|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40031 |
Melk, Benediktinerstift, Cod. 306 (84, B 51)
IOHANNES NIDER. IOHANNES DE TAMBACO. IOHANNES CLIMACUS. IOHANNES CHRYSOSTOMUS
Olim: 84, B 51, D 76 Papier II, 317 Bl., I* 295×220 Melk, 1455-1456
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: 1 (II, 1-138e) 1455; 2 (139-317) 1456
Wasserzeichen: Metadaten zu Teil 1, Teil 2 | Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2 | Einzelbilder: fol. 15, 81, 82, 109, 133, 134, 151, 152, 204, 228, 229, 230, 255, 256, 314, 316, II.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 8)
| Teil 1 | II, 1-138e Papier Melk, 1455 |
| Lagen: 2.VIII,24 + V34 + 9.VI138e. Bei Zählung übersprungen: 9, 105; auf 138 folgen 5 nachträglich mit 138a-e foliierte Blätter. -- Kustoden von IIus-XIIus am Ende der Lagen 2-12. -- Reklamanten. -- Fragmente in den Fälzen (13. Jh.). | |
| Schrift: | |
| Schriftart: Schlaufenlose Bastarda Schreiber = Melk, Cod. 732, Teil 2. | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| Lombarden in Rot und Blau. | |
| Teil 2 | 139-317 Papier Melk, 1456 |
| Lagen: (VI-1)149 + 8.VI245 + V255 + 4.VI303 + V313 + II317. Gegenblatt fehlt zu: 149. -- Kustoden von Ius-XVIus zu Beginn der Lagen 13-28. -- Reklamanten. -- Fragmente in den Fälzen (13. Jh.). | |
| Schrift: | |
| Schriftart: Schlaufenlose Bastarda Schreiber = Melk, Cod. 732, Teil 2. | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| Lombarden in Rot. |
Hs. enthält 4 Fragmente
| VDS | VDS + HDS Papier 1. Hälfte 15. Jh. |
| Schrift: | |
| (VDS + HDS) Schreiber: Melker Nicolaus-von-Dinkelsbühl-Schreiber I – Schriftart: Schlaufenlose Bastarda | |
| VS | I + I* Pergament 14. Jh. |
| Schrift: | |
| (I + I*) Schriftart: Textualis formata (Textura) | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| NS | I* + I Pergament 14. Jh. |
| HDS | HDS + VDS Papier 1. Hälfte 15. Jh. |
| Einband: Melk 3. Viertel 15. Jh. Gotisch Streicheisenlinien Blindstempel |
| Rotes Leder über Holz mit Streicheisenlinien und Blindstempeln (Melk Inventar I, Tafel XV, Nr. 8, 9, 16 und 18). Melk, 3. Viertel 15. Jh. – Titelschild (mit verkürztem Wortlaut gegenüber dem Katalog von 1483: Formicarius magistri Johannis Nider. Item Johannes de Tambaco de deliciis paradisi sensibilibus. Item Johannes abbas de 30 gradibus) und Signaturschild erhalten. Je fünf Buckel, alle verloren. Zwei Schließen. |
| (1r) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh.; Melker Besitzanzeige durch Sigismund Haeringshauser, dat. 1657. – (Ir, IIr, 1r, 315r, 316v) Rundstempel Bibliothek des Stiftes Melk (Melk Inventar I, Tafel XIV Abb. 39). – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur D 136 genannt (MBKÖ I, 221, Z. 25-31), im Katalog von 1517 unter der Signatur D 76. |
"Melk Inventar I", "MBKÖ I", "Hain", "GW", "RB", "Kaeppeli", "Bloomfield", "Geschichtsquellen", "Schulte GQ II", "BHL NovSuppl.", "PG", "CPG"
alle Initien
| (VD-Spiegel) | Tabula codicis (15. Jh.). | |
| (VDS + HDS) | Petrus Lombardus
  : In Psalmos Davidicos commentarii = Glossae continuae (Glossae maiores; Maior glossatura) in Psalmos 1-150, Fragm. (VDS) In Ps. 7 (PL 191, 110 ff. (HDS) In Ps. 4 (PL 191, 81 ff.). | |
| (I+I*) | Orationes-Fragmente. | |
| (IIr-v) | Leer. | |
| (1ra-104rb) | Iohannes Nider OP
: Formicarius (Druck: Hain 11830-11833 = GW M26845-M26848; Graz 1971 [= Neudruck der Ausg. Köln, um 1480]. – RB 4833; Kaeppeli 2537; Bloomfield 3888 und 6305; Repertorium Geschichtsquellen, Opus 3662). (2vb) Liber I, (26rb) Liber II, (45rb) Liber III, (64ra) Liber IV, (80vb) Liber V. 1 | |
| 1ra | Tit.: (Rot) Incipit formicarius reverendi patris fratris Iohannis Nyder sacre theologie professoris ordinis predicatorum. Prologus Peragrans crebro partes quasdam praesertim Alamanniae querelas nonnunquam audivi pigrorum in fide hominum ... (1rb, Capitula primi libri formicarii magistri Iohannis Nyder ordinis predicatorum) Quod formicarii proprietates prae multis animalium condicionibus sunt inspiciendae ... (2vb, Incipit formicarium primi libri ...) Vade ad formicam o piger et considera vias eius et disce sapientiam ... comedat. Ait dives ille Salomon primus in hoc philosophus et theologus Proverbiorum 6o (Prv 6,6). Quo in loco tria te docet ... — ... (64ra, Ende Buch 3, Datierung rot) Anno domini 1.4.55o finitus est iste tercius liber formicarii in die sancti Wilibaldi [7.7.1455]. – ... (80vb Datierung rot) Anno domini 1.4.5.5o. finitus est iste quartus liber formicarii magistri Iohannis Nyder in vigilia sancti Iacobi apostoli [24.7.1455]. – ... (104rb) Talibus saepe opus est longe plus medico corporis quam animae. – (104rb Datierung rot) Explicit formicarius reverendi patris ac fratris magistri Iohannis Nyder sacre theologie professoris ordinis fratrum predicatorum anno domini 1.4.5.5o. proxima feria secunda post festum assumpcionis beate virginis Marie [18.8.1455]. | |
| (104va-117vb) | Iohannes Nider OP
: Tractatus de contractibus mercatorum (Druck: GW M26834-M26842. – Kaeppeli 2543). 5 Kapitel. 1 | |
| 104va | Tit.: (Rot) Incipit tractatus de contractibus mercatorum reverendi patris magistri Iohannis Nyder sacre theologie professoris ordinis fratum predicatorum capitulum primum Cum mercatorum officium tot suspectis contentibus circumvolutum cognoscatur [korrigiert zu: agnoscatur] moderno tempore ... — ... deinde est praecedenti materia per totum. Et illud sufficit pro praesenti de contractibus. – (117vb Schlussschrift und Datierung rot) Explicit tractatus de contractibus mercatorum magistri Iohannis Nyder sacre theologie professoris ordinis fratrum predicatorum. Anno domini 1.4.5.5o. proxima feria post festum sancti Egidii confessoris [2.9.1455]. | |
| (118ra-138rb) | Iohannes Nider OP
: De vigore consuetudinis et dispensatione canonica (Nicht gedruckt. – Schulte GQ II, 442 Nr. 2; Kaeppeli 2544). 17 gezählte Kapitel. (138v, 138ar-138ev leer). 1 | |
| 118ra | Tit.: (Rot) Incipit tractatus de vigore consuetudinis et dispensacione canonica magistri Iohannis Nyder ordinis fratrum predicatorum Peragrando varia loca in quibus nunc quoad ferias nunc quoad abstinentias nunc quoad ieiunia et modo aliis pluribus terrigene vivebant modis ... (118vb, Capitulum primum) Alloquebatur olim Deus per Moysen ... (Lv 18). Iuxta consuetudinem terrae Aegypti ... — ... secundum eadem dispensatio admitti valeat vel non. Et sufficiant pro praesenti. – (138rb Schlussschrift, Datierung rot) Explicit tractatus de vigore consuetudinis et dispensacione canonica editus a fratre Iohanne Nyder sacre theologie professoris ordinis fratrum predicatorum. Anno domini .1.4.55o sabbato proximo ante festum sancti Mathei apostoli et ewangeliste [20.9.1455]. Sit laus Deo. | |
| (138v-138ev) | Leer. | |
| (139ra-246ra) | Iohannes de Tambaco OP
: De sensibilibus deliciis paradisi (Nicht gedruckt. – Kaeppeli 2257). (139vb) Pars I, (177va) Pars II, (218ra) Pars III, (236vb) Conclusiones primae partis, (238va) Conclusiones secundae partis, (242vb) Conclusiones tertiae partis. 1 | |
| 139ra | Tit.: (Rot) Incipit prohemium in libro de sensibilibus deliciis paradisi editum a fratre Iohanne de Tambaco ordinis predicatorum provincie theutonice sacre theologie professore In deliciis paradisi Dei fuisti (Ez 28,13). Sicut Ezechielis XXVIII scribitur. Sed si quaeritur cui hoc verbum dicitur profecto licet hyperbolice videatur dictum ... (139vb, Prima pars) Prima pars huius libri novem capitula continebit ... — ... (218ra Schlusschrift von Pars III, Datierung rot) Et sic est finis secundi partis huius libri. Anno domini .1.4.5.6o. sabbato proxima ante oculi dominice 3e [28.2.1456]. – ... (236vb Schlusschrift von Pars IV, Datierung rot) Deo gracias. Anno domini .1.4.5.6. feria tercia post dominicam palmarum finitus est liber [23.3.1456]. – ... quae impediunt ascensum eius sursum secundum Aristotelem. Deo gratias. -- (246ra Schlusschrift, Datierung rot) Anno domini .1.4.5.6o. finitus est iste liber de sensualibus de sensibilibus deliciis paradisi celestis proxima feria tercia post primam dominicam pasce [20.4.1456] in curia romana per venerabilem patrem fratrem Guilhelmum magistrum sacri palacii examinatus et per fratrem Iohannem de Tambaco ordinis predicatorum libri compilatorem sanctissimo patri domino Clementi pape .VI. presentatus anno Christi etc. .M.C.C.C.50. | |
| (246rb-vb) | Leer. | |
| (247ra-305ra) | Iohannes Climacus
: Scala paradisi (Griechische Fassung: PG 88, 632 ff. Druck: Dionysius Carthusianus, Opera omnia XXVIII. Tournai 1905). 1 | |
| 247ra | Tit.: (247vb rot) Prologus sermonis cuius nominacio tabule spirituales ... (248ra rot) Incipit sermo excitativus abbatis Iohannis ducis monachorum existentium in monte Synai quem et[iam] misit Iohanni duci Raythi. Dividitur capitulis XXX gradibus scale similibus qui ab humilioribus ad excelsiora sectantes sursum ducunt propter quid et liber scala vocatur. De abrenunciacione terrenorum et vane vitae abdicacione et abnegacione vanitatis gradus primus His qui in libro vitae in caelis describi eorum nomina volunt ... (248ra) A bono et superbono et toto Deo ac rege nostro pulchre enim est ex Deo ad Dei famulos principium facere ... — ... Nunc autem manent fides spes caritas maior aut horum est caritas. (Rot) Exhortacio ad ascensum scale. Ascendit fratres ascendite ... -- ... quoniam caritas est Deus qui est Christus cui hymnus impium fortitudo cui omnium bonorum ... inest et erat et erit per infinita saecula. Amen. – (305ra Schlussschrift, Datierung rot) Finis tricesimi gradus celestis huius intellectualis scale Iohannis scalastici abbatis montis Synai a libro cognominati Climaci. Climax grece latine dicitur scala. Hinc liber appellatur climacus id est scalaris. Anno domini .1.4.5.6. feria 5ta ante Margarete virginis et martiris [9.7.1456]. | |
| (247ra-rb) | Iohannes Raithenus
: Epistola ad Iohannem Climacum. 1 | |
| 247ra | Tit.: (Rot) Incipit epistola abbatis ducis Raythi ad mirabilem Iohannem abbatem cognominatum scalasticum (!) novissime vero conscripcione nominatum Climacum Supermirabili aequali angelo patri patrum et doctori superexcellenti Iohanni abbati montis Sinai ... Cognoscentes nos imperfecti tuam in domino non discernentem praecipuam ... — ... universis ostendens. Vale in Christo domino venerandissime pater. | |
| (247rb-va) | Iohannes Climacus
: Epistola ad Iohannem Raithenum. 1 | |
| 247rb | Tit.: (Rot) Responsiva epistola Iohannis scalastici (!) dicti Climaci abbatis Synai ad Iohannem Raythi abbatem Iohannes Iohanni gaudere. Suscepi ita convenientem pudicae tuae et impassibili vitae ... — ... et propositi Deus mercedes tribuit. | |
| (305ra-309ra) | Iohannes Climacus
: Sermo ad pastorem. 1 | |
| 305ra | Tit.: (Rot) Sermo eiusdem Iohannis Climaci ad pastorem laus Deo et beate virgini Marie et filio eius et Spiritui sancto. Amen In inferiori quidem libro o admirabilis ego te omni in gradu scalae novissimum posui et ordinavi ... — ... et in se ipsa illuminationem et perfectionem sui ipsius beata ferens. -- (309ra Schlussschrift, Datierung rot) Explicit sermo ad pastorem anno domini .1.4.5.6o feria tercia post Margarethe virginis et martyris [13.7.1456]. | |
| (309ra-310rb) | Iohannes Raithenus
: Commendatio Iohannis Climaci et sermonis eius, in qua fere totum sermonem mystice commendando scribentem exponit brevissime. 1 | |
| 309rb | Tit.: (309ra, Rot) Commendacio Iohannis Climaci et sermonis huius edita a Iohanne Raythi abbate in qua fere totum sermonem mistice comendando scribentem exponit brevissime Qualem utique descripsisti talem alicubi et tuum existere ... — ... caritas autem est Deus. Consummatori bonorum Deo gratias agamus. Amen. – (310rb Schlusschrift rot) Explicit laus et commendacio Iohannis Climaci et sermonis huius libri (Schwarz). Edita et scripta a Iohanne abbate monachorum Raithy quam suscepto et lecto libro secundum quod postulaverat scripsit. | |
| (310rb-312rb) | Daniel Raithenus
: Vita Iohannis Climaci abbatis in Monte Sinai (BHL NovSuppl. 4381a). 1 | |
| 310rb | Tit.: (Rot) Vita sub compendio sancti Iohannis abbatis sancti montis Sinay dicti scalastici qui scripsit has spirituales tabulas videlicet sanctam scalam editam a Daniele humili monacho Raithy Quae nempe ut si loquar auditu digna civitas fuit generosum et divinum hunc virum proferens ... — ... interius vero contemplativa continentes documenta. Deo gratias. – (312ra Schlussschrift rot) Explicit vita sancti Iohannis Climaci a Daniele humili monacho Raythi scripta et abbreviata. Eiusdem epigramma temptavi in brevibus predicare plurima carminis compendia rethoribus pulchritudo edicionum tuarum compendiosa ... dimidiamus alicubi idem recidimus interim. Sit laus Deo. | |
| (312ra-313rb) | Iohannes Chrysostomus
: Epistola 125 ad Cyriacum (PG 52, 681-685. – CPG 4405). 1 | |
| 312ra | Tit.: (Rot) Sequitur epistola sanctissimi patris Iohannis Crisostomi missa a Cucuso Cicilie (!) ubi in ipso (!) erat ad Chiriacum episcopum qui erat de dampnatis in exilio cum eo Age iam iter et vulnus accidiae a te ex (!) exhauriam et cogitationes dissipabo tuum intellectum ... — ... habebit in Deo caritatem. Deo gratias. | |
| (313va-315ra) | Maximus Confessor
: Auctoritates excerptae de expositione verborum Gregorii. 1 | |
| 313va | Tit.: (Rot) Auctoritates sancti Maximi monachi excerpte de exposicione quam fecit quorundam verborum Gregorii theologi Non fieret salva omnis caro id est omnis de Deo pius cultus et intentio ... — ... concupiscentiae autem gustus et vitae tactus. Sit laus Deo. – (315ra Schlusschrift, Datierung rot) Anno domini .1.4.5.6. finite sunt iste auctoritates sancti Maximi monachi proxima feria secunda ante festum sancte Marie Magdalene [19.7.1456]. Deo gracias. | |
| (315vb-317vb) | Leer. |