Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40534
Melk, Benediktinerstift, Cod. 776 (349, G 9)
IOHANNES DE SANCTO AMANDO. EXPOSITIO IN ANTIDOTARIUM NICOLAI SALERNITANI. IOHANNITIUS. NICOLAUS BERTRUCIUS. IOHANNES DE SPIRA. MARCUS DE COTTNIS. GUILELMUS DE SALICETO. AVICENNA. SUMMA ET DOCTRINA DE URINA ET EGESTIONE. VOCABULARIUS HERBARUM ETC. (lateinisch/deutsch)
Papier   I, 578 S.   220×150   Melk, 1. Hälfte 15. Jh. (1424-1435)   
Abbildungen von VorderdeckelVorderdeckel-SpiegelIrIv1252253270294295315317318319320321322331379392398403413414426427435437439531a532534555Hinterdeckel-SpiegelHinterdeckel
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 5)

"Walther, Initia"
alle Initien
(VD- und HD-Spiegel) Graduale-Fragment; Melk, 14. Jh.; Fleuronnéeinitialen; neumiert (Lit.: Höchtl 1991, I 381-403, II Abb. 267-316 (Fragmentkodex XXXVII).
(VD- und HD-Spiegel) Neumen.
(Irv (Fragm.)) Nicolaus de Lyra OFM Probatio adventus Christi (redactio II) (Drucke siehe RB. -- Glorieux RT 345.h; RB 5982).
(p.1-252) Iohannes de Sancto Amando Super Antidotarium Nicolai Salernitani (Drucke: Hain 11111-11112. -- Thorndike--Kibre 1008.4-5).
   1
p.1 Tit.: [ohne Titel]
Operatio medicinae in tribus consistit. In exhibitione sex rerum non naturalium et potione et chirurgia... (p. 2) Iste liber dividitur in duas partes scilicet in prooemium et in executionem ... — ... et secum ducit cum de eius proprietate sit ad exteriora movere etc. -- (p. 252 Schlußschrift) Explicit Iohannes de sancto Amando. Deo gratias. -- (p. 242 Datierung) Finitum est hoc scriptum Iohannis de sancto Amando super Antidotario Nicolai anno domini M° CCCC° XXX quinto in secunda feria post nativitis [!] Marie etcetera [12.9.1435].
(p.253-270) Expositio in Antidotarium Nicolai Salernitani (Vgl. Heidelberg UB, Pal. lat. 1129, 242v-268v [Kat. Schuba 1981, 80 f.]).
   1
p.253 Tit.: [ohne Titel]
Sunt et alia colligenda circa Nicolaum (!) Antidotarium. Sciendum enim primo quod vult Avicenna primo libro quasi (?) in principio quod practica dividitur medicina in conservativam sanitatis et curativam aegritudinis... Medicinae autem compositae sunt diversae quae docentur in Antidotario Rasis Avicennae et Serapionis. Sciendum autem... (Verse) Frons radix semen flos gummi virgaque fructus ... — ... (endet mit einem Vers) ... vero multum proicies virtute per omnia fracta etcetera.
(p.271-294) Iohannitius Introductio ad artem parvam Galeni (Drucke: GW 2678 u.ö. [Articella]. Ed.: D. Gracia, J. E. Vidal, La 'Isagoge de Iohannitius'. Introducción, edición, traducción y notas. Asclepio 26/27 [1974/75] 313-379. -- Thorndike--Kibre 856.6). -- Lit.: Sarton I 1927), 611-613 [online]).
   1
p.271 Tit.: [ohne Titel]
Medicina dividitur in duas partes scilicet in theoricam et practicam quarum prima in tria dividitur scilicet in contemplativam rerum naturalium et rerum non naturalium et earum quae sunt contra naturam ... — ... temporis ordinis boni malive discretione etcetera etcetera. -- (p. 294 Schlußschrift, Schreibervers mit Schreibernamen) Explicit Iohannicius etc. etc. Explicit. (Rot) Explicit Iohannicius. Quis hoc scribebat Eustachius nomen habebat. (Name nochmals in Geheimschrift) Gstbchkus Nfxmbystfr [= Eustachius Neumayster].
(p.295-315 (Exc.)) Iohannes (Wischler) de Spira OSB Excerpta ex Collectorio totius fere medicinae Nicolai Bertrucii.
(p.295-315 (Exc.)) Nicolaus Bertrucius Collectorium totius fere medicinae, exc.: Tractatus quartae sectionis, cap. 2-6 (Druck: Nusquam antea impressum collectorium totius fere medicine Bertrucii Bononiensis [...]. Lyon 1509, f. CXLVvb-CLIIIra).
   1
p.295 Tit.: (Rot) De passione arthetice. Ex tractatu magistri Pertrucii Lombardi magistri in medicina doctoris eximii
De passione artheticae. Dolor articulorum communi nomine a medicis artetica nuncupatur. Quod si fuerit in brachio vel manibus ciragra proprie vocabitur ... — ... (p. 315, Ende lib. I) ... si aliquid laboraverit ibi apostenosi fiunt.
(p.315-316) Medizinische Exzerpte: Eigenschaften und Heilkräfte von Säften und Pflanzen (Lac, vinum, synapis, ruta domestica, piretrum, mel, feniculum hortulanum, poma, persica, anetum).
   1
p.315 Tit.: [ohne Titel]
Lac. In ipso sunt tres substantiae: aquasitas caseitas et butirositas ... — ... et eius cinis est bonus ano et virgae et testiculis.
(p.317-321) Iohannes (Wischler) de Spira OSB Descriptio et informatio data Marco de Cottnis de morbo suo .
   1
p.317 Tit.: [Titel siehe Incipit, bis 'bohemi' rot]
Informatio magistri Marci de Cottnis Bohemi doctoris in medicinis practici expertissimi actu physici illustrissimi principis domini Sigismundi regis Romanorum et Hungariae quam ego ei scriptam tradidi de mea infirmitate quam patior et de processu eius usque nunc. Quae quidem infirmitas a medicis labor spontaneus dicitur et est a fluore materiae frigidae et a vulgaribus vocatur das kalde lauffende vergicht ... — ... soli tantum conficeretur, sed forte tertia pars eius aut quarta etcetera.
(p.320-321) Marcus de Cottnis Bohemus Informatio de infirmitate Iohannis de Spira.
   1
p.320 Tit.: (Rot) Super premissis scripsit mihi dictus magister Marcus ut sequitur
Primo quia fluunt rheumata quae veniunt ex infrigidatione stomachi ad caput ... — ... Expl. = vorheriger Text.
(p.321-322) Marcus de Cottnis Bohemus Recepta pro conventu Mellicensi.
   1
p.321 Tit.: Copia scedule quam magister Marcus scripsit pro communitate nostri conventus
Haec schedula continet primo medicinas quas ipse fecit conficere pro conventu deinde a quibus unaquoque earum sumenda sit ... — ... Sale sacerdotali utantur post prandium cum pane.
(p.323-329 (Exc. ex c.192-195)) Guilelmus de Saliceto Practica sive Summa conservationis sanitatis (Druck: z. B. Hain 14145; Sarton II/2, 1079 ff.).
(p.323-329 (Exc. ex c.192-195)) Iohannes (Wischler) de Spira OSB Excerpta ex Practica sive Summa conservationis sanitatis Guilelmi de Saliceto.
   1
p.323 Tit.: (Rot) Ex summa magistri Gwilhelmi medici Placentini quam conservacionis et curacionis vocat. Capitulum CLXXXXII de doloribus iuncturarum et podagre
Ut plurium omnium iuncturarum dolores fiunt ex materia frigida cruda indigesta ... — ... et tussim interficit ante inventam. Quaere de hac materia alibi.
(p.330 und weitere 7 ungezählte Blätter) leer.
(p.331-378) Avicenna Canon (interprete Gerardo Cremonensi): Expositio (Druck des Textes: z. B. GW 3114. -- Text: Thorndike--Kibre 858.1).
   1
p.331 Tit.: [ohne Titel] (Titel von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) Syntagma rerum medicinalium
Medicina est scientia qua humani corporis dispositiones noscuntur ex parte qua sanantur et ab ea removetur ut habita sanitas conservetur et amissa recuperetur. Nota li medicina capitur dupliciter unomodo pro instrumento quo medicinalitate (?) medicus operatur ut sanitas inventa conservetur vel ipsa amissa recuperetur ... — ... Item multis vicibus parum plus videlicet quam vera multum.
(p.378) Medizin: Notizen zum Anwendungsbereich verschiedener Narden (= lat. spicae).
(p.379-391) Summa et doctrina de urina et egestione (Vgl. Thorndike--Kibre 1610.4 [mit Nennung von Wien ÖNB, Cod. 5289, 6r-12r, als einziger Hs.]).
   1
p.379 Tit.: Summa et doctrine est diccionis et de urina et egestione et sunt 13 capitula. Capitulum primum est sermo utilis de urina. Hec Rubrica Avicenne
Urina secundum Isaac sic diffinitur: Est colamentum sanguinis et aliorum humorum de naturae actionibus natum ... — ... Item colores urinae et nomina colorum te scire expedit.
(p.392-397) Medizin: Cura morborum dentium et capitis.
   1
p.392 Tit.: Cura congelacionis sive stuporis (slech) dencium
Stupor sive congelatio dentium vocatur ... — ... (endet mit einem Rezept) ... ex dicto aceto statim liberabitur.
(p.398-401) Medizinische Rezepte.
(p.402) Medizinische Quaestio: De spasmo repletionali.
   1
p.402 Tit.: [ohne Titel]
Utrum in omni spasmo repletionali competat provocare febrem pro ipsius curatione. Conclusio (?): In omni spasmo repletionali venali praemissa evacuatione competit provocare febrem pro ipsius curatione. Spasmus est aegritudo nervosa prohibens debitam contractionem aut extensionem
(p.403) Iacobus (Engelin) de Ulma Receptum de conficiendo pulvere ex condimentis (Kräuterpulver).
   1
p.403 Tit.: Pulvis ex condimentis secundum usum magistri Iacobi de Ulma
Recipe cinnamomi electi unciae sex ... — ... et carnibus componitur atomorum (?).
(p.403-409) Sigismundus Albicus de Moravia Regulae sanitatis pro Sigismundo rege (Parallelüberlieferung: Augsburg Staats- und Stadtbibliothek, 4° Cod. 235, 116r-118v).
   1
p.403 Tit.: [ohne Titel]
Domine praeamande. Quasdam debetis observare regulas quem (!) plurimum in regimine sanitatis utiles comprobantur. Prima est ut in quantum potestis in aere temperato in qualitatibus caliditatis frigiditatis humiditatis et siccitatis remaneatis die ac nocte ... — ... et ipsam virtutem multipliciter corroborant memoralem. -- Haec consilia modica iuvant si fuerunt observata praesentem conservant sanitatem et corpora humana custodiunt a periculis futurorum. Sunt tamen directa illis secundum cursum quo nunc communiter vivunt et gaudent omnes. Et si omnia servari non possunt valet tamen ad hoc quia his cognitis eorum contumatio interciditur et res saepius mala respuitur et moderatur quae alias sumentem perduceret in errorem laudabilis regiminis vitae sanae etc.
(p.409-412) Medizinische Consilia und Rezepte.
   1
p.409 Tit.: De potu
Sit potus vini quantum sit possibile vinum album clarum odoriferum ... — ... (Rezept) ... dirigit et expellit.
(p.413-421) Vocabularius herbarum, lat./dt. (Heilpflanzenglossar).
   1
p.413 Tit.: [ohne Titel]
Arthemisia minor pesenmalten vel malten ex qua sunt scopae sed arthemisia maior simbenguetel. Arnogallus idem. Apium eppheich. Ampellis vitis alba ... — ... Zizania türd.
(p.422-424) Medizin: Excerpta et notae.
(p.422-423) Medizin: De ponderibus medicinalibus.
   1
p.422 Tit.: Nota oportet pondera medicinalia noscere
Hoc signum significat unciam
(p.425) leer.
(p.426) Medizinisches Quaestiones.
(p.427-435 (Exc.)) Cardo de SpangoTractatus de praeservatione a pestilentia (Pesttraktat) (Ausg.: Karl Sudhoff, Pestschriften aus den ersten 150 Jahren nach der Epidemie des 'schwarzen Todes' 1348. V. Archiv für Geschichte der Medizin 6 [1912/13] 313-379, hier: 317-328, Nr. 45 [nach München BSB, Clm 323, 119r-122v]. -- Thorndike--Kibre 1102.11). Lit.: Karl Sudhoff, Pestschriften aus den ersten 150 Jahren nach der Epidemie des 'schwarzen Todes' 1348. XVII. Weitere Pesttraktate aus Italien bis zum Ende des 15. Jahrhunderts. Archiv für Geschichte der Medizin 16 1924/25) 77-188, hier: 117.).
   1
p.427 Tit.: Hec sunt breviter et summatim collecta ex tractatu de preservacione a pestilencia ex auctoribus sapientum medicine fulcito et compillato per dominum magistrum Cardonem de Spansotis de Mediolano physicum medicine doctorem domini Galeacii domini Mediolanii etc. M CCC° LX XVIII mensis octobris in nobili civitate Mediolanii que quedam si quis observaverit indubitanter a pestilencia securus erit et predictus magister ut sequitur ordinavit
Primo ergo ponatur regimen sex rerum non naturalium cum annexis et postea regimen medicinarum ... — ... virtutes dignoscuntur habere secundum Albertum in suo De mineralibus (endet Ausg. 325, Z. 357). -- (p. 435 Schlußschrift, Werkdatierung, Datierung) Concilium de preservacione a pestilencia secundum reverendum arcium et medicine doctorem excellentissimum theorice et practice monarcam dominum magistrum Cardonem de Spansatis de Mediolano M° CCC° LX die XVIII octobris [18.10.1360]. Finitum est in die sanctae Otilie virginis anno domini M° CCCC° XXIIII° [13.12.1424].
(p.436) leer.
(p.437) Georgius TalerReceptum contra dissenteriam.
   1
p.437 Tit.: Receptum probatissimum domini egregii doctoris Georgii cognomine Taler contra disinteriam
Recipe gummi arabici torrefacti
(p.438) Medizinisches Rezept für Heilwasser für die Augen (Thorndike--Kibre 1324.9).
   1
p.438 Tit.: Aqua bona ad visum conservandum et contra omnem maculam
Recipe feniculi rutae verbenae
(p.439-554) Sigismundus Albicus de Moravia Practica medica (Notitia herbarum, Regimen corporis humani) (Spunar 109, Nr. 260).
(p.439-554) Medizinische Kompilation, Arnzeibuch (hauptsächlich nach Sigismundus Albicus).
   2
p.439 Tit.: (Titel von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) Alterum syntagma rerum medicinalium et praecipue remediorum pro diversis morbis
Contra vomitum qui patiuntur ex frigiditate stomachi: Recipe ...ogeam (?) cum vino bono calefaciendo ... (p. 442) Sciatis quod medicinae in omnibus membris diversificantur et principaliter in paralysi secundum complexionem hominis
p.439 Tit.: (Titel von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) Alterum syntagma rerum medicinalium et praecipue remediorum pro diversis morbis
Contra vomitum qui patiuntur ex frigiditate stomachi: Recipe ...ogeam (?) cum vino bono calefaciendo ... (p. 442) Sciatis quod medicinae in omnibus membris diversificantur et principaliter in paralysi secundum complexionem hominis
(p.532) Medizinische Rezepte, dt.
   1
p.532 Tit.: Wydder dy geswulst
Nym tawben mist und gersten mel und temperr die czway in essig ... Item vor die gelsucht (übergeschrieben: gelegicht) nym weckholderber
(Schaltblatt zwischen p. 531 und 532) Medizinische Rezepte, dt.
   1
p.532x Tit.: [ohne Titel]
Wer den twanck hat in dem leibe der nem kerblin saff (!) und als vil honiges und 1 tail pheffers und trink das ... — ... das glaub furbar wenn es ist pewert.
(p. 534) Medizinische Rezepte, dt.
   1
p.534 Tit.: [ohne Titel]
Wem vor den augen <...?> der nem ruten epfen fenichel
(p.542-543) Versus de temperamentis (Walther, Initia 17266).
   1
p.542 Tit.: Sequitur de complexionibus
Sanguineus largus amans hilaris
(p.555-564) Descriptiones herbarum.
   1
p.555 Tit.: (Rot) Incipiunt descripciones herbarum
Crassula duplex est. Crassula maior est herba quaedam et dicitur in teutonico smerwrczel ... — ... circofolium id est kyrwyl.
(p.565-578) leer.