Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40188 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 189 (75, B 40)
GREGORIUS MAGNUS. BERNARDUS CLARAEVALLENSIS. AUGUSTINUS. ROBERTUS DE BRACI. VARIA
Papier   I, 408 S.   147×110   Melk, 2. Viertel 15. Jh.
Handschrift aus 5 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-230a); 2  (231-374); 3  (375-384); 4  (385-388 [ehemals Bl. 77-84] fehlt); 5  (389-408)
 Volldigitalisat



Literatur zur Handschrift (Anzahl: 3)

Moderne Tintenpaginierung; ab p. 233 bis 407 auch zeitnahe Foliierung 1 - 94, p. 385-388 (= ehemals Bl. 77-84) fehlt.

Teil 11-230a   Papier   
Schrift:
Schriftraum: 120/125 × 90    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 24   
Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda
Schreiber durch Vergleich mit der Professurkunde ermittelt.
Ausstattung: Illuminiert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Initialen rot und grün.
Teil 2231-374   Papier   
Schrift:
Schriftraum: 105 × 75    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 18/20   
Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda
Schreiber durch Vergleich mit der Professurkunde ermittelt.
Teil 3375-384   Papier   
Schrift:
Schriftraum: 110 × 70    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 26   
Schriftart: Bastarda
Mehrere Hände.
Teil 4385-388 [ehemals Bl. 77-84] fehlt   Papier   
Teil 5389-408   Papier   
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda
Schriftraum wechselnd. Auf p. 396 und 398 jeweils einige Zeilen von einer anderen Melker Hand. – Schreiber durch Vergleich mit der Professurkunde ermittelt.

Hs. enthält 2 Fragmente
VDSVDS + HDS + Fälze   Pergament   um 1418/1425
HDSHDS + VDS + Fälze   Pergament   um 1418/1425

Einband: Melk     2. Viertel 15. Jh.     Gotisch     
Rauhleder über Holz. Melk, 2. Viertel 15. Jh. – Eine Langriemenschließe. – (VD) Titel- und Signaturschild erhalten.


(I) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh. (I 96). Titel- und Signaturschild erhalten, die Signatur I 96 auf dem Titelschild ist korrigiert zu I 119. – (I, 2, 408 [zweimal]) Rundstempel Bibliothek des Stiftes Melk (Melk Inventar I, Tafel XIV Abb. 39). – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur F 178 genannt (MBKÖ I, 257, Z. 18 f.), im Katalog von 1517 unter der Signatur I 119.
Christine Glaßner / April 2021
"Melk Inventar I", "MBKÖ I", "PL", "SC", "CPL", "PL ", "Bloomfield"
alle Initien
(VDS + HDS + Fälze) Urkunden-Fragment, dt. (dat. zwischen 1418-1425 unter Abt Nicolaus Seyringer de Matzen): Abt Johannes von Augsburg (vermutlich Johannes III. Kissinger von St. Ulrich und Afra, reg. 1403-1428) bestätigt die freundliche Aufnahme eines von Abt Nikolaus von Melk (Nicolaus Seyringer de Matzen, reg. 1418-1425) in Angelegenheiten der Reform geschickten Bruder Jos.
(I) Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh.
(1-227) Gregorius I. Magnus OSB Dialogorum libri IV (PL 77, 149-429; SC 260 und 265. – CPL 1713). Hier Lib. I, III, IV: (1-2) Capitulatio Lib. I, (3-53) Lib. I, (53-54) Capitulatio Lib. III, (55-135) Lib. III, (136-139) Capitulatio Lib. IV, (140-227) Lib. IV.
   2
1 Tit.: [ohne Titel]
Gregorius suae mentis occupationem con...ritur Petro suo diacono. 1. ... — ... De episcopo Fortunato .21.
3 Quadam die nimiis quorundam saecularium tumultibus depressus ... — ... si ante mortem Deo hostia ipsi fuerimus.
(228-230) Bernardus Claraevallensis OCist Epistola 143 (Ed.: J. Leclercq / H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 342 f.). Mit Nota-Vermerken.
   1
228 Tit.: [ohne Titel] (Nachtrag von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) Epistola S. Bernardi
Carissimis fratribus Claraevallis monachis, conversis, novitiis frater Bernardus. Gaudete semper in domino. Ex vobis perpendite quid patiar ... — ... quibus oratis carissimi et desiderantissimi fratres.
(230a) Leer.
(232-231 [!]) Tabula codicis von der Hand des Schreibers der Handschrift. Für den Teil ab 233, wo eine eigene mittelalterliche Foliierung mit 1 beginnt.
   1
232 Tit.: (Rot) Subscripta continentur in presenti libello
1 Item Suspiria beati Augustini
(234-307) Ps. Augustinus Suspiria (= Meditationum excerpta) (Exzerpte aus Ps. Augustinus, Meditationes: PL 40, 909 ff. mit Interpolationen. Auch Iohannes Fiscamnensis zugeschrieben, vgl. J. Leclercq, Écrits spirituels de l'école de Jean de Fécamp, in: Ders., Analecta monastica I [Studia Anselmiana 20]. Città del Vaticano 1948, 91-114, hier: 108-114; Glorieux, Pour révaloriser Migne, 28. – CPL 386).
   1
234 Tit.: (Rot) Incipiunt suspiria beati Augustini
Summa trinitas virtus una et indiscreta Deus noster Deus omnipotens ... — ... et Spiritu sancto una divinitas. Gloria virtus et imperium et potestas in saecula saeculorum. Amen.
(308-309) Excerpta ex libro IV Sententiarum distinctione 25: De simoniacis et giezitis.
   1
308 Tit.: (Rot) De symoniacis et gyesitis in 4o
Cura particulam de simoniacis dicit magister distinctione 25 quod simoniaci sunt haeretici. Dubitatur quomodo hoc sit verum ... — ... unde venditores spiritualium possunt dici non solum simoniaci sed et giezitae.
(310) Nicolaus de Dinkelsbühl De invocatione sanctorum (ex Commentario in quartum librum Sententiarum, distinctione 45).
   1
310 Tit.: (Rot) Nota causam quare homines invocant sanctos orare pro eis ad Deum quam assignat magister Nycolaus in 4o distinccione 45 allegans Bonaventura et dicit
Quod Deus decrevit et voluit ut sanctos rogaremus ... — ... sed amicorum consilium invocare.
(311) Gregorius I. Magnus OSB Moralia in Iob, Exc. (PL 75, 509-1102 lib. I-XVI); PL 76, 1-782 lib. XVII-XXXV); CC 143, 143 A, 143 B. - RB 2634; CPL 1708).
   1
311 Tit.: (Rot) Gregorius in 2o libro Moralium
Nullus ergo perfectus qui inter proximorum mala patiens non est ... — ... ut quo ardet palea purgentur aurum.
(312) Excerpta ex libro IV Sententiarum distinctione 47: De bonis superviventibus in extremo iudicio.
   1
312 Tit.: (Rot) Questio de bonis qui super viventibus in extremo iudicio in quibus adhuc multi erunt purgalia et tempus ad eorum purgatio non sufficit in distinccione 47a quarti
Respondet sanctus Thomas dicens: Tres sunt causae quare illi qui vivi reperientur subito purgari poterunt ... — ... quantum amittitur in temporis abrenuntiatione.
(312-313) Excerpta ex libro IV Sententiarum distinctione 49: De aureola b. Mariae virginis pro virginitate.
   1
312 Tit.: (Rot) Questio utrum beate Marie virgini debeatur aureola pro virginitate in fine distinccionis penultime sentenciarum 49 quarti
Dicit sanctus Thomas, quod de hoc fuerunt duae opiniones. Quidam enim dixerunt ... — ... etiam ipsum Christum dominum reveritus est.
(313a) Leer.
(314-356) Ps. Bernardus Claraevallensis OCistSoliloquium (PL 184, 1157-1168).
   1
314 Tit.: (Rot) Sequitur soliloquium beati Bernardi
Cor meum rogo te ne sis cor fatui ... — ... ut nec minime ab eius devies voluntate per infinita saecula saeculorum. Amen.
(357-363) Augustinus Oratio.
   1
357 Tit.: (Rot) Oratio sancti Augustini
Dulcissime domine Iesu Christe, verus Deus, qui de sinu Dei patris omnipotentis missus es in mundum, relaxa peccata ... — ... et exaudi omnes orationes meas secundum tuam voluntatem qui vivis et regnas cum etc.
(363-364) Robertus de Braci OESADe sancti Anselmi similitudinibus, Exc. (PL 159, 605-708). Am Schluss mehrere Zeilen am Rand von anderer Hand ergänzt.
   1
363 Tit.: (Rot) Hic nota significacionem habitus religionis ut declarat beatus Anshelmus in similitudinibus
Sanctus Anselmus in similitudinibus 88 capitulo scribit de habitu monachorum sic dicens: Nigredo significat ... — ... et in aeternum non peccabis.
(364-366) Iohannes Halgrinus de Abbatisvilla Sermo.
   1
364 Tit.: Magister Iohannes de Abbatisvilla
Tria sunt genera peccatorum attestante Iacobo scilicet peccatum superbiae, luxuriae et avaritiae ... — ... quando tantes in culpa tales conspirit in gratia etcetera.
(366-368) Nicolaus de Dinkelsbühl De illis, qui semper sunt in proposito criminaliter peccandi (ex Commentario in quartum librum Sententiarum).
   1
366 Tit.: Magister Nicolaus in quarto
Videndum est de illis qui semper sunt in proposito criminaliter peccandi et tamen ieiuniis orationibus et aliis devotionis operibus ... — ... et ideo daemones ei nocere non poterant.
(368-369) Quaestio de operibus de genere bonorum in caritate.
   1
368 Tit.: (Rot) Questio utrum opera de genere bonorum que fuerunt in karitate facta et postea mortificantur per consequens mortale peccatum
Item quaeritur, utrum huiusmodi opera de genere bonorum quae sunt vel fuerunt in caritate facta et postea mortificata per consequens mortale peccatum ... — ... quae mortua nata fuerunt.
(369-371) Gestrichener Text.
(371-372) De conviviis sacerdotum.
   1
371 Tit.: (Rot) Ista sunt oberservanda in conviviis sacerdotum
In conviviis sacerdotum sunt praecipue sex observanda, quae habentur distinctione 44: Convivia ut videlicet vita absentium non mordeatur ... — ... pro reverentia.
(372-374) De necessaria sapientia confessoris.
   1
372 Tit.: (Rot) De necessaria sapiencia confessoris
Interroget sacerdos ordinate et discrete et primo fiat interrogatio ... — ... et tunc secundum devotionem confitentis est agendum. (Folgender Text gestrichen:) Prosequatur de avaritia et ramis eius: Interroget ||| Augustinus: O veneranda [bricht ab].
(375-383) Ps. Bernardus Claraevallensis OCistFormula honestae vitae (PL 184, 1167-1170. – Bloomfield 3897).
   1
375 Tit.: (Rot) Tractatus sancti Bernhardi de formula honeste vite
Petis a me mi frater carissime quod numquam et nusquam a suo provisore audivi aliquem petiisse ... — ... Stude omnia opera tua coram Deo facere et ad eum referre. – (Schlussschrift rot) Explicit formula honeste vite.
(383a) Gestrichener Text.
(384 [olim f. 77r]-388 [olim f. 84v]) Nach dem alten Inhaltsverzeichnis enthalten: 77 Conditiones multorum beatorum, 80 De oboedientia et stabilitate. Blätter entfernt.
(391-396) De 72 nominibus BMV.
   1
397 Tit.: (Rot) Nota 72 nomina beate Marie
Ave virgo singularis / labe carens expers paris ... — ... quae nobis fis dux et via Deum nostrum cernere. Amen.
(396-398) Salutationes Iesu Christi.
   1
396 Tit.: (Rot) Quidam devotus beate Marie sepe salutabat eam et aperuit sibi dominus Iesus Christus dicens: Mater mea diligit te valde quia sepe salutas eam et ego volo etiam te diligere et volo ut salutes me ut habeas gratiam meam et demonstravit sibi modum salutationis ut infra continetur
Ave altissime dominus noster Iesus Christe verbum patris filius virginis agnus Dei ... Ave Iesu Christe domine laus angelorum ... — ... et cum omni virtute et gratia et benedictione tibi placita. Qui vivit.
(399-402) Bernardus Claraevallensis OCist Forma cantandi et psallendi religiose (ex sermone 47 Super Cantica).
   1
399 Tit.: [ohne Titel]
Quia boni monachi officium est potius plangere sic cantemus voce ut planctus non delectatio cantus sit in corde ... Ex regula nostra nihil operi Dei praeponere licet ... — ... simul cantemus et simul pausemus semper auscultando.
(402-408) Excerpta diversa (Gregorius Magnus, Moralia in Iob; Glossa ordinaria; Iohannes de Abbatisvilla; Anselmus Cantuariensis, Cur Deus homo; Sententiarum lib. IV).
   1
402 Tit.: [ohne Titel]
Notandum quod est terra quam fimus ... — ... eo quod Constantinopolis est secunda Roma distinctione quarti.