|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40434 |
Melk, Benediktinerstift, Cod. 619 (2, A 3)
IOHANNES GERSON. GUILELMUS SAGINETI. GERARDUS ZERBOLT DE ZUTPHANIA. HENRICUS DE HASSIA. PS. DIONYSIUS AREOPAGITA
Papier 266 Bl. 215×145 Basel, 1436-1438
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 34)
Foliierung des 15. Jh.; Fehler: Bl. 265 (letztes Blatt der letzten Lage) fehlt, Nachsatzblatt (Fragment) modern als Bl. 266 bezeichnet.
| Ausstattung: Illuminiert Fleuronnéeinitiale(n) |
Hs. enthält 3 Fragmente
| VS | Pergament |
| Ehemaliges Vorsatzblatt (Fragment) entfernt. Verbleib unbekannt. | |
| NS | Bl. 266 Pergament um 1300 |
| HDS | HDS Pergament um 1200 |
| Einband: Mitte 15. Jh. Gotisch Streicheisenlinien Blindstempel |
| Spätgotischer Einband: rot gefärbtes Leder über Holz mit Streicheisenlinien und Blindstempeln (Melk Inventar I, Tafel XV, Nr. 16 und 18). Melk, Mitte 15. Jh. (VD) Schilder erhalten. |
| (1r) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh. -- (1r, 258v) Ovaler Stempel Bibliotheca Mellicensis (Melk Inventar I, Tafel XIV Abb. 37). -- Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur D 110 genannt (MBKÖ I, 214, Z. 25 - 215, Z. 10), im Katalog von 1517 unter der Signatur D 66. -- Nach Théry 1938, 100-102, könnte der Aggsbacher Codex I.4.1 (MBKÖ I, 601 f.) die Vorlage dieser Handschrift gewesen sein, da der Inhalt übereinstimmt. |
"Melk Inventar I", "MBKÖ I", "Théry 1938", "Mansi XXVIII", "Glorieux X", "Soukup, Repertorium", "Rep. font.", "Bloomfield", "Glorieux II", "Glorieux VIII", "Glorieux IX", "Hohmann", "Glorieux IV", "PL", "Glorieux III"
alle Initien
| (VDS) | Tabula codicis (15. Jh.). |
| (1r-7r) | Iohannes Gerson
  : De necessaria communione laicorum sub utraque specie (Ed.: Mansi XXVIII, 424–432; Glorieux X, 55–64 Nr. 498. – Soukup, Repertorium). Eine Abschrift aus dieser Hs. liegt vermutlich in Wien ÖNB, Cod. 4482 vor (vgl. die identische Schlussschrift), der Codex stammt aus St. Paul im Lavanttal. 1 |
| 1r | Tit.: (Rot) Incipit libellus sive tractatus magistri Iohannis Gerson contra asserentes communionem utriusque speciei esse de necessitate salutis Oblaturus iuxta seniorum huius sacri concilii Constantiensis monitionem generalem ... — ... nisi Dei providentia et regis Romanorum prudentia provideant disponit. |
| (6r-7r) | Auctoritates doctorum ecclesiae contra communicantes sub utraque specie. 1 |
| 6r | Tit.: [ohne Titel] Alexander de Hallis in quarto de materia de sacramento recitat duo pericula scilicet effusionis sanguinis et periculum infidelitatis ... — ... et sub utraque specie totus Christus continetur ut suprahabitum est. -- (7r Schlussschrift, Lokalisierung, Schreiber, Datierung) Isti duo ultimi tractatus secundum intencionem auctoris scilicet magistri Iohannis de Gersona cancellarii Parisiensis debent poni post tractatum eiusdem nonum de Magnificat scilicet post Esurientes implevit bonis ubi agitur de sacramento altaris. Scripta sunt hec Basilee tempore generalis concilii ibi celebrati per quendam fratrem professum monasterii Mellicensis [= Martinus de Senging] .1.4.3.6o. [1436]. |
| (7v-16r) | Iohannes Gerson
: Pro coelibatu ecclesiasticorum (Ed.: Glorieux X, 145-163, Nr. 510). 1 |
| 7v | Tit.: [ohne Titel] Argumentum Dialogus apologeticus pro coelibatu ecclesiasticorum, cuius collocutores sunt Sophia et Natura, continet actus quattuor principales ... — ... concorditerque maneamus sororie nexu iunctae Natura cum Sophia. Natura fiat precor ita. Amen. -- (16r Datierung, Lokalisierung, Schreiber) Scriptum Basilee tempore concilii generalis anno domini 1437 completum nona die mensis Ianuarii [9.1.1437] per quendam professum monasterii Mellicensis ordinis sancti Benedicti Pataviensis diocesis. |
| (16v-26v) | Guilelmus Sagineti
: Lamentatio de coelibatu sacerdotum (Ed.: N. Grévy-Pons, Célibat et nature. Une controverse médiévale. À propos d'un traité du début du XVe siècle, in: C.N.R.S., Centre d'historie des sciences et des doctrines, Équipe de recherche sur l'humanisme francais des XIVe et XVe siècles, Textes et études 1. Paris 1975, 135-156. -- Rep. font. V, 339 f.). 1 |
| 16v | Tit.: (Rot) Tractatus strennui (!) militis domini Gwilhelmi Saigneti gubernatoris comitatus Venaysim perswasinus compatibilitis sacrorum ordinum cum matrimonio Lamentatio humanae naturae adversus Nicaenam Constitutionem interdicentem coniugatis sacerdotium allegorice descripta per militem unum coniugatum ... — ... nec persuasioni alienae imputari. Explicit. -- (26v Lokalisierung, Datierung, Schreiber) Scriptum Basilee tempore concilii generalis per fratrem quendam ordinis sancti Benedicti professum monasterii Mellicensis in Austria. Anno domini 1437 in profesto sancti Antonii confessoris completum [16.1.1437]. |
| (27r-56v) | Gerardus Zerbolt de Zutphania
: De reformatione interiori (Bloomfield 2408). 1 |
| 27r | Homo quidam descendebat ab Ierusalem in Iericho. His verbis mystice humani generis lapsus ac sub significatione Ierusalem et Iericho a quo statu rectitudinis ... — ... (dat. 1437 in Basel). |
| (57r-67v) | Iohannes Gerson
: Epistola 'Oportet semper orare' (De modo orandi) (Ed.: Glorieux II, 169-174, Nr. 37). 1 |
| 57r | Oportet semper orare et non deficere (Luc. 18,1). Scripsit Tullius accuratissime commentarium fratri suo de petitione romani consulatus ... — ... suaviter delectans nutriens et divinitus afficiens subsequatur. Amen. |
| (68r-71v) | Iohannes Gerson
: De arte audiendi confessiones (Ed.: Glorieux VIII, 10-17, Nr. 401). 1 |
| 68r | Tit.: (Rot) Incipit alius tractatus cuius supra de arte audiendi confessiones Etsi virtus quam assuefactio gignit certius quam ars operetur ... — ... ille plus exercendo et orandi quam legendo erudietur atque proficiet. Explicit ut supra. |
| (71v-73v) | Iohannes Gerson
: De remediis contra recidivum peccati (Ed.: Glorieux VIII, 67-70, Nr. 406). 1 |
| 71v | Tit.: (Rot) Tractatus cuius supra de remediis contra recidivum peccandi dandis a confessoribus Habet hoc proprium ars quaelibet compendio ad finem ducat optatum |
| (74r-81r) | Iohannes Gerson
: De parvulis ad Christum trahendis (Ed.: Glorieux IX, 669-686, Nr. 477). 1 |
| 74r | Sinite parvulos venire ad me et nolite perhibere eos talium enim est regnum caelorum |
| (85r) | Denuntiatio excommunicationis. 1 |
| 85r | Tit.: Qualiter a prelato debeat aliquis excommunicari Sciendum quod quilibet praelatus collegiatae ecclesiae licet subsit episcopo est iudex ordinarius et licet iurisdictionem cognoscendi et excommunicandi ... — ... quod istud statutum non intelligitur de his vagis sententiis. Et quia hic agitur de poena quae non est amplianda etc. |
| (86r-93r) | Henricus de Langenstein (de Hassia) (?)
: De proprietate religiosorum (Hohmann Nr. 120). 1 |
| 86r | Manifestum videtur esse |
| (93v-102v) | Iohannes Gerson
: De sollicitudine ecclesiasticorum (Ed.: Glorieux IX, 434-458, Nr. 455). 1 |
| 93v | Quaeritur responsio super dubiis sequentibus: Unde crebro sollicitudines conscientiarum in ecclesiasticis et religionis oriuntur |
| (103r-108v) | Commentarius: in caput 23 regulae s. Benedicti. 1 |
| 103r | Si quis frater contumax. Sex genera punctorum hic expresserunt |
| (109r-123r) | Iohannes Gerson
: De perfectione cordis (Ed.: Glorieux VIII, 116-133, Nr. 413). 1 |
| 109r | Theologus loquitur ad animam christianam: Diliges dominum Deum tuum ex toto corde |
| (123r-127r) | Iohannes Gerson
: De meditatione cordis (Ed.: Glorieux VIII, 77-84, Nr. 409). 1 |
| 123r | Meditatio cordis mei in conspectu tuo semper (Ps. 18,15). Felix certe qui cum propheta potest ex sententia dicere verbum istud Deo ... — ... quales egent amplius fomento Socratis quam monitione Sapientis. |
| (127r-135r) | Iohannes Gerson
: De simplificatione cordis (Ed.: Glorieux VIII, 85-97, Nr. 411). 1 |
| 127r | In simplicitate cordis quaerite illum (Sap. 1,1). Hanc Sapientis exhortationem ... — ... confitebor tibi in directione cordis. |
| (135r-149v) | Iohannes Gerson
: De directione cordis (Ed.: Glorieux VIII, 97-115, Nr. 412). 1 |
| 135r | Confitebor tibi in directione cordis. Pollicebatur hoc Psalmista ... — ... a quo nos liberet Iesus Christus. |
| (158r-171v) | Iohannes Gerson
: Centilogium de conceptibus (Ed.: Glorieux IX, 500-517, Nr. 458). 1 |
| 158r | Conceptum de virgine magnificantes et implorantes cum illa, quae mente prius quam carne concepit |
| (171v-176v) | Iohannes Gerson
: Centilogium meditationis crucis (Ed.: Glorieux IV, 23-28, Nr. 134). 1 |
| 171v | Exaltavit ais humiles o virgo beata |
| (176v-177v) | Iohannes Gerson
: Testamentum peregrini mysticum (Ed.: Glorieux IV, 104 f., Nr. 142). 1 |
| 176v | Gratia cui nomen confert insigne Iohannes Advena cognomen Gerson habere dedit |
| (177v-178r (cum glossa)) | Iohannes Gerson
: Summa Cantici canticorum (Ed.: Glorieux IV, 146 f.; Nr. 169). 1 |
| 177v | Oscula poscit amor delectat lenit et ardet |
| (178r-179r) | Iohannes Gerson
: Decem considerationes in orando Deum (Ed.: Glorieux VIII, 535, Nr. 419). 1 |
| 178r | Oro patrem sanctosque miser quia mittor |
| (179r-191r) | Iohannes Gerson
: Centilogium de impulsibus (Ed.: Glorieux VIII, 134-149, Nr. 414). 1 |
| 179r | Deposuit potentes de sede et exaltavit humiles (Luc. 1,52). Centilogium de impulsibus ... — ... Magnificat anima mea dominum. |
| (191r-207v) | Iohannes Gerson
: Anagogicum de verbo et hymno 'Gloria in excelsis' (Ed.: Glorieux VIII, 540-565, Nr. 421). 1 |
| 191r | Gloria in excelsis Deo patri et filio et Spiritui sancto. Nihil enim potest aptius praeferri |
| (207v-211r (207v Tabula)) | Ps. Dionysius Areopagita
: De mystica theologia (versio Iohannis Sarraceni) (Ed. von Prolog und Text: Dionysii Cartusiani Opera omnia XVI. Tournai 1902, 471-475; Prolog allein: Martin Grabmann, Die mittelalterlichen lateinischen Übersetzungen der Schriften des Pseudo-Dionysius Areopagita, in: Ders., Mittelalterliches Geistesleben. Abhandlungen zur Geschichte der Scholastik und Mystik I. München 1926, 449-468, hier: 456 f.; Dionysiaca I. Brügge 1937, 565-602 [unter Sigle S in der synoptischen Edition, hier ohne Prolog; zum Vergleich herangezogen]). 1 |
| 208r | Trinitas supersubstantialis et superdea et superbona ... — ... simpliciter absoluti et super tota. |
| (211r-212r) | : Epistolae I-IV ad Gaium (versio Iohannis Scoti Eriugenae) (PL 122, 1117). 1 |
| 211r | Tenebrae quidem obscurae fiunt lumine et magis multo lumine... Quomodo omnium summitas... Ex occulto est quod ontra spem... Quomodo inquis Iesus omnium |
| (212r-215v (Exc. ex cap. 7)) | : De divinis nominibus (versio Iohannis Scoti Eriugenae) (PL 122, 1113-1172). Hier: PL 122, 1152 D. 1 |
| 212r | Tit.: Ex libro beati Dyonisii de divinis nominibus capitulo VII de sapiencia intellectu ratione veritate fide Fer autem si videtur optimam et aeternam vitam ... — ... unam et simplam divinam scientiam (= PL 122, 1156 B). -- (Notiz |
| (215v-220r) | Iohannes Gerson
: De elucidatione scholastica mysticae theologiae (Ed.: Glorieux VIII, 154-161, Nr. 416). 1 |
| 215v | Vobis datum est nosse mysterium regni caelorum dicebat Iesus discipulis suis |
| (220v-223v) | Iohannes Gerson
: Tractatus de oculo (Ed.: Glorieux VIII, 149-154, Nr. 415). 1 |
| 220v | Gavisi sunt discipuli viso domino (Ioh. 22), quibus antea dixerat: Beati oculi qui vident quae vos videtis (Luc. 10) |
| (223v-228r) | Iohannes Gerson
: De una pretiosa margarita: Epistola 'Simile est' ad G. Machet (Ed.: Glorieux II, 252-259, Nr. 54). 1 |
| 223v | Simile est regnum caelorum homini negotiatori quaerenti bonas margaritas inventa autem una pretiosa margarita abiit et vendidit omnia, quae habuit et emit eam (Matth. 13) |
| (230r-258r) | Iohannes Gerson
: De theologia mystica lectiones sex (Ed.: Glorieux III, 250-292, Nr. 100). Mit Randglossen von anderen, zeitnahen Händen. 1 |
| 230r | Tit.: Incipit prologus Iohannis de Gersona olim cancellarius Parisiensis magister sacre pagine venera... [oberhalb von anderer Hand] Tractatus magistri Iohannis cancellarii Parisiensis de mistica theologia alias de contemplacione speculative et practice edita Paenitemini et credite evangelio (Mc 1,15). Astrinxit me promissio novissima illud aggrediendi [!] quod vestram exspectationem repetere nunc sentio... (231r) Tractatus iste de mystica theologia continet XLIIII considerationes et VIII partes principales seu materias ... — ... qui talia quibus expeditur et quibus impeditur doctissime tradiderunt. Superest ut de practica theologiae mysticae in sequentibus prosequamur. |
| (258v-264v) | Leer. |
| (266r) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Epigramma in laudem sui saeculi eruditorum virorum. 1 |
| 266r | Iuste Symagum laudo vita, quoque magnum |
| (266r) | Notata de morte Gersonis. 1 |
| 266r | Ultimum opus |
| (266r-266v) | Breviarium. Discissus G 27. |
| (HDS) | Calendarium-Fragment (um 1200). |