Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40086 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 46 (959, H 17)
SAMMELHANDSCHRIFT MIT ÜBERWIEGEND HISTORISCHEN TEXTEN (lateinisch/deutsch)
Papier   167 Bl.   305×210   1417 und Melk, Ende 15. Jh. (nach 1486)   
Abbildungen von VorderdeckelVorderdeckel-Spiegel1r36v37r37v60r60v121r130r130v135v139r139v151r152r152v153r153v154r154v155r155v156r156v157r157v158r158v159r159v160r160v161r161v162r165v166rHinterdeckel
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 46)


Einband: Barock     


Keine Melker Besitzvermerke (wahrscheinlich mit dem alten Einband verloren). (VD-Spiegel) Stempel Zentralstelle für Denkmalpflege etc. mit Inventarnummer 66 in Blau. – Hs. im Katalog von 1483 unter der Signatur F 150 genannt (MBKÖ I, 253 Z. 39 f.), im Katalog von 1517 unter der Signatur H 69 (Cod. 704/1, 108r).
Schreibsprache des dt. Textes: ostmittelbairisch.
"Röhricht", "Friedberg II", "Kaeppeli", "Neumann 1872", "Mohan", "Pez, SSRA II", "Schramb 1702", "Kropff 1747", "Lhotsky, Quellenkunde"
alle Initien
(1r-36v = p. 1-72) Flores temporum ('Martinus Minorita') (Ed.: MGH.SS 24 [1879], 230-249 [O. Holder-Egger], Recensio A. – Lit.: VL II [1980] Sp. 753-758 [P. Johanek]). Ed. ohne diese Hs. Einordnung in die Überlieferung nach Mierau–Sander-Berke–Studt 1998 (ohne diese Hs.): Textstufe 1 (endet mit Nicolaus IV.), Rezension A, Typ b (alternierende Anordnung der Kaiser- und Päpste-Reihe).
   1
1r Tit.: [ohne Titel]
Mariae virginis indignus ego sacrista vel aedituus ordinis fratrum Minorum scire desiderans quibus temporibus quilibet sanctus vixerit super terram chronicas diversas et multas studiose perlegi... Prima aetas habuit annos M.M.CC.XLII prima (!, recte: primam) dies saeculi aestimant fuisse dominica (!, recte: dominicam) post medium mensis Martii ... — ... Nicolaus IIII de ordine fratrum minorum doctor theologiae anno domini M.CC.LXXXVIII sedit annis V. Bis electus cum lacrimis resignavit. Tertio compulsus ab omnibus cardinalibus acquievit [Ed. 249,28-28].
(37r-60r = p. 73-119) Gesta Alexandri Magni (Vgl. Kleine Texte zum Alexanderroman [...] nach der Bamberger Hs. hg. v. F. Pfister [Sammlung vulgärlateinischer Texte 4]. Heidelberg 1910, IV. -- Parallelüberlieferung [?]: Aschaffenburg, Hofbibl., Ms. 33, 18r-42v [Josef Hofmann--Hans Thurn, Die Handschriften der Hofbibliothek Aschaffenburg Veröffentlichungen des Geschichts- und Kunstvereins Aschaffenburg E.V. 15 Aschaffenburg 1978, 82] = Freier Kurzauszug mit Umstellungen aus dem Alexanderroman des Archipresbyters Leo, ed. F. Pfister [Sammlung mittellateinischer Texte 6]. Heidelberg 1913. -- Incipit und Explicit identisch mit Wien ÖNB, Cod. 545, 48r-78r [nun: Budapest, Cod. 405], Incipit identisch mit Wien ÖNB, Cod. 395, 87r-110v).
   1
37r Tit.: [ohne Titel]
Alexander Magnus Philippi ut putabatur et Olympiadis filius rex Macedonum vicesimus quartus regnavit annis XII sex adhuc stante regno Persarum ... (37v, cap. 2) Alexander Macedo post mortem Darii regnavit ... (38r, cap. 3) Aegyptiorum gentem in mathematica magica arte fuisse valentem litterae tradunt ... — ... seque ipsos invicem irritantes in rixam praede aemulatione consumpserunt.
(60r-121r = p. 119-241) Iacobus de Vitriaco Historia orientalis seu Hierosolymitana (Druck: F. Moschus. Duaci 1597, 1-258 [online]; J. Bongars, Gesta Dei per Francos sive orientalium expeditionum et regni Francorum Hierosolymitani historia II. Hanau 1611, 1051-1122, Z. 50 [online, Bild 437]; Jean Donnadieu [Ed.], Jacques de Vitry, Histoire orientale, Historia orientalis. Introduction, édition critique et traduction [Sous la Règle de Saint Augustin 12]. Turnhout 2008. -- Röhricht 49, Nr. 121).
   1
60r Tit.: (60r) Sequitur inicium descripcionis terre sancte Iherusalem conpilate per auctorem cuius nomen ignoratur capitulum primum
Terra sancta promissionis Deo amabilis et sanctis angelis venerabilis et universo mundo admirabilis ... — ... quod terram eius unanimiter vellent invadere et inter se pacem et concordiam ordinare [= Donnadieu, S. 458, Ende Kap. 101]. -- (Folgt: Decretum).
(121r) Innocentius III. papa (Lotharius Segni) Constitutio 'Ad apostolicam audientiam' (= X 5.3.42) (Ed.: Friedberg II 766).
   1
121r Tit.: (Am Rand) Decretum
Ad apostolicam audientiam frequenti relatione venit quod quidam clerici pro exequiis mortuorum et benedictione nubentium et similibus pecuniam exigunt ... — ... qui nituntur maliciose laudabilem consuetudinem immutare. Et sic est finis.
(121r-130r = p. 241-259) Burchardus de Monte Sion OP Descriptio Terrae sanctae (recensio prior) (Druck: H. Canisius--I. Basnage, Thesaurus monumentorum ecclesiasticorum et historicorum IV. Amsterdam 1725, 9-26 [online]. -- Röhricht 56, Nr. 143; Kaeppeli 707 A).
   1
121r Tit.: [ohne Titel]
Dilectissimo in Christo patri Burchardo lectori fratrum ordinis Praedicatorum in Maydeberk frater Burchardus de Monte Sion cum omni devotione orationes in domino Iesu Christo. Quid vobis scribam pater carissime non invenio deficit stilus languet ingenium ... — ... quia vorago qua mons cingitur per circuitum impedivit (= Canisisus S.21). (Darauf folgt als neues Kapitel, s. jedoch den nächsten Text) Terra Hierosolymitana in centro mundi posita est ex maiori parte montosa ... Praeterea istae civitates quae ipsos non habent sed sunt sub Bethlehem Ioppen sub canonicis dominici sepulchri Neapolis sub abbate templi Caiphas sub Caesareense episcopo.
(130rv = p. 259-260) Haimarus monachus De statu Terrae sanctae (Druck: W. A. Neumann, Drei mittelalterliche Pilgerschriften. Österreichische Vierteljahresschrift für katholische Theologie 5 [1866], 258-292 [als zweiter Teil des Innominatus V]; G. M. Thomas, Ein Tractat über das heilige Land und den dritten Kreuzzug, in: SB München 1865, II 141-171 [anonym] [online]. -- Röhricht 44 Nr. 1).
   1
130r Tit.: [ohne Titel, nur durch 2z. Lombarde vom vorhergehenden Text abgesetzt]
Terra Hierosolymitana in centro mundi posita est et maiori parte montuosa ubere gloriose [recte: gleba] fertilis ... — ... sub abbate templi Caiphas sub Caesareense episcopo.
(130v-135v = p. 260-270) Philippus Brusserius Savonensis Descriptio Terrae sanctae (Ed.: Neumann 1872, 28-171, Z. 8).
   1
130v Tit.: [ohne Titel]
Gloriosae ac sanctae civitatis Ierusalem peregrinationis scire cupientes neque non totius terrae sanctae oportet prius ut mihi videtur Nazareth pergere ... — ... de quo oleo omnes peregrinantes in modicis vitris undique portant. Quod nobis praestare dignetur Deus omnipotens.
(135v-139r = p. 270-277 ) Fretellus De locis sanctis terrae Ierusalem (redactio comes R. Toletanus) (Ed.: P. C. Boeren, Rorgo Fretellus de Nazareth et sa Description de la Terre Sainte. Histoire et édition du texte [SB Amsterdam N. R. 105]. Amsterdam--Oxford--New York 1980, hier: 9-32 [Varianten 54-59]).
   1
135v Tit.: [ohne Titel]
Vertam eia stilum nostrum sumens initium a Chrebon quod est Hebron. Hebron metropolis olim Philistinorum et habitaculum gigantum, in tribu Iuda civitas sacerdotalis et fugitivorum ... — ... cuius in penultimo octavo die natalis sui puer Iesus circumcisus est ypanti suo sic a matre sua praesentatus est. Notandum ea quae hic deficiunt requiri debent in parte posteriori. Sequitur.
(139r-151r = p. 277-301) Odoricus de Pordenone OFM Itinerarium de mirabilibus orientalium Tartarorum (Ed.: A. van den Wyngaert, Sinica Franciscana I. Itinera et relationes fratrum minorum saeculi XIII et XIV. Quaracchi 1929, 413-495. -- Mohan 227. -- Lit.: G. Melis [Ed.], Odorico da Pordenone e la Cina. Atti del convegno storico internazionale Pordenone 28 - 29 maggio 1982. Pordenone 1984).
   1
139r Tit.: Descripcio fratris Oderici de partibus orientis
Licet multa et varia de ritibus et conditionibus huius mundi enarrantur a multis. Ego tamen frater Odericus de Foro Iulii de Portu Nahonis volens ad partes infidelium transfretare magna et mira vidi et audivi ... — ... et multa mirabilia quae vidi omisi pontere quia homines non credidissent nisi vidissent. -- (151r Schlussschrift, Vorlagendatierung [?]) Nunc dimittis servum tuum domine. Finis est mirabilium mundi et terre sancte et diversis provinciis Indie superioris et inferioris anno domini millesimo CCCC. XVII etc. [1417].
(151v) leer.
(152r-156v = p. 303-312) Wahl Erzherzog Maximilians zum Römischen König, Reichstag zu Frankfurt 1486, dt. (Teilnehmerlisten und Wahl) (Ed.: Deutsche Reichstagsakten unter Maximilian I. Bd. I,2. Bearb. von H. Angermeier unter Mitwirkung von R. Seyboth [Deutsche Reichstagsakten Mittlere Reihe 1,2]. Göttingen 1989, 880-889 Z. 24, Nr. 910 bzw. vgl. 913-945 Nr. 915 [Verzeichnis des Bernhard Sittich]. -- Parallelüberlieferung: Salzburg, St. Peter, Cod. b IX 9a, 1ra-17ra).
   1
152r Tit.: (Rot) Hiernach findet man beschrieben die fürsten graven und freyen die auff dem täg mit der kayserlichen maiestat und allerdurchleichtigisten fursten und herren kayser Friderichen dem tritten zw der erwelung des durchleuchtigisten fürsten Maximilians Erczherczog zw Osterreich der kayserlichen Maiestat suen zw einem romischen kunig erschinen sind anno domini 1486...
In dem iar do man czelat nach Crist gepürd tausent vierhundert und LXXXVI. auff sand Sebastians täg gesaczter tagczeit ist erschinen die kayserlich maiestadt unnd allerdurchleichtigster grosmechtigister fuerst und herr her Friderich romischer kayser der drit ... — ... also was die erwelung geschehen am pfincztag nach invocavit (16.2.1486). Anno domini LXXXVI sub Innocentio papa huius nomine octavo ac illustrissimo principe domus Austriae Friderico 3° imperatore Romanorum domino semper Augusto. (Nach zwei Leerzeilen) Es sindt süst viel ritter und edelleudt gestorben. Pey XII sindt erstochen worden pey der nacht und erslagen von den wurgundischen etc. - (156v Schlußschrift, Datierung, Lokalisierung rot) Finitur Mellici foeliciter anno quo supra 5to idus Maii (9.5.1486) et uti psitacus pronunciat verba sic rescripsi illud ydioma.
(157r-159r = p. 313-317) Wolfgangus de Stira OSB Itinerarium (Druck: Pez, SSRA II, 445-457).
   1
157r Tit.: (Rot) Incipit Itinerarium venerabilis patris Wolfgangi de Styra in quo primo notantur quedam commemoranda
Item anno domini 1414 incepit concilium Constantiense. Item et 15. anno dux Albertus nonus, qui post in regem Hungariae et Romanorum est electus, vallavit civitatem Styrae in feria 4ta festi pentecosten qui fuit 22 dies maii ... — ... Item sequenti die quae fuit tertia feria quidam dictus Paulus Stainprecher laborans circa fontem paenes Danubium incaute laborans caecidit in fontem et ibi interiit.
(159v-162r = p. 318-323) Historia brevis reformationis monasterii Mellicensis anno 1418 (mit Professenliste bis 1498, Nachträge bis 1507) (Teildruck: Schramb 1702, 371, 318, 356, 363 f.; Kropff 1747, 189-191. -- Lhotsky, Quellenkunde, 333).
   1
159v Tit.: (Rot) Quo tempore reformatio huius monasterii Mellicensis sit facta et per quos
Dominus Nicolaus visitator et visitator (! recte: vivificator) huius monasterii per convisitatores apostolica auctoritate in abbatem praefectus natione australis prius in Sacro Specu dicti Benedicti ordinis ... — ... Et eodem anno scilicet 1498 profitetur regularem institutionem Sebastianus de Ötting adolescens etc. in die sanctae Mariae Magdalenae quae et in ewangelio peccatrix dicitur. Hic primus. (Nachträge von anderer Hand) Sebastianus de Ötting iuvenis scolaris 1498 ... Iohannes de Babenberga iuvenis scolaris 1507.
(159v-162r = p. 318-323) Catalogus religiosorum Mellicensium 1418-1498 (mit Nachträgen bis 1507).
(162v-165r) leer.
(165v-166r = p. 326-327) Nota quaedam occurentia difficultatis circa mobilitatem festorum 1446-1491.
   1
165v Tit.: (Rot) Nota quedam occurencia difficultatis circa mobilitatem festorum que solent occurere secundum qualitates suas et primo diligenter intuende sunt septem tabule que sunt de die nativitatis deinde festa sancte Barbare et aliorum sanctorum in mense decembri et consequenter in aliis mensibus
Nota de festis actis anno 1446. Festum apostolorum Philippi et Iacobi cecidit in dominicam secundam post pascha videlicet Misericordia domini ... — ... Item anno domini 1491. Festum Iohannis et Pauli venit infra octavam sancti Iohannis Baptistae in dominicam in secundis vesperis fuit tamen habita commune (?) de sancto Iohanne et integre vespere de sanctis Iohanne et Paulo.
(166v-167v) leer.