Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40457 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 654 (164, C 42)
SCHUL- ODER UNIVERSITÄTSHANDSCHRIFT: AELIUS DONATUS. ALEXANDER DE VILLA DEI. IOHANNES DE GARLANDIA. LEONARDUS HUNTPICHLER. VARIA (lateinisch/deutsch)
Papier   341 S.   215×150   Melk (?), 3. Viertel 15. Jh. (1460)   
Abbildungen von VorderdeckelVorderdeckel-Spiegel1192025120168270272274308309311319341loses Blatt rloses Blatt vHinterdeckel-SpiegelHinterdeckel
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 26)

"Grammatici latini IV", "Holtz 1981", "Schwenke 1903", "Henkel 1988", "Walther, Initia"
alle Initien
(VD- und HD-Spiegel) Brevier-Fragmente. 2. Hälfte 12. Jh. 1200; neumiert (Lit.: Höchtl 1990, I 216-228 (Fragmentkodex XV, mit Datierung in die 1. Hälfte 13. Jh.).
(VD- und HD-Spiegel) Neumen.
(VD- und HD-Spiegel) Federproben.
(p.1-19 ) Donatus, Aelius De partibus orationis ars minor (Ed.: Grammatici latini IV, 355-366; Holtz 1981, 583-674 [Ed. der spätantiken Textform]; Schwenke 1903, 37-49 [spätmittelalterliche Gebrauchsform auf der Grundlage der Frühdrucke]. – Lit.: Henkel 1988, 237-239).
   1
p.1 Tit.: [ohne Titel]
Partes orationis quot sunt. Octo. Quae. Nomen pronomen verbum adverbium participium coniunctio praepositio interectio ... — ... a verbo passivo praeteritum ut latus futurum ut ferendus [Keil 362,12; Schwenke 48, Ende Absatz 35 = 35 Z. 43]. -- (Schlußschrift rot) Explicit Donatus.
(p.19) Eberhardus Bethuniensis Graecismus, cap. 19 v. 32-41 (Tierstimmen) (Ed.: Wrobel 1887, 182 [cap. 19, v. 32-41]. -- Walther, Initia 4744; Glorieux 1971, Nr.97a).
   1
p.19 Tit.: (Rot) Grecista
Drensat olor clingit anser crocitat quoque corvus ... — ... Est hominumque loqui quod dicto praevalet omni.
(p.20-270 (cum commentario et glossa)) Alexander de Villa Dei Doctrinale (Ed.: Reichling 1893, 7-178. -- Walther, Initia 17375 [pars I], 7989 [pars II], 13699 [pars III]; Glorieux RA, 23c; Weijers 1994, 57 f.).
Lit.: Henkel 1988, 221.)
.
   1
p.20 Tit.: [ohne Titel]
Scribere clericulis etc. Liber iste cuius titulus iste est 'Liber Alexandri de Villa Iudei (!) de arte grammaticali' qui dicitur doctrinale prima sui divisione dividitur in tres partes. Primo namque ponit auctor prooemium id est 'Scribere clericulis' (Kommentar)... (p. 21) Scribere (Glossa: in scriptis dare) clericulis paro (id est intendo propono) doctrinale (id est librum de doctrina grammaticali) novellis... (p. 120 pars II, Kommentar) Hic iubet ordo etc. Hic incipit unum capitulum huius operis in quo auctor determinat de regimine partium... (p. 123 pars II) Hic iubet ordo (Glossa: id est series) libri vocum (dicit vocum quia litterae et syllabae non regunt nec reguntur] regimen reserari... (p. 168 pars III, Kommentar) Pandere proposui. Hic incipit X capitulum et ideo tertia pars principalis doctrinalis magistri Alexandri cuius subiectum est dictio prout debite quantificatur accentuatur aut figurative in locutionis sermone ponitur... (p. 170 pars II) Pandere (Glossa: id est ostendere) proposui (specie ego Alexander) per versus (id est metra) syllaba quaeque (id est quaelibet) ... — ... (p. 120 Ende Teil I, Schlußschrift und Datierung rot) Explicit prima pars doctrinalis maiistri Alexandri anno 1466to in die sancti Alexii confessoris [17.7.1466]. Sequitur modo 2a pars eiusdem de regimine partium. -- (p. 168 Ende Teil II, Schlußschrift und Datierung rot) Explicit secunda pars doctrinalis magistri Alexandri anno ut supra tercia a sancti Alexii die id est 19a die mensis Iulii [19.7.1466]. Sequitur tercia pars eiusdem. -- (p. 270 Ende Teil III) Quas [Ed.: quos] tres personas in idem credo deitatis. -- (p. 270 Schlußschrift, Datierung, Schreibername rot) Explicit totum doctrinale maiistri Alexandri de Villa Iudei [korrigiert aus: Dei ?] anno domini 1466to feria secunda post Iacobi apostoli que fuit dies 28a mensis Iulii [28.7.1466] scriptum per me fratrem Wolfgangum de Stira.
(p.270-271 ) De verbis impersonalibus.
   1
p.270 Tit.: (Rot) De verbis impersonalibus
Notandum quod a quolibet verbo significate (?) activae vel per modum actionis sive sit active sive neutri generis et secundum aliquos cuiuscumque etiam generis fuerit naturam et formam verbum impersonale passivae vocis... (p. 271, De verbis impersonalibus deponentialibus) Item de verbis depontentialibus notandum quod grammatici uniformiter in hoc consentiunt quod etiam a verbis deponentialibus veniant verba impersonalia... Notandum quod regula ista generalis scilicet quando in eadem oratione ponuntur duo nomina substantiva [?] sine medio tunc alterum debet poni in genitivo ... — ... ut o homo caritas non quaerit quae sua sunt etcetera.
(p.272-309 (cum glossa et commentario) ) Iohannes de Garlandia Distigium (Cornutus), mit dt. Übersetzung (Ed.: Habel 1908, 23-28 [nach dem Druck: Hagenau 1489]; A. B. Hunt, Teaching and learning Latin in thirteenth-century England I. Cambridge 1991, 328-348. -- Walther, Initia 2311; Bursill-Hall 1976, Nr. 10; Sharpe 255). Lit.: VL IV 1983) Sp. 612-623, hier: 618 f. F. J. Worstbrock). -- Henkel 1988, 267 f.).
(p.272-309) Wolfgang von Steyr OSB (?) Bearbeitung der dt. Übersetzung des Cornutus des Iohannes de Garlandia.
   1
p.272 Tit.: [ohne Titel]
Qui virtutes vocabulorum sunt ignari de facili paralogizantur. Istam propositionem scribit Aristoteles primo Elenchorum in qua quidem propositione innuit quod omni volenti proficere in aliqua facultate necessarium est praescire significationes et virtutes vocabulorum quibus utitur in ista scientia... (p. 274) Caespitat (Glossa: dubitat seu vacillat) in phaleris (in ornamenta) hippus (equus) blactaque supinus... (dt. Übersetzung, überarbeitet) Der hochmu/etige [Korrektur: wyert gescha/eczczt in seinem chlayd] alz [Korrektur: ain] pferd daz [Korrektur: do strawcht in seinem gspang]... (Kommentar) Iste liber cuius subiectum est virtutum aliquarum commendatio cum reprehensione aliquorum vitiorum dividitur in duos tractatus ... — ... (p. 308 expl. dt. Übersetzung) Und su/ellen stroffen di sunder mit irem munde. ... (p. 309 expl. Kommentar) ... et sanctus Andreas subiunxit ... Qui Christus cum patre et Spiritu sancto unus Deus sit in aeternum benedictus.
(p.309-311 ) De gerundiis.
   1
p.309 Tit.: (Rot) De gerundiis
Circa materiam de gerundiis dubitatur utrum sint nomina vel verba vel alterius partes orationis. De hoc dubio sunt modi varii dicendi. Quidam enim dicunt quod sint participia ... — ... 2° quo ad modum construendi. De utrisque facile est exemplicare [!].
(p.311-318 ) Leonardus Huntpichler de Valle Brixinensi OP Regulae grammaticales breviores (Frank 1966, 359 Nr. 16; Kaeppeli 2857 [unter dem Sammeleintrag 'Scripta grammaticalia et philosophica']).
   1
p.311 Tit.: (Rot) Ex regulis grammaticabilibus brevioribus maiistri Leonardi de Valle Brixnensi
Prima regula grammaticalis: Adiectivum debet convenire cum suo substantivo in tribus accidentibus grammaticalibus scilicet in genere in numero et in casu. Circa hanc regulam est notandum quod in proposito per adiectum debet iuvenis intelligere dictionem ... — ... Ad idem dicit Alexander: Casus per voces confundis materiales. -- (Schlußschrift) Et tantum de his dictis regulis [korrigiert aus: rerum ?] 33bus.
(p.318-319 ) Leonardus Huntpichler de Valle Brixinensi OP Quaestio grammaticalis (Frank 1966, 361, zu Nr. 17 [= Bearbeitung der Quaestio 13 in Wien OP, Cod. 213/179]; Kaeppeli 2857 [unter dem Sammeleintrag 'Scripta grammaticalia et philosophica']).
   1
p.318 Tit.: (Rot) Questio magistri Leonardi de Valle Brixinensi de hoc an debeat dici cerusa media producta aut media correpta
Circa regulam quam ponit Alexander de generibus arborum nominis arborei etcetera moneo hanc dubitationem: An debeat dici cerusus pro arbore et cerusum pro fructu media producta ... — ... qui et me usque hodie exclusive seduxerunt. -- (Schlußschrift) Haec magister Leonardus dictus.
(p.319) Leonardus Huntpichler de Valle Brixinensi OP De formatione participiorum (Frank 1966, 360 f. Nr. 17.e; Kaeppeli 2857 [unter dem Sammeleintrag 'Scripta grammaticalia et philosophica']).
   1
p.319 Tit.: (Rot) De formacione participiorum
Notandum quod [eingefügt: de] participium [!] praesentis temporis ponit Pe[trus] He[lias] haec metra: Praeteriti primi persona prior generabit ... — ... addita 'rus' fit futurus.
(p.320-341 (cum commentario et glossis) ) Iohannes de Garlandia Composita verborum (Liber de compositionibus [Bursill-Hall]), Recensio II (Nicht gedruckt. -- Walther, Initia 885; Bursill-Hall 1976, 172 f. Nr. 18 Lit.: VL IV 1983) Sp. 617 f., Nr. 5 F. J. Worstbrock).
   1
p.320 Tit.: [ohne Titel]
Am si praeponas puto (Glossa: ut amputo) scindit de dat (deputo) in infert... (Kommentar) Iste liber cuius subiectum est de compositionibus verborum dividitur in tot partes quot sunt verba quorum compositiones hic ostendit ... — ... (Text: Auf das Verb 'solvo' wie in anderen Überlieferungen folgen hier noch drei Wörter [insgesamt acht Verse], als letztes 'duco']) Sub sursum ducit ast introducit in atque Ad di re per ab e de pro debes sociare. -- (p. 341 Schlußschrift, Datierung rot) Expliciunt composita verborum anno etcetera 1466 in die Clare virginis [12.8.1466]. (Daran anschließend von anderer Hand der zeitnahe Melker Besitzvermerk, s. Sigle G).
(lose beiligendes Blatt (im Mikrofilm zw. p.268 u.269)) Quaestio an verbum 'Saul' habeat unam aut duas syllabas.
   1
lose beiliegendes Blatt (im Mikrofilm zw. p.268 u. Tit.: [ohne Titel]
Pro deductione quod li Saul sit solum monosyllabum est primo notandum quod figurarum tria sunt genera ... — ... quae forte potuit fuisse occasio huiusmodi erroris. Sed haec dicta sufficiant ad praesens etc.