|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40115 |
Melk, Benediktinerstift, Cod. 91 (1828, 1710, H 44 [2])
SAMMELHANDSCHRIFT (ZUM PERSÖNLICHEN GEBRAUCH ANGELEGT VON IOHANNES SCHLITPACHER)
Papier I, 138, II* Bl. 145×110 Melk, 1468-1475
Volldigitalisat
Wasserzeichen: Metadaten | Vorschau Bilder | Einzelbilder: fol. 5, 18, 19, 20, 40, 50, 55, 60, 98, 99, 111, 120.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 32)
| Lagen: (IV-1)7 + VI19 + 5.V69 + (V-1)77 + 2.V97 + (V+1)108 + 3.V138. | |
| Das äußere Doppelblatt der fünften Lage (Bl. 50 + 59) ist ein gefalteter Originalbrief, um 90° gedreht eingebunden. Kustoden, beginnend mit 3us (zu den ersten beiden Lagen siehe unten), in den Lagenmitten Fälze aus einer Handschrift vom Ende des 13. Jh. – Tintenfoliierung des 15. Jh. (beginnend mit 25), moderne Tintenpaginierung (beginnend mit 49, moderne Bleistiftfoliierung (gültig); Fehler: zählt 74 doppelt (74A und 74B). Tintenfoliierung des 15. Jh. in zwei getrennten Zählungen, Zählung I: 25-112 = p. 49-224 = gültige Bleistiftfoliierung 1-87; Zählung II: b1-b51 = p. 225-326 = gültige Bleistiftfoliierung 88-138, II* (II* war früher HDS, jetzt abgelöst); nach Wasserzeichen, Layout und Schreiber jedoch als kodikologisch zusammenhängend. Ehemaliger VDS heute abgelöst und als Bl. I bezeichnet; dem heutigen Buchblock vorgebunden waren ehemals noch zwei Lagen = f. 1-24 (alte Foliierung) = p. 1-48, diese heute in Cod. 1086, p. 225-272. | |
| Schrift: 4 verschiedene Schriften/Schreiber | |
| Schrift 1 | (1r-6r) Schriftart: Schlaufenlose Bastarda Unbekannter Schreiber. |
| Schrift 2 | (82r-v) Schreiber: Iohannes Hausheimer de Welming OSB – Schriftart: Schlaufenlose Bastarda |
| Schrift 3 | (9r-17r) Schriftart: Schlaufenlose Bastarda Unbekannter Schreiber. |
| Schrift 4 | (Iv, 6v-8v, 17v-Ende) Schreiber: Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB 
 – Schriftart: Schlaufenlose Bastarda |
| Ausstattung: Rubriziert |
Hs. enthält 1 Fragment
| NS | I* Pergament Melk, um 1200 |
| Früher als Bl. 139 bezeichnet. | |
| Ausstattung: Rubriziert |
| Einband: Gotisch Schmucklos |
| Spätgotischer Einband: Rauhleder über Holz. Melk, 2. Hälfte 15. Jh. – Eine Riemenschließe. (VD) Titelschild verloren, Signaturschild erhalten. – |
| (1r, 138v) Rundstempel Bibliothek des Stiftes Melk (Melk Inventar I, Tafel XIV Abb. 39). – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur F 134 genannt (MBKÖ I, 252, Z. 27-41), im Katalog von 1517 unter der Signatur I 70. – Die Handschrift wurde 2003 restauriert (loser VD wieder befestigt, Spiegelblätter abgelöst, neue Spiegelblätter aufgezogen, Vor- und Nachsatzblatt eingefügt). |
"Melk Inventar I", "MBKÖ I", "Mayr 1880", "Frank 1971", "Meersseman 1982", "Esser 1976", "GW", "Hain", "RB", "Schneyer", "Zumkeller", "AH 3", "Heitz / Schreiber 1903", "PL", "RS", "CPL", "Trombelli 1751, 2/1", "BHM", "Jellouschek 1932", "Bloomfield", "Kaeppeli", "PG", "Tischendorf 1866", "", "BHL", "Lohr, Aristotle Commentaries", "VL", "Schramb 1702", "Acta Cusana II/4", "Acta Cusana II/2", "Angerer 1987", "Kropff 1747", "Thoma 1962", "Lhotsky, Quellenkunde", "Heimann-Seelbach 2000"
alle Initien
| (Ir) | Leer (früher VDS Klebeseite). |
| (Iv [früher VDS]) | : Memoriale seu epistola ad Laurentium abbatem Gottwicensem de vita sua et monachorum in monasterio Sublacensi (1471) (Vgl. Mayr 1880, 147 und Frank 1971, 70 f.). In diesem Brief schlägt der Ettaler Konvetuale Benedikt Zwink den Reformäbten vor, dem Beschluss der Salzburger Äbteversammlung (1470) folgend, das Römische Brevier zu übernehmen und es in Sacro Speco drucken zu lassen. Dort könne man hundert oder zweihundert Exemplare herstellen. Offensichtlich lag dem Schreiben ein Musterblatt aus Augustins 'De civitate Dei' bei, das eben in 200 Exemplaren gedruckt worden war. 1 |
| Iv | Tit.: (Briefdatierung) 1471 Memoriale ad venerabilem patrem et dominum Laurentium in Gotwico Item admoneatis fraternitatem suam, qualiter fuit in venerabili monasterio beatae virginis Mariae in Ettal in Bavaria prope Tegernsee anno incarnationis domini 1452 et ibidem deposito abbate Iohanne ... — ... ut laus et honor domini omnipotenti augeatur per immensa saecula. Amen. Frater Benedictus de Bavaria monachus Sacri loci Specus sancti Benedicti. |
| (1r-5v) | Franciscus de Assisi
: Regula visitatoris Caro cum promulgatione Nicolai IV. papae (1289 IX 18, Rieti) (Ed.: Meersseman 1982, 75 Nr. 50 und 128-138 Nr. VII). 1 |
| 1r | Tit.: Incipit regula beati Francisci tertii ordinis sive fratrum de penitencia Nicolaus episcopus servus servorum Dei dilectis filiis fratribus et dilectis in Christo filiabus sororibus de paenitentia tam praesentibus quam futuris salutem et apostolicam benedictionem. Supra montem catholicae fidei quam populos gentium qui ambulant in tenebris ... — ... se noviter incursuris. Datum Reatae quintodecimo Kalendas septembris pontificatus nostri anno secundo [1289 VIII 18, Rieti]. -- (Von anderer Hand) Explicit regula continencium. |
| (5v-6r) | Modus et forma professionis in ordine sancti Francisci. Nachtrag zum vorhergehenden Text von anderer Hand in humanistischer Schrift. 1 |
| 5v | Tit.: Modus et forma recipiendi ad professionem Stet ergo frater sive soror genuflexus in capitulo manibus iunctis ... et haec professio fiat coram publico notario. (6r) Ego frater vel soror talis voveo et promitto Deo et beatae Mariae semper virgini beato Francisco ... — ... in charta publica redigat et consignet etcetera. |
| (6v-7v) | Franciscus de Assisi
: Testamentum (Ed.: Esser 1976, 437-445). 1 |
| 6v | Tit.: (Rot) Testamentum sancti Francisci Dominus ita dedit mihi fratri Francisco incipere facere paenitentiam ... — ... istam sanctissimam benedictionem. Amen. |
| (8r, 9r-15r) | Iordanus Saxo de Quedlinburg OESA
: Expositio dominicae passionis seu Meditationes de passione Christi (Drucke: GW M15098 [Antwerpen 1485] u.ö.; weiters Hain 9438, GW M15120 [Sermones] 189-254. -- RB 5141; Schneyer 3, 813 Nr. 60 ff.; Zumkeller 646). Nach dem Titel 8r war wohl ursprünglich der Rest der Seite wie auch 8v unbeschrieben. Die dort stehenden Texte von Iohannes Schlitpacher wohl nahzeitig eingefügt. 1 |
| 9r | Tit.: (8r, in großer Textualis) Oraciones magistri Jordani super passione domini per horas canonicas. (Von der Hand des Bernhard Pez im 1. Drittel des 18. Jh. hinzugefügt) Ordinis sancti Augustini. Floruit author 1410. -- (9r rot) Prima pars de tempore matutinali et habet articulos 20 Domine Iesu Christe fili Dei vivi qui hora matutinali pro me misero peccatore ... — ... De hora completorii. Domine Iesu Christe ... ad resurrectionis gloriam pervenire. Amen. |
| (8r) | Nicolaus Cusanus
: De geometricis transmutationibus, Excerpta (Druck: Nicolaus Cusanus, Opera. Basel 1565, 946 [online]). Nach dem Titel zum vorherigen Text eingeschoben. Nahzeitiger Nachtrag von der Hand des Iohannes Schlitpacher. 1 |
| 8r | [ohne Titel] Dominus Nicolaus cardinalis ad vincula sancti Petri et episcopus Brixiensis dictus vulgariter de Cusa in tractatu suo de geometricis transmutationibus pro fundamento praemittit quattuor propositiones sub his verbis: Videtur autem ad artis quaesitae sufficientiam primum pertinere ut datae recte detur aequalis curva ... — ... ostendere conabor. Haec ille. Aliquae tamen figurae descriptae in exemplari non videbantur correctae ... igitur non est res ignota. |
| (8v) | Nota de temporibus et locis quibus prophetis prophetaverunt. Nahzeitiger Nachtrag von der Hand des Iohannes Schlitpacher. 1 |
| 8v | [ohne Titel] Quibus temporibus et locis quattuor prophetae maiores Isaias, Ieremias, Ezechiel et Daniel prophetaverunt ex libros eorum certum habetur ... — ... sanctus Hieronymus. |
| (15v-16r) | Orationes cum indulgentiis Gregorii papae. 5 Gebete. 1 |
| 15v | Beatissimus papa Gregorius dum summus esset pontifex ... Prima oratio: O domine Iesu Christi, adoro te in cruce pendentem et coronam spineam in capite portantem ... — ... Amen. Pater noster. Ave Maria. |
| (16v-17r) | Conradus Gemnicensis
: Oratio rhythmica de sancto Hieronymo (AH 3, 78-79 Nr. 48 [online]). Ed. ohne diese Handschrift. 1 |
| 16v | Tit.: (Rot) De sancto Ieronimo Salve sancte Hieronyme / o doctor veritatis / Qui es languenti animae / medela sanitatis ... — ... Gaudes sancte Hieronyme / post fruar mercede. Amen. |
| (17v-19v) | Briefe der Jahre 1468 und 1469 aus Mariazell an Iohannes Schlitpacher, Prior in Göttweig. |
| (17v) | : Epistola ad Iohannem Schlitpacher Mellicensem tum priorem in Gottwico, in qua de praelaturae munere quaeritur etc. (1468 V 14, Mariazell). 1 |
| 17v | Tit.: (17v oberer Rand, Datierung) 1468 Consolationem sancti Spiritus cum confirmatione donorum ipsius ... Dilecte mi pater prior ... — ... me et meos commendet. Ex Cella Mariae sabbato post Pangratii per fratrem Io[hannem] abbatem inutilem filium vestrae paternitatis [1468 V 14, Mariazell]. |
| (17v-18r) | : Epistola ad Iohannem Schlitpacher Mellicensem, qua eidem Oswaldum monachum commendat (1468 IX 26, Mariazell). 1 |
| 17v | Tit.: [ohne Titel] Consolationem ab alto in laboribus ... Honorabilis pater prior. Filii vestri in aquam proiecti ... — ... orationibus fratrum. Ex monasterio Cellae Mariae per fratrem Iohannem abbatem insufficientem ibidem filium vestrum ipse die sancti Cypriani et Iustinae anno 68 [1468 IX 26, Mariazell]. |
| (18v) | : Epistola ad Iohannem Schlitpacher (1469 X 25, Wien). 1 |
| 18v | Tit.: [ohne Titel] Consolationem et remunerationem ab altissimo in laboribus pro bono observantiae ... Honorabilis pater prior. Ut ex aliquibus alternatis vicibus ... — ... temporalibus involvi. Ex Wienna valde raptim per fratrem etcetera feria quarta ante Simonis et Iudae anno 69 [1469 X 25, Wien]. |
| (18v-19r) | : Epistola ad Iohannem Schlitpacher de cura animarum sibi imposita (1468 IX 26, Mariazell). 1 |
| Tit.: [ohne Titel] Sanctae religionis augmentum transeundo in hac valle lacrimarum et miseriarum ... Venerabilis ac dilecte pater. Frequenter verbis et scriptis ostenditis affectum vestrae caritatis ... — ... valete in domino semper. Anno etcetera 68 Cypriani et Iustinae. Frater Conradus professus in Cella Mariae [1468 IX 26, Mariazell]. -- (Unterer Rand, Kommentar Schlitpachers) Ille vir magister artium purissimus homo et humillimus ... de cura imposita sibi animarum. | |
| (19r-v) | : Epistola ad Iohannem Schlitpacher priorem in Gottwico, in qua afflictam suam valetudinem ei nuntiat (1469 VI 23, Mariazell). 1 |
| Tit.: [ohne Titel] Filialem dilectionem et sui recommendationem cum salute utriusque hominis. Reverende pater. Petitioni vestrae volens satisfacere ... — ... ad propria reducat. Amen. Ex Cella Mariae in vigilia sancti Iohannis 69 per fratrem Oswaldum vestrae paternitatis filium [1469 VI 23, Mariazell]. -- (Kommentar Schlitpachers) Defunctus est in crastino assumptionis sanctae Mariae. | |
| (19v) | : Epistola ad Iohannem Schlitpacher Mellicensem priorem in Gottwico, in qua de abdicato Gottwicensi prioratu eidem gratulatur etc. 1 |
| 19v | Tit.: [ohne Titel] Venerabilis pater mi venerande et praedilecte. Audivi quod precibus importunis obtinueritis absolutionem ab officio prioratus ... — ... et consolari. Ex Cella Mariae per fratrem Leonardum priorem vestrae paternitatis filiolum. -- (Kommentar Schlitpachers) Idem scripsit extense epistolam de obitu fratris Oswaldi et Iohannis de Campidona qui fuit magister artium et baccalarius in theologia. |
| (20r-24r) | Cicero, Marcus Tullius
: Somnium Scipionis. 1 |
| 20r | Tit.: (Rot) Incipit somnium Scipionis mimantim editum a Cicerone sub persona Scipionis Africani posterioris. (Am Rand Datierung) 1469. Cum in Africam venissem a Manilio consule missus ad quartam legionem tribunus ut scitis ... — ... ille discessit. Ego somno solutus. – (24r Schlussschrift) Explicit somnium Scipionis quod edidit Tullius sub persona Scipionis quod duobus libellis Macrobius exponit. |
| (24r-28r) | Macrobius Theodosius, Ambrosius
: Commentum ad Ciceronis Somnium Scipionis, Exc. 1 |
| 24v | Tit.: (24r) Secuntur brevissima excerpta de duobus libris Macrobii super prefato somno Scipionis quia plura puncta sue exposicionis parum aut nil placuerent Cum in Africam venissem etc. Vir eloquentiae Tullius Cicero in persona Scipionis ... edidit somnium ... — ... posuit creationem mundi. – (Schlussschrift) Et hec nunc sufficiant de somnio Scipionis edito a Tullio Cicerone. Deo gracias. |
| (28v-29r) | Dicta duodecim sibyllarum de adventu Christi (Vgl. den Blockbuch-Nachdruck: Heitz / Schreiber 1903, 21-27 und Tafelteil). 1 |
| 28v | Tit.: Nota in camera paramenti ipsius domini Iordani cardinalis mirifico opere depicte sunt XII sibille que sic dicunt de adventu Cristi Sybilla persica cuius mentionem facit Nicanor et ait: Ecce bestiam conculcaberis et gignetur dominus in orbe terrarum et gremium virginis erit salus gentium et pedes in valetudine hominum ... — ... et conversabitur ut peccator. |
| (29v) | Augustinus
: Excerpta. 1 |
| 29v | Tit.: [ohne Titel] Beatus Augustinus in libro de origine et natura et quantitate animae non longe ante finem notat septem gradus animae rationalis ... — ... modum contrahendi non noverit saltem tunc temporis. |
| (30r-34r) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Sermo in vigilia nativitatis domini a. 1466. 1 |
| 30r | Tit.: (Datierung) In Cristi nomine LXVI (unterer Freirand) 17 decembris [17.12.1466] Vocabis nomen eius Iesus ... (Mt 1,21). Matthaei primo et transsumptive in praesentis sacratissimae vigiliae missae officio. Reverendi religiosi ac devoti viri brachiis fraternae caritatis sinceriter amplexandi. Beatus evangelista atque apostolus Matthaeus genealogizando salvatoris nostri ortum a praecipuis patribus David scilicet et Abraham ... — ... ea quae sunt in caelis et in terris. Qui cum aeterno Deo patre ac sancto Spiritu regnat unus verus Deus. Amen. (Tagesdatierung) In vigilia sancti Thome [20.12.1466]. -- (6 Zeilen angefügt) Ipse enim salvum faciet populum suum ... Iesus dupliciter est causa efficiens duplex est populus duplex est salus privativa et positiva etcetera. |
| (34v) | Quomodo accipitur vocabulum ecclesiae. 1 |
| 34v | Tit.: [ohne Titel] Ecclesiae vocabulum multipliciter accipitur uno modo pro templo materiali ubi Deus laudatur ... — ... a primo homine usque ad novissimum computando qui fidem habuerint et sunt habituri. |
| (35r-39r) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Collatio in festo pentecostes a. 1470. 1 |
| 35r | Tit.: (Datierung) In Cristi nomine 70 [1470] Spiritus veritatis docebit vos omnem veritatem (Io 16,13). Ad suscipiendum magnum principem terrenum congruo cum honore grandis sit apparatus ut nostis populorum quanto ampliori studio debet praeparatio adhiberi ... — ... ut sua gratia uberius afflati de praesenti miserabili vita feliciter ad patriam aeternae beatitudinis perducamur. Qui cum Deo patre et eius unigenito filio regnat et vivit in trinitate perfecta verus et unus Deus. Amen. – (Datierung) 30 maii [?]. |
| (39v) | Tractatulus de sex aetatibus mundi. 1 |
| 39v | Tit.: [ohne Titel] Venerabilis Beda annos sex aetatum secundum hebraicam veritatem ... enumerans dicit: Prima est ergo mundi huius aetas ... — ... in aliquot annis varientur. |
| (40r-47r) | Gualterus de Mauritania
: Tractatus de trinitate, cap. 1-13 (PL 209, 575-590. – RS 632). 1 |
| 40r | Tit.: (Datierung) In Cristi nomine 1469 4 Iunii [4.6.1469]. (Rot) Tractatus utilis de trinitate personarum et unitate essencie et divinitate Credo unum Deum esse non plures iuxta illud Moysi: Audi Israel, quia dominus Deus tuus unus est, quem credo esse incorporeum ... — ... cui humana ratio praebet experimentum. Explicit inter???. – (47r Schlussschrift) Explicit tractatus perutilis et catholicus de beatissima trinitate cuius autor ignoratur nec in exemplari fuit titulus prenotatus. |
| (47v-48v) | Causae, ob quas corpus domini elevatur. 1 |
| 47v | Tit.: (Rot) Cause ob ... corpus domini a sacerdote elevatur Nota quod corpus domini propter octo causas in altari a sacerdote levatur. Prima est ad obtinendam gratiam patris ... — ... Introivit in caelum ut vultui Dei pro nobis etcetera. |
| (48v) | Cassiodorus
: De anima, cap. 7, Exc. (PL 70, 1292 B-C. – CPL 897). Die beiden Exzerpte in falscher Reihenfolge, jedoch durch Verweiszeichen (+b, +a) richtiggestellt; aus Cap. 7 nach PL. 1 |
| 48v | Tit.: Ex libro Cassiodori de anima capitulo 9 de origine anime [+b] Unde Pater Augustinus religiosissima dubitatione laudandus, nihil temere dicit esse firmandum, sed in ipsius esse secreto ... [+a] Opinione quoque fertur aliquorum, quod Creator ille potentissimus, sicut de corpore nostro semen ... — ... animarum culpa videatur esse infusa. Unde pater etcetera. |
| (49r-v) | Chronica succincte scripta de regno Hebraeorum (Druck: Trombelli 1751, 2/1, 193-194. – Auch unter dem Namen des Hieronymus = BHM 631). 1 |
| 49r | Tit.: Cronica succincte scripta de regno Hebreorum Quadragesimo tertio anno Nini regis Assyriorum Abraham patriarcha natus est cuius septuagesimus quintus annus nativitatis est primus repromissionis ... — ... et transtulit decem tribus Israel in Assyrios et civitates Medorum. – (Schlussschrift) Hec ille nescio quis. |
| (50r) | Leer. |
| (50v) | Siehe 59r. |
| (51r-53r) | Martinus de Leibitz OSB
: Epistola de sanctis ordinis sancti Benedicti (Zur Schlussschrift vgl. Jellouschek 1932, XXXII und XXXXV). 1 |
| 51r | Tit.: [ohne Titel] Recognitionem veteris amicitiae et familiaritatis et si quid potest amantis oratio. Praeamande et honorande pater Iohannes. Diu non scripsi vobis sed nec vos mihi etcetera. Et infra. Curavi sanctos quos collegi annotare ... — ... finaliter adiungi vestris orationibus et aliorum suffragantibus. – (Schlusschrift, Datierung) Hec excerpta sunt ex una epistolarum patris martini pie recordacionis olim abbatis monasterii sancti Marie Scotorum Wienne magistri artium et postea ibidem senioris qui post liberam resignacionem abbatie tantam copiam misit mihi epistolarum ut ex eius facerem tres fasciculos. Sed in mei absentia pene omnes periere vel etcetera. Requiescat anima eius in pace. 1470. |
| (53v) | Sermo de 'Orietur in diebus eius' (Ps 71,7), Entwurf. 1 |
| 53v | Tit.: (Datierung) 1475 intrante Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis (Ps 71,7). Primo praefatiunculum pro gratia impetranda. Collatio habebit duas partes. In prima exponentur dulcissima martyrologii recitata lectio ... — ... aeternae beatitudinis. Amen. |
| (54r-55v) | Thomas de Cantimprato OP
: Bonum universale de apibus, liber I, cap. 19: Excerpta de pluralitate beneficiorum (Drucke: GW M46647 = Hain 3644; Hain-Copinger II 5828f. – RB 8083; Bloomfield 6157; Kaeppeli 3775). 1 |
| 54r | Tit.: Excerptum breve de pluralitate beneficiorum De pluralitate beneficiorum periculosa libro primo capitulo 20 qui intitulatur communiter Apiarius alis Bonum universale ita ut sequitur scribitur: Volo ut quicumque hoc legerit sciat me anno ab incarnatione domini Mo CC XXXVIII [1238] fuisse Parisius ... — ... super dispensatione blandiatur etcetera. Terribilia exempla secuntur. |
| (55v) | Ludolphus de Saxonia OCart
: Meditationes vitae Iesu Christi, pars I, cap. 68: Excerpta de pluralitate beneficiorum (Ed.: L.-M. Rigollot. Editio novissima. Paris-Bruxelles 1878, II, 185 [online]. – RB 5437). 1 |
| Tit.: [ohne Abschnittskennzeichnung an das vorherige Exzerpt anschließend] Super ambitione dignitatum et pluralitate beneficiorum ac periculis et peccatis comitantibus latissime in libro de vita Christi capitulo 68 tractatur et aliqua praetactorum inseruntur. Et post longum processum conclusive dicitur: Sed nihil est quod tantum provocet vindictam iudicis sicut cum securitate peccare ... — ... et relinquat iustitiam suam. Haec ibi. Unde caute tenendum est consilium sancti Augustini duobus in locis dicentis 'Dimitte incertum et tene certum'. O Deus meus dirige errantes in viam salutis priusquam migrent de vita praesenti. Amen. | |
| (56r-58v) | Robertus Remensis OSB
: Historia Hierosolymitana, Excerpta (PL 155, 669-758. Ed.: S. de Sandoli, Itinera Hierosolymitana Crucesignatorum saec. XII-XIII, Bd. I. Jerusalem 1980. – Lit.: B. Haupt [Ed.], Historia Hierosolymitana von Robertus Monachus in deutscher Übersetzung [Beiträge zur Literatur des XV. bis XVIII. Jahrhunderts]. Wiesbaden 1972, 217-221 zur lat. Fassung); L. Russo, Ricerche sull' 'Historia Iherosolimitana' di Roberto di Reims. Studi Medievali 3a serie 43 [2002] 651-691). 1 |
| 56r | Tit.: [ohne Titel] Historia Hierosolymitana libros octo continet partiales in quibus describitur initium passagii ad terram sanctam pro domini sepulchro obtinendo nec non progressus admirabilis in quo Christiani plurimas incommoditates sustinuerunt ... – ... (56v) in quibus multa metra fuerunt inserta de quorum numero sunt versus qui sequuntur: Dux prior incessit nec postea is retrocessit ... (58v) Quoniam ecclesiae incremento vos gaudere non ignoramus ... — ... et in quinque bellis campestribus Deo vincente vicimus etcetera ubi ad mittendum sibi auxilium fideles seriose invitantur. Deo gratias. |
| (59r + 50v + 59v) | : Iudicium missum fratri Iohanni Schlitpacher (Petri de Tarantasia, In IV libros Sententiarum Petri Lombardi commentaria: De quantitate peccati originalis [Lib. II, distinctio 30, quaestio 22]). 2 |
| 59r | Tit.: Sentencia Petri de Tharantasia de quantitate peccati originalis in distinctione 30a 2i dicit [?] Dionysius dicit quod malum non coalescit [danach ein Wort gestrichen] nisi in bono unde in omni peccato cum peccatum sit malum necesse [am rechten Schriftrand beschnitten: est] esse aliud formale quod sit privatio ... — ... sicut etiam in peccato personali ipse actus conversionis sine aversione voluntatis non esset culpa. Haec ille. |
| 59r | Tit.: [ohne Titel] Quaeritur utrum peccatum primi homini transeat per originem in omnes homines. Respondent doctores catholici et viri scholastici concorditer ad hanc quaestionem ... (Fortsetzung 50v) Utrum peccatum originale sit habitus. Primo dicit Thomas: Originale peccatum non est habitus ... — ... et frustra luce facis tempto iuvare diem. – (50v, Unterschrift) Vir devotus frater Pangracius ordinis predicatorum. |
| (59r + 50v + 59v) | Petrus de Tarantasia OP (Innocentius V. papa)
: In IV libros Sententiarum Petri Lombardi commentaria: De quantitate peccati originalis (Lib. II, distinctio 30, quaestio 22) = Iudicium missum fratri Iohanni Schlitpacher tunc priori Gottwicensi per fratrem Albertum ordinis Praedicatorum (Druck: Toulouse 1649-1652 [4 Bde.] = Nachdruck: Ridgewood 1964. – RS 690; Kaeppeli 3340). 1 |
| 59r | Tit.: Sentencia Petri de Tharantasia de quantitate peccati originalis in distinctione 30 2i dicit [?] Dionysius dicit quod malum non coalescit [danach ein Wort gestrichen] nisi in bono unde in omni peccato cum peccatum sit malum necesse [am rechten Schriftrand beschnitten: est] esse aliud formale quod sit privatio ... — ... sicut etiam in peccato personali ipse actus conversionis sine aversione voluntatis non esset culpa. Haec ille. |
| (60r-63v) | : Transitus BMV (PG 5, 1231-1240; Ed.: Tischendorf 1866, 124-136. - BHL 5351, 5352; RB 164,5; 164,5.1; 164,6; 164,6.1). 1 |
| 60r | Tit.: (Datierung) In Christi nomine 1468. (Titel rot) Sermo Mileti episcopi de assumpcione beatissime Marie virginis a.. contemporanei Miletus servus Christi episcopus ecclesiae Sardinensis venerabilibus in domino fratribus Laodicea constitutis in pace Christi salutem. Saepe scripsisse me memini ... — ... et laudantes dominum Iesum Christum. Qui regnat cum patre et Spiritu sancto in trinitate et unitate divinitatis in saecula saeculorum. Amen. – (Lokalisierung, Datierung) Explicit Goetvici IX novembris (rot) 68 [9.11.1468} |
| (64r-66v) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Collatio pronuntiata die 24 Decembris 1468 (vigilia nativitatis domini) in Gottwico. 1 |
| 64r | Tit.: (Datierung) In Cristi nomine 1468 die 22 decembris [22.12.1468] Quod natum est in ea de Spiritu sancto est (Mt 1,20). Originaliter Matthaei primo et in huius sacratissimae vigiliae dominicae nativitatis recitative missae officio. Praemisso excusationis exordio pro obtentione divinae gratiae ad fructuose legendum ac auscultandum salutetur mater gratiae Dei genitrix Maria ... — ... atque ad condignam praeparationem celebrandi instantem iocundissimam sollemnitatem collatio prout dominus inspiraverit humiliter concludatur. Amen. – (Notiz über die Niederschrift der Predigt, ihre Lokalisierung, Datierung und den Anlass) Presens sermo die breviter conscribitur uno. Deo gracias. Pronunciatur Gotvici in vigilia nativitatis domini anno 1469 intrante [24.12.1468]. |
| (67r-72v) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Collectura brevis de principalibus punctis philosophiae naturalis (Lohr, Aristotle Commentaries 27 [1971], 281 Nr. 3). 24 Punkte. 1 |
| 67r | Tit.: (Datierung) In Cristi nomine 1469 (am unteren Freirand) 3a Ianuarii [3.1.1469]. (Titel) Puncta philosophie naturalis Philosophia generaliter accipitur pro aggregato omnium propositionum ... — ... dictamen rectae rationis. – (Datierung) Explicit taliter qualiter 7a Ianuarii [7.1.1469]. (Schlusschrift rot) Finitur collectura brevis de principialibus punctis philosophie naturalis. |
| (73r-74Av) | Iohannes de Werdea (Hieronymus de Mondsee) OSB
: Scriptum ad Iohannem Schlitpacher de ornatu monachorum (vor 1463). 1 |
| 73r | Tit.: (Rot) Scriptum fratris Ieronimi professi et tunc prioris monasterii Lunalacensis De decretali vero illa 'Ne in agro' papa providet de veste et habitu ornatu et decentia monachorum ... — ... debet in dubiis et non vestra dubia solvere. – (Unterschrift) Hec frater Ieronimus in Maenseeprofessus (rot) olim magister Iohannes de Werdea nuncupatus. |
| (74Av) | Iohannes de Werdea (Hieronymus de Mondsee) OSB
: Scriptum ad Iohannem Schlitpacher super dubio, quid faciendum sit, si post sacramentum sanguinis ex calice sumptum adhuc particula aliqua in calice remanserint (vor 1463). 1 |
| 74av | Tit.: [ohne Titel] Idem frater Hieronymus artium magister super dubio moto quid faciendum sit si post sacramentum sanguinis ex calice sumptum ... Neutrum capitulo reprobo nec redarguo ... — ... quos quidam ... practicavit. |
| (74Br-77r) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Explanatio officii capitularis (Parallelüberlieferung: München BSB, Clm 18606, 108r-112r. – Lit.: VL VIII [1992] Sp. 734 Nr. III [F. J. Worstbrock]). 1 |
| 74r | Tit.: (Rot) Declaratio officii capitularis Officium capitulare quod in monasteriis bene institutis cottidie celebratur antiqua consuetudine a temporibus beati Benedicti videtur observatum licet expresse in regula nulla de ipso fiat mentio ... — ... unde non leviter est negligendum. Haec pauca rogatus memoriter de officio capitulari annotavi. Ex quibus studiosus poterit occasione accepta plura invenire et meliora cogitare. |
| (77r) | Nota de postestate abbatis in correctione et iurisdictione. 1 |
| 77r | Tit.: [ohne Titel] (Datierung) Anno 1470 Item sacri canones volunt quod in his quae sunt regulae et observantiae regularis correctio et iurisdictio magis spectat ad abbatem quam ad episcopum ... — ... et in canone Si religiosus De electione libro Sexto. |
| (77v) | De modo quo Carthusienses festum visitationis beatae Mariae virginis celebrant. 1 |
| 77v | Tit.: Nota quod festum visitacionis in concilio Basiliense institutum cum nonis responsoriis antiphonis et ceteris Cartusienses ita observant ut sequitur: In festo visitationis beate Marie Antiphonae ad primas Magnificat cum reliquis ... — ... Communio: Beata viscera. |
| (78r-81r) | Acta conventuum Salisburgensis et Pataviensis ab abbatibus Benedictinis causa conformitati inducendae facta anno 1470 et 1471 (Unionsverhandlungen der Benediktineräbte in Salzburg und Passau). 1 |
| 78r | Tit.: (Datierung) 1470 in die s. Augustini [28.8.1470] Notandum primo quod domini abbates et procuratores monasteriorum infrasignatorum convenerunt ad civitatem Salzeburgensem [Salisburgensem] ad tractatndum super conformitate et unitate observantiae regularis ... Nos abbates et quorundam abbatum procuratores seu nuntii infrascripti ordinis sancti Benedicti de provincia Salzeburgensi ... anno domini 1470 dominica proxima post festum sancti Bartholomaei [26.8.1470] ... convenimus et concordiamus ... — ... formaliter in verbis continentur. |
| (81v) | Conclusio actus patrum Pataviae collectorum (Beschluß der Unionsverhandlungen der Benediktineräbte in Passau 1471) (Druck: Schramb 1702, 481 Nr. LVII). 1 |
| 81v | Tit.: Conclusio actus patrum Patavie collectorum Domini abbates ordinis sancti Benedicti et quorundam abbatum procuratores Pataviae sub anno domini 1471 pro uniformitate ordinis circa festum beati Aegidii constituti pro hac vice in articulos subscriptos sententialiter concordarunt ... — ... et deinde ad dominicam 'Cantate' post pascha proxime venturum mittant cum pleno mandato unum procuratorem vice eorum ad monasterium Lambacense ut ibidem fiat conclusio et optata concordia. Haec essentialiter fuere determinata. |
| (82r-v) | Quodvultdeus Carthaginensis
: Sermo 10, adversus quinque haereses, Exc. (PL 42, 1101-1116). 1 |
| 82r | Tit.: (Rot) Manus domini Iohannis abbatis Mellicensis [= Iohannes IV. Hausheimer von Welming, reg. 1453-1474] Beatus Augustinus in libro de quinque haeresibus scilicet paganorum Iudaeorum Manichaeorum Sabellianorum et Arianorum dicit: Petra contra goliam ... — ... exponens easdem a Genesi. |
| (83r-v) | Tractatulus de schismatibus, quot et quae fuerint. 1 |
| 83r | Tit.: Nota de schismatibus quot et que fuerunt Primum schisma subortum fuit anno christiferi partus 342 ... — ... in die sancti Martini anno domini 1417. (Fortsetzung 82v:) 24 ortum fuit sub Eugenio quarto ... – ... et obiit in Hungaria anno domini 1439 in vigilia sanctorum apostolorum Simonis et Iudae. |
| (84r-86r) | Nicolaus Cusanus
: Responsio ad dubia quaedam fratrum monasterii Tegernseensis (Ed.: Acta Cusana II/4, 952-956 Nr. 4380). 1 |
| 84r | Tit.: Responsio domini Nicolai cardinalis ad vincula Sancti Petri episcopi Brixinensis de Cusa wlgariter nuncupati ad dubia subscripta Si iuxta generalem consuetudinem licitum sit pro sola traditione rerum ad firmam recipere certam pecuniam plus vel minus ... — ... sive fiat hoc confitendo sive alias revelando. – (Schlussschrift) Prefatas questiones moverunt fratres monasterii Tegernseensis. |
| (86r) | Nota de notione 'ad firmam tradere' (Ed.: Acta Cusana II/4, 952 Anm. 2). Nach Acta Cusana II/4, 952: "Offenbar vom B[ischof] von Freising eingeholte Klärung dieses Begriffs". 1 |
| 86r | Tit.: [ohne Titel] Quid est rem ad firmam tradere? Responsio: Iste terminus diversi mode secundum diversas consuetudines partium recipitur et interpretatur ... — ... habere recursum etc. Ordinarius sic respondit. |
| (86v) | Casparus Ayndorffer OSB
: Epistola ad Nicolaum Cusanum (Tegernsee, 1453) (Ed.: Acta Cusana II/2, 551-552 Nr. 3672). Edition in Acta Cusana II/2 ohne diese Handschrift. 1 |
| 86v | Tit.: [ohne Titel] Reverendissime pater. Dubitant quidam, utrum pueri vel etiam maturae aetatis novitii probationis habitum gerentes ratione eiusdem ad horas canonicas teneantur ... — ... prout quidam opinantur. |
| (86v) | Nicolaus Cusanus
: Responsio ad epistolam Caspari abbatis (Ed.: Acta Cusana II/4, 565-566, Nr. 3702 und 3701). 1 |
| 86v | Tit.: [ohne Titel] Ad primum respondit manu propria certam schedulam: Non puto tales, qui non sunt in sacris obligari ... Dubia solvi, prout de stricto iure ... — ... expresse non habemus praeceptum ecclesiae. |
| (86v-87r) | Nicolaus Cusanus
: Responsio ad quaestionem fratrum monasterii Tegernseensis de auctoritate et usu mitrae pontificalis (Ed.: Acta Cusana II/4, 956-957 Nr. 4381). 1 |
| 86v | Tit.: Idem de auctoritate et usu mitre pontificalis Sciendum quod, ut ponit Iohannes Andreae in novella de privilegiis Abbates et capitulo 'Ut apostolice' libro sexto ... — ... licet a tanto etc. Haec ille, qui supra. |
| (87r-v) | Nicolaus de Dinkelsbühl
: Responsio super dubiis gratiae iubilaei olim ordini Carthusiensi datae. 1 |
| 87r | Tit.: Responsio magistri Nicolai de Dinckelspühel super dubiis gracie iubilei olim ordini Carthusiensi date Utrum ad consequendam istam gratiam necesse sit omnia peccata etiam prius in saeculo vel in ordine confessa ... — ... commisit auctoritas. |
| (88r-123v) | Breviarium caerimoniarum monasterii Mellicensis (Textus y) (Ed.: Angerer 1987, 7-251). (88r-v) Capitulatio. (89r) Text. 1 |
| 88v | Tit.: (88r) Anno nativitatis domini 1460 quidam abbates et priores ordinis sancti Benedicti collecti pro uniformitatem in observancia regulari et cerimoniis et moribus tenenda aliquas tradiciones et cerimonias conscripserunt quarum tenor formaliter et quandoque sentencialiter infra contine[n]tur Prologus in Breviarium caerimoniarum monasterii Mellicensis ducatus Austriae Pataviensis dioecesis anno domini 1418 per venerabiles patres monasteriorum Sublacensis et Specus auctoritate domini Martini Papae quinti reformati ... (89r, Prologus) Quamvis beatissimi patris nostri Benedicti regulam sufficienter et clare regularis vitae exprimat modum ... — ... ex favore et odio agentes etcetera. Prout dominus inspiraverit. – (Schlussschrift, Datierung) Explicit 3a pars huius operis. 1470. |
| (124r) | Casus reservati abbati in monasterio Mellicensi. 1 |
| 124r | Tit.: De casibus reservatis Primo omnes casus papales ad solum papam pertinent. Item omnes casus episcopales pertinent ad abbatem. Item omnes proprietarii quibus datum non est aut permissum ... — ... Item defedationes immundae locorum sacrorum. |
| (124r-v) | De benedictionibus et absolutionibus nocturnalibus. 1 |
| 124r | Tit.: De absolucionibus et benedeccionibus nocturnalibus In primo nocturna absolutio: Exaudi domine Iesu Christe ... — ... Ille nos benedicat etcetera. |
| (124v) | De spatiamentis et colloquiis generalibus. 1 |
| 124v | Tit.: De spaciamentis et colloquiis generalibus Pro recreatione fratrum conceduntur post pascha usque ad ieiunium regulare quattuor tamen generalia spatia ... — ... colloquium generale omittatur. |
| (125r-128v) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Sermo in vigilia nativitatis domini (1470). 1 |
| 125r | Tit.: (Datierung) In Cristi nomine 1470 (Am Rand) Lucie [13.12.1470] Venerabiles religiosi patres et fratres in Iesu nostrae auctore salutis sincerius peramandi. Universalis novit christianitas prout nec vestra ignorat devota religiositas ... — ... qui salvum facit populum suum a peccatis eorum. Qui vivit et regnat cum patre et Spiritu sancto unus Deus. Amen. – (Datierung) XV decembris. (Schlusschrift) Pronunciatur in vigilia nativitatis domini anno eiusdem 1471 intrante [24.12.1470]. |
| (129r-131v) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Sermo de observatione quadragesimae (1471). 1 |
| 129r | Tit.: (Datierung) In Cristi nomine 1471 Venerandi patres ac fratres religiosi et Deo devoti sincerius peramandi. Ex lectione legis nostrae professionis iam lectae audivimus sanctissimi patris nostri intentionem ... — ... ipse salvator et iudex praestare dignetur nobis. Qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat unus Deus. Amen. |
| (131v) | Petrus de Rosenheim OSB
: Relatio brevis de apertione crucis Mellicensis sub abbate Nicolao (Druck: Kropff 1747, 192. – Lit.: Thoma 1962, 143 f. Nr. d). 1 |
| 131v | Tit.: (Am Ende Verfassername von der Hand des Bernhard Pez) Petrus de Rosenheim Prior Mellicensis Anno domini 1420 die quattuor coronatorum hora nonarum propter suspicionem hominum tollendam venerabilis pater dominus Nicolaus tunc abbas huius monasterii aperuit crucem pretiosam huius monasterii ... — ... Et qui scripsit haec praesens vidit. |
| (132r-v) | Historia brevis reformationis monasterii Mellicensis anno 1418 (Teildruck: Schramb 1702, 371, 318, 356, 363 f.; Kropff 1747, 189-191. – Lhotsky, Quellenkunde, 333). 1 |
| 132r | Tit.: Reformatio huius monasterii facta est isto modo scilicet 1418 Dominus Nicolaus visitator et reformator huius monasterii per convisitatores apostolica auctoritate ... — ... Additique sunt fratres in eodem monasterio infra scripti etcetera. (Danach in kleinerer Schrift Notiz zur Papstwahl am Konzil von Konstanz) Nota quod dominus Nicolaus magister artium et baccalaureus in theologia in electione domini Martini in papam in magno concilio Constantiensi habuit multa vota ad papatum sed dominus Martinus praevaluit qui dictus fuit prius ut puto Odo sive Otto de Columna. |
| (133r-v) | Ars memorativa (Heimann-Seelbach 2000, 56 f., Nr. 2.4). 1 |
| 133r | Tit.: (Datierung) 1471 Quidam magister Lipcensis studii tradens artem memorandi eandem commendat auctoritatibus Aristotelis Senecae Tullii et sancti Thomae de Aquino et postea dicit quod ista ars pluribus congruit ... — ... Tandem dicit quod maius exercitium memorandi requiritur in septem artibus liberalibus quam in aliis tribus facultatibus. Unde Aristoteles: Memoriam autem duo salvant scilicet positio sub ordine et frequens meditatio. Deo gratias. |
| (134r-136r) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB (?)
: Tractatus de duratione mundi usque ad Christi nativitatem. 1 |
| 134r | Tit.: (Datierung) 1472. (Titel) Tractatulus cuiusdam de mundi duracione usque ad Cristi domini nativitatem temporalem satis probabilis Durationem saeculi ab Adam usque ad Christi domini salvatoris nostri nativitatem licet scire ... — ... ut pariter per eundem in vera fide et caritate salvari mereamur. Amen. – (Datierung) Hec ultima Iunii [30.6.1472]. (Schlussschrift) Explicit tractatulus brevis cuiusdam de mundi duracione usque ad Cristi nativitatem cuius nomen novit omnium cognitor dominus. |
| (136r-138r) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Epistola apologetica ad Hieronymum de Werdea. 1 |
| 136r | Tit.: [ohne Titel] Venerande pater prior. Postquam quendam tractatulum cuius initium considerans ... — ... ac similiter domino meo praelato ... offeratur. Ex Mellico. (Tagesdatierung) Hec 30 Iulii. (Nachschrift) Nota quod excusatorium latius est presenti epistola de quo excerpta hic notantur. |
| (138r-v) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Excusatorium contra Hieronymum de Werdea. 1 |
| 138r | Tit.: [ohne Titel] Annis multis ... a creatione mundi usque ad Christi nativitatem annos |
| (I*) | Brevier-Fragment; Melk, um 1200. |
| (II*r [früher HDS]) | Mensura stellarum ad quantitatem terrae secundum Alfraganum. 1 |
| II*r | Tit.: (Rot) Nota mensuram stellarum ad quantitatem terre secundum Alfraganum Mensura corporis lunae erit una pars de 39 partibus terrae ... — ... est decies octies maior terra. |
| (II*r [früher HDS]) | Hugo Ripelin de Argentina OP
: Compendium theologicae veritatis, Exc. ex lib. II, cap. 3 de distantia orbium et planetarum (Ed.: A. et Ae. Borgnet, Alberti Magni opera XXXIV. Paris 1895, 42 [online]. – Kaeppeli 1982; Bloomfield 6399). 1 |
| II*r | Tit.: (Rot) In summa theologice veritatis libro 2o capitulo 3o in fine ita scribitur Distantia istorum orbium et planetarum haec est. A terra usque ad lunam ... — ... Ex his sequitur quod a terra usque ad caelum stellarum sunt milliaria 109 375. – (Kommentar Schlitpachers) Haec ibi, utrum autem ita sit novit Deus. (Danach folgt ein späterer Zusatz in humanistischer Schrift). |