Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=39429 
Mattsee, Kollegiatstift, 53
NICOLAUS DE DINKELSBÜHL
Papier   395 Bl.   292×218   St. Gilgen, 1441
Abbildungen von 311v
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 20)

alle Initien
(1ra) Nicolaus de DinkelsbühlSermones dominicales.
   85
1ra Benedictus, qui venit in nomine domini … (Mt 21,9). Evangelium, quod hodie legitur, habetur etiam dominica palmarum et ideo usque ad idem tempus
8vb Erunt signa in sole et luna et stellis … (Lc 21,25). Notandum primo quod mala, quae dominus hic enumerat, cum dicit: ‘Erunt signa’ et quae paulo ante
15va Iohannes cum audisset in vinculis opera Christi … (Mt 11,2). Herodes Antipas incarceravit Iohannem propter Herodiadem, quod reprehendebat eum
16va Miserunt Iudaei a Hierosolymis sacerdotes et Levitas ad Iohannem … (Io 1,19). Ubi notandum secundum Nicolaum de Lyra quod tempore praedicationis Iohannes erat
20va Antequam veniam ad evangelium, quod hac nocte lectum est in prima missa et scribitur Lucae secundo
24vb Et factum est, ut discesserunt angeli in caelum … (Lc 2,15). Dicit Nicolaus de Lyra quod ly ‘fecit’ non sit de textu, quia Graeci et antiqui non habent, sed tamen
29vb Postquam consummati sunt dies octo … (Lc 2,21). De circumcisione, cui praecepta fuit et quare et cur dominus circumcidi voluit, vide festo circumcisionis
32rb Postquam consummati sunt dies octo … (Lc 2,21). Ubi notandum, quod omnes parvuli, qui communi modo nascuntur in tempora sua nativitate
34va Cum natus esset Iesus in Bethlehem Iudaeae … (Mt 2,1). Notandum quod Christi nativitas primo manifestata est Iudaeis videlicet pastoribus
39va Venit Iesus a Galilaea in Iordanem ad Iohannem, ut baptizaretur … (Mt 3,13). In die epiphaniae tria magna leguntur circa Christum et per Christum facta
43va Postquam impleti sunt dies purgationis Mariae … (Lc 2,22). Est primo notandum quod hodierna sollemnitas est primo festum excellentis oblationis
47rb Missus est angelus Gabrihel ad Deo in civitatem … (Lc 1,26). Deo placuit eodem ordine et eodem modo hominem reconciliare quo noverat cecidisse
53ra Ingressus angelus ad eam: Ave gratia plena … (Lc 2,28). In illa salutatione angelus captat benevolentiam virginis commendando eam ex multis praerogativis
57rb Nuptiae factae sunt in Chana Galilaeae … (Io 2,1). Dominus noster in principio nuptias instituit sciens aliquos suos futuros haereticos, qui nuptias
61rb Cum descendisset Iesus de monte ... (Mt 8,1). Postquam dominus consummaverit in monte sermonem suum omnibus praeceptis
64va Ascendente Iesu in naviculam secuti sunt … (Mt 8,23). Dum dominus post sermonem in monte multos infirmos curasset et multa mirabilia fecisset
65va Simile est regnum caelorum homini, qui seminavit bonum semen … (Mt 13,24).Nota regnum caelorum in multis modis accipitur in sacra scriptura et in proposito accipitur
67va Simile est regnum caelorum patrifamilias … (Mt 20,1). Nota quod hic per regnum caelorum intelligitur praesens ecclesia, per patremfamilias intellegitur
71ra Cum turba plurima conveniret et de civitatibus … (Lc 8,4). Per seminatorem illum intelligere debemus dei filium Iesum Christum, qui exiit non localiter
73rb Assumpsit Iesus duodecim discipulos … (Lc 18,31). De passione domini, de quo in evangelio mentio fit hodie, non est dicendum sed reservandum
75ra Ductus est Iesus … (Mt 4,1). Tunc ductus est Iesus in desertum a spiritu, scilicet quando immediate post baptismum
81rb Ductus est Iesus … (Mt 4,1). Solent pugnaturis famosorum exempla praeponi victorum, ut ex hoc fortius ad pugnam
84vb In exposito evangelio agitur de duobus, scilicet de temptatione domini et ieiunio et ideo de utroque
87rb Ut sciamus totaliter et perfectius resistere temptationis motibus et gloriosius triumphare hostibus
92va Secundo in evangelio praemisso agitur de ieiunio, de quo nunc dicendum est et circa illud
99rb Egressus Iesus secessit in partes Tyri et Sydonis … (Mt 15,21). Postquam dominus et salvator noster reprobavit errorem Pharisaeorum dicentium non lotis
106ra Egressus Iesus secessit in partes Tyri et Sydonis … (Mt 15,21). Nam Chananeam olim Iudaeam inhabitabant (!), sed postea dispersi sunt, ex quibus haec mulier
108vb Erat Iesus eiciens daemonium et illud erat mutum … (Lc 11,14). Non quod talia sunt in daemone formaliter, sed ab effectu, quia hominem, quem obsedit
110va Erat Iesus eiciens daemonium et illud erat mutum … (Lc 11,14). Id est: Hominem, quem obsedit, fecit mutum. Ubi nota, quod ille daemoniacus erat mutus
117ra Abiit Iesus trans mare Galilaeae … (Io 6,1). Dominus audita morte Iohannis et (!) Herodes volebat videre eum an forte esset, quem occidit
118va Quis ex vobis arguet me de peccato … (Io 8,46). Dominus et salvator noster saepe arguit Iudaeos de super (!) hoc, sibi non crediderunt
126va Quis ex vobis arguet me de peccato … (Io 8,46). Post Lazari resuscitationem, de qua legitur in evangelio praecedentis sextae feriae, Iudaei contra Iesum
129va Cum appropinquasset Iesus Hierosolimis … (Mt 21,1). Notandum, quod signum Christi adventus in saeculum pro redemptione populi fuit praedictum
135vb Cum appropinquasset Iesus Hierosolimis … (Mt 21,1). Solent reges bellum intraturi pro animatione militum se prius in gloria regia ostentare, sic salvator
137ra Ante diem festum paschae, sciens Iesus … (Mt 21,1). Dominus et salvator noster statim ante passionem suam scilicet hodierna die in cena
141rb Quamvis devotionis christianae principalis causa sit omnipotens deus secundum illud … Locuturus igitur de passione Christi cogitavi de tribus dicere
141vb Quamvis devotionis christianae principalis causa sit omnipotens deus secundum illud … Locuturus igitur de passione Christi cogitavi de tribus dicere
146va Christus passus est pro nobis relinquens exemplum … (I Pt 2,21). Secundum Augustinum in De cathechizandis rudibus Christus in terris inter homines ut homo
151vb O vos omnes qui transitis per viam … (Lam 1,12). Quia omni saluberrimum est viatori saepe recolere Christi passionem, dicit enim beatus Bernhardus
158vb In prioribus tribus sermonibus dixi de tribus, quae mihi videntur a quolibet fideli in Christo (!) passione
162vb Cum dominus egressus esset ad montem Oliveti in ortum quendam cum discipulis suis
168vb Impiorum Iudaeorum crudelitas non fuit satiata iniuriis et incommodis, quas innocenti domino
175vb Cum penderet mediator noster in ara in illo stupendo suo agone quamvis toto corpore confractus
181vb Maria Magdalena et Maria Iacobi et Salome emerunt aromata … (Mc 16,1). Maria Magdalena et Maria Iacobi minoris mater, quae fuit Cleophae filia et uxor Alphei
186ra Consequenter sunt aliqua dicenda de materia festi, pro quo notandum primo, quod sicut anima
189va Misericordias domini in aeternum cantabo … (Ps 88,2). Beatus Bernhardus in quadam sermone dicit se videre septem misericordias domini in se
190vb Cum sero esset die illa una sabbatorum … (Io 20,19). In die namque apostoli erant dispersi propter metum Iudaeorum, sed in sero conveniebant
197rb Obsecro vos tamquam advenas et peregrinos … (I Pt 2,11). In hac epistola docet nos apostolus Petrus tria, scilicet quomodo nos debemus habere ad nos ipsos
199va Modicum et iam non videbitis me … (Io 16,16). Videmus per expergentiam, quod sicut res animata per suam praesentiam delectat
203vb Vado ad eum, qui me misit … (Io 16,5). Dominus noster ante hoc evangelium dixit apostolis de tribulationibus eorum futuris
205ra Vado ad eum, qui me misit … (Io 16,5). Chrysostomus dicit, quod propter verba, quae dominus apostolis dixerat paulo ante, scilicet
207va Si quid petieritis patrem in nomine meo, dabit vobis … (Io 16,23). Sanctus Thomas in quarta distinctione XV. dicit, quod opera nostra non sunt sufficientia
211ra Recumbentibus undecim discipulis apparuit … (Mc 16,14). Dominus noster resurgens per quadraginta dies terra moratus est ad probationem suae resurrectionis
217ra Cum venerit paraclitus, quem ego mitto vobis a patre … (Io 15,26). Salvator noster volens praedicere discipulis suis multa adversa, quae passuri erant in mundo
217vb Posset aliquis quaerere, utrum deus sit ubique et imposssibile sit aliquid esse, in quo non sit
225va Si quis diligit me, sermonem meum servabit … (Io 14,23). Notandum primo, quid est diligere dominum et quid diligere super omnia et qui sic deum diligit
229vb Sicut accipi potest ex dictis doctorum in tertia sententia distinctione XXV., aliqui sunt articuli
234ra Homo quidam erat dives et induebatur … (Lc 16,19). Circa hanc primam evangelii partem notandum, quod dives ille non memoratur res suas iniuste
237ra Homo quidam fecit cenam magnam … (Lc 14,16). Cum dominus invitatus fuisset per quendam Pharisaeum et sanasset hydropicum
240rb Homo quidam fecit cenam magnam … (Lc 14,16). Homo ille deus est et cena magna est refectio vitae aeternae. Lc 22(,29): Ego dispono vobis
241va Erant appropinquantes ad Iesum … (Lc 15,1). Et ut dicit Gregorius, non solum ad colloquendum, sed etiam ad convescendum admissi et recepti
244vb Estote misericordes sicut et pater vester … (Lc 6,36). De illa prima particula modo nihil, sed subditur: nolite iudicare, pro quo notandum, quod iudicium
248rb Cum turbae irruerent in Iesum, ut audirent verbum dei … (Lc 5,1). Irruere in aliquem est in eum cadere vel impingere. Tantarum autem turbarum fuit desiderium
250ra Nisi abundaverit iustitia vestra … (Mt 5,20). Augustinus primo De civitate dei: Nisi abundaverit iustitia vestra etc. Super illos qui solvunt
256rb Cum turba multa esset cum Iesu … (Mc 8,1). Haec turba sequebatur dominum propter verborum suorum dulcedinem et propter infirmorum
257rb Attendite a falsis prophetis qui veniunt ad vos … (Mt 7,15). In hoc evangelio docet dominus fideles suos sibi diligenter cavere a falsis prophetis, id est a falsis
259va Homo quidam erat dives, qui habebat vilicum … (Lc 16,1). Notandum, quod haec parabola secundum Nicolaum de Lyra ad hoc inducitur, ut per eam intelligatur
262va Cum appropinquaret dominus Hierosolymis … (Lc 19,41). Piorum cordium est miserias proximorum affectu compassionis deflere et contra miseriarum
263vb Dixit Iesus ad quosdam, qui in se confidebant … (Lc 18,9). Moralis ponit quattuor species superbiae. Quaere dominica secunda, quas species tangit evangelista
265vb Exiens Iesus de finibus Tyri … (Mc 7,31). Notandum primo quod hic homo ductus ad illum non fuit mutus vel surdus a nativitate
268rb Beati oculi, qui vident, quae vos videtis … (Lc 10,23). Quaeritur hic, quare dominus oculos se videntium beatificet. Numquam oculi
270ra Dum iret Iesus in Ierusalem, transiebat in medium Samariam … (Lc 17,11). Leprosi secundum legem erant ab hominibus separati et ideo occurrentes Christo steterunt a longe
270va Nemo potest duobus dominis servire … (Mt 6,24). Statim ante hoc evangelium dominus ostendit, quod superflua et inordinata thesaura et indebitus amor
276rb Ibat Iesus in civitatem, quae vocabatur Naim … (Lc 7,11). Notandum in principio huius evangelii, dicit Gregorius Nissenus: resurrectionis experimentum
278ra Cum intraret Iesus in domum cuiusdam principis Pharisaeorum … (Lc 14,1). Notandum, quamvis dominus habuerit Pharisaeos sibi valde adversos, quia ut dicit Bernardus
279va Convenerunt Pharisaei in unum … (Mt 22,34). Nota Chrysostomus: Convenerunt in unum Pharisaei ut multitudinem vincerent
284rb Ascendens Iesus in naviculam transfretavit … (Mt 9,1). Notandum dominus ascendens in naviculam, ut scilicet per navigium Genazereorum (!) rediret
285ra Ratione relapsi nuper combusti possent aliqui simptes (!) simplices errare et credere
287rb Loquebatur Iesus cum discipulis suis in parabolis … (Mt 22,1). Nota, quod in regno caelorum, de quo evangelium loquitur, erant boni et mali et ideo non vita
290va Erat quidam regulus, cuius filius infirmabatur Capharnaum … (Io 4,46). Nota, dicit Chrysostomus: Dictus est regulus, quia fuit de familia regis Herodis vel caesaris
293ra Simile est regnum caelorum homini regi, qui voluit rationem ponere … (Mt 18,23). Nota secundum Remigium regnum caelorum est ecclesia militans, in qua dominus operatur
295vb Abeuntes Pharisaei consilium inierunt … (Mt 22,15). Sicut ante hoc evangelium ponitur, dominus Pharisaeis et senioribus populi parabolam de nuptiis
297rb Loquente Iesu ad turbas: ecce princeps unus accessit … (Mt 9,18). Nota ex libro 25. Chrysostomi, hostes Christi non solum ex verbis eius, sed etiam ex operibus eius
299ra Simile est regnum caelorum homini regi, qui fecit nuptias … (Mt 22,2). Notandum, quod secundum sanctos principaliter sunt sex, ex quorum quolibet est melius
305vb Cum sublevasset ergo oculos … (Io 6,5). Quia evangelium dominicae ultimae, videlicet XXV. solet similiter legi in quadragesima
(112rb) Einzelpredigt: Parasceve.
   1
112rb Abiit Iesus trans mare Galilaeae … (Io 6,1). Iudaei quadam vice quaerebant dominum interficere et quia nondum erat tempus et hora suae passionis
(312ra) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de Iohanne baptista.
   1
312ra Quid putas puer iste erit … (Lc 1,66). Ita scribitur Lucae primo. Cum parentes et cognati ac vicini beati Iohannis baptistae vidissent
(316va) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de Maria Magdalena.
   1
316va Rogabat Iesum quidam Pharisaeus, ut manducaret … (Lc 7,36). Conversio et paenitentia beatae Mariae Magdalenae data est nobis in exemplum, ut qui eam secuti sumus
(320va) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de Iacobo maiore I.
   1
320va Accessit ad eum mater filiorum Zebedei … (Mt 20,20). Iudaei Messiam per prophetas promissum aestimabant temporaliter regnaturum in Ierusalem
(323va) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de Iacobo maiore II.
   1
323va Postquam coepi vobis loqui de divinis praeceptis, intervenit festum beati Iacobi apostoli huius ecclesiae
(328rb) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de asumptione BMV I.
   1
328rb Intravit Iesus in quoddam castellum … (Lc 10,38). Cuius nomen Lucas non meminit, sed Iohannes exprimit vocans Bethaniam et mulier quaedam
(330va) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de assumptione BMV II.
   1
330va Sicut beatus Augustinus commemorat in principio cuiusdam sermonis de praesenti festivitate
(336ra) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de assumptione BMV III.
   1
336ra Maria optimam partem elegit … (Lc 10,42). Scribitur Lucae decimo et legitur in evangelio hodierno. Beata dei genitrix et semper virgo Maria
(342va) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de nativitate BMV I.
   1
342va Liber generationis Iesu Christi filii David filii Abraham … (Mt 1,1). Locuturi et audituri verbum dei in hac sacra sollemnitate praecelsae virginis Mariae indigemus
(346ra ) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de nativitate BMV II.
   1
346ra Maria optimam partem elegit ... (Lc 10,42). Omnipotens dominus in multis excellentiis et praerogativis virginem Mariam prae ceteris sanctis honoravit
(352va) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de Michaele archangelo I.
   1
352va Angeli eorum in caelis semper vident faciem patris mei … (Mt 18,10). Et legitur in hodierno evangelio: Quamvis non videamus apparitionem angelorum, abscondita
(358rb) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de Michaele archangelo II.
   1
358rb In illa hora accesserunt discipuli … (Mt 18,1). Hoc evangelium habet tres partes, quarum prima dominus loquitur de humilitate et hoc
(366rb) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de omnibus sanctis I.
   1
366rb Videns Iesus turbas ascendit in montem ... (Mt 5,1). Secundum beatum Ambrosium in tractatu super primo psalmo: Is, qui agonis aliquam sollemnitatem praecepit
(372va) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de omnibus sanctis II.
   1
372va Gloriosa dicta sunt de te civitas dei … (Ps 86,3). Memini me in priori sermone huius festi aliqua dixisse de his, quae gloriosam desiderabilem
(384ra) Nicolaus de DinkelsbühlSermo de omnibus sanctis III.
   1
384ra Quod sancta mater ecclesia diversorum sanctorum festa instituit per anni circulum diversis diebus
(389ra) Iohannes GeussSermo de dedicatione ecclesiae.
   1
389ra Votivis laudibus celebremus hanc diem et festivis eam gaudiis honoremus. Quod si nec religiosis
(395ra) Mystik: Notizen.