![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40038 |
VS + NS | 1-2 Pergament |
Ausstattung: Illuminiert Fleuronnéeinitiale(n) | |
NS + VS | 259-260 Pergament |
Ausstattung: Illuminiert Fleuronnéeinitiale(n) |
Einband: Gotisch Streicheisenlinien |
Spätgotischer Einband: Rauhleder über Holz mit Streicheisenlinien. Melk, Mitte 15. Jh. – Zwei Riemenschließen. – (VD) Titel- und Signaturschild erhalten; Titelschild: Sermones magistri Nicolai super oractionem dominicam. Sermones eiusdem dei et proximi (!) ... et quedam alia. |
(p. 1) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jahrhunderts und Melker Besitzanzeige des Sigismund Haeringshauser (Mitte 17. Jh.). – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur D 61 genannt (MBKÖ I, 205, Z. 4-9), im Katalog von 1517 unter der Signatur E 39. – (p. 3, 258) Rundstempel Bibliothek des Stiftes Melk (Melk Inventar I, Tafel XIV Abb. 39). |
(VDS) | Leer. | |
(1-2, 259-260) | Graduale-Fragmente (Melk, 14. Jh.; neumiert): Hymnus 'Cum rex gloriae Christus' (Höchtl 1990, Fragmentkodex XXXVII). 2 ![]() | |
1 | Cum rex gloriae | |
2 | Salve festa dies | |
(1-2, 259-260) | Neumen. | |
(2) | Tabula codicis. | |
(3a-104b) | De oratione dominica (Tractatus octo III) (Ed.: Damerau 1971, 1-139. – Madre 175-180). 1 ![]() | : |
3a | Tit.: [ohne Titel] (p. 2 Inhaltsverzeichnis) Sermo maystri Nicolai super oracionem dominicam Si quid petieritis patrem in nomine meo, dabit vobis (Io 16,23). Sanctus Chrysostomus super illo Matthaei septimo: Petite et dabitur vobis ... — ... tandem mereatur videre Deum deorum in Sion id est in caelesti patria, quo nos perducat qui cum patre et sancto Spiritu vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus. Amen. | |
(105a-174a) | De dilectione Dei et proximi (Tractatus octo I) (Druck: J. Wimpheling, Nycholai Dünkelspühel tractatus ... Straßburg 1516. Ed.: Schnell 1984, 356-383 [Sermo 1-3]. – Madre 162-169). Sermo 1-11. Mit zahlreichen Randnotizen. 1 ![]() | : |
105a | Tit.: [ohne Titel] Scribitur Matthaei 22 quod cum quidam legis doctor interrogasset dominum dicens: Magister, quod est mandatum magnum in lege, respondens ei dominus dixit: Diliges ... — ... et beatificae fruitionis nos participes efficiat Iesus Christus dominus noster qui cum patre et Spiritu sancto vivit etcetera. | |
(174a-181b) | Sermones de tempore: Dominica Pentecosten II (Madre 146, Nr. 51). 1 ![]() | : |
174a | Tit.: (Rot) Sermo ad cognoscendum utrum aliquis sit in caritate Ex quo ut audistis in prioribus caritas infusa omnem ipsam habentem gratificat Deo reddit opera eius meritoria vitae aeternae et ponit hominem in statu salutis ... — ... expressa probitatis ostendunt quid fugare quid tenere et quid corrigere debeatis. Talis enim fuit Maria ut eius unius vita sit omnium disciplina etc. | |
(181b-185b) | Sermones de tempore: Dominica Pentecosten III (Madre 146, Nr. 52). 1 ![]() | : |
181b | Tit.: (Rot) Sermo ad cognoscendum utrum aliquis sit vel pertineat ad civitatem Ierusalem vel Babilonie Praeter signa de quibus in praecedenti sermone dictum est sunt adhuc aliqua alia ex quibus aliqualiter coniecturative nosci potest et aestimari quem esse de numero electorum ... — ... haud dubium est de numero electorum et perveniet ad beatitudinem aeternam. Ad quam nos viriliter tendere et feliciter pervenire faciat omnipotens dominus qui in trinitate perfecta vivit et regnat unus Deus benedictus in saecula. – (185b Schreiberspruch und Schreibername) Qui hec scribebat Paulus nomen habebat. Orate pro eo omnes electi Dei. Amen. | |
(185b) | Schreiberspruch. | |
(186-186p) | Leer. | |
(187a-258a) | Sermones de tempore (Madre 306, Nr. 7; Schneyer–Hödl, A.E. = Albertus Engelschalk 2-17, 254, 251 und 18-30, die erste Predigt nicht bei Schneyer–Hödl). Eingeschoben zwei Heiligenpredigten (Stephanus, Iohannes). Im Cat. Mell. II, 526 (jedoch nicht in der Handschrift) irrtümlich Nicolaus de Dinkelsbühl zugeschrieben (unter Berufung auf den Burkhardi-Katalog), deshalb bei Madre behandelt. – Die Reihe wird im Repertorium von Schneyer–Hödl Albertus Engelschalk zugewiesen, Verfasser ist aber sein jüngerer Verwandter Matthias Engelschalk (vgl. Fuchs 2000, 70 Anm. XXX). Die erste Predigt (üblich Incipit: 'Quia Deus gloriosus') abweichend. 33 ![]() | : |
187a | Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis, p. 2) Item diversi sermones super quedam evangelia Scrutamini scripturas quia vos putatis in ipsis vitam aeternam (Io 5,39). Verba haec loco thematis praesassumpta scribit evangelista Iohannes capitulo quinto quae licet Christus qui aeterna sui providentia omnia cognovit | |
192a | In illo tempore cum appropinquasset Iesus (Mt 21,1). Istud evangelium scribitur Matthaei 21 et legitur bis in anno, scilicet in adventu domini et in die palmarum, in adventu ante nativitatem Christi et in die palmarum ante passionem Christi (Schneyer–Hödl, A.E. 2) | |
195b | In illo tempore venit Iohannes Baptista (Mt 3,1). Illud evangelium scribitur Matthaei capitulo tertio et legitur proxima feria quarta post primam dominicam adventus Christi et dividitur illud evangelium in duas partes ... — ... et ideo peccata sua confitebantur. (Schneyer–Hödl, A.E. 3) | |
199a | In illo tempore dicebat Iohannes (Lc 3,7): Illud evangelium scribitur Lucae tertio et legitur proxima feria sexta post dominicam primam adventus et dividitur illud evangelium in duas partes ... — ... et praedicabat populo. Sequitur evangelium Erunt. (Schneyer–Hödl, A.E. 4) | |
203b | Tit.: D. 1. d. s. In illo tempore erunt signa (Lc 21,25). Illud evangelium scribitur Lucae 21 et legitur secunda dominica in adventu et continuatur ad dominicam praecedentem in hunc modum. Postquam evangelista in prima dominica declaravit adventum Christi in carnem, in quo ostendit nobis suam maximam dilectionem ... — ... et verba Christi non transibunt. Sequitur In illo tempore dixit Iesus. (Schneyer–Hödl, A.E. 5) | |
205b | In illo tempore dixit Iesus: Non surrexit inter natos (Mt 11,11). Istud evangelium scribitur Matthaei undecimo et legitur proxima feria quarta post secundam dominicam adventus, in quo evangelista ostendit quomodo Christus ipsum Iohannem Baptistam praecunctis commendavit ... — ... quasi vellet praedictis verbis aliquid mysticum designare. Sequitur In illo tempore Iohannes. (Schneyer–Hödl, A.E. 6) | |
206b | In illo tempore Iohannes testimonium (Io 1,15). Istud evangelium scribitur Iohannis primo et legitur proxima feria sexta post secundam dominicam adventus. In quo evangelio ostenditur testimonium Iohannis Baptistae de Christo ... — ... ad visionem aeternae claritatis perducet. Sequitur In illo tempore cum audisset. (Schneyer–Hödl, A.E. 7) | |
208b | In illo tempore cum audisset Iohannes (Mt 11,2). Illud evangelium scribitur Matthaei undecimo et legitur in tertia dominica adventus domini in quo evangelio agitur de adventu Christi ... — ... ante ostensionem eius ad populum. Sequitur In illo tempore missus est angelus. (Schneyer–Hödl, A.E. 8) | |
210b | In illo tempore missus est angelus (Lc 1,26). Istud evangelium scribitur Lucae primo et legitur feria quarta quattuor temporum in adventu legitur etiam in festo annuntiationis beatae Mariae. In quo quidem evangelio describitur modus dominicae incarnationis ... — ... et exteriora humanitatis Christi filii Dei vivi in saecula benedictus. (Schneyer–Hödl, A.E. 9) | |
216a | In illo tempore exsurgens Maria (Lc 1,39). Istud evangelium scribitur Lucae primo capitulo et legitur feria sexta quattuor temporum adventus etiam paucis verbis adiunctis ... legitur in die visitationis Mariae. In quo evangelio declaratur conceptio praecursoris Christi ... — ... durabunt in aeternum hic videlicet per gratiam et in futuro per gloriam. Sequitur In. (Schneyer–Hödl, A.E. 10) | |
219a | In illo tempore anno quintodecimo (Lc 3,1). Istud evangelium scribitur Lucae tertio et legitur in die sabbati quattuor temporum in adventu. Pro quo est sciendum secundum Origenem quod consuetudo antiquorum prophetarum fuit quando ipsi volebant prophetisare seu prophetias scribere ... — ... tam Iudaeorum quam gentium aliquorum. Sequitur In illo tempore miserunt. (Schneyer–Hödl, A.E. 11) | |
221a | In illo tempore miserunt Iudaei (Io 1,19). Istud evangelium scribitur Iohannis primo capitulo et legitur dominica quarta in adventu, in quo secundum quod in praecedentibus tribus dominicis dictum est de triplici adventu ... — ... ubi Iohannes praedicavit. Sequitur In illo tempore. (Schneyer–Hödl, A.E. 12) | |
223b | In illo tempore videns Iohannes (Mt 3,7). Istud evangelium scribitur Matthaei tertio et legitur feria quarta post quartam dominicam adventus. In quo evangelio evangelista refert quomodo Iohannes Baptista praedicaverit conversis ad paenitentiam ... — ... verbis Iohannis et etiam Christi quo ad fidem. Sequitur. (Schneyer–Hödl, A.E. 13) | |
224a | In illo tempore fuit Iohannes (Mc 1,4). Istud evangelium scribitur Marci primo et legitur feria sexta post quartam dominicam adventus. In quo quidem evangelio ostenditur praedicatio Iohannis Baptistae ... — ... causa brevitatis supersedeo. (Dieser Sermo ist nicht ausgearbeitet und umfasst nur acht Zeilen.) | |
224a | In illo tempore cum esset (Mt 1,18). Istud evangelium scribitur Matthaei primo et legitur in vigilia nativitatis domini. In quo ostenditur quomodo se Ioseph ad Mariam virginem ... desponsatam habuit ... — ... sed solum per potentiam divinam. Sequitur. (Schneyer–Hödl, A.E. 14) | |
226a | In illo tempore exiit edictum (Lc 2,1). Istud evangelium scribitur Lucae secundo capitulo et legitur in prima missa nativitatis Christi scilicet in galli cantu ... — ... et non prosecuntur eum sicut fecit Herodes. (Schneyer–Hödl, A.E. 15) | |
229a | In illo tempore pastores loquebantur (Lc 2,15). Istud evangelium scribitur Lucae secundo et legitur secunda missa nativitatis domini quae canitur in aurora et continuatur sic. Postquam in praecedenti evangelio nativitatis Christi fuit ostensum fuit, quomodo nativitas Christi fuit nuntiata pastoribus ... — ... ut dictum est ad illos. Sequitur In principio erat verbum. (Schneyer–Hödl, A.E. 16) | |
230a | In principio erat verbum (Io 1,1). Istud evangelium scribitur Iohannis primo et legitur in tertia missa nativitatis Christi, quae in die cantatur post ortum solis. In quo evangelio Iohannes evangelista intendit ... — ... quia omnes figurae Veteris Testamenti in Christo sunt impletae et verificatae. Sequitur Dicebat Iesus. (Schneyer–Hödl, A.E. 17) | |
235a | Tit.: (Stephanus) In illo tempore dicebat Iesus (Mt 23,1). Istud evangelium scribitur Matthaei 33 [recte: 23] et legitur in die Stephani protomartyris dividiturque ideo evangelium principialiter in duas partes in quarum prima proponit culpam et peccatum Iudaeorum ... — ... sicut dicitur in prophetam ad vesperam convertentur. Sequitur In illo tempore dixit Iesus. (Schneyer–Hödl, A.E. 254) | |
236b | Tit.: (Iohannes evangelista) In illo tempore dixit Iesus (Io 21,19). Istud evangelium scribitur Iohannis ultimo et legitur in die Iohannis evangelistae circa festum nativitatis Christi et potest istud evangelium dividi in duas partes, in quarum prima ponitur commendatio Iohannis evangelistae ... — ... quia eius testimonium est verbum id est idoneum et perfectum. Sequitur In illo tempore angelus domini. (Vgl. Schneyer–Hödl, A.E. 251) | |
237b | In illo tempore angelus domini (Mt 2,13). Istud evangelium scribitur Matthaei secundo et legitur in die innocentum. In quo evangelio ponitur persecutio Christi ab Herode et dividitur in duas partes. In prima evangelista ponit ... — ... quia non sunt scilicet viventes. Sequitur In illo tempore postquam consummati. (Schneyer–Hödl, A.E. 18) | |
239a | Postquam consummati sunt dies octo (Lc 2,21). Istud evangelium scribitur Lucae secundo et legitur die circumcisionis quae est octava dies a die nativitatis Christi. In quo evangelio tria tanguntur, primo nativitatis Christi ... — ... sanguinis manserit nobiscum. Sequitur In illo tempore Erat Ioseph et etcetera. (Schneyer–Hödl, A.E. 19; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
240a | Erant pater eius (Lc 2,33). Istud evangelium scribitur Lucae secundo capitulo et legitur dominica infra octavam nativitatis Christi. In quo evangelio pertractantur aliqua, quae sunt facta ... — ... ad effectum operum suorum. Sequitur In illo tempore defuncto Herode. (Schneyer–Hödl, A.E. 20; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
241b | Defuncto Herode (Mt 2,19). Istud evangelium scribitur Matthaei secundo et legitur in vigilia epiphaniae. In quo determinatur excitatio ipsius Ioseph per angelum ad revertendum in terram Israel ... — ... in Nazareth ubi Christus conceptus fuerat. Sequitur Cum natus esset. (Schneyer–Hödl, A.E. 21; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
243a | Cum natus esset Iesus (Mt 2,1). Istud evangelium scribitur Matthaei secundo capitulo et legitur in die epiphaniae domini. In quo pertractatur quomodo Christus salvator quantum ad eius nativitatem sit manifestatus ipsis gentilibus et regibus gentilium ... — ... qui tam advenerunt in tredecim diebus. Sequitur In illo tempore cum factus esset Iesus. (Schneyer–Hödl, A.E. 22; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
246b | Cum factus esset Iesus annorum duodecim (Lc 2,42). Istud evangelium scribitur Lucae secundo et legitur dominica infra epiphaniam domini, in quo evangelista determinat de doctrina Christi ... — ... sicut haec etiam prius dictum est. Sequitur In illo. (Schneyer–Hödl, A.E. 23; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
248b | Vidit Iohannes Iesum venientem ad se (Io 1,29). Istud evangelium scribitur Iohannis primo et legitur proxima feria quarta post dominicam infra octavam epiphaniae. In quo evangelio ipse Iohannes narrat testimonium Iohannis Baptistae ... — ... et per consequens habet potentiam divinam sui patris baptizandi in Spiritu sancto. (Schneyer–Hödl, A.E. 24; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
250a | Cum audisset Iesus, quod Iohannes traditus esset (Mt 4,12). Istud evangelium scribitur Matthaei quarto et legitur feria sexta post dominicam infra octavam epiphaniae. In quo evangelio evangelista ostendit opera Christi quae faciebat post praedicationem Iohannis ... — ... quid ipse Christus perfecte etiam illud praedicavit. (Schneyer–Hödl, A.E. 25; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
251a | Venit Iesus a Galilaea in Iudaeam (Mt 3,13). Istud evangelium scribitur Matthaei tertio et legitur in octava epiphaniae. In quo Matthaeus narrat et ostendit, quomodo Christus sit baptizatus a Iohanne in Iordane ... — ... et angeli saepius loquebantur a Moysi et aliis prophetis per nubem. Sequitur In illo tempore Nuptiae. (Schneyer–Hödl, A.E. 26; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
253a | Nuptiae factae sunt (Io 2,1). Istud evangelium scribitur Iohannis secundo capitulo et legitur dominica proxima post octavam epiphaniae. In quo evangelio evangelista ostendit primum miraculum quod Christus fecit postquam fuit baptizatus ... — ... Iesus est vocatus ad nuptias et discipuli eius puta futuri. Sequitur In illo tempore regressus. (Schneyer–Hödl, A.E. 27; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
255b | Egressus est Iesus in virtute Spiritus (Lc 4,14). Istud evangelium scribitur Lucae quarto et legitur proxima feria quarta post dominicam praecedentem. In quo evangelio ostenditur praedicatio Christi quam fecit Iudaeis in synagoga et potest evangelium dividi in duas partes ... — ... legit audivit vel intellexit quare mirabantur. Sequitur evangelium In illo tempore circuibat. (Schneyer–Hödl, A.E. 28; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
257a | Circuibat Iesus totam Galilaeam (Mt 4,23). Istud evangelium scribitur Matthaei quarto et legitur proxima feria sexta post dominicam praecedentem. In quo evangelio ponit evangelista praedicationem Christi et effectus praedicationes eius quantum ad multitudinem populi ipse sequentis ... — ... cur dominum turba secuta fuit. Sequitur In illo tempore cum descenderet. (Schneyer–Hödl, A.E. 29; das Bibelthema fehlt in der Handschrift, Leerraum dafür freigelassen) | |
258a | Cum descenderet (Mt 8,1). Istud evangelium scribitur Matthaei octavo et legitur dominica secunda post octavam epiphaniae. In quo evangelio evangelista ponit opera miraculosa quibus Christus praedicationem suam roborando confirmavit ... — ... Ubi notandum quod Christus praedicavit frequenter discipulis in monte in quo legem promulgaverat et hoc ideo ad designandum. (Schneyer–Hödl, A.E. 30, der Sermo endet nach 17 Zeilen.) | |
(258b) | Leer. |