Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40482 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 685 (788, O 24)
SAMMELHANDSCHRIFT MIT SERMONES, KATECHETISCHEN UND GRAMMATIKALISCHEN TEXTEN (lateinisch/deutsch)
Papier   346 Bl.   215×150   Nördliches Niederösterreich/Waldviertel (?), 2. Hälfte 15. Jh. (1469-1489)   
Abbildungen von Vorderdeckel1r35r59r63r69r73r80ar89v92r97r99v102v109v132r134r140r147v152r155r163r175r182v188r189v197r221v222r234r237v241r254r275r300r306v346rHinterdeckel
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 3)

"Walther, Initia"
alle Initien
(1r-5v) Sermo de Philippo et Iacobo (S 32) (?). Anfang fehlt.
   1
1r Tit.:
] vel etiam ad brachia et caudas equorum ... extenti sic quod ab eis disrupti vel per tribulos violenter tracti sicut Hippolytus ... — ... quia cum ad inferna descenderis, locus tibi non erit paenitentiae. Et huic simile salvator praecepit Iohannis XII°: Operamini, domine, dies est, veniet nox, quando nemo potest operari.
(5v-9v) Iordanus Saxo de Quedlinburg OESA Sermo de inventione crucis (S 33) (Schneyer 3, 849, Nr. 416).
   1
5v Tit.: Iordanus de invencione sancte crucis
Qui me invenerit, inveniet vitam (Prov. 8,35). Quamvis verba proposita scribantur ad litteram pro laude sapientiae divinae, possunt tamen convenienter assumi pro laude vivificae crucis, in qua ipsa divina sapienta pependit
(9v-11r) Iohannes Herolt OP (Discipulus) Sermo de inventione crucis (S 33) (Druck: Hain 8489 [Sermo 21 der Sermones de sanctis per circulum anni] u. ö. -- Kaeppeli 2387).
   1
9v Tit.: Sermo alius
Mihi autem absit gloriari (Gal. 6,14). Apostolus in his verbis duo facit. Primo dicit, quod solum in cruce est gloriandum, cum dicit: Mihi autem absit gloriari. Secundo dicit in quo sit gloriandum
(11r-13v) Iordanus Saxo de Quedlinburg OESA Sermo de Iohanne Baptista (S 44) (Schneyer 3, 849, Nr.424).
   1
11r Tit.: De sancto Iohanne Waptista Iordanus
Fuit homo missus a Deo (Ioh. 1,6). Moris est et consuetudinis, quod quando magni reges ad aliquam debent accedere civitatem, praemittunt nuntios, qui adventum civibus civitatis denuntient
(13v-18v ) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermo de Iohanne Baptista (S 44) (Madre 238, Nr. III).
   1
13v Tit.: Sermo secundus per magistrum Nicolaum Dunchkelspuchl
Quis putas puer iste erit (Luc. 1,66). Ita scribitur Lucae primo. Cum parentes et cognati ac vicini beati Iohannis Baptistae vidissent et considerassent magna mirabilia et insolita, quae Deus circa eum fecit ... — ... de virtute in virtutem proficere, donec videamus Deum deorum in Sion caelesti. Quo nos perducat, qui sine fine vivit et regnat. Amen.
(18v-20v) Iordanus Saxo de Quedlinburg OESA Sermo de Petro et Paulo (S 46) (Schneyer 3, 850, Nr.430).
   1
18v Tit.: De sancto Petro Iordanus sermo primus
Tu es Petrus (Matth. 16,18). Sicut christianus a Christo sic Petrus dicitur a petra. Petra autem erat Christus. Super hac petra fundata est ecclesia
(21r-22v) Iohannes Herolt OP (Discipulus) Sermo de Petro et Paulo (S 46) (Druck: Mainz 1612 [Sermo 210] u.ö. - SOP 2387).
   1
21r Tit.: [ohne Titel]
Tibi dabo claves regni caelorum (Matth. 16,19). In verbis ostenditur, quanta sit dignitas Petri et Pauli, quos Deus honoravit. Inter alios omnes sanctos magis honoravit
(22v-28v) Thomas Ebendorfer de Haselbach Sermo de Petro et Paulo (S 46) (Bei Lhotsky 1957 nicht nachgewiesen. Schneyer, RepSpätMA Nr. 347).
   1
22v Tit.: Thema ewangelii (?) Hasselpach
Venit Iesus in partes Caesareae (Matth. 16,13). Geminata et duplex hodierna festivitatis laetitia quae de beatissimorum apostolorum Petri et Pauli... Venit Iesus etc. Secundum Bedam in homilia et magistrum in historiis Philippus frater Herodis Antipae tetrarcha
(28v-33r) Thomas Ebendorfer de Haselbach Sermo de Petro et Paulo (S 46) (Lhotsky 1957, 77 Nr. 45; Schneyer, RepSpätMA Nr. 348).
   1
28v Tit.: Pe[trus] et Pau[lus] Haselpach
Fecit Deus duo luminaria (Gen. 1,16). Quod Deus vere sit mirabilis in operibus suis docemur ex scriptura sacra... Fecit Deus etc. Notandum quod ad litteram Deus fecit duo luminaria magna scilicet solem et lunam
(33r-34v (Ende mut.)) Albertus Magnus OP (?) Sermo de visitatione BMV (Möglicherweise ein Auszug aus Schneyer 1, 100 Nr. 99).
   1
33r Tit.: De visitacione beate Marie virginis Albertus
Exsurgens Maria abiit in montana (Luc. 1,39). Credimus angelum domini clausis ianuis ad Mariam intrasse propter naturae suae subtilitatem ... — ... Quinta via fuit aeternae beatitudinis quam aggressa (Kustode: est in assumpcione) [ (danach fehlt vermutlich eine Lage).
(35r-41r) Sermo in Apoc. 18,1 (de sacerdotibus).
   1
35r Tit.: [ohne Titel]
Vidi alterum angelum descendentem de caelo (Apoc. 18,1). Quanta virtus, quanta potestas, quanta dignitas sacerdotibus sit concessa... Vidi alterum angelum etc. Circa haec verba nobis tria solertius sunt consideranda. Primum est honoris et dignitatis sacerdotum possessio
(41v-42v) Thomas Ebendorfer de Haselbach Sermo de Iacobo et Philippo (S 32) (Lhotsky 1957, 80 Nr. 83; Schneyer, RepSpätMA Nr. 343).
   1
41v Tit.: Philippi et Iacobi
Non turbetur cor vestrum (Ioh. 14,1). In scripturis sanctis inter cetera quae praeparant hominem ad amicitiam Dei est frequens auditio mandatorum ipsius... Non turbetur etc. In istis verbis tanguntur tria. Primo consolatio discipulorum, secundo robur et fundamentum consolationis
(42v-43r) Evangelienperikope Ioh. 14,1-13 (in festo Philippi et Iacobi).
(43v-46v) leer.
(47r-55r) Sermo in Apoc. 12,1 (in festo conceptionis BMV, S 59).
   1
47r Tit.: [ohne Titel]
Signum magnum apparuit in caelo (Apoc. 12,1). Ubi notandum secundum Bernardum in quodam sermone praesentis festivitatis: Vehementer nobis, fratres carissimi, una et prima mulier nocuit... Signum magnum etc. Circa istum textum sunt vobis tria consideranda. Primo quod vult nobis ille textus ad litteram ac ipsa beati Iohannis prophetia ... — ... Duodecimum privilegium quod est in caelis super omnes choros angelorum exaltata, de quod dictum erit in die assumptionis. In fine dic unum exemplum.
(55v-58v) leer.
(59r-62v) Iohannes Herolt OP (Discipulus) Sermo in dominica IV in quadragesima (T 22) (Druck: Hain 8489 [Sermo 44] u. ö. - SOP 2387).
   1
59r Tit.: (Invocatio, Datierung und Lokalisierung) In nomine patris et filii et spiritus sancti. Anno 77 Letare in Gmunden [16.3.1477]
Paenitentiam agite (Matth. 4,17). Aristoteles quinto Physicorum dicit: Omnis motus tendit ad aliquem finem per debita media. Terminus motuum nostrorum est regnum caelorum ad quod pervenimus per puram paenitentiam
(62v) Evangelienperikope Ioh. 6,1-14.
(63r-66v) Thomas Ebendorfer de Haselbach Sermo de annuntiatione BMV (S 28) (Lhotsky 1957, 79 Nr. 62).
   1
63r Tit.: (Datierung) In annuntiacione beate Marie virginis 77 [25.3.1477]
Missus est angelus Gabriel (Luc. 1,26). Praesens sollemnitas, quae nostrae salutis et redemptionis est exordium, inter ceteras sollemnitates totius anni dignitatem et praeeminentiam... Missus est etc. Misericors pater volens humanum genus a lapsu suo, quo cecidit per primum Adam, reparare per secundum Adam Christum dominum
(66v) Evangelienperikope Luc. 1,26-38 (in annuntiatione BMV).
(67r-68v) leer.
(69r-72v) Thomas Ebendorfer de Haselbach Sermones de confessione (Bearbeitung aus dem Jahre 1447) (Lhotsky 1957, 83 Nr. 102; Bloomfield 1865; Schneyer, RepSpätMA Nr. 399).
   1
69r Tit.: Dominica X. Alie (?) de corpore Christi. Missus est angelus Gabriel. Videns Ihesus civitatem Ierusalem. (Datierung) Dominica Reminiscere 70 [18.3.1470]
Ecce nunc tempus acceptabile (2.Cor. 6,2). Haimo exponens verba praemissa dicit: Tempus acceptum, quo exaudiri possumus, et dies salutis, in quibus aeternam salutem procurare
(73r-74r) Sermo in Luc. 1,26 (de corpore Christi; dispositio).
   1
73r Tit.: (Datierung) 70 [1470]
Missus est angelus Gabriel (Luc. 1,26). Adeo nota quis fuit missus, quia angelus Gabriel: Ecce nuntii dignitas. Nam ad primam virginem (korrigiert aus: mulierem) scilicet etiam venit malus angelus
(74v) leer.
(75rv) Sermo in 1.Cor. 11,28 (de corpore Christi; dispositio).
   1
75r Tit.: [ohne Titel]
Probet autem seipsum homo (1.Cor. 11,28). Christus dominus suae passionis et infiniti amoris volens nobis relinquere exemplum memoriale sciens se per mortem a suis fidelibus discessurum ... — ... et de calice bibat. Ut supra.
(75v-78v) Sermo in Luc. 19,41 (in dominica Septuagesima; dispositio).
   1
75v Tit.: (Rot) Dominica X (schwarz ergänzt: LXX) Videns Ihesus civitatem Ierusalem flevit
Videns Iesus civitatem Ierusalem flevit (Luc. 19,41). In hodierno evangelio tria ponuntur. In prima parte dicitur, quod Iesus flevit super civitatem et in hoc ostendit suam misericordiam
(78v-79r (Exc.)) Peregrinus de Oppeln OP Sermo de s. Michaele (S 70) (Schneyer 4, 561 Nr. 160).
   1
78v Tit.: De sancto Michaele archangelo
Michael princeps magnus (Dan. 12,1). Circa festum istud primo possumus notare, quomodo vocetur et unde institutum sit quomodo ab ecclesia celebretur
(79v-80r) leer.
(80v) Excerpta ascetica.
(80ar-91r) Sermones de nativitate BMV (S 65).
   5
83r Tit.: Sequitur modo de restitucione LXXIII
Ecce nunc tempus acceptabile (2.Cor. 6,2). Prius satis dictum est, quod tria pertinent ad salutem animae. Primum est cordis contritio, secundum oris confessio, tertium paenitentiae satisfactio
87r Venite et videte opera domini (Ps. 45,9). Nota quod hic fuerunt mirabilia figuris congruis praemonstrata, a prophetis pronuntiata, ab angelis revelata, ab apostolis praedicata
89v Tit.: (Datierung) 69 [1469]. Epistolam quere ante folio 3° et thema in LXX (?) --- Thomas Ebendorfer, Sermones de tempore de epistolis: Dnca XXII post pent. (T 63) (s. Lackner Nr. 54, ohne Prothema).
Confortamini in domino (Eph. 6,10). Iuxta dictum Iob 4to [recte: Iob 40]: Tanta est potestas vehemoth sive diaboli, ut nulla potestas sub caelo ei valeat comparari. Ideo nullus homo potest propriis viribus temptationes omnes eius vincere neque semper stare contra eos
80ar Tit.: De nativitate Marie virginis apcior de annunciacione. Epistola Confortamini in domino. Dominica XXI. (Datierung) 69 [8.9.1469]. LXXIII (Foliierung ?).
In diebus illis salvabitur Iuda (Ier. 23,6). Os. 10,12: Tempus requirendi dominum venit qui docebit vos iustitiam. Semper est tempus dominum requirendi ei, qui pecccatum suum illum amisit donec illum inveniet ... — ... Hieronymus: Ama sacras litteras et carnis delicias non amabis.
80av Ecce nunc tempus acceptabile (2.Cor. 6,2). Notandum est secundum magistrum Sententiarum 4° distinctione 6: Tria requiruntur ad salutem animae et ad absolutionem criminum. Primum est cordis contritio
(86v) Epistelperikope Eph. 6,10-17 (in nativitate BMV).
(91v) De restitutione.
   1
91v Tit.: Dominica (gestrichen: Oculi) LXXIII Thema
Ista pars erit de restitutione, nam circa peccata, circa quae quis damnavit proximum iniuste ... — ... si videbitur congruum in tempore. Matthaei 5to: Si offers munus tuum ante altare et re...
(92r-93v) Sermo in 1.Macc. 4,58 (In dedicatione ecclesiae) (Schneyer 9, 629, Nr. 81).
   1
92r Tit.: (Datierung und Lokalisierung) De dedicacione ecclesie [14]68 ad Sanctum Wolfgangum
Facta est laetitia magna in populo (1.Macc. 4,58). Hoc verbum scriptum in libro Maccabaeorum et convenit dedicationi. De qua nota quod primo dedicatio facta fuit in Ierusalem, quando Salomon templum aedificavit domino quattuor annos et septem mensibus de marmore candido
(94rv) Sermo de 2.Cor. 6,16 (In dedicatione ecclesiae) (Vgl. Schneyer 8, 612, Nr. 16).
   1
94r Tit.: Sermo secundus de dedicacione
Vos estis templum Dei (2.Cor. 6,16). Apostolus haec verba dicit et sunt subtilia et utilia valde ... [ein Wort unleserlich ?], quia ipse raptus fuit usque ad tertium caelum et ibi vidit secreta quae non licent homini loqui
(95r-96v) Sermo de 2.Paral. 7,20 (In dedicatione ecclesiae) (Parallelüberlieferung: Graz UB, Cod. 874, 179r-180r; Cod. 1140, 135v-137r).
   1
95r Tit.: Sermo tercius de dedicacione
Sanctificavi domum istam (2.Paral. 7,20). Item legitur III° Regum (3.Reg. 9,3). Cum Salomon aedificaret [zu ergänzen: templum] in Ierusalem, petivit Deum dicens: Domine, si peccaverit populus contra te et contra proximum suum
(97r-99r) Sermo de Ps. 111,9 (De s. Laurentio, S 56).
   1
97r Tit.: (Lokalisierung und Datierung) De sancto Laurencio in Schonaw 69 [Großschönau/NÖ, 10.8.1469]
Dispersit dedit pauperibus (Ps. 111,9). Iste est versus Psalmi scilicet 'Beatus vir qui timet dominum' et heri ad honorem sancti Laurentii pro eius vigiliae introitu est cantatus
(99v-102r) Sermo in Cant. 5,7 (de s. Bartholomaeo, S 61).
   1
99v Tit.: (Lokalisierung und Datierung) De sancto Wartholomeo in Perichtolcz 69 [24.8.1469]
Tulerunt pallium meum (Cant. 5,7). Ista sunt verba Spiritus sancti scripta in libro Canticorum capitulo quinto vaticinata per os Salomonis, quae bene ad honorem sancti Bartholomaei apostoli et amici Christi et ipsius festivitatis exponuntur hodie
(102v-103v) Sermo in Matth. 18,27 (de s. Wolfgango).
   1
102v Tit.: (Datierung) De sancto Wolfgango 69 [31.10.1469]
Misertus autem dominus (Matth. 18,27). Chrysostomus loquitur super illa verba evangelii: Vide divini amoris superabundantiam. Petit servus: Solvis temporis dilationem
(104r-109r) Sermo in Gen. 28,16 (De dedicatione ecclesiae) (Parallelüberlieferung: Graz UB, Cod. 253, 157r; Cod. 951, 5v; Cod. 1088, 70v).
   1
104r Tit.: [Titel weggeschnitten]
Vere dominus est in loco isto (Gen. 28,16). Hodie peragimus huius ecclesiae anniversarium, hoc est diem dedicationis, diem quo materialis haec structura ad Deum ibidem adorandum est elevata
(109v-112v (lib. IV, cap. 25 und 24)) Hugo Ripelin de Argentina OP Sermo in ascensione domini ex Compendio theologicae veritatis (lib. IV, cap. 25 und 24) (Druck: P. Jammy, Alberti Magni opera XIII. Lyon 1651, 86. - Kaeppeli 1982; Bloomfield 6399).
   1
109v Tit.: (Datierung) Sermo de ascensione domini ex compendio theologice veritatis anno 84 [27.5.1484]
Ascendens Christus in caelum sedet ad dexteram Dei patris... Sunt haec verba fidei nostrae. Notandum quod duo intelliguntur per dexteram. Primum est aequalitas maiestatis, ad quam Christus sedet ... — ... non secundum divinam naturam. ... (Am Schluß folgen die ersten 13 Zeilen [nach dem Druck Jammy] von Cap. 24, die am Anfang weggelassen worden waren) Item differentia est inter ascensionem et assumptionem... locus vero Christi ascendentis est ultra locum assumptae virginis.
(113r-115v) leer.
(116r-121r) Sermo in Matth. 25,14.
   1
116r Tit.: [ohne Titel]
Homo quidam paterfamilias (recte: peregre proficiscens) vocavit servos suos (Matth. 25,14). Sciendum quod virtutes datae sunt homini quasi pretium aliquid quo mediante emat sibi aeternam beatitudinem. Unde patet quod similes sumus mercatori eunti nundinas
(121r-125v) De resurrectione mortuorum.
   1
121r Tit.: De resurreccione mortuorum
Nisi esset resurrectio mortuorum omnes moremur sicut iumenta nec curaretur homo, utrum bene an male faceret, quia post mortem nec poenam ne praemium exspectaret. Fuerunt autem multi etiam in adventu Christi, qui resurrectionem non crediderunt
(125v-129r) Thomas Ebendorfer de Haselbach Sermo de animabus (S 80) (Lhotsky 1957, 77 Nr. 44; Madre 332 Nr. 13; Schneyer, RepSpätMA Nr. 376).
   1
125v Tit.: De animabus
Miseremini mei, miseremini mei (Iob 19,21). Ex quo sanctorum dicta testantur et experientia, quod nihil tantum abstrahit a peccato et convertit ad Deum et bonum operari facit quam mortis cogitatio... Miseremini mei etc. Verba ista sunt beati Iob ad amicos suos sed ecclesia decantat ea in vigiliis et commemoratione animarum
(129v-131v) leer.
(132r-133v) Sermo in Sap. 1,7 (de s. Spiritu).
   1
132r Tit.: (Datierung) De sancto Spiritu 69 [21.5.1469]
Spiritus domini replevit orbem terrarum (Sap. 1,7). Sapientiae primo capitulo originaliter habentur verba praeposita, transsumptive vero, carissimi, in principio introitus praesentis sollemnitatis. Item beatus pater Bernardus in sermone praesentis festivitatis... Spiritus domini etc. Loco et causa praeallegatis. Item Spiritus diversimode secundum philosophos accipitur prout latius in naturalibus habetur
(134r-136r) Sermo de corpore Christi.
   1
134r Tit.: (Datierung) Sermo de corpore Christi 69 [1.6.1469]
Urbanus papa in epistola de institutione huius festi sic dicit: O divini amoris immensitas et divinae pietatis superabundantia et divinae effluentiae largitas
(136v-139v) leer.
(140r-147r) Sermo in Luc. 12,36 (De s. Udalrico).
   1
140r Tit.: (Lokalisierung und Datierung) De sancto Udalrico in Obernkirichen anno LXVIII [4.7.1468]
Et vos similes hominibus expectantibus dominum suum (Luc. 12,36). Hoc evangelium legitur de sanctis confessoribus, qui fuerunt pontifices, de quorum numero unus fuit sanctus Udalricus, cuius hodie festum colimus
(147v-149r) Iordanus Saxo de Quedlinburg OESA Sermo de pluribus confessoribus (C 7) (Schneyer 3, 860, Nr. 545).
   1
147v Tit.: (Datierung) Alius sermo 69 [1469]
Ecce sacerdos magnus (vgl. Sir. 50,1). Sancti martyres per viam compendii euntes ad caelestia gaudia pervenerunt breviter. Beati vero confessores domino pro illis gaudiis ... — ... Apoc. Esto fidelis usque ad mortem et dabo tibi coronam vitae.
(149v-151v) leer.
(152r-152av) Sermo in Sir. 50,1 (De s. Nicolao) (Schneyer 8, 707 Nr. 78. - Parallelüberlieferung: Wien ÖNB, Ser. n. 2459, 198v).
   1
152ar Tit.: (Datierung) De sancto Nicolao 69 [6.12.1469]
Ecce sacerdos magnus (vgl. Sir. 50,1). Ecce per adverbium demonstrandi demonstrantur nobis in sancto Nicolao tria. Primo quod est honorandus, secundo quod est imitandus, tertio quod est examinandus
(153r-154v) leer.
(155r-157v) Laurentius RoverellaMutationes, additiones et ordinationes priorum in causa cruciata contra damnatos haereticos Hussitas (25 Artikel zu Roverellas Ordinata, Graz 1468 VII 9) (Parallelüberlieferung: Kremsmünster, Cod. 1, 211r-215r [Fill 2, 69]).
   1
155r Tit.: (Rot) Secuntur quedam mutaciones eciam addiciones ordinaciones priorum in causa cruciate contra damnatos hereticos hussitas de consensu et certa sciencia reverendissimi patris domini Laurencii episcopi Ferrariensis rectorum ecclesiarum parochialium facte
Item ordinatio prior de habendis processionibus in prima sexta feria mensis servetur in forma nisi aura mala... Item ordinatio 2: Praedicator generalis per diocesim Pataviensem cum mandato missus reverenter recipiatur ... — ... Item quandocumque aliquis confessorum habet dubium ... consilium petat scriptis suis a domino officiali Viennensi. Et ego Conradus Fugl de Haydegchk notarius publicus imperiali auctoritate, quia praemissas ordinationes in his duobus papireis foliis per alium scriptis cum originali concordare reperi. Ideo de mandato reverendi patris domini Alexii Tumer decretorum doctorem [!] officialis curiae Pataviensis comissarii me hic manu propria subscripsi, sigilli quoque officialibus ... praesentibus subimpressi ... Deo gratias. Amen.
(157v) Laurentius RoverellaForma absolutionis pro tribuentibus.
   1
157v Tit.: [ohne Titel]
Quia pro tam sancto opere defensionis fidei sanctae catholicae contra perfidos haereticos Hussitas iuxta tuas facultates et consilium confessoris ... — ... in purgatorio propterea pati debuisset. In nomine patris et filii et Spiritus sancti.
(158r-159v) Iacobus a Voragine OP Sermo de purificatione BMV (S 21) (SOP 2155; Schneyer 3, 251 Nr. 376).
   1
158r Tit.: (Lokalisierung, Datierung rot) Sermo in die purificacionis in Schonaw anno 69 Ia[cobus] de Vo[ragine] [2.2.2001]
Lumen ad revelationem gentium (Luc. 2,32). Quia Simeon Christum lumen vocavit et ideo consuetudo in ecclesia ... ut hodie luminaria deferimus ... — ... Sollicitudo et fallacia istius saeculi et divitiarum suffocant verbum. (Zusatz) Item nota quod Simeon repletus Spiritu sancto magnificavit Deum ... - ... ab ipso Christo consequenter gloriam aeternam. Quam ipse nobis praestare dignetur, qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat unus Deus. Amen. Deo gratias.
(159v-162r) Sermo in Luc. 2,22 (De purificatione BMV).
   1
159v Tit.: (Rot) Sermo secundus de eodem festo
Postquam impleti sunt dies purificationis (Luc. 2,22). Sicut enim Christus immunis ab omni peccato inter peccatores nasci voluit et conversor ita peccatorum
(162v) De vitiis (Notizen).
(163r-165r) Sermo de 2.Paral. 7,16 (In dedicatione ecclesiae).
   1
163r Tit.: (Rot) De dedicacione ecclesie
Elegi et sanctificavi domum (recte: locum) istam (2.Paral. 7,16). Verba praemissa in Paralipomenon libro septimo sunt scripta et sunt verba salvatoris ad regem Salomonem loquentis, per quem dominus fecerat templum in Ierusalem
(165v-168v (teilweise dt.)) Sermo in Luc. 19,5.
   1
165v Tit.: [ohne Titel]
Zachaee festinans descende (Luc. 19,5). Scribitur Lucae 19 originaliter scilicet transitive. In quo quidam evangelio tria notantur. Primum Christi Dei benignitas, secundum publici peccatoris scilicet Zachaei felicitas, tertium. Cetera patebunt in lingua materna. Unsser lieber herr Ihesus Christus der almechtig ewig gott tayl uns armen ellenden turftigen menschen mit sein heylige parmherczigkait gnad und mildigkait des uns werleich nott ist
(168v-169r) De chorea.
   1
168v Tit.: (Rot) Item de corea
Chorisatrices multa faciunt mala. Primo arma diaboli deferunt in exercitu diaboli ... — ... Ideo dicitur gaudium mundi gaudium praeventis.
(169rv) Tabula fidei catholicae (Katechismustafeln).
(170r-174v) leer.
(175r-182v) Sermo über Luc. 1,26 (zum Fest Maria Verkündigung, S 28), dt.
   1
175r Tit.: (Datierung) In annunciacione beate Marie virginis 82 [25.3.1482]
Missus est angelus Gabriel (Luc. 1,26). Der engel Gabriel ist gesend von got in die stat Nazareth... In dissem ewangeli wirt uns verschriben dy mas der gotlichen menschwerdung... Missus est etc. Uber dy wardt redt Beda und spricht: Ffürwar das ist gewesen ain füeg seiner anfangk der widerpringung des menschleichen geslächt ... — ... und das wir dye an sechen wye sy clarificiert ist in dem reich der hymell verleich mir und euch got der vater der sun und der heilig geist. Sprecht Amen. Deo gratias.
(182v-187v) Sermo über Matth. 21,1 (am Palmsonntag, T 24), dt.
   1
182v Tit.: In die palmarum
Cum appropinquasset Iesus Hierosolymis (Matth. 21,1). So Iesus hyet zue genachent Ierusalem und war chomen gen Betphage... Item am ersten ist cze merken, das der heuttig suntag wirt gehaissen der palmtag oder der pluemtag und darumb das an dem wirt pedacht dy processs (!) an den dy iuden chinder entgegen sind gangen... Cum appropinquasset etc. Pey dem ewangeli ist zu merken das ir mügt versten disse ding, dy der herr heut hat tan und da durch peweist weren zu andecht ... — ... und versprech uns das haill werd in [korrigiert aus: sey in] unsres haus, als er es Zacheus dem grassen fürsten der sunder versprochen hat. Wer des peger sprech Amen. Deo gratias.
(188r-189v) Casus papales, dt.
   1
188r Tit.: (Rot) Secuntur inhibiciones in diebus palmarum et cene (?)
Item zu verchunden und zu merken sind dy hernach geschriben, das sy sind in des pabts [!] pann. Item all kcheczer dy da zweiffelnt an de [!] sacramentten der heiligen kristenleichen kirichen fraffleicht sind in des pabst pann ... — ... des geleichen all dy do hinderen und yerrn (?) als sind kirichfert gan Róm, zu sand Iacob und gan Ierusalem. Secundum Innocentium tercim De vo[to] et voti redemptione, capitulum Licet. Et solum absolvit papa.
(189v-194r) Casus episcopales, dt.
   1
189v Tit.: Secuntur casus episcopales
Item all winkelprediger und versmachen dy ainfaltigen priester, da durich das hat verpotten Leo papa ... — ... denn so ainer mit seiner leipleichen muter sundet und dem alten gesecz hat man see todt und auff sew gossen ir pluet. Levitici 20.
(194r-195r) Casus excommunicationis, dt.
   1
194r Tit.: Secuntur qui sunt remanendi a communione
Item all dy daigen, dy do sind in aynem fúrsacz wider dy sünd zu verpringen, dy er gepeicht hat ... — ... faciens membra diaboli, violet Dei templum, in quo Christi corpus indigne praesentaretur.
(195rv) Casus pertinentes ad plebanum, dt.
   1
195r Tit.: Secuntur casus pertinentes ad plebanum
Item all dy do nit chunen den Pater noster und den glauben secundum Chrysostomum De pae[nitentia] dis[tinctio] 3 de cottidianis [De poen. D. 3 c. 20] ... — ... wenn dy unvernufftigen thir dy als pald sy enphacht so kumbt er nymer zu ir.
(196rv) Casus excommunicationis latae sententiae, dt.
   1
196r Tit.: (Rot) ... [ein Wort unleserlich] de excommunicacionis damno quod infert iuste late
Item nun megstu sprechen, was schaden pringt der pan, so er rechtlich wirt ausgeben. Respondetur: Zwifeltigen schaden pringt er, das ist leib und sell ... — ... Apok. VII aus der nymermer chains mag noch kain steriben geistleich noch weltleich. Quod praestare dignetur qui sine fine vivit et regnat. Amen.
(197r-209r) Sermo über 1.Cor. 11,28 (am Gründonnerstag), dt.
   1
197r Tit.: In die cene (Rot) 82 [4.4.1482]
Probet autem seipsum homo (1.Cor. 11,28). Ein yeder mensch pewär sich, ee wenn er es von dem prat und trinchk von dem kelich... Disse ward sint geschriben von dem hochwürdigen sacrament goczleichnam und seins heiling pluets... Probet autem etc. Item pey den wartten ist zu merchken drew ding. Am ersten das wir uns ee das wir gen zu dem sacrament mit vleis peraitten ubi dicitur probet autem seipsum homo. Item zu dem anderen mall ... — ... und sich probieren und pewären, dan so nymbt er es würdigkleich und sacramentaliter und geistleich. Das verleich uns trinus et unus. Et tantum de primo, secundum membrum scilicet de fructu digne sumentem... quid hodie proposuerim. (Rot) Deo gratias.
(209v-210v) leer.
(211r-221v) Sermo über Matth. 26,38 (am Gründonnerstag), dt.
   1
211r Tit.: In cena domini post cenam
Tristis est anima mea (Matth. 26,38). Mein fürgelegtew ward sind dy wart des herren geschriben an dem ewangelii Mathei an dem XXVI capitel und lawtten zw ewr verstentnuss also: Mein sell ist trawrig unzt an den tod ut supra und hat dy geredt nach seinem heyligen abentessen, so er das mit seinen iungern verpracht hat... Tristis est etc. Pey dissen wartten ist zu merkchen das der herr Ihesus Christus nach seiner heiligen menschait zwifeltigkleich ist gemartert warden, das ist auswendig an seinem leib und inwendig an seinem gn??? ... — ... und dir zu statten chom [gestrichen: nach] zu hant nach deinem tod. Das verleich mir und dir der Ihesus Christus der es für uns gelitten hat. Sprecht Amen. - (221v Datierung) Deo gracias 82 [4.4.1482].
(222r-233v (am Ende mut., es fehlt mindestens ein Blatt)) Sermo über Lam. 1,12 (am Karsamstag), dt. Am Ende unvollständig, es fehlt mindestens ein Blatt.
   1
222r Tit.: (Datierung rot) In magna sexta feria 82 [5.4.1482]
O vos omnes qui transitis (Lam. 1,12). Disse wart stend geschriben an dem puch der klag und lautten nach eurem versten also am ersten capitel: O ir all menschen... Item pey den warten ist ze merchken, das hewt ist der tag unsers ganczen hails, an dem unser herr Ihesus Christus unser lieber frandt (!) durich sein grassew lieb... O vos omnes etc. Item pey dissen wartten sind drew ding zu merken, von den ich in willen hab zu reden. Item das erst und das vodrist ... das ist dy gros und dy swar oder pitterkait der marter Christi ... — ... und ist so hert umb unser sund gemartert warden, also das er so er an dem [
(234r-237v) Thomas Ebendorfer de Haselbach Sermones de tempore (de epistolis): Sermo in cena domini (Druck: GW 9173 = Hain 8370. -- Madre 316, Nr. VII.C; vgl. Schneyer, RepSpätMA Nr. 52).
   1
234r Tit.: (Lokalisierung und Datierung) In cena domini in Gmünd anno octogesimo nono [16.4.1489]
Convenientibus ergo vobis in unum (1.Cor. 11,20). Dominus Iesus Christus unigenitus Dei filius desiderans nos suae divinitatis singulariter esse participes pro nostra salute assumpsit naturam humanam... Convenientibus ergo etc. Nota quod tangit apostolus Paulus vas electionis in illa epistola est paenitentia (?) illorum qui hoc sacramentum indigne suscipiunt ... — ... (237v Datierung) Quarta die mensis aprilis anno 89 fuit [4.4.1489].
(238r) Epistelperikope 1.Cor. 11,20-32 (in cena domini).
(238v-240v) leer.
(241r-253r (in initio mut.)) Passionspredigt ('Sermo de ingratitudine'), dt.
   1
241r Tit.: (Rot) De ingratitudine [Titel an diesem Ort könnte darauf hindeuten, daß schon im 15. Jh. der Anfang der Predigt gefehlt hat]
] dir tan und in we pin ich dir hässig gewesen und nicht alain dy iuden dy zu der selbigen czeit sind gewesen und verhengt und geholffen habent zu seinem tod, hat gemert sein inwendigen smerczen ... — ... als spricht Lucas und also auch nemen wir zu herczen hewt sein marter und gegraben dye in unser hercz und salbens mit ander guetten pueswartigkait. Da durich wir mugen erlangen das ewig leben. Sprecht Amen. (Rot) Deo gratias.
(253v) leer.
(254r-268v) Iohannes de Capestrano OFM Sermo de passione domini nostri Iesu Christi (Druck des Beginns: Chiappini 1925, 158 f. Nr. II. - Mohan 353/2.4; RB 4282,11). Lit.: Hofer 1964, 453-454.).
   1
254r Tit.: [ohne Titel]
Quo abiit dilectus (Cant. 5,17). Consuetudo apud homines huius mundi est quod amico mortuo ad domum defuncti conveniunt ... — ... Petrus propter fidei perfectionem, Iohannes propter virginitatem, Iacobus quia prius sustinuit martyrium [
(269r-272v) leer.
(273r-274v) De baptismo et eius effectus (Excerpta).
(275r-281v) Thomas Ebendorfer de Haselbach Sermo de passione (Bei Lhotsky 1957 nicht nachgewiesen; Schneyer, RepSpätMA Nr. 478).
   1
275r Tit.: Passio in Gmünd a. 1477
Sciens Iesus quia venit hora (Ioh. 13,1). Dominus Iesus Christus et magister noster pretiosum nostrae redemptionis pretium Deum patrem nobis placere cupiens... Sciens Iesus etc. Quam incentivum passionis Christi et occisio fuit proditio Iudae moti ex cupiditate
(281v-285v) Sermo in Matth. 27,1 (de parasceve).
   1
281v Tit.: Feria sexta de mane
Mane autem facto consilium inierunt (Matth. 27,1). Bernardus: Tunc adversus te bone Iesu convenerunt, in mortem tuam conspiraverunt
(285v-287v) Sermo in Ioh. 18,1 (De passione, T 26).
   1
285v Tit.: Sequitur thema in passionem
Egressus Iesus cum discipulis suis trans torrentem Cedron (Ioh. 18,1). Ubi notandum, ex quo Christus est egressus
(287v) leer.
(288r-294r) De sacramentis (De baptismo).
   1
288r Tit.: [ohne Titel]
Nunc restat dicere (?) de sacramentis. Est ergo primo videndum quid sit sacramentum. Pro quo notandum quod sacramentum capitur tripliciter scilicet large seu generaliter proprie et magis proprie. Large sive generaliter sic describitur: Sacramentum est sacrae rei signum et sic imago beatae virginis ... — ... ad veritatem baptismi sufficit.
(294v-299v) leer.
(300r-336v) Ars dictandi (Parallelüberlieferung: München BSB, Clm 27415, 1r-116r; Wolfenbüttel HAB, Cod. 69.11, 190v ff.).
   1
300r Tit.: [ohne Titel]
Ab Aristotele philosophorum principe scribitur primo suae rhetoricae: Rhetorica iusta docet persuadere vera cognoscere et eorum contraria fugere ... — ... ita per additionem consecutivam (?) potest fieri in omnibus quia ars nullum subiectum subterfugit. Et ista sufficiant quo ad materiam quinque partium dictaminis quantum in se. Qualiter autem istae partes adornari debeant flore rhetorico et fulciri patet in tractatu de coloribus rhetoricis etc. (= Melk, Cod. 54, p.453).
(306v-307r, 308r-309r, 336v-346r (mit Interlinearglossen u.Kommentar)) Iupiter (Monoculus, Francigena)Summa de arte dictandi (Walther, Initia 17707). Lit.: VL IV 1983) Sp. 429 f. F. J. Worstbrock). - Camargo 1996.).
   1
306v Tit.: [ohne Titel]
Si dictare velis coniunge (!) schema loquelis... (Kommentar) Visis quibusdam ut praetactum est nunc consequenter videndum est de inventione ipsius epistolae... (308r) Secretum celat magis interiora revelat (nur dieser eine Vers) (Kommentar) Hic magister Iupiter prosequitur intentum suum ostendens causas propter quas epistola est inventa... (336v) Nec partes esse tot in ipsa dico necesse (und drei weitere Verse)... (Kommentar) Hic auctor ostendit quae praedictarum partium necessario requiratur ad epistolam ... — ... (344r, Iupiter-Vers) Nunc prolongetur penultima nunc brevietur. (Kommentar) Hic auctor specificat documentum(?) prius tactum... - ... et non deservat principaliter huic arti ideo adversum et ad cottidianam experientiam vos transmitto etc. (Iupiter) Deo grates Christo perfecto Iupiter isto. (Kommentar) Hic ipse Iupiter imponit finem tractatulo metrico dicens: Ego Iupiter do grates Christo isto libro completo etc.
(346v) Signatur (s. Sigle G).