|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40181 |
Melk, Benediktinerstift, Cod. 181 (252, E 43)
SAMMELHANDSCHRIFT MIT THEOLOGISCHEN TEXTEN (lateinisch/deutsch)
Papier 508 S. 158×105 Melk, 3. Viertel 15. Jh.
Abbildungen von
Vorderdeckel;
Vorderdeckel-Spiegel;
1;
Falz vor 133;
Falz vor 181;
Hinterdeckel-Spiegel;
Hinterdeckel
hebraica.at – Hebräisches Fragment in dieser Handschrift: Fälze
hebraica.at – Hebräisches Fragment in dieser Handschrift: Fälze
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 8)
"Walther, Initia", "Borgnet, Alberti Magni Opera, Vol. 37", "Bloomfield"
alle Initien
| (VD- und HD-Spiegel) | Brevier-Fragmente. 2. Hälfte 12. Jh. 1200; neumiert (Lit.: Höchtl 1990, I 216-228 (Fragmentkodex XV, mit Datierung in die 1. Hälfte 13. Jh.). |
| (VD- und HD-Spiegel) | Neumen. |
| (p.1-41) | Gerardus de Vliederhoven OT
  : Cordiale sive de quattuor novissimis (Drucke: GW 7469-7514. -- Bloomfield 3057. -- Lit.: Madre 1965, 329 Nr. 7, zur Verfasserfrage -- VL II [1980] Sp. 1217-1221 R. Byrn -- VL XI [2004] Sp. 516, Nachtrag). 1 |
| p.1 | Tit.: (Rot) Liber quatuor novissimorum Memorare novissima tua... (Sir. 7,40). Iesus dixit Ecclesiastici 7°. Sicut dicit beatus Augustinus libro suarum meditationum plus vitanda est peccati foeditas quam quaelibet tormentorum immanitas ... — ... gloriosa Dei civitate caelesti ubi omnium bonorum copia est infinita. Quae bona det nobis verus trinus Deus unus. Amen. |
| (p.42) | Versus de turture (Druck: Hain 14684, 31v. -- Walther, Initia 847 [mit Nachträgen]). 1 |
| p.42 | Tit.: [ohne Titel] Proprietas turturis notatur his versibus: Alta petit turtur cantando gemit |
| (p.42) | Versus de columba (Druck: Hain 14684, 31v. -- Walther, Initia 7291 [mit Nachträgen]). 1 |
| Tit.: [ohne Titel] Proprietates vero columbae his versibus: Grana legit volitat sociata cadavera vitat | |
| (p.43-44) | De perfectione monachi (Bei Bloomfield nicht nachgewiesen. -- Vgl. z. B. Frankfurt StuUB, Ms. Praed. 28, 149rb-va). 1 |
| p.43 | Tit.: [ohne Titel] Omnis religiosus non debet esse otiosus sed quiete carens voluptatis negligens fugax commodi... (p. 44) ... Religio non te sapio si lingua vagatur. Novit unusquisque credentium quod sibi noceat vel in quo sollicetur animus ac saepe temptetur ... — ... melius est solus salvus fieri quam cum multis aliis perire. |
| (p. 44-46) | Religionis cum horto comparatio. 1 |
| p.44 | Tit.: [ohne Titel] Notandum quod religio comparatur horto. In quo horto scilicet religiosae vitae debent esse principaliter tres flores scilicet rosa lilium viola ... — ... tertio debet esse flavi coloris per abstinentiam et castigationem corporis. |
| (p.46-47) | Claustrum animae (Quale debet esse monasterium devotae animae) (Ed.: Bauer G. 1973, 311 f. [hier das Initium anderslautend, Text jedoch übereinstimmend]. -- Bei Bloomfield nicht nachgewiesen
Lit.: Bauer G. 1973, 309-335 ähnlicher Text mit anderslautendem Initium ['In claustro animae Deus debet esse abbas']; auf das vorliegende Initium wird nicht eingegangen -- Schmidtke 1975, 452 Anm. 1 erwähnt den vorliegenden Text und bezeichnet ihn als 'im wesentlichen identisch' mit dem oben bei Bauer behandelten -- VL III 1981) 1160 f., Nr. IV.3 G. Bauer) ohne Hinweis auf das vorliegende Initium). 1 |
| p.46 | Tit.: Nota bonum notabile Anima devota tale monasterium debet intrare ubi abbas sit Deus discretio prior paupertas procurator portarius timor vestiarius humilitas ... — ... custodes angelorum frequentia professio regni caelestis gloria. Hoc sit claustrum devotae animae. |
| (p.47-84) | Speculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597-2614. -- Rudolf 75-82; Madre 292-295; Bloomfield 1076
Lit.: VL IX 1995) 40-49 K. Schneider). 1 |
| p.47 | Tit.: (Rot unterstrichen) Incipit tractatus de arte moriendi Cum [!, fehlt 'de'] praesentis exilii miseria mortis transitus propter moriendi imperitiam multis non solum laicis verum et [!, recte: etiam] religiosis atque devotis... (p. 48) Cum omnium terribilium mors corporis sit terribilissima sicut philosophus in tertio ait Ethicorum ... — ... adiuvent te orationes sanctorum et omnium sacerdotum et levitarum et omnium ecclesiae catholicae graduum ut in pace sit locus tuus et habitatio in Ierusalem caelesti. Amen. |
| (p.84-117) | Ps. Augustinus
: De visitatione infirmorum libri II (PL 40, 1147-1158. -- CPPM II 3082). 1 |
| p.85 | Tit.: (Rot) Sequitur liber sancti Augustini episcopi de visitatione infirmorum Visitationis gratia nepoti meo carissimo morienti ... — ... ut ascendas ad Deum iustificatus ab ipso qui vivit et regnat etcetera. |
| (p.118-120) | Modus dicendi actum caritatis. 1 |
| p.118 | Tit.: (Rot) Modus diligendi deus actualiter super omnia Domine Deus omnipotens confiteor recognosco et credo te esse trinum in personis et unum in essentia omnium rerum et meum creatorem ... — ... quae tu Deus noster praeparasti diligentibus te. Amen. |
| (p.120) | Oratio ad Deum. 1 |
| p.120 | Tit.: Oracio Omnipotens sempiterne Deus qui dedisti famulis tuis in confessione verae fidei aeternae trinitatis gloriam agnoscere ... — ... quaesumus ut eiusdem fidei firmitate ab omnibus semper muniamur adversis. Per dominum. |
| (p.121-250) | Ps. Albertus Magnus OP
: Paradisus animae (Ed.: Borgnet, Alberti Magni Opera, Vol. 37, 447-512. – Bloomfield 5875). 1 |
| p.121 | Tit.: (Rot) Incipit tractatus magni Alberti de virtutibus Sunt quaedam vitia quae frequenter speciem virtutum praetendunt ut cum vere sunt vitia credantur virtutes ... — ... et qui crescit in una simul in omnibus crescit et qui in una decrescit simul in omnibus aliis decrescit et qui una caruerit nullam habet quia omnes unitae sunt in gratia. Amen. Explicit. Deo gratias. |
| (p.251-318 ) | Iohannes Gerson
: Opusculum tripartitum (Druck: L. E. Du Pin, Iohannes Gerson, Opera omnia I. Antwerpen 1706, 425-450. Ed. des Widmungsbriefs: Glorieux 1960/73, nur teilweise gedruckt: II 74 f., Nr. 18. Ed. der französischen Fassung: Glorieux 1960/73, VII 193-206, 393-400, 404-407. -- Bloomfield 734). 1 |
| p.251 | Tit.: (Rot) Incipit tractatus magistri Iohannis Gerson cancilarii Parysiensis de decem preceptis et septem viciis [am oberen Freirand eingefügt] capitalibus Christianitati suus qualiscumque zelator prosperum ad virtutes vitiis depulsis incrementum ... — ... Sicut in domo Dei Parisius laudabiliter observatur. Deo gratias. -- (Schlußschrift) Explicit tractatus magistri Iohannis Gerson cancellarii [korrigiert aus: canlle] Parisiensis de decem preceptis. |
| (p.319-324) | Exemplum de papa et capellano, cum orationibus (Auch als Teil des 'Speculum artis bene moriendi' überliefert). 1 |
| p.319 | Tit.: (Rot unterstrichen) Nota utile miraculum Fuit quidam papa qui dum ad extrema venisset interrogabat capellanum suum virum idoneum et devotum quem plurimum diligebat quibus suffragiis post mortem eius eum vellet apud Deum adiuvare ... — ... qui tibi placuerunt ab initio mundi et concede ei ut cum his omnibus in tuo conspectu gaudeat in aeternum. Qui cum Deo patre et Spiritu sancto etcetera. |
| (p.324-375) | Ps. Bernardus Claravallensis OCist
: Meditationes (PL 184, 485-508. -- Bloomfield 3126 [Multi multa sciunt]). 1 |
| p.324 | Tit.: (Rot) Incipiunt meditaciones sancti Bernhardi verbaque sunt mentis langwentis amore divino caput primum de ignorancia hominis Dies hominis sunt sicut umbra super terram et nulla mora est... (p. 328) Multi multa sciunt et seipsos nesciunt ... — ... tanto propius et clarius eum videbit [PL 184, 506). (Zusatz) Ibi quippe sunt bona corporis et animae ... crescat hic amor tuus in me et ibi fiat plenus ut gaudium meum hic in spe ibi in re plenum fiat sine fine. Amen. |
| (p.376-406) | Ps. Augustinus
: Manuale (PL 40, 951-962; PL 177, 171-190. -- Bloomfield 4957; CPPM II 3074). 1 |
| p.376 | Tit.: (Rot) Incipit manuale sancti Augustini de ymagine dei Quoniam in medio laqueorum positi sumus facile a caelesti desiderio refrigescimus ... — ... et confessorum choros virginum speculando. |
| (p.406-419) | Ps. Bernardus Claravallensis OCist
: De interiori domo, capp. 38-41 (= Ps. Augustinus, Liber de dulci admonitione animae) (PL 184, 546-552. -- Bloomfield 419; CPPM II 3090). 1 |
| p.406 | Tit.: [ohne Titel, nur durch eine Lombarde vom vorhergehenden Text abgehoben] O anima mea si vis amari a Deo reforma in te imaginem suam et desiderabit te ... — ... caelesti [!] potius contemplatione quam terrestrium occupatione delectari. Deo gratias. |
| (p.419-434) | Ecbertus Schonaugiensis OSB
: Soliloquium seu Meditationes (PL 195, 105-114 = Pez, BA VII [1725], 23-36]; PL 158, 773-779 [unter dem Namen des Anselmus Cantuariensis, Meditatio XIII]. Ed.: Roth F. 1886, 278-303. -- CPPM II 3086). 1 |
| p.419 | Tit.: (Rot) Soliloquium beati Richardi de sancto Victore Verbum mihi est ad te o rex saeculorum Iesu Christe. Ausu caritatis alloqui te ... — ... Tibi autem unice Dei cum aeterno patre et Spiritu sancto laus indeficiens immobile decus et solium [!, recte: solidum] regnum permanens in saecula saeculorum. Amen. |
| (p.434) | 'Memento mori'-Verse, dt. 1 |
| p.434 | Tit.: [ohne Titel] Gedenk das du aschen pist und weren must der wurmb mist vergis weder frwe nach spat warumb dich got geruft hat ... — ... in andacht dich eynig pesleus dein gepet mit czeeren begeus wilt du vil ubels uber haben sein [?] so pis stet in deiner cell geren. |
| (p.435-436) | Flos monachorum (Weder bei Bloomfield noch bei Walther, Initia. -- Parallelüberlieferung z. B. Basel, Cod. B VII 29, 67v Rand). 1 |
| p.435 | Tit.: [ohne Titel] Ad cor redeas vide quod agas agenda ne differas vera loquaris ... — ... audi vide tace si vis vivere pace quod te non tangat hoc te nullatenus angat. |
| (p.436-460) | Bonaventura OFM
: De perfectione vitae ad sorores (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 107-127. -- Distelbrink 20, Nr. 14). Cap. 1-3 (von 8). 1 |
| p.436 | Tit.: [ohne Titel] (Nachtrag 1. Drittel 18. Jh. von der Hand des Bernhard Pez) S. Bonav. de perfectione vitae ad sororem Beatus homo quem tu erudieris domine et de lege tua docueris eum (Ps. 93,12). Neminem censeri sapientem fateor... (p. 438 Cap. 1) Ad perfectionis vitae fastigium sponsae Christi cupienti conscendere primum necesse est ut a se ipso incipiat ... — ... Edent pauperes et sa[tiabuntur] et laudabunt dominum qui requirunt eum vivent corda eorum in saeculum saeculi. Amen [= Ed. 115, Ende Kap. 3). -- (Schlußschrift rot) Hic exemplar non habuit plus. |
| (p.461-472) | Anselmus Cantuariensis OSB
: Proslogion (PL 158, 225-242; Ed.: F. S. Schmitt, S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi opera omnia I. Seckau 1938, 97-122; F. S. Schmitt [Frommanns Studientexte 2]. Stuttgart 1984; G. Schrimpf, Anselm von Canterbury, Proslogion 2-4. Frankfurt 1994. -- CPPM II 193 und 3072h). 1 |
| p.461 | Tit.: (Rot) Incipit liber meditacionum sancti Augustini episcopi Eia nunc homuncio fuge paululum occupationes et absconde modicum a tumultuosis cogitationibus tuis ... — ... donec intrem in gaudium domini mei qui est aeternus et unus Deus benedictus in saecula. Amen. |
| (p.472-507) | Anselmus Cantuariensis OSB
: Meditationes seu orationes (PL 158, 709 ff.)). 1 |
| p.472 | Tit.: (Rot) Oracio servi dei se totum deo committentis c. 7 Deus pater omnipotens et bone domine miserere mei peccatoris et da mihi veniam peccatorum meorum ... — ... corrosiones et punctiones amaritudines et terrores fames et sitis frigus sulpur [!] et ignis ardens. -- (Schlußschrift rot) Deo gracias. Explicit liber meditacionum beati Augustini episcopi Yponensis. |
| (p.507-508) | Oratio ad Deum (Beginn ähnlich Petrus Damianus, Oratio ad patrem [PL 145, 917], dann aber abweichend). 1 |
| p.507 | Tit.: (Rot) Oracio ad patrem Rogo te amantissime pater ne perdas me creaturam tuam ad tui similitudinem factam ... — ... ut tergere valeam rubiginem peccatorum meorum. Amen. |
| (p.508) | Oratio ad Iesum Christum. 1 |
| p.508 | Tit.: (Rot) Ad filium Domine Iesu Christe salus mea spes mea refugium meum da mihi ut ergo tibi soli intendam ... — ... nihil aliud desideram quam te ipsum. Amen. |
| (p.508) | Oratio ad BMV. 1 |
| p.508 | Tit.: (Rot) Oracio de beata virgine Salve ave vale gloriosa mundi domina stella maris Maria ... — ... ostende tuum filium nobis in auxilium. Amen. |
| (p.508) | Oratio ad BMV. 1 |
| p.508 | Tit.: (Rot) Alia oracio Ave regina caelorum mater regis angelorum o Maria flos virginum ... — ... funde preces pro nobis ad filium. Amen. |
| (p.508) | Oratio ad Iesum Christum. 1 |
| p.508 | Tit.: (Rot) Oracio Iesu Christe qui vinctus velut malefactor ... da mihi ... — ... beneplacita volunta[ti]. |