. |
| (75va) | Verse (Walther, Initia 16620). |
| (90ra) | : Lombardus metricus cum commentario. |
| (90ra) | Verse (Walther, Proverbia 9648). |
| (90va) | Einzelpredigt: De dignitate sacerdotali. 1 |
| 90va | Augustinus sub persona domini ait: Elegi et praeelegi mihi sacerdotem condignum mansioni meae |
| (91ra) | Sermones de tempore. 1 |
| 91ra | Dicite, filiae Sion … (Mt 21,5). In verbis istis tria notantur. Primo qui debeant dicere, cum dicit ‘Dicite’; secundo cui dicendum sit |
| (91rb) | : Sermo de dominica II in adventu domini. 5 |
| 91rb | Erunt signa in sole et luna et stellis … (Lc 21,25). In hoc evangelio tria notantur: signorum praecursio; ad iudicandum descensio |
| 91vb | Cum audisset Iohannes … (Mt 11,2). In hoc evangelio tria notantur. Primo dicit, quod Herodes cepit Iohannem et ponit eum in carcerem |
| 92rb | Miserunt Iudaei a Hierosolymis sacerdotes et Levitas ad Iohannem … (Io 1,19). In hoc evangelio tria notantur. Primo sanctitas Iohannis; secundo eius mira humilitas |
| 92va | Apparuit benignitas et humanitas salvatoris nostri … (Tit 3,4). In his verbis tria notantur. Primo quod gratia salvatoris apparuit; secundo cui apparuit |
| 92vb | Accipe puerum istum et nutri eum … (Ex 2,9). Licet deus cunctas dies creaverit singulariter, tamen hanc diem fecisse dicitur |
| (93vb) | : Sermo de dominica infra octavam nativitatis domini. 1 |
| 93vb | Erat pater et mater Iesu mirantes … (Lc 2,33). In hoc evangelio tria notantur. Primo Mariae et Ioseph admiratio; secundo Simeonis |
| (94rb) | : Sermo de circumcisione domini. 15 |
| 94rb | Postquam consummati sunt dies octo … (Lc 2,21). Dei filius per divinam potentiam erat magister angelorum in caelo et per assumptam carnem voluit |
| 94va | Videntes stellam magi … (Mt 2,10). Nota, quod quadruplex est stella: Stella proferens, stella dorans, stella cadens, stella magorum |
| 95rb | Quicumque manducaverit panem et biberit … (I Cor 11,27). Circa sacramentum corporis Christi notandum est modus manducationis et hoc est triplex |
| 97va | Venite, comedite panem meum et bibite … (Prv 9,5). Circa verba proposita notanda sunt nostri sacrificii, scilicet corporis Christi excellentia |
| 98va | Saule, Saule, quid me persequeris … (Act 9,4). Dominus iam in caelo positus, ubi omnis articulus persecutionis non nocet |
| 99ra | Iesus clamans voce magna emisit spiritum … (Mt 27,50). Circa passionem Christi quinque sunt notanda. Primo cur dominus potius per lignum mori voluit |
| 99vb | Maria Magdalena et Maria Iacobi et Salome emerunt aromata … (Mc 16,1). Istud evangelium in tres partes dividitur: Primo dicit, quod istae tres sanctae mulieres emerunt |
| 100rb | Resurrectio Christi tertia die a passione ipsius facta est, circa ipsam tria consideranda sunt: Primo qualiter verum sit, quod tribus diebus et noctibus |
| 101ra | Cum ergo esset sero die illa una sabbatorum … (Io 20,19). In hoc evangelio tria notantur. Primo quod dominus ad discipulos suos ianuis clausis intravit |
| 101va | Ego sum pastor bonus … (Io 10,11). In his verbis duo notantur. Primo quod dominus se dicit bonum pastorem |
| 101vb | Nuptiae factae sunt in Chana Galilaeae … (Io 2,1). In hoc evangelio tria notantur. Primo quod dominus discipulis suis passionem veram |
| 102ra | Vado ad eum, qui me misit … (Io 16,5). Haec verba dixit Iesus discipulis suis in hora passionis suae volens eos consolari |
| 102rb | Si quid petieritis patrem in nomine meo, dabit vobis … (Io 16,23). Haec verba dixit Iesus discipulis suis docens eos modum et formam orandi sicut praesens testatur |
| 102va | Ascendens Christus in altum captivam … (Eph 4,8). In ascensu domini tria notantur: Quo ascendit, quomodo ascendit, quia ascendit |
| 103ra | Cum venerit paraclitus, quem ego mitto vobis a patre … (Io 15,26). Nota, quod spiritus sanctus, magister et ignis dicitur |
| (103rb) | : Sermo de pentecoste. 1 |
| 103rb | Si quis diligit me, sermonem meum servabit … (Io 14,23). Nota ‘Si quis diligit me’ et non ‘Si qui diligant me’, in quo notantur unitas diligendi domini |
| (103va) | : Sermo de dominica I post pentecosten. 1 |
| 103va | Amen dico vobis, nisi quis natus … (Io 3,3). Nota, quadruplex est nativitas: laboriosa, gratiosa, lacrimosa, gloriosa |
| (103vb) | : Sermo de dominica II post pentecosten. 21 |
| 103vb | Homo quidam erat dives et induebatur … (Lc 16,19). Istud evangelium duplici de causa dominus proposuit. Primo propter confusionem malorum |
| 104ra | Homo quidam fecit cenam magnam … (Lc 14,16). Hoc evangelium in quinque partes dividitur. In prima parte dicit, quod homo quidam fecit cenam |
| 104va | Erant appropinquantes ad Iesum … (Lc 15,1). Istud evangelium dividitur in quattuor partes. In prima parte dicit, quod publicani et peccatores veniebant |
| 104vb | Estote misericordes sicut et pater vester … (Lc 6,36). In hoc evangelio duo a domino docentur et tertium nobis promittitur. Primo docemur esse |
| 105rb | Cum turbae irruerent in Iesum, ut audirent verbum dei … (Lc 5,1). In isto evangelio quattuor notantur. Primo conversio peccatorum ad dominum convertentium |
| 105va | Nisi abundaverit iustitia vestra … (Mt 5,20). In hoc evangelio tria docet nos dominus. Primo ut scribis et Pharisaeis iustiores simus |
| 106ra | Cum turba multa esset cum Iesu … (Mc 8,1). In hoc evangelio quattuor notantur. Primo dicit, quod dominus cum discipulis suis ivit in desertum |
| 106rb | Attendite a falsis prophetis qui veniunt ad vos … (Mt 7,15). Haec verba dixit Iesus discipulis suis corporaliter, nunc autem nobis spiritualiter |
| 106vb | Homo quidam erat dives, qui habebat vilicum … (Lc 16,1). Istud evangelium in duas partes dividitur. Primo dicit, quod vocavit eum et ait illi |
| 107rb | Videns Iesus civitatem Ierusalem flevit … (Lc 19,41). Hoc evangelium in tres partes dividitur. In prima dicit, quod dominus flevit super civitatem |
| 107va | Cum appropinquasset Iesus Hierosolimis … (Mt 21,1). Hoc factum est in die palmarum, cum dominus iam sederet in asino |
| 109vb | Intravit Iesus in quoddam castellum … (Lc 10,38). Istud evangelium quam ad verba non videlicet consonat praesenti festivitati, sed secundum sensum |
| 111ra | Ponam tabernaculum meum in medio vestri … (Lv 26,11). Hoc tabernaculum est beata virgo Maria, quam posuit in medio ecclesiae deus |
| 113va | Si peccaverit in te frater tuus, vade et corripe eum … (Mt 18,15). Scilicet per vim abstrahendo vel per fraudem subtrahendo vel famem detrahendo |
| 114rb | Duo homines ascenderunt in templum, ut orarent … (Lc 18,10). In hoc evangelio tria notantur. Primo quod duo homines ascenderunt in templum ut orarent |
| 115ra | Exiens Iesus de finibus Tyri … (Mc 7,31). Hoc evangelium in quattuor partes dividitur. In prima dicit, quod ex Tyro exivit |
| 115va | Beati oculi, qui vident, quae vos videtis … (Lc 10,23). In hoc evangelio tria notantur. Primo dominus eos, qui eum viduerunt (!), beatos dicit |
| 116ra | Dum iret Iesus in Ierusalem, transiebat in medium Samariam … (Lc 17,11). In istis verbis tria notantur. Primo cum Iesus iret in Ierusalem, transivit per Samariam et Galilaeam |
| 116rb | Nemo potest duobus dominis servire … (Mt 6,24). In his verbis duo notantur. Primo quia nemo potest duobus dominis servire |
| 116vb | Ibat Iesus in civitatem, quae vocabatur Naim … (Lc 7,11). In hoc evangelio septem notantur. Primo quod Iesus ibat; secundo quo ierit |
| 117ra | Cum intraret Iesus in domum cuiusdam principis Pharisaeorum … (Lc 14,1). In hoc evangelio tria notantur. Primo Christi vera humanitas; secundo eius vera deivitas (!) |
| (117va) | : Sermo de dominica XVIII post pentecosten. 1 |
| 117va | Convenerunt Pharisaei in unum … (Mt 22,34). Nota, quod inter Iudaeos erant tres sectae, scilicet scribae, Pharisaei et Sadducaei |
| (117vb) | : Sermo de dominica XIX post pentecosten. 2 |
| 117vb | Ascendens Iesus in naviculam transfretavit … (Mt 9,1). In hoc evangelio tria notantur. Primo quia Iesus ascendit in naviculam |
| 118va | Simile est regnum caelorum homini regi, qui fecit nuptias … (Mt 22,2). Istud evangelium in tres partes dividitur. In prima parte dicit, quod quidam rex nuptias fecit |
| (119ra) | : Sermo de dominica XXI post pentecosten. 2 |
| 119ra | Erat quidam regulus, cuius filius infirmabatur Capharnaum … (Io 4,46). Istud evangelium in tres partes dividitur. Primo dicit, quod filius reguli infirmabatur Capharnaum |
| 119rb | Simile est regnum caelorum homini regi, qui voluit rationem ponere … (Mt 18,23). Hoc evangelium in tres partes dividitur. In prima parte nobis dominus proposuit per similitudinem |
| (120ra) | : Sermo de dominica XXIII post pentecosten. 9 |
| 120ra | Abeuntes Pharisaei consilium inierunt … (Mt 22,15). In hoc evangelio tria notantur. Primo Pharisaeorum magna dolositas |
| 120va | Loquente Iesu ad turbas: ecce princeps unus accessit … (Mt 9,18). In hoc evangelio tria notantur. Primo quod Iesus turbis praedicabat; secundo quod princeps |
| 121ra | Est puer unus hic … (Io 6,9). In hac sacra lectione evangelii tria nobis praecipue scilicet notanda, quae circa redemptionem nostram |
| 121rb | Homo quidam fecit cenam magnam … (Lc 14,16). Ista cena tripliciter exponitur. Primo secundum Augustinus (!) cena significat aeternam praemiam |
| 122va | Estote misericordes sicut et pater vester … (Lc 6,36). Cum enim in deo sit potentia patris, sapientia filii, bonitas spiritus sancti |
| 123vb | Domus mea domus orationis vocabitur … (Is 56,7; Mt 21,13). Cum Salomon completo templo oraret deum |
| 126rb | Sapientia aedificavit sibi domum … (Prv 9,1). Postquam dominus disposuit creare virginem gloriosam, adhibuit sibi aliquos consiliarios |
| 126vb | Domus, quam aedificare volo … (I Par 22,5). Ista verba sunt David ad Salomonem filium suum |
| 127va | Nova lux visa est oriri … (Est 8,16). Dicit historia, qualiter omnes Iudaei interfici debeant |
| (127vb) | : Sermo de conversione Pauli. |
| (127vb) | : Sermo de nativitate BMV. 1 |
| 127vb | Saule, Saule, quid me persequeris … (Act 9,4). Beatus Augustinus ponit quattuor retributiones. Retribuit enim bona pro bonis, mala pro malis |
| (128va) | : Sermo de conversione Pauli. 1 |
| 128va | Postquam convertisti me … (Ier 31,19). Ex quo hodie agitur conversio sancti Pauli, quem dominus vocavit ad paenitentiam |
| (129rb) | : Sermo de purificatione BMV. |
| (129rb) | : Sermo de purificatione BMV. 5 |
| 129rb | Tulerunt illum in Ierusalem … (Lc 2,22). Praeceptum fuit in lege, ut mulier, qui pareret masculum |
| 129vb | Cum inducerent puerum Iesum parentes eius … (Lc 2,27). In verbis praemissis duo notantur. Primum est Mariae et Ioseph benedictio, commendatio |
| 130rb | Suscepimus, dominus, misericordiam tuam … (Ps 47,10). Legitur in Matthaeo, quod turba multa erat cum Iesu, nec habebant quid manducarent |
| 131ra | Cum factus esset Iesus annorum duodecim … (Lc 2,42). Hoc evangelium in tres partes dividitur. Primo dicit sic, quod Iesus cum parentibus suis ascendit ad |
| 131va | Nuptiae factae sunt in Chana Galilaeae … (Io 2,1). Hoc evangelium in duas partes dividitur. Primo dicit, quod ad has nuptias fuit vocatus Iesus cum |
| (132ra) | : Sermo de dominica III post epiphaniam. 2 |
| 132ra | Cum descendisset Iesus de monte … (Mt 8,1). Hoc evangelium in tres partes dividetur. Primo dicit, quod Iesus descendisset de monte |
| 132rb | Ascendente Iesu in naviculam secuti sunt … (Mt 8,23). In hoc evangelio tria notantur. Primo quod Iesus cum discipulis suis ascendit in naviculam |
| (132vb) | : FALSE. 1 |
| 132vb | Simile est regnum caelorum patrifamilias … (Mt 20,1). Hoc evangelium in tres partes dividitur. In prima parte dicit, quod paterfamilias habuit vineam |
| (133rb) | : Sermo de sexagesima. 4 |
| 133rb | Exiit, qui seminat, seminare semen … In isto evangelio duo notantur. Primo quod quidam exiit seminare semen suum; secundo quod |
| 133va | Ecce ascendimus Hierosolyma … (Lc 18,31). Hoc evangelium in quattuor partes dividitur. Primo dicit, quod Iesus cum discipulis suis ascendit |
| 134ra | Ductus est Iesus … (Mt 4,1). In hoc evangelio quattuor notantur. Primo quod Iesus ductus est in desertum |
| 134va | Egressus Iesus secessit in partes Tyri et Sydonis … (Mt 15,21). Ecce illud evangelium in tres partes dividitur. In prima parte dicit, quod Iesus egressus secessit in |
| (135ra) | : Sermo de dominica III in quadragesima. 2 |
| 135ra | Erat Iesus eiciens daemonium et illud erat mutum … (Lc 11,14). In his verbis tria notantur: Mira hominis sanitas, Christi potentia, peccatoris fragilitas, divinitatem |
| 135va | Erat Iesus eiciens daemonium et illud erat mutum … (Lc 11,14). Daemonium non fuit mutum, sed daemoniacus per eum fuit factus mutus |
| (136rb) | : Sermo de dominica IV in quadragesima. 3 |
| 136rb | Abiit Iesus trans mare Galilaeae … (Io 6,1). In hoc evangelio quattuor notantur. Primo quod Iesus abiit trans mare Galilaeae |
| 137ra | Quis ex vobis arguet me de peccato … (Io 8,46). In hoc evangelio quattuor notantur. Primo Iudaeorum stultitia in hoc, quod Christum arguebant |
| 137va | Cum appropinquasset Iesus Hierosolimis … (Mt 21,1). In hoc evangelio quinque notantur. Primo unde dominus venerit, quia a Bethfage |
| (139va) | Tractatus vitiorum et virtutum. 1 |
| 139va | Qui vicerit, dabo illi sedere in trono meo … (Apc 3,21). Sicut princeps in bello militibus promittit praemia, ut pugnent et victoriam obtineat |
| (143ra) | Speculum humanae salvationis. 3 |
| 143rb | In primo capitulo ostenditur, quomodo Lucifer fuit abiectus et quomodo homo fuit creatus |
| 144va | Qui ad iustitiam erudiunt multos fulgebunt quasi stellae in perpetuas aeternitates |
| 145rb | Incipit Speculum humanae salvationis, in quo patet casus hominis et modus reparationis |
| (167r) | Schemata zur biblischen Typologie. 1 |
| 167r | Legitur in Genesi, quod Abraham vidit tres viros, scilicet angelos, ad suum hospitium |