Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40440 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 627 (888, Q 25 [1])
SAMMELHANDSCHRIFT MIT THEOLOGISCHEN TEXTEN
Papier   I, 247 Bl.   220×150   Melk, 1. Hälfte 15. Jh. (3. Jahrzehnt bis Mitte 15. Jh. [1420])   
Handschrift aus 6 Teilen zusammengesetzt: 1  (I-138) Melk, 1420; 2  (139-145); 3  (139-167) 3. Jahrzehnt 15. Jh.; 4  (168-179) 2. Viertel 15. Jh.; 5  (180-215) 2. Viertel 15. Jh.; 6  (216-247) 2. Viertel 15. Jh.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 17)


Teil 1I-138   Papier   Melk, 1420
Lagen: VIII,13 + 2.VI36 +V46 + 6.VI116 + IV124 + VII138
Kustoden von 1us (13v) bis 12us (138v). – Foliierung des 15. Jh. von 1 bis 138; 23 doppelt gezählt, heute 23 und 23*. Datierung 1420 auf 56r und 118r.
Ausstattung: Rubriziert   
Rubriziert in Rot und Blau.
Teil 2139-145   Papier   
Heute in Melk, Cod. 800, Bl. 126-135.
Teil 3139-167   Papier   3. Jahrzehnt 15. Jh. (?)
Lagen: 2.VI162 + (V-4)167*
Reklamanten. – Tintenfoliierung des 19. Jh. von 139 bis 167*; 167 doppelt gezählt, heute 167 und 167*.
Teil 4168-179   Papier   2. Viertel 15. Jh.
Lagen: VI179
Tintenfoliierung des 19. Jh. von 168 bis 179.
Teil 5180-215   Papier   2. Viertel 15. Jh.
Lagen: 3.VI215
Reklamanten. – Tintenfoliierung des 19. Jh. von 180 bis 215.
Teil 6216-247   Papier   2. Viertel 15. Jh.
Lagen: (VI-4)223 +2.VI247
Reklamant (235v). – Tintenfoliierung des 19. Jh. von 216 bis 247.

Einband: Gotisch     
Rauhleder über Holz. Leder am Buchrücken fast vollständig abgelöst. Zwei Schließen (verloren). – Titelschild erhalten, Signaturschild von 1517 verloren. – VD- und HD-Spiegel entfernt (keine Abklatsche sichtbar); Vorsatzblatt ebenfalls entfernt, daher die erste Lage lose.


Bl. 139-145 heute in Cod. 800, Bl. 126-135. – (1r) Melker Besitzstempel (Melk Inventar I, Tafel XIV, Abb. 36), (Iv, 1r, 14r, 245r, 245v, 246r, 247v) Melker Besitzstempel (Melk Inventar I, Tafel XIV, Abb. 39). – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur D 19 genannt (MBKÖ I, 198, Z. 5-13).
"Melk Inventar I", "MBKÖ I", "Glorieux RT", "RS", "PL", "David ab Augusta 1899", "Bloomfield", "Walther, Initia", "Wilmart, Auteurs spirituels", "Goering 1992", "Glorieux, RA", "Sharpe", "AH 33", "Rudolf", "Cosacchi 1965", "Madre", "Roth 1991", "PLS", "CPL", "BHM", "CPPM"
alle Initien
Teil 1 (I, 1-138)
(Irv) Tabula codicis (15. Jh.). Mit vorangestellten Standortangaben. Von der Hand des Schreibers von Teil I der Hs., ab Iv zu fol. 112 eine andere zeitgleiche Hand, die möglicherweise auch die Folioangaben nachgetragen hat (?).
(1r-46r) Thomas de Aquino OP Summae theologiae secunda secundae, Exc. (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia II. Stuttgart 1980, 523-768. -- Glorieux RT 14ax3; RS 847). (Ir) Tabula. -- (1r) Quaestio 77 (De fraudulentia), (5r) Qu. 78 (De usura), (9v) Qu. 100 (De simonia), (16r) Qu. 104 (De oboedientia), (21r) Qu. 105 (De inoboedientia), (22v) Qu. 147 (De ieiunio), (27v) Qu. 186 (De religiosis), (38v) Qu. 189 art. 8 (De religiosis); (39v) Qu. 21 (De praesumptione), (41r) Qu. 13 art. 4 (De blasphemia in damnatis), (41v) Qu. 14 (De blasphemia in speciali), (45r) Qu. 32 art. 7 (De eleemosyna), (46r) Qu. 32 art. 8 ad 1. -- Mit Seitentiteln.
   1
1r Tit.: Thomas de Aquino de fraudulencia. (Im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis auf Ir sind alle Quaestiones einzeln verzeichnet) Questio de fraude que committitur in empcionibus et vendicionibus utrum liceat aliquid vendere plus quam valeat.
.1. De fraudulencia
[danach mehrere Wörter ausgekratzt, oberhalb davon] ad quod requiruntur quatuor.
.5. De usura ad quod requiruntur IIIIor.
.10. De symonia ad quod requiruntur VI.
.21. De obediencia circa hoc requiruntur VI.
.23. De ieiunio circa hoc requiruntur VIII.
.28. De statu religionis circa hoc occurit quadruplex consideracio, circa primum queruntur decem et ... adhuc VIIus ... .
.39. Utrum liceat transire de una religione ad aliam.
.40. De presumpcione circa hoc requiruntur IIII.
.41. Utrum blasphemia sit in dampnatis.
.42. De blasphemia in spiritum sanctum et de speciebus ad hoc requiruntur IIII.
.45. Utrum possit elemosina fuere de illicitis acquisitis.
.46. Utrum religiosus possit dare elemosinam.

Deinde considerandum est de peccatis quae sunt contra voluntarias commutationes. Et primo de fraudulentia committitur in emptionibus et venditionibus ... — ... et absoluta vel ablata sollicitudine egere cum Christo etc. Ad secundum ergo dicendum etcetera. [bricht ab].
(46v-56v) David de Augusta OFM De exterioris et interioris hominis compositione, lib. I, pars 1 (Druck: Max. Bibl. Vet. Patr. XXV. Lyon 1677, 869-936; PL 184, 1189-1198 [Liber I unvollst.]; Ed.: David ab Augusta 1899, 3-36. -- Bloomfield 1524 und 4155). Auf 46r und 46v (vor dem Text) findet sich von zeitnaher Hand ein Verweis auf das Inhaltsverzeichnis zum Werk, das aus Platzgründen auf f. 124rv stehe: (45r) Invenies registrum David ad suum iuvenem de obbusculo et capitulis aretro [?] in folio 1.2.4. quia ibi non fuit spacium (Register tatsächlich auf 124rv, von der Hand, die den Verweis auf 46r und 46v schreibt). (45v) Verte folium et quere ubi invenies registrum de opusculo et capitulis fratris David.. Mit Widmungsbrief (Ed. S. 1), die Kapiteleinteilung weicht von der Edition ab.
   1
46v Tit.: (Rot) Incipit opusculum fratris David ad iuvenem. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) Opusculum fratris David ad iuvenem in religione existentem et sunt 39 capitula et invenies folio 46 de eodem
Desiderasti a me carissime ut aliquid scriberem tibi ad aedificationem... Primo igitur debes considerare ad quid veneris et propter quid. Propter quid enim venisti nisi propter Deum ... — ... Fuge mulieres compatiens sis afflictis et castus in omnibus. -- (Darauf folgen noch zwei Kapitel: De damno saecularis familiaritatis - Ne proprii sis arbitrii)... illud solum mente retinebis quod agere compelleris. -- (56r Schlussschrift, Datierung, Lokalisierung rot) Et sic est finis huius opusculi fratris David ad iuvenem. Finitus est in die sancti Iohannis ante portam latinam anno XXo in monasterio Mellicensi [Melk, 6.5.1420].
(56r) Versus (Walther, Initia 18341). 3 Verse.
   1
56r Tit.: [ohne Titel]
Sit tibi potus aqua cibus aridus aspera vestis ... — ... caput orans. In his vera vita monachi quasi tota dependet.
(56v-57v) Oratio de compassione BMV (Wilmart, Auteurs spirituels, 516 Anm. 1, Nr. 5).
   1
56v Tit.: [ohne Titel] (Ir, Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis) 57 Oracio ad sanctam Mariam pro tribulacione
Domina mea sancta Maria perpetua virgo virginum mater summae benignitatis et misericordiae per illum qui animam tuam pertransivit gladium doloris... exaudi preces meas ... — ... exaudi me in hac petitione mea.
(57v) Oratio de compassione BMV (Wilmart, Auteurs spirituels, 516 Anm. 1, Nr. 6).
   1
57v Tit.: (Rot) Hic nominetur res pro qua sit peticio
Pro qua te specialiter imploro suppliciter et exoro ... — ... ac felicem prosperitatem in hoc saeculo concede Iesu Christe. Qui cum Deo patre. – (Darauf folgt ein Ablassvermerk, rot) Quicumque oracionem suprascriptam contritus devote XXXa continuis diebus ante ymaginem beate virginis Marie flexis genibus dixerit quisquis ab ea petibile petierit propicia beate virginis obtinebit. Amen. Aut CCCa dies pro indulgencia habebit etcetera.
(57v) Ablassnotiz.
   1
57v Tit.: [ohne Titel]
(Rot) Quicumque oracionem suprascriptam contritus devote XXXa continuis diebus ante ymaginem beate virginis Marie flexis genibus dixerit quisquis ab ea petibile petierit propicia beate virginis obtinebit. Amen. Aut CCCa dies pro indulgencia habebit etcetera.
(58r) Iohannes Halgrinus de Abbatisvilla De timore.
   1
58r Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) Quod multiplex est timor .58.
Est multiplex timor humanus naturalis servilis ... — ... quia qui timet non est perfectus.
(58r) De perfectione.
   1
58r Tit.: [ohne Titel] (Im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir, nicht angeführt)
Est enim multiplex perfectio sufficientiae ... — ... ut aliud sit quod in conscientia pungat.
(58r) Exemplum de s. Dionysio.
   1
58r Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) De sancto Dyonisio .58.
Nota de sancto Dionysio qualiter respondit mulieri acquirenti herbas die sabbati quae videns sanctum Dionysium caput proprium manibus propriis portantem iuxta hortum in quam mulier herbas colligebat admirative clamare cepit ... — ... quod Ierusalem destructa fuit principialiter quia prophanaverit [?] diem sabbati.
(58rv) Sermo de dedicatione ecclesiae.
   1
58r Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) De tribus tronis in quo sedet Christus .58.
Et dixit qui sedebat in throno... (Apc 21,5). Legimus de tribus thronis in quibus sedet Christus et nova facit. Primus est beata virgo secundus crux acerba tertius auctoritas iudiciaria ... — ... Dicente apostolo: Non sine vobis consummabuntur (vgl. Hebr. 11,40). Ad hanc innovationem perducat nos pater et filius et Spiritus sanctus.
(59r-60r) De sacerdotibus et laicis non bene custodientibus corpus Christi.
   1
59r Tit.: (Rot) De sacerdotibus non non [!] bene custodientibus corpus Christi ... De laycis (schwarz) nota hystorica – (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) De sacerdotibus corpus Christi non bene custodientibus .59. De laycis .59.
Quidam inhonorant corpus Christi quia non digne custodiunt. O saerdos in hoc offendis et inhonoras Christum et corpus eius... O laice tu corpus domini similiter inhonoras quia non digne custodis priusquam communicasti ... — ... et eis iam poena et vindicta. Proverbiorum XIX. Parata sunt derisoribus supplicia etcetera.
(60rv) Exemplum de Apollonio.
   1
60r Tit.: (Rot) Nota hystoriam de Appollonio. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) De Appolonii hystoria .60.
Nota historiam II Mach. III [II Mcc 3] de Apollonio qui misit Heliodorum ut de templo Hierosolymis thesauros sumeret ... — ... I Cor. III° [vgl. I Cor 3,17]: Si quis autem templum Dei violaverit disperdet illum Deus.
(60v-61r) Quomodo beata virgo quinque vias transivit.
   1
60v Tit.: (Rot) Quomodo beata virgo .V. [korrigiert aus: tres] vias transivit. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) .61. Quomodo beata virgo quinque vias transivit (und Ir, unterer Rand) Quomodo beata virgo 5 vias transivit. fo. 61.
Transite ad me omnes (Sir 24,26). Beata virgo quinque vias transeundo ivit et in qualibet via unam aviculam audivit ... — ... et ibi in regno caelorum invenit tres flores id est patrem et filium et Spiritum sanctum. Ad quam viam trahat nos virgo Maria.
(61r-62r (Exc.)) Guilelmus de Montibus Speculum paenitentis (Ed.: Goering 1992, 187-210. – Glorieux, RA 160e; Bloomfield 504; Sharpe 793.).
   1
61r Tit.: (Rot) VII sunt cause suadentes ad penitenciam. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) De VII causis suadentibus ad penitenciam .61. (und Ir unterer Seitenrand) Septem sunt cause swadentes ad penitenciam .fo. 61.
Septem sunt causae suadentes ad paenitentiam. Ut autem ad confessionem et paenitentiam agenda facere accelereus [?] septem causae suadentes occurrunt scilicet brevitas vivendi ... — ... circumstantiis suis coram sacerdote. Unde apostolus [Rm 6,21]: Quem fructum habuistis in his etcetera.
(62r) Exemplum.
   1
62r Tit.: (Rot) Salomon
Salomon: Laetantur cum malefecerint (Prv 2,14). Hoc peccatum proprie est peccatum diabolicum non humanum ... — ... qui gloriatur quod caecidit in lutum.
(62r) Quando confessori licentia danda sit communicare post pollutionem nocturnam.
   1
62r Tit.: (Rot) Quando confessori licencia danda sit communicare post nocturnam pollucionem. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) 62 De nocturna pollucione, (unterer Seitenrand nochmals ) De pollucione incipit Scire .folio .62.
Scire etiam necesse est confessori quando alicui nocturno tempore polluto licentiam dare possit communicandi et quando non ... — ... et tunc secundum devotionem confitentis est agendum.
(62v-63r) Bonaventura OFM Regula novitiorum, cap. 3: De confessione (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 479 f. -- Distelbrink 52, Nr. 53; Bloomfield 4662 [anonym]).
   1
62v Tit.: (Rot) De confessione peccatorum. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) 62 De confessione .63
Quia ad remissionem peccatorum requiritur contritio amara confessio pura satisfactio condigna ... — ... Et sit confessio tua frequens aperta integra verecunda lacrimosa cum contritione et sine excusatione. [Gestrichen: Et si patet].
(63rv) De septem modis concupiscentiae (Bloomfield 2996).
   1
63r Tit.: (Rot) De VII modis concupiscencie. (Ohne Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis)
Luxuria ex suo genere est peccatum mortale. Concupiscentia vero luxuriae distinguitur septem modis ... — ... in corde suo.
(63v) Verse (Bei Walther nicht nachgewiesen).
   1
63v Tit.: (Rot) Abbas Daniel. Versus
Ars bene vivendi super omnes extollitur artes ... — ... quando contra me proferri debent sententiam.
(63v) Peccata in Spiritum sanctum.
   1
63v Tit.: [ohne Titel] (ohne Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis)
Sex sunt peccata in Spiritum sanctum scilicet desperatio praesumptio
(64r-89r (Ausz.; Ir Tabula) ) Thomas de Aquino OP Summae theologiae secunda secundae (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia II. Stuttgart 1980, 523-768. -- Glorieux RT 14ax3; RS 847).
   1
64r Tit.: De virginitate. (Im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir, einzelne Kapitel übertitelt) 64 De virginitate 69 De luxuria (weiter unten) 69 De luxuria primo in generali 2° de speciebus et partibus eius ad primum requiruntur quinque 72 De luxurie partibus ad quod requiruntur XII ad primum assignentur VI species scilicet fornicacio <...1 Wort unleserlich> adulterium incestus stuprum id est aptus et vis contra naturam [?] 83 De humilitate
Deinde considerandum est de virginitate. Et circa hoc quaeruntur quinque. Primo in quo consistat virginitas ... — ... secundum quam assignantur praemissi gradus sed secundum diversas hominum conditiones.
(89v-91r) Instructio sacerdotis ad celebrandam missam.
   1
89v Tit.: (Rot) De instruccione sacerdotis cui commissum est missas celebrare et semper appellacionem offerre pro se et pro populo dona et sacrificia pro peccatis. (Titel = jenem im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) 90 De instructione sacerdotis cui commissum est missas celebrare et secundum apostolum offerre pro se et populo dona et sacrificia pro peccatis
Sacerdos quilibet semper debet attendere officium sibi commissum et ut ad celebrationem missarum magis initietur ... — ... etiam semper omnes sicut sibi a Deo fuerit inspiratum.
(91r-92v) De defectibus missae.
   1
91r Tit.: (Rot) De diversis negligenciis et defectibus que possent sacerdoti in celebracione misse concurrere. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) De diversis negligenciis et defectibus qui possent sacerdoti in celebracione misse concurrere
Si per negligentiam aliquid de sanguine stillaverit super terram id est super tabulam qui solet esse sub pedibus sacerdotis ... — ... et post missam semper debet habere memoriam dominicae passionis.
(92v) Bonaventura OFM Regula novitiorum, cap. 11: De temptationibus et qualiter resistendum sit eis (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 486. -- Distelbrink 52, Nr. 53).
   1
92v Tit.: (Rot) De resistendo temptacionibus. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Ir) De resistendo temptacionibus .93.
Quia humani generis adversator nititur incessanter per impulsationes temptationum fidelibus obviare latenter ... — ... ipsa enim est armatura contra hostes (Ed.: 486 Sp. 2, Z. 4).
(93r-108r (Ausz.; Iv Tabula) ) Thomas de Aquino OP Summae theologiae secunda secundae (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia II. Stuttgart 1980, 523-768. -- Glorieux RT 14ax3; RS 847).
   1
93r Tit.: De caritate. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Irv, für die einzelnen Kapitel) 93 Utrum peccatores ex caritate sunt diligendi 94 Utrum inimici sunt ex caritate diligendi (Iv) 95 Questio de contumelia verborum quae fit extra iudicium et de conviccio et requiruntur II. Quid sit contumelia. Utrum omnis contumelia sit peccatum morale. Utrum oporteat contumeliosos reprimere. De origine contumelie. 98 Questio detraccione [!] ad hoc requiruntur [gestrichen: decem] IIIIor. Quid sit detractio. Utrum sit peccatum mortale. De comparacione eius ad alia peccata. Utrum petit [?] aliquid audiens detraccionem. .101. Questio de surracione ad hoc requiruntur II. Utrum sit peccatum distincum a detraccione. Quid horum sit gravius. .102. Questio derisione [!]. Utrum derisio sit peccatum spirituale distinctum ab aliis peccatis quibus per verba nocumentum proximo infertur. Utrum sit peccatum mortale requiruntur II. .104. Questio de malediccione. Utrum licite possit quis maledicere homini requiruntur IIII. Utrum quis licit possit maledicere naturali creature. Utrum malediccio sit peccatum morale. De comparacione eius ad alia peccata. .106. Questio de laude dei. Utrum deus dit ore laudandus requiruntur II. Utrum in laudibus dei sit cantus adhibendus
Quaestio utrum quod peccatores non sint ex caritate diligendis. Dicitur enim in Psalmo 'Iniquos odio habui'. Sed David caritatem habebat ... — ... intelligunt tamen propter quid cantantur scilicet ad laudem Dei. Et hoc sufficit ad devotionem excitandam.
(108r-109v) De extremo iudicio et poenis damnatorum.
   1
108r Tit.: (Rot) Quod sex modis clamabit deus in iudicio... (109r rot) De die iudicii (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Iv) .108. Quod sex modis clamabit deus in iudicio. De die iudicii .109.
Sex modis clamabit Iesus in iudicio. Primo mortuos suscitando secundo cum eis disputando... (109r) Nota quare dies iudicii peccatoribus sit timenda quia propter multas causas. Tunc enim videbitur Deus ita furiosus ... — ... non credo eum posse vivere quin horrore et compassione moreretur.
(110r-111v) Guilelmus de Montibus Speculum paenitentis (Ed.: Goering 1992, 187-210. -- Glorieux RA 160e; Bloomfield 504; Sharpe 793).
   1
110r Tit.: (Rot) De speciebus confessionis. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Iv) .110. De speciebus confessionis
Sequitur de speciebus confessionis quae multae sunt. Prima est confessio se excusantium ... — ... Septima species confessionis fuit in publicano ... et in filio prodigo dicente Luc. XV [Luc. 15,21]: Peccavi in caelum et coram te etcetera.
(112r-118r) Henricus de Langenstein (de Hassia) De proprietate (Hohmann 157; Bloomfield 4274).
   1
112r Tit.: (Rot) Hic notantur pulchra scripta de proprietariis edita per reverendum magistrum Hainricum de Hassia etc. (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis Iv) .112. De proprietariis
Pro salute eorum qui vitia fugere cupiunt cum ad veritatis viam fuerint reformati ... — ... Ergo praelatus debet esse dispensator rerum ut unicuique tribuat ex his quae habet quantum ei opus est in Christo Iesu domino nostro. Amen. -- (118r Schlußschrift, Lokalisierung, Datierung rot) Explicit tractatus de proprietatibus religiosorum editus per venerabilem magistrum Hainricum de Hassia doctorem sacre pagine et completus feria 2a post Bartholomei in Mellico anno XX° [Melk, 26.8.1420].
(118rv) De proprietate religiosorum.
   1
118r Tit.: (Rot) De mortiffero proprietatis quorundam religiosorum peccato. (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, Iv, direkt an den Titel des vorhergehenden Textes anschließend) Et de mortiffero proprietatis quorundam religiosorum peccato mortis .113.
Discutiendum autem super vitio proprietatis cum subditis suis conscientiae cuilibet praelati coniuncto ... — ... nec summus pontifex possit indulgentiam indulgere.
(118v) Bonaventura OFM Regula novitiorum, cap. 7: De dormitione (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 483. -- Distelbrink 52, Nr. 53).
   1
118v Tit.: [ohne Titel] (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, Iv) .119. De dormicione [danach einige Wörter gestrichen]
In hora dormitionis primo aspergas te aqua benedicta et tunc accides ad lectum ... — ... cum profunda cordis humilitate (Ed.: S. 483, Spalte 2, Z. 3 von unten).
(119r) De absolutione et informatione infirmorum.
   1
119r Tit.: (Rot) Absoluciones et norma. (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, Iv) .119. De forma absolucionis et infromacionis infirmorum
Forma absolutionis sufficiens et requisita pro peccatis de quibus confessor intendit et potest absolvere paenitentem: Ego absolvo te in nomine patris et filii et Spiritus sancti amen. Et sic confessio fiat de excommunicatione ... — ... forma prior additiones quaedam condicionales aut involutae totius dimittuntur.
(119r-121r) Iohannes Gerson De arte moriendi (= Opusculum tripartitum III) (Druck: L. E. Du Pin, Iohannes Gerson, Opera omnia I. Antwerpen 1706, 447-450. Ed. mit dt. Übersetzung: F. Rädle, Johannes Gerson, De arte moriendi lateinisch ediert, kommentiert und deutsch übersetzt, in: N. R. Miedema, R. Suntrup [Edd.], Literatur -- Geschichte -- Literaturgeschichte. Beiträge zur mediävistischen Literaturwissenschaft. Festschrift für Volker Honemann zum 60. Geburtstag. Frankfurt/Main 2003, 721-738, hier: 728-738. -- Rudolf 1957, 66-68; Bloomfield 5610).
   1
119r Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis s. vorhergehenden Text)
Si veraces fidelesque amici cuius piam aegroti ... — ... sicut in domo Dei Parisius [!] laudabiliter observatur. Et sic est finis etc.
(121v-122v) Leer.
(123r) De murmure.
   1
123r Tit.: (Rot) Murmur sic describitur. (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis) .123. Murmur sic describitur
Murmur est oblocutio indebita modo facta. Pro peccato isto dominus graviter punivit Ethare Datachan Abiron ... — ... sudaria indutus est in quo debet sepeliri.
(123rv) Ps. Cyprianus Carthaginensis De XII abusivis saeculi (CPL 1106; vgl. Bloomfield 1838).
   1
123r Tit.: (Rot) De XII abusionibus secundum Cyprianum duplici modo. (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, Iv) De XII abusionibus secundum Ciprianum
Sciendum quod secundum beatum Cyprianum XII sunt abusiones saeculi videlicet sapiens sine bonis operibus senex sine religione adolescens sine oboedientia ... — ... ut quid docuit verbis impleat factis.
(124rv) Kapitelverzeichnis zu f. 46v-56r mit Standortangaben (David de Augusta, De exterioris et interioris hominis compositione lib. I, pars 1).
(125rv (Exc.)) Quaestio de anima.
   1
125r Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Iv) .125. Nota ex traduce sunt due partes
Nota: Ex traduce sunt duae partes ex praeposito et traduce abstractivi tertius de tradux [!] etc. Unde quaeritur an animae sint ex traduce id est ex altero ductae vel propagatae ... — ... nam prima in XLa annis completa fuit.
(125v) De somnio evigilare.
   1
125v Tit.: (Rot) Idem est quod a sompno evigilare. (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, Iv) Expergistor .126.
Expergistor eris compuro 4 abex 2 pergo ... — ... cum autem fuerit experrectus vacuus est.
(125v (l.XVIII, Exc.)) Gregorius I. Magnus Moralia in Iob (PL 75, 509-1102 lib. I-XVI); PL 76, 1-782 lib. XVII-XXXV); CC 143, 143 A, 143 B. - RB 2634; CPL 1708).
   1
125v Tit.: (Rot) Hec Gregorius in libro XVIII d. moralium quasi in principio. (Ohne Eintrag im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis)
Licet diabolus afflictionem iustorum semper appetat tamen si ab aucotre nostro potestatem non accipit ... — ... et omnipotens qui ad amaritudinem adduxit animam meam.
(126r-v) Arnulfus de Boeriis OCist Speculum monachorum (PL 184, 1175-1178. -- Bloomfield 5582).
   1
126r Tit.: (Rot) Incipit speculum monachorum beati Bernhardi abbatis. (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, Iv) 126 Speculum Bernhardi abbatis
Si quis emendatioris vitae desiderio tactus ... — ... clamor eius interius vel exterius oleo caritatis sit perunctus.
(127r-133r) Bernardinus Senensis OFM (?) Speculum amatorum mundi (Druck: S. Bernardini Senensi Opera III. Venedig 1745, 437-440. -- Madre 297; Mohan 489/1.8 [Bernardinus Senensis ?]; Hohmann 266 [Ps. Henricus de Hassia]; Bloomfield 6443 [Henricus de Hassia ?, Bernardinus Senensis ?, Dionysius Carthusianus ?, Iacobus de Paradiso ?]; Schneyer, RepSpätMA, H.T. Nr. 35 [Henricus Totting de Oyta] Lit.: Rudolf R. 1957, 31 u. Anm. 35 Überlieferung); VL I 1978) 791 f. K. Ruh); Emery 1991, 584-588 über die Verfasserdiskussion); VL X 1999) 801 F. J. Worstbrock, A. Hausmann).
   1
127r Tit.: (Rot) Incipit speculum amatorum mundi utile valde legentibus. (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, Iv) 127 Speculum amatorum mundi
Videte quomodo caute ambuletis... (Eph. 5,15). Apostolus Paulus conscius consiliarum [!] Dei sciens quod infinitae sunt deliciae caelestis ... — ... et regnum caelorum amoenum et iucundum cum sanctis et electis eorum meritis possideat. Quod nobis praestare dignetur qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum. Amen.
(133v) Augustinus Excerpta.
   1
133v Tit.: (Rot) Queritur [?] potestas dei est et tibi domine <...1 Wort unleserlich> super illo versu Augustinus super Psalmo 61. (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, Iv) 134 Noli timere
Noli timere permissum aliud facere temptatorem... Si lateat te causa respice ignorantiam tuam... Noli timere inimicum qui tantum facit quantum acceperit potestatem ... — ... qui qunatum vult totum facit.
(133v) De proprietate secundum theologos.
   1
133v Tit.: (Rot) De proprietate secundum theologos. (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, ohne Standortangabe) Proprietas secundum theologos
Proprietas secundum theologos est caritatis gelicidium firmitatis naufragium religionis exilium ... — ... remorsus conscientiarum etcetera.
(134r) Petrus Lombardus Sententiae in IV libris distinctae, lib. IV, dist. 20, cap. 1: De his qui in fine paenitent (PL 192, 892).
   1
134r Tit.: (Rot) De hiis qui in fine penitent (= Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Iv, ohne Standortangabe)
Sciendum est etiam quod tempus paenitentiae est usque in extremum articulum vitae ... — ... quos damnare potest ex iustitia.
(134v) Petrus Lombardus Sententiae in IV libris distinctae, lib. IV, dist. 21, cap. 5: De generali confessione quid prosit (PL 192, 897).
   1
134v Tit.: (Rot) De generali confessione quid prosit (= Titel im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Iv, ohne Standortangabe)
Post haec considerandum utrum prosit confessio illa ubi singula peccata quae quisque fecit non exprimuntur ... — ... quorum intelligentia non habet [!, PL: habetur].
(134v) Versus de monachis carnalibus (Carmen de laude cellae) (Walther, Initia 2595; Chevalier 36054).
   1
134v Tit.: [ohne Titel] (ohne Eintrag im zeitgleichen Inhaltsverzeichnis, Iv)
Cella quies mentis fuga rixae cura studentis ... — ... sic erit hora brevis et labor ipse levis.
(135r-138v) Excerpta patrum.
   1
135r Tit.: [ohne Titel] (Zeitgleiches Inhaltsverzeichnis, Iv) Et post hec multe bone auctoritates .135. et .136. et .137. et .138. Reliqua vide in ultimo folio signato.
Gens absque consilio et prudentia. Utinam saperent peccatorum commissionem ... — ... quod haec introquinati credere non possent.
Teil 2
(139r-145 (alt)) Heute in Melk, Cod. 800, Bl. 126-135.
Teil 3
(139r-167r) Iohannes (Wischler) de Spira OSB Libellus exhortans monachum ad studium lectionis regularis (Druck: BA IV [1724], 113-255).
   1
139r Tit.: Incipit libellus exhortans monachum ad studium leccionis regularis et quedam impedimenta eius reprehendens (Am Rand, gestrichen: Prologus) Periculosum est rudem docere scribendo. (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis 247r) Libellus exhortans monachum ad studium lectionis regularis et que impedimenta eius reprehendans
Religioso fratri Othmaro Hager monacho monasterii sanctae crucis in Werdea Augustensis diocesis frater Iohannes vocatus de Spira professus in Mellico. Cibari pane vitae et intellectus et potari aqua gratiae salutaris. Dilecte frater, post pleraque vestrae dilectionis obsequia recedente me de Werdea, ut huc regrederer pluries petistis, ut interdum vobis rescriberem aliquem sermonem exhortatorium vos aedificare valentem ... — ... Vellem vos expertis credere quia nisi crederitis non intelligetis sed non est omnium fides. Haec ille.
(167v-167*v) Leer.
Teil 4 (168-179)
(168r-170r (Exc.)) Sermo de sanctis.
   1
168r Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis, 247r) Pauca excerpta ex sermonibus de omnibus sanctis
Sequitur in sermone de omnibus sanctis 8° Si te delectat sapina si quarumcumque rerum notitiam desideras ecce sed Cassiodorum in libro de anima ... — ... maius est quam id aeternum datum scilicet intensissimum mundanum etcetera.
(170v) Leer.
(171r-173r) Sermo de sanctis.
   1
171r Tit.: [ohne Titel]
Sequitur in alia sermone de omnibus sanctis: Cum ergo sancti summe diligant Deum et cum tam mirifica tamquam magnifica sint opera eius ... — ... Ibi est mira serenitas plena suavitas omnium bonorum sine fastidio aeterna saturitas.
(173v) Leer.
(174rv (Exc.)) Sermo de sanctis.
   1
174r Tit.: [ohne Titel]
Sequitur in eodem sermone: Haec aliqualiter sunt et in parte dicta de gula et beatitudine nostri intellectus. Beatitudo vero nostrae voluntatis consistit in beatifica fruitione ... — ... et ab illa sua gloria ad minutissimum separari.
(175r-178v (Exc.)) Sermo de sanctis.
   1
175r Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis, 247r) De sacramento eucharistie pauca
Sequitur tertio: Datum est nobis corpus Christi in sacrificium oblationis ut conservet devotionem ... — ... id quod potestis subsistere.
Teil 5 (180-215)
(180r-181r) Dialogus mortis cum homine (Ed.: AH 33 [1899], 287 f. Nr. 256. -- Rudolf 1957, 46; Walther, Initia 16058). -- Lit.: Cosacchi 1965, 264-266 und Tafel IX, 7.).
   1
180r Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis, 247r, s. nachfolgenden Text)
Quis es tu quem video hic stare in figura ... — ... qui se credebant dominos et erant valde pravi.
(181v-182v) Gualterus Mapes (?) De mundi miseria (Ed.: Wright 1841, 149-151; AH 33 [1899], 264 f. -- Walther, Initia 5114; Bloomfield 1862).
   1
181v Tit.: [ohne Titel; Titel im Inhaltsverzeichnis 247r, gilt auch für die nachfolgenden Texte] Quedam visio cuiusdam ostenso de spiritu noviter egresso de corpore viciis oppresso
Ecce mundus moritur vitiis sepultus ... — ... pro rigore spiritus et carnis severae.
(182v-187v) Visio Philiberti (Ed.: Th. G. v. Karajan, Frühlingsgabe für Freunde älterer Literatur. Wien 1839, 85-98; Wright 1841, 95-106. -- Chevalier 29918; Walther, Initia 11894; Bloomfield 3223, 1862 Lit.: VL X 1999) 412-418, bes. 412-414 N. F. Palmer).
   1
182v Tit.: [ohne Titel; Titel im Inhaltsverzeichnis 247r, gilt auch für die umgebenden Texte] Quedam visio cuiusdam ostenso de spiritu noviter egresso de corpore viciis oppresso
Vir quidam extiterat dudum eremita... Noctis sub silentio tempore brumali ... — ... et me Christi manibus totum commendavi. Et sic est finis.
(187v-198r) Stephanus LangTabula picturae mortis ('Memento mori'-Textkompilation), lat./dt. (Bestehend aus 1) Walther, Initia 11079 [lat.]; 2) Spruch der Engel mit 'Tod des Sünders'; 3) 'Memoria improvisae mortis' [Rudolf 1957, 18 Anm. 34; Bloomfield 3073]. Druck: Cosacchi 1965, 266-267 [Nr. 1-2 und Beginn von Nr. 3 nach Clm 23833, 140r-141v] Lit.: VL IX 1995) Sp. 180-186, bes. 181 f., Ib G. Kornrumpf -- VL XI 2004) Sp. 907-910 Ch. Glassner).
   1
187v Tit.: (Nachtrag des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) Stephani Lang opusculum
Miramur omnes quod orbis exsul et hospes construit in terra domus alta palatia castra... (187v) [M]ors quam amara est memoria tua cordi iocundo ... — ... ad supplicium metuendum numquam de cetero cum gaudio vos visurus. Et his dictis exspiravit. Finis adest.
(198v-215v) Speculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597-2614. -- Rudolf 75-82; Madre 292-295; Bloomfield 1076
Lit.: VL IX 1995) 40-49 K. Schneider)
.
   1
198v Tit.: (Oberer Freirand in kleinerer Schrift) Tractatus de arte moriendi. (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis, 247r) Tractatus de arte moriendi scilicet Cum de presentis exilii miseria
Cum de praesentis exilii miseria mortis transitus propter moriendi imperitiam multis non solum laicis verum etiam religiosis atque devotis... Cum omnium terribilium mors corporis sit terribilissima sicut philosophus in tertio ait Ethicorum ... — ... (213v) adiuvent te orationes omnium sacerdotum et levitarum et omnium ecclesiae catholicae graduum ut in pace sit locus tuus et habitatio in Ierusalem caelesti. Per eundem Christum Deum. ... (215v, Ende des Exempels) ... salva animam eius in hoc hora exitus sui, aperi ei ianuam vitae vitae et fac eam [gestrichen: aperire] gaudere cum sanctis tuis in gloria. Amen. Et sic est finis [= z. B. Cod. 181, p. 323].
(214r-215v) Exemplum de papa et capellano, cum orationibus (Auch als Teil des 'Speculum artis bene moriendi' überliefert).
   1
214r Tit.: [ohne Titel]
Fuit quidam papa qui dum ad extrema venisset interrogabat capellanum suum virum idoneum et devotum quem plurimum diligebat quibus suffragiis post mortem eius eum apud Deum vellet adiuvare ... — ... (s. den vorhergehenden Text).
Teil 6 (216-247)
(216r-223v) Nicolaus de Dinkelsbühl De vitiis et virtutibus (Tractatus octo VI): Sermo 6, redactio 1 (?) (Madre 1965, 192 f. u. 193 Anm. 25).
   1
216r Tit.: [ohne Titel] (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis 247r) Sermo magistri Ni[colai] de humilitatis virtute et de fundatissima humilitate Marie virginis de exaltacione virginis
Qui se humiliat exaltabitur (Matth. 23,12). Scribitur Matthaei 23. Thema nostrum loquitur de humiliatione [korrigiert aus: humilitate] sive humilitate tamquam de merito ... — ... prospexit ardentius nobis subvenire festinet apud filium suum dominum nostrum qui cum patre et sancto Spiritu vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus. Amen. Explicit. (Danach eine mehrzeilige Notiz).
(224r) Ps. Bonaventura OFM Stimulus amoris, lib. III, cap. 10 (Ausg.: Klapper 1939, 301-308).
   1
224r Tit.: [ohne Titel] (Im zeitnahen Inhaltsverzeichnis, 247r, nicht verzeichnet)
O superbe o Luciferi imitator responde: Numquid cogitas te Deum esse ante omnia esse de Deo ignoras ... — ... quae sit meretrix sit terumpta quae de menstruo glorietur.
(224v-234r) Ps. Augustinus Speculum peccatorum (PL 40, 983-992 = Roth 1991, 183-226 [gemeinsam mit einer oberdeutschen u. mittelniederdeutschen Übersetzung]. PLS 2, 1366. – Vgl. CPL 386; BHM 616; CPPM II 3076).
   1
224v Tit.: Speculum peccatorum beati Augustini. (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis, 247r) Speculum peccatoris
Quoniam carissimi in via huius vitae fugientis sumus dies nostri sicut umbra praetereunt ... — ... et cum domino nostro Iesu Christo vitam aeternam possideas. Quod idem dominus noster Iesus Christus nobis praestare dignetur qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum. Amen. -- (234r Schlußschrift) Explicit speculum pecatorum beati Augustini episcopi anno domini etc. [Danach über den Rest der Seite Notizen von zeitnaher Hand, z. T. gestrichen].
(234v-245v) Ps. Bernardus Claraevallensis OCistContemplatio de passione domini per horas canonicas (PL 94, 561-568. Der Text wird auch Beda Venerabilis zugeschrieben).
   1
234v Tit.: Incipit contemplacio beati [ausgekratzt: Augustini] Bernhardi abbatis super septem horas diei de passione domini. (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis, 247r) Meditacio passionis Christi per septem horas canonicas secundum beatum Bernardum
Septies in die laudem dixi tibi (Ps. 118,164). Rogasti me ut aliquem modum contemplandi in passione Dei tui demonstrarem tibi secundum septem horas diei ... — ... et sedebis ibi iuxta eum ad monumentum eius domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.
(245v-247r, 247v) Notae.
(247r) Tabula codicis (zum Katalog von 1483 gehörig).