Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40545 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 791 (731, N 7 [1])
BONAVENTURA. WERNERUS RATISBONENSIS. HUGO DE SANCTO VICTORE. RICHARDUS DE SANCTO VICTORE. PS. IGNATIUS ANTIOCHENUS. AELREDUS RIEVALLENSIS. LIBER DE VITA CHRISTI. LIBER DE STABILITATE ANIMAE. IOHANNES GERSON. MATTHAEUS DE CRACOVIA. NICOLAUS DE DINKELSBÜHL. SERMONES
Papier   278 Bl.   217×147   Augsburg, Tegernsee und Melk, 1437-1446
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 32)

"Distelbrink"
alle Initien
(VD-Spiegel) Sermones-Fragment. Melk, 2. Hälfte 13. Jh.
(1r-12r) Bonaventura OFM Itinerarium mentis in Deum (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia V. Quaracchi 1891, 295-316. -- RS 119; Distelbrink 24 f., Nr. 19).
   1
1r Tit.: Prologus itinerarii mentis in deum compilati a fratre Bonaventura ordinis fratrum minorum generali ministro in nomine domini incipit
In principio primum principium a quo cunctae illuminationes descendunt tamquam a patre luminum... (1v) Beatus vir cuius est auxilium abs te ... — ... defecit caro mea et cor meum Deus cordis mei et pars mea Deus in aeternum benedictus dominus in aeterno et dicat omnis populus fiat fiat. Amen. -- (Schlußschrift rot unterstrichen) Explicit itinerarium mentis in deum.
(12r-16r) Bonaventura OFM Opusculum de reductione artium ad theologiam (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia V. Quaracchi 1891, 319-325. -- Distelbrink 9 f., Nr. 3).
   1
12r Tit.: Sermo eiusdem
Omne datum optimum et omne donum perfectum... Iacobus in epistola I° (Iac. 1). In hoc non tangitur origo omnis illuminationis et finis ... — ... qua omnis cognatio vana est quia numquam pervenitur ad filium nisi per Spiritum sanctum qui docet nos omnem veritatem.
(16r-22v) Ps. Bonaventura OFM Centiloquium (Ed. Vat. VI, 58-102 [online]. -- Distelbrink 98 f., Nr. 67).
   1
16r Tit.: Sermo eiusdem (vielleicht durchgestrichen). (Am Rand rot) Tractatulus eiusdem de triplici actu ierarchico
Ecce ego descripsi tibi eam tripliciter (Prov. 22). Cum omnis scientia gerat trinitatis insigne et praecipue illa quae docentur in sacra scriptura debent in se repraesentare vestigium trinitatis ... — ... et illa excedentiam et ... quousque perveniatur ad copulam et osculum et amplexum. Ad quod nos perducat Iesus Christus in saecula saeculorum benedictus. Amen. -- (Schlußschrift rot) Explicit tractatus de 3ti modo se exercendi.
(23rv) Bonaventura OFM Epistola continens viginti quinque memorialia (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 491-498. -- Distelbrink 42 f., Nr. 42).
   1
23r Tit.: [ohne Titel]
In Christo suo fratri dilectissimo frater Bonaventura confrater eius in domino qualiscumque. Veteri homine iam exito Christo vivere et mori mundo. Quoniam dilecte mihi frater in domini adhuc me tibi in praesentia posito ... — ... in illam requiem iocunditatis aeternae festivitatis upernae refectionis interae ubi sunt magna et inscrutabilia quorum non est numerus.
(24r-26v) Ps. Bonaventura OFM Compendium de virtute humilitatis (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 658-662. -- Distelbrink 101, Nr. 72).
   1
24r Tit.: [ohne Titel]
Ad altitudinem humilitatis videndam primo attendamus perfectionem quam in se comprehendit ... — ... christiano fidit [?] aliis mala propter se evenire etcetera. -- (26v Datierung) Finis 28 Augusti in Augusta die Augustini doctoris anno XLI° [28.8.1441].
(26r-27v) Ps. Bonaventura OFM De septem gradibus contemplationis (Ed. Vat. VII, 104 f. Sancti Bonaventurae Opera VII. Lyon 1668, 96-98. -- Distelbrink 123 Nr. 107).
   1
26r Tit.: (Rot) Compendium doctoris seraphici de VII gradibus contemplacionis, (Nachtrag von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) videtur esse abbatis Vercellensis
Contemplativorum aquilinos obtutus acui et ipsorum spiritualem palatum perfundi dapibus aeternae dulcedinis affectans septem contemplationis gradus in medium censui deducendos ... — ... ad septimum armonicus sit ascensus tam delectabilis quam admirabilis. -- (27v Lokalisierung, Datierung rot) Explicit in Augusta Recie ultima decembris anno XLI° [31.12.1441].
(27v unterer Seitenrand) Sentenz.
(28r-38v) Bonaventura OFM Lignum vitae (Drucke: GW 4644 u.ö.; Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 68-86. -- Distelbrink 26 f., Nr. 21).
   1
28r Tit.: (Rot) Tractatus domini Bonaventure de ligno vite alias de arbore crucis
Christo confixus sum cruci. Verus Dei cultor Christique discipulus qui salvatori omnium pro se crucifixo configurari desiderat ... — ... ad laudem sanctissimi nominis tui qui cum patre et Spiritu sancto omnis sit honor et gloria et gratiarum actio decus et imperium per infinita saeculorum saecula. Amen. -- (38v Datierung rot) Explicit feliciter in eius nomine qui est anno etcetera XLImo XIa Ianuarii [11.1.1441].
(38v (Hs./Kat.: Anselmus)) Ecbertus Schonaugiensis OSB Meditatio de humanitate Christi (Stimulus amoris) (PL 184, 953-966 = Pez, BA VII [1725], 37-62).
   1
38v Tit.: (Rot) Ex verbis beati Anselmi
Adoramus te Christe rex Israel lux gentium princeps regum terrae ... — ... apposuisti cogitare super nos cogitationes pacis et redemptionis. Tibi laus et gloria in saecula saeculorum.
(39rv) Siehe Sigle BS.
(40r-49r) Bonaventura OFM De quinque festivitatibus pueri Iesu (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 88-95. Decem opuscula. 2. Aufl. 1965, 181-199. -- Distelbrink 20 f., Nr. 15).
   1
40r Tit.: (Rot) Tractatus doctoris seraphici domini Bonaventure de quinque festivitatibus infancie Salvatoris nostri Iesu Christi
Cum secundum virorum venerabilium quos in ecclesia Dei divina irradiatio amplius illustravit ... — ... ad iocundissimae et deliciosissimae beatae fruitionis dulcedinem revocasti. Quam nobis concedat Iesus Christus Mariae filius qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. -- (Rot) Explicit.
(49v-62v) Wernerus Ratisbonensis OFM Liber soliloquiorum (Druck: Pez, BA IV [1724], 41-84). Lit.: Bonmann 1937.).
   1
49v Tit.: (Mit anderer Tinte, aber wohl von der Schreiberhand) FRATRIS WERNHERI lectoris minorum Ratisponensis. (Titel im zeitnahen Inhaltsverzeichnis, 278v) Tractatus utilis fratris Bernheri lectorum minorum Ratisponensis 49
Eia nunc homuncio fuge paululum occupationes tuas absconde te modicum a tumultuosis cogitationibus tuis ... et nondum novi te. Illumina ergo domine Deus meus oculos meos et ostende mihi faciem tuam... (50r) Suscipere tamen volo quamlibet modice valeam ad illam incomprehensibilem lucem tuam ... — ... Sit interim in te mihi quies per gratiam donec intrem in gaudium domini mei beatorum participaturus gloriam ubi tu es Deus cordis mei et pars mea Deus in aeternum. Hoc per te mihi detur qui in trinitate perfecta cum patre et Spiritu sancto unus Deus vivis per omnia saecula saeculorum. Amen.
(63rv) leer.
(64r-74v ) Hugo de Sancto Victore CRSA Explanatio in canticum beatae Mariae (PL 175, 413-432; PL 40, 1137-1142 [unter den Werken des Augustinus]. -- Goy 383-392).
   1
64r Tit.: (Rot) Prologus venerabilis Hugonis de Sancto Victore in tractatum super cantico gloriose virginis Marie
Maximam hanc in divinis scripturis difficultatem inveni... Magnificat anima mea dominum. Si circumstantiam rei gestae perpendere velimus ... — ... Sicut locutus est partribus nostris Abraham et semini [?] eius in saecula. Amen. -- (74v Schlußschrift, Datierung, Lokalisierung) Explicit exposicio cantici Marie per venerabilem Hugonem de Sancto Victore VIa maii anno XLIIII° in monasterio Tegernsee completum [6.5.1444].
(75rv) Hugo de Sancto Victore CRSA Miscellanea (I, 172: De duobus modis humilitatem impugnari) (PL 177, 565-567. -- Goy 452-455; Bloomfield 1837).
   1
75r Duobus modis diabolus in nobis humilitatem oppugnat per iniuriam videlicet et reverentiam
(76r-89r ) Hugo de Sancto Victore CRSA De institutione novitiorum (PL 176, 925-952. -- Goy 340-367; Bloomfield 4685).
   1
76r Quia fratres largiente domino de vana conversatione huius saeculi
(90rv) Tractatus de essentia et natura lacrimarum.
   1
90r Quoniam de lacrimis mulieris peccaticis aliquantulum Deo donante
(91rv) Hugo de Sancto Victore CRSA Miscellanea (I, 74: De magna peccatoris respiratione et duborum circa conscientiam decisione) (PL 177, 509. - Goy 452-455).
   1
91r Tit.: Epistola Hugonis de Sancto Victore ad eum qui in sancta professione opera digna se non habere conqueritur cuius c VIII
Insipientem doctus interrogas, quaeris quid tibi sciendum sit pro eo quod in habitu religionis positus opera digna tuae professionis non habes
(92r-95v ) Hugo de Sancto Victore CRSA De virtute orandi (PL 176, 977-988. -- Goy 404-438).
   1
92r Quo studio et quo affectu a nobis orandus sit Deus, ex nostra miseria simul, et eius misericordia ostendere possumus
(96r-97v ) Hugo de Sancto Victore CRSA De meditatione (PL 176, 993-998. Ed.: R. Baron, Rapports entre saint Augustin et Hugues de Saint-Victor. Trois opuscules de Hugues de Saint-Victor. Revue des Études augustiniennes 5 [1959] 400-410. Wiederabgedruckt mit einer französischen Übersetzung) in: R. Baron, Hugues de Saint-Victor, Six opuscules spirituels. Paris 1969, 44-59. -- Goy 196-211).
   1
96r Meditatio est frequens cogitatio modum et causam et rationem
(97v-100v ) Hugo de Sancto Victore CRSA De quinque septenis (PL 175, 405-410. Ed. R. Baron, Hugues de Saint-Victor, Six opuscules spirituels. Paris 1969, 100-119 [mit französischer Übersetzung]. -- Goy 368-383).
   1
97v Quinque septena, quae in sacra scriptura inveniuntur
(100v-103v ) Hugo de Sancto Victore CRSA De laude caritatis (PL 176, 969-976. -- Goy 253-267).
   1
100v Servo Christi Petro Hugo. Gustate et videte quam suavis est dominus. Cogitanti mihi
(104r-113v (liber I et II) ) Hugo de Sancto Victore CRSA De vanitate mundi (PL 176, 703-739. Ed. v. Buch I und II: K. Müller, Hugo de Sancto Victore, Soliloquium de arrha animae [Kleine Texte für Vorlesungen und Übungen 123]. Bonn 1913, 26-48. -- Goy 245-253; Bloomfield 3544).
   1
104r O munde immunde, quare dileximus te. Hic est ergo fructus tuus
(116r-125r) Richardus de Sancto Victore CRSA Tractatus de quattuor gradibus violentae caritatis (PL 196, 1207-1224. -- Bloomfield 6550).
   1
116r Vulnerata caritate ego sum. Urget me caritas de caritate loqui ... — ... in primo reducitur, in secundo transfertur, in tertio transfiguratur, in quarto resuscitatur.
(125r-126r (Exc.)) Tractatus de arbore caritatis, de amore superfervido .
   1
125r Nescio quid sit amor nec amoris scio modum, sed scio quisquis amat nescit habere modum
(126v) Ps. Ignatius Antiochenus Epistolae IV: (3) Ignatius ad BMV (PG 5, 943-944. Ed.: F. X. Funk, F. Diekamp, Patres apostolici II. 3. Aufl. Tübingen 1913, 321 f. -- RB 165,1).
   1
126v Tit.: (Rot) Epistola beati Ignacii episcopi et martir ad dei genetricem
Christiferae Mariae suus Ignatius. Me neophytum Iohannisque tui discipulum confortare et consolari debueras ... — ... Valeas et neophyti qui mecum sunt ex te et per te et in te conforterentur.
(126v) Ps. Ignatius Antiochenus Epistolae IV: (4) BMV ad Ignatium (PG 5, 945-946. Ed.: F. X. Funk, F. Diekamp, Patres apostolici II. 3. Aufl. Tübingen 1913, 322. -- RB 165,1).
   1
126v Tit.: (Rot) Epistola responsalis beate Marie virginis ad sanctum Ignacium
Ignatio dilecto condiscipulo humilis ancilla Christi Iesu. De Iesu quae a Iohanne audisti et didicisti vera sunt ... — ... sed valeat et exultet spiritus tuus in Deo salutari tuo. Amen.
(126v) Ps. Ignatius Antiochenus Epistolae IV: (1) Ignatius ad Iohannem evangelistam (PG 5, 941-944. Ed.: F. X. Funk, F. Diekamp, Patres apostolici II. 3. Aufl. Tübingen 1913, 319 f. -- RB 165,1).
   1
126v Tit.: (Rot) Ignaci ad sanctum Iohannem evangelistam de beata virgine
Iohanni sancto seniori Ignatius et qui cum eo sunt fratres. De tua misericordia dolemus graviter ... — ... Tu autem diligenti modo disponas cum desiderio nostro [eingeschoben: et] valeas. Amen.
(127r) Ps. Ignatius Antiochenus Epistolae IV: (2) Ignatius ad Iohannem evangelistam (PG 5, 943-944. Ed.: F. X. Funk, F. Diekamp, Patres apostolici II. 3. Aufl. Tübingen 1913, 320 f. -- RB 165,1).
   1
127r Tit.: (Rot) Eiusdem ad eundem
Iohanni sancto seniori suus Ignatius. Si licitum est apud te Hierosolymae partes volo ascendere ... — ... Bone praeceptor properare iubeas et valeas. Amen.
(127v) Tabula de tribus generibus fidelium .
   1
127v Incipientes secundum legem natura
(128r-137r (Hs./Kat.: Bernardus) ) Aelredus Rievallensis OCist De Iesu puero duodenni (PL 184, 849-870. CC.CM I, 249-278. A. Hoste, Aelred de Rievaulx 'Quand Jésus eut douze ans' [SC 60], 46-123. -- RB 943; CALMA I.1, 79 AELRE 1.10).
   1
128r Cum factus esset Iesus annorum duodecim. Petis a me carissime quatenus ex lectione evangelica
(137r-142v (Exc.)) Liber de vita Iesu Christi, quid fecerit dominus Iesus ab anno duodecimo usque ad principium anni 30 aetatis suae.
   1
137r Reversus dominus a templo et Ierusalem cum parentibus suis in Nazareth erat subditus illis
(143r-152r) Liber de stabilitate animae (PL 213, 911-930 = Pez, BA IV [1724], 3-38 [nach den beiden Melker Hss.]. -- Bloomfield 3984).
   1
143r Postquam contempta mundi vanitate ad spritualis militiae castra... In tribus constare et quasi trimembrem esse stabilitatis virtutem arbitramur ... — ... nutrit et custodit in nobis a Deo nobis insitum donum divinum Deo simillimae rationis. -- (Schlußschrift, Lokalisierung, Datierung) Explicit liber de corporis, sensuum et mentis stabilitate in monasterio Tegernsee XIV. Kal. Decembris anno 1444 [19.11.1444].
(153r-172v ) Iohannes Gerson Opusculum tripartitum (Druck: L. E. Du Pin, Iohannes Gerson, Opera omnia I. Antwerpen 1706, 425-450. Ed. des Widmungsbriefs: Glorieux 1960/73, nur teilweise gedruckt: II 74 f., Nr. 18. Ed. der französischen Fassung: Glorieux 1960/73, VII 193-206, 393-400, 404-407. -- Bloomfield 734).
   1
153r Christianitati suus qualiscumque zelator
(173/Ir-175v) Iohannes Gerson De modo confessionis et absolutionis sacramentalis (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 646-648, Nr. 469. -- Bloomfield 896).
   2
173v Excommunicationum tot sunt genera
173/Ir Confessio sacramentalis fundatur in solo iure
(173/IIr-v) Iohannes Gerson Super reservatione casuum reservandorum epistola (Ed.: Glorieux 1960/73, II 90-93, Nr. 24).
   1
173/IIr Tit.: Avisacio brevis cancellarii ad episcopum quendam
Pontificali dignitatio suus qualiscumque zelator clavibus bene uti. Pastoralis auctoritas
(175v-177r) Iohannes Gerson De remediis contra recidivum peccati (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 67-70, Nr. 406).
   1
175v Habet hoc proprium quaelibet ars
(177r-179v) Iohannes Gerson De arte audiendi confessiones (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 10-17, Nr. 401).
   1
177r Tit.: (Rot) Consideraciones XXV eiusdem doctoris de confessionibus audiendis
Etsi virtus quam assuefactio gignit certius quam ars operetur ... — ... ille plus exercendo et orandi quam legendo erudietur atque proficiet. -- (179v Datierung) Explicit die Kiliani 35to [XX.XX.1435].
(179v) Benedictus de Nursia Oratio.
   1
179v Tit.: Oracio sancti patris Benedicti
Dignari mihi domine largire pius et sanctus intellectum qui te intelligat ... — ... unam retributionem vitam aeternam in saecula saeculorum. Amen.
(180r-186r) Iohannes Gerson De protestatione circa materiam fidei (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 155-165, Nr. 274).
   1
180r Protestatio seu revocatio generalis aut conditionalis quia aueritur nonnunquam assumi tamquam velamen iniquitatis et ad excusandas excusationes in peccatis ... — ... in civitate Constantiensi ubi sacrum agebatur concilium generale praestante eo qui est Deus benedictus in saecula. Amen.
(186r-187r) Iohannes Gerson Considerationes XII de pertinacia (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 165-167, Nr. 275).
   1
186r Has interim considerationes duodecim... Pertinaciae propria ratio quae errantem in fide seu haereticantem efficit haereticum consistit in depravatione voluntatis
(187r-191v) Iohannes Gerson Quae veritates sint de necessitate salutis credendae (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 181-189, Nr. 280).
   1
187r Declaratio compendiosa quae veritates sint de necessitate salutis credendae ... — ... quamvis non sit de fide.
(191v (Exc.)) Henricus de Langenstein (de Hassia) Sermo de assumptione BMV (Hohmann Nr. 170).
   1
191v Notandum. Tripliciter ideo (?) arguitur temeritatis
(192r-211v) Matthaeus de Cracovia De puritate conscientiae (Ed.: Seńko--Szafrański 1974, 248-292. -- Glorieux 1933, Nr.14fg; Bloomfield 4945).
   1
192r Tit.: Magister Johannes Gerson dicit in quodam tractatu suo hunc tractatum de confessione a Bonaventura esse editum licet ipsum sancto Thome aliqui asscribant [darunter ist eine Zuschreibung an ??? getilgt]. Tractatus de confessione
Quoniam fundamentum et ianua virtutum omnisque gratiae ac spiritualis consolationis principium est conscientiae puritas ac cordis munditia ... — ... et in iustitia apparebo purus et mundus in conspectu tuo, et satiabor cum apparuerit gloria tua, ad quam nos perducat ipse Deus, qui vivit et ragnat in saecula saeculorum. Amen. Explicit tractatus bonus confessionis.
(212r-223r ) Nicolaus de Dinkelsbühl De septem peccatis capitalibus (Confessionale) (Tractatus octo VII) (Druck: Straßburg 1516. -- Madre 199-202).
   1
212r Secundum magistrum et doctores
(223r) Iohannes de Palomar Responsio super quattuor dubiis ad abbatem Mellicensem (Christianum Eibensteiner) (Santiago Otero 1987, 153 f.).
   1
223r Tit.: Responsio certorum dubiorum data per reverendum dominum Iohannem de Palomar archidyaconum Barcinensem sacri apostolici pallacy auditorem redacta et scripta per fratrem Johannem dictum de Weilhaim magistrum arcium monachum professum in Mellico anno 39no. Dixit dominus auditor
Sine haesitatione teneatis quod dominus abbas potest delegare id est committere aut auctoritatem dare cuilibet suorum subditorum confessori absolvendi confitentes ab omni excommunicatione maiori et aliis censuris ecclesiasticis ... — ... Non est enim verisimile quod ecclesia velit aliquem praescindere a communione fidelium seu a talium consortio excludere, qui existit in caritate et coram Deo non est excommunicatus.
(223v-224v) Narcissus Herz de Berching Resolutio certorum articulorum dubiorum ad Stephanum de Spannberg abbatem Mellicensem.
   1
223v Tit.: Responsio egregy doctoris magistri Narcissi super quibusdam dubiis
Honorabilis magister. Petivistis scriptis vobis responderi ad certos casus quod libens faciam semper secundum quod ego saltem de interrogatis sentio. Primo quaeritis an dominus abbas habeat auctoritatem ordinariam ligandi et solvendi in suos monachos tantam quantam episcopus habet in sibi subiectos ... — ... Haec secundum aestimationem meam secundum quam et agerem scribo absque tamen revolutione librorum pro qua mihi iam revera tempus nullum ocurrit. Si aliter quis senserit et melius nec hoc arguo.
(224v (Exc.)) Astesanus de Asti OFM Summa de casibus (Drucke: GW 2749-2758 u.ö.).
   1
224v Tit.: Ex summa Ax[...]ensi libro Vo capitulo 12
Utrum liceat in confessione aliena peccata referre. Responsio: Aliena peccata aut non pertinent ad peccati nostri accusationem sed excusationem confitentis ex quadam associatione aliorum ... — ... per quae a recidivo melius poterit praeservari.
(225r-228r) Tractatus de confessione.
   1
225r Cupiens peccata sua confiteri scire debet quod quattuor modis peccare contingit
(229r-232r) Iohannes Gerson De statu papae et minorum praelatorum (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 25-35, Nr. 424).
   1
229r Pax quam omnes conservare convenit
(233r-244v) Iohannes Gerson De parvulis ad Christum trahendis (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 669-686, Nr. 477).
   1
233r Sinite parvulos venire ad me. Supremus legislator
(249r-251r ) Tractatulus de arte praedicandi et materias proponendi brevis et utilis (Caplan Nr.38).
   1
249r De arte ponendi sermones vel propositiones sub themate
(252r-255v) Augustinus Epistola 25 .
(252r-255v) Augustinus Epistola 27 .
(252r-255v) Augustinus Epistola 30 .
(259r-262v) Ps. Eusebius Emesenus (Eusebius 'Gallicanus') Sermo 17: De pascha VI (Hieronymi Ep. supp. 38) (PL 67, 1052-1056; PL 83, 1225-1228; CC 101, 195-208. -- CPPMA I, 3634).
   1
259r Magnitudo caelestium beneficiorum
(262v-267v) Petrus Venerabilis OSB Sermo de quocumque sancto .
   1
262v Sollemni fratres carissimi ac singulari hac die exsultate laetitia
(267v-271r) Adamus de Persenia OCist Sermo in dnca resurrectionis dni (T 28) .
   1
267v Haec est dies quam fecit dominus. Sicut dicitur, quod hanc diem fecerit dominus
(271v-272r) Regestrum sermonum .
(272v-278r) leer.
(278v) Tabula codicis (15. Jh.).
(HD-Spiegel) Ars dictandi-Fragment. 14. Jh.