|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40591 |
Melk, Benediktinerstift, Cod. 871 (712, N 3 [1])
IOHANNES DE GMUNDEN. IOHANNES DE SACROBOSCO. CISIOIANUS MELLICENSIS. IOHANNES DE ERFORDIA. COMPUTUS NORIMBERGENSIS. VARIA COMPUTISTICA (lateinisch/deutsch)
Papier (I), 85 Bl. 210×140 Melk, 1444
Abbildungen von
Vorderdeckel;
Ir;
1v;
7v;
8r;
12r;
12v;
13r;
16r;
47v;
48r;
48v;
49r;
51r;
57v;
66v;
67r;
81v;
84r;
84v;
85v;
Hinterdeckel
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 12)
"Walther, Initia"
alle Initien
| ((Ir = neuzeitl. Vorsatzblatt)) | Tabula codicis (von der Hand des Bibliothekars Vinzenz Staufer). |
| ((Iv = neuzeitl. Vorsatzblatt)) | leer. |
| (1r) | leer. |
| (1v-7r) | Calendarium. 1 |
| 1v | Tit.: [ohne Titel] Ianuarius habet 31 luna 30a ... — ... December ... Nox habet horas 18 dies 6. |
| (1v-15v) | Iohannes (Krafft) de Gmunden
  : Kalender für 1466. |
| (1v-7r) | Cisioianus. 1 |
| 1v | Tit.: [ohne Titel] Ci si o ia nus. Ep val er hart ... — ... nat stef io pu tho me sil. |
| (1v-7r) | Monatsnamen, dt. 1 |
| 1v | Tit.: [ohne Titel] Jener ... hornung ... mercz ... abrüll ... may ... prachman ... heyman ... augst ... herbstman ... weinman ... winterman ... christman. |
| (7v-15v) | Tabulae astronomicae de anno 1466. |
| (7v) | Kreisschema und Anleitung zur Bestimmung der Goldenen Zahl ab dem Jahr 1466. 1 |
| 7v | Tit.: (Rot) Circulus aurei numeri tres cicli 57 anni Rotula haec praecedens continet tres cyclos lunares unde aureus numerus singulis annis cognoscitur... Si ergo vis scire aureum numerum cuiusque anni in futurum tunc ab annis domini incompletis subtrahe 1465 annos et residuos annos numera in rotula praesenti aurei numeri incipiendo superius cum cruce ... — ... et patebit tibi cyclus lunaris sive aureus numerus perpetue. |
| (8r) | Kreisschema und Anleitung zur Bestimmung der Sonntagsbuchstaben ab dem Jahr 1466. 1 |
| 8r | Tit.: (Rot) Circulus litterarum dominicalium. Duo cicli 56 anni Rotula haec secunda continet duos cyclos solares unde littera dominicalis singulis annis cognoscitur... Si ergo litteram dominicalem quocumque anno ad futurum scire volueris tunc ab annis domini imperfectis subtrahe 1465 annos et residuos annos post subtractionem numera in praesenti rotula ... — ... et patebit littera dominicalis cum suo cyclo perpetue. |
| (8v-9r) | Tafel und Anleitung zur Bestimmung der Intervalle der beweglichen Feste etc. 1 |
| 9r | Tit.: Tabula intervalli festorum mobilium et ceterorum ibi contentorum Intervallum et festa mobilia et cetera in futurum perpetuis temporibus per praecedentem tabulam ita poteris invenire ... — ... per unam hebdomadam contra canonicam institutionem anticipant. |
| (9v-10v) | Computistica. 1 |
| 9v | Tit.: [ohne Titel] Si vis scire in quo signo zodiaci et quotto gradu ipsius sit sol quocumque die anni tunc tamen die mensis solaris in quo hoc vis scire ... — ... erit in secundo praecedente die id est assignabitur 2° praecedenti diei et ceteris. |
| (10v) | Verse (Bei Walther nicht nachgewiesen). 1 |
| 10v | Tit.: (Rot) Versus. Qualiter inveniatur aureus numerus singulis annis id est cyclus lunaris imperfectus Ab annis domini mille C quattuor hincque Sexagintaduos iunctos annos removebis ... — ... Reliquum post sit tibi cyclus. |
| (10v) | Verse (Bei Walther nicht nachgewiesen). 1 |
| 10v | Tit.: (Rot) Versus qualiter inveniatur cyclus solis simul annis per quem invenitur littera dominicalis Ab annis domini mille C quattuor hincque Quadragintseptem (!) iunctos annos removebis ... — ... Quod post manet sit tibi cyclus. |
| (11rv) | Tabula signorum lunae (aureus numerus). 1 |
| 11r | Tit.: [ohne Titel] Si scire desideras quocumque die anni in quo signo sit luna intra calendarium praecedens tum die mensis prout dictum est de sole ... — ... et intrat signum arietis. Sequitur modo tabula signorum. |
| (12r) | Iohannes (Krafft) de Gmunden
: Proprietates signorum seu Practica (Thorndike--Kibre 41.7 ['Ad habendum'] und Thorndike--Kibre 130.13 ['Aries est']). 1 |
| 12r | Tit.: [ohne Titel] Ad habendum autem bonum tempus seu malum pro flebotomia seu minutione notandae sunt proprietates XII signorum et membra corporis humani... Aries igitur primum signum. Signum est bonum calidum et siccum igneum caput faciem oculos et alias partes capitis respicit ... — ... nec vituperant multum illud signum pro flebotomia. Et nota quod ea quae dicta sunt de flebotomia debent solum intelligi de motu lunae et non aliorum planetarum et haec pro hominibus sanis pro eorum sanitate conservanda. Indigentibus enim nulla lex est posita. Et ideo tales nec signum nec horas expectare oportet. De huiusmodi XII signis dantur etiam haec metra: Ar li de vena bene fundunt urna sagitta etcetera. Require ista in computo Nuerenbergensi. |
| (12v) | Minutio sanguinis: Tempora. 1 |
| 12v | Tit.: [ohne Titel] Circa tempus minutionis notandum quod duplex est tempus minutionis scilicet necessitatis et electionis ... — ... dominium habent super huiusmodi elementa. |
| (13r-15v (mit Erklärungen)) | Tabula incensionum et oppositionum. 1 |
| 14r | Tit.: (Rot) Tabula incensionis ad 76 annos ... Tabula opposicionis... (14r) Circulus mensium lunarium cum horis et minutis suis deserviens lunationibus singulorum mensium dicotrum anni atque embolismis praeter mensem Ianuarium In tabula ante rotam posita continentur radices incensionum et oppositionum lunarum pro 76 annis solaribus duraturas iuxta magni perfectique cycli lunaris integram annorum suorum revolutionem ... — ... et nullam mentionem facit de secundis subtrahendis. |
| (16r-47v (mit Randglossen) ) | Iohannes de Sacrobosco
: De computo ecclesiastico (Drucke: Libellus Ioannis de Sacro Busto de anni ratione seu ut vocatur vulgo Computus Ecclesiasticus. Wittenberg 1538 u.ö. -- Thorndike-Kibre 243.1
Lit: VL IV 735 F. B. Brévart, M. Folkerts). 1 |
| 16r | Tit.: (Rot, Invocatio und Titel) In nomine domini. Amen. Incipit compotus physicus [korrigiert aus: phylosophicus] maystri Iohannis de Sacro Busco Computus est scientia considerans tempora ex solis et lunae motibus et eorum adinvicem coaequatione distincta... (Glosse:) Physicus a physis quod est natura Dei physicus -ca -cum primo naturalis ... — ... Tu stabilire velis opus hoc per temporis aevum. -- (47v Schlußschrift) Explicit compotus phylozophicus. -- (Verse rot) M Christi bis CC quarto deno quater anno De Sacro Busco discrevit tempora ramus Gratia cui nomen dederat divina Iohannes Annuat hoc vobis huius si carpere fructum Ecclesiae Christi quod nos hinc fructificemus. -- (47v Datierung) Anno domini 1444 in vigilia assumptionis beate virginis [14.8.1444]. |
| (47v) | Versus de Iohanne Sacrobosco (Walther, Initia 10545). 1 |
| 47v | M bis Christi CC quarto deno quater anno De Sacro Busco discrevit tempora ramus |
| (47v-48v) | Cisioianus secundum modum monasterii Mellicensis. 1 |
| 48r | Tit.: (Rot) Sequitur Cisioianus secundum modum monasterii Melicensis Ci si o ia nus ep va len tin paul pri mus ... — ... pu tho me sil. |
| (49r-50r) | Reductio versuum secundae partis computi cirometralis. 1 |
| 49r | Tit.: (Rot) Reduccio versuum secunde partis compoti cyrometralis pro punctali solis et lune coniunccione secundum medium ipsorum motum habenda cum minutis et horis debitis coniunccionum iuxta modum dicti compoti inquirendarum anno [gestrichen: domini] nativitatis domini 1466to facta Ab isto deinceps tempore per 76 annos continue sese sequentes sine additione aut subtractione aliqua usque videlicet ad annos nativitatis domini 1541m inclusive duratura ... — ... Secundum vero magistrum Iohannem de Gmünd [Gmunden] gradus solis ... -- ... causam huiusmodi diversitatis habes supra #°: Si vis scire in quo signo zodiaci etcetera. |
| (50v) | leer. |
| (51r-57v ) | : Computus cirometralis minor (Druck: GW 7280. -- Thorndike-Kibre 231.4; Glorieux RA, 231a).
Lit.: Lorenz 1989, 249-260.). 1 |
| 51r | Tit.: (Rot) Incipit compotus cyrometralis. [Glosse:] Auctor sive autor huius compoti fuit quidam magister in Erdfordia dictus ut accepi Iohannes. Anno nativitatis domini [zwei Buchstaben gestrichen, unleserlich] 1330. Cognitio veritatis de pausis temporum circa motum solis et aliorum planetarum cum sit adeo tenebrosa ... — ... Sed tu prius Nonas ac Idus pone Kalendas. -- (57v Schlußschrift rot) Explicit compotus cyrometralis minor. |
| (57v-66v) | : Computus cirometralis maior (Druck: GW 7280. -- Thorndike-Kibre 1623.10 [anonym]; Glorieux RA, 231a).
Lit.: Lorenz 1989, 249-260.). 1 |
| 57v | Tit.: (Rot) Incipit compotus cyrometralis maior de motu etcetera Ut solis et lunae motus et ad eorum motum requisita quae apud vulgares saepius videntur ignorari computo brevi et metrico declarentur videndum est primo quae sunt ipsa ... — ... Si ante coniunc fuerit si post adde gradum. -- (66v Schlußschrift, Datierung rot) Explicit compotus cyrometralis scriptus anno domini 1444 et finitus in sero [gestrichen: exalta] inventionis sancte crucis [3.5.1444]. |
| (66v) | Titel . |
| (67r-81v, 82v, 84r-85v ) | Computus Norimbergensis (Drucke: GW 7277-7279. -- Thorndike--Kibre 989.7). 1 |
| 67r | Tit.: (Rot) Incipit compotus Nu/eernwergensis Omnia cum inferiora motibus corporum superiorum gubernentur quare de ipsorum motuum inventione pariter et cognitione non tamen omnium sed solis quemadmodum et lunae ... — ... Si vero hoc idem ad oppositionem addideris venit tibi quadra secunda et ceteris. Et in hoc terminatur computus Nüernwergensis. -- (81v, Schlußschrift, Datierung, rot) Explicit compotus Nüernwergensis anno domini 1444to in die sanctorum Nerei Achillei etcetera. [12.5.1444]. |
| (81v-82v) | Versus (Regimen sanitatis) (Drucke: Hain 9755-9757. -- Thorndike-Kibre 683.8-9; Walther, Initia 8953). 1 |
| 81v | Tit.: [ohne Titel] (Rot) Ianuarius In Ianio claris calidisque cibis potiaris ... — ... Sit tepidus potus prae frigora grandia totus. |
| (82v) | Tabula radicum solis et lunae pro computo Norimbergensi. |
| (83rv) | leer. |
| (84r) | Komputistische Notizen. 1 |
| 84r | Tit.: [ohne Titel] Notandum quod in praecedenti tabula ponuntur signa physica quorum unum semper facit duo signa communia... Nota quando numerus alicuius gradus ponitur bis in aliquo mense tunc primus numerus designat quod sol in meridie eiusdem diei est circa medium illius gradus... Si vero in aliquo mense obmittitur aliquis gradus ita quod fit saltus per unum gradum tunc designat quod in die in qua ponitur ... — ... circa aut ultra medium ipsius. |
| (84v) | Tabula ad inveniendum signum et gradus lunae sub quibus ipsa moratur omni die. 1 |
| 84v | Tit.: [ohne Titel] Per hanc tabulam inveniuntur signum et gradus lunae sub quibus ipsa moratur omni die hoc modo |
| (85r) | Versus de medio motu solis. 1 |
| 85r | Tit.: (Rot) Medius motus solis in hoc versu continetur Ri (Gregorio) Tib(urti et Valeriani) et (soph maius) ri ga yp... Mar(ci Kund Adria) e (tenet Urban) bur(yp en sumptio) |
| (85r) | Versus graduum et signorum lunae (Komputistischer Vers). 1 |
| 85r | Tit.: (Rot) Versus graduum et signorum lune Tred (Glosse: 13 gradus) visae (26 gradus) tertrinis (9 gradus id est signum) vitri (23 gradus 1 signum) sex (6 gradus 2 signa) nod (19 gradus 2 signa) data (2 gradus) binis (3 signa). |
| (85rv ) | Computus (Thorndike-Kibre 1474.1). 1 |
| 85r | Tit.: [ohne Titel] Si vis scire in quo gradu et signo fuerit luna quolibet die quaere syllabam huius diei per versus Cisioianus et sillaba inventa vide quae sit littera proxima in versu 'Mar e bur etc.' ... — ... Anno domini 1380 erat radix 8 signa et 28 gradus et fuit annus bisextilis. Anno milleno tria C cum septuageno radix IIII signis tribuit gradibus tribuit tred. |
| (85v) | Nomina signorum zodiaci (Schema mit Nasenklammern [Akkoladen]). 1 |
| 85v | Tit.: (Rot) Signa Orientialia: Aries leo sagittarius. Occidentalia: Gemini libro aquarius. Meridionalia: Taurus virgo capricornus. Septentrionalia: Cancer scorpio pisces. |
| (85v) | Nomina ventorum (Schema mit Nasenklammern). 1 |
| 85v | Tit.: (Rot) Venti Orientales: Subsolanus vulturnus eurus. Occidentales: Circinus zephirus favonius. Meridionales: Nothus africus auster. Septentrionales: Aquilo boreas chorus. |
| (85v) | Versus de nominibus ventorum (Walther, Initia 6592). 1 |
| 85v | Tit.: Versus Flant subsolanus vulturnus et eurus ab ortu atque die medio nothus haeret africus auster ... — ... Circinus occasum zephirusque favonius afflant Ac veniunt aquilo boreas et chorus ab arco id est septentrione. |
| (85v) | Versus (De diebus hebdomadae) (Vgl. Walther, Initia 14569 [hier jedoch umfangreicher, mit 20 Versen über Wochentage und Planeten]). 1 |
| 85v | Tit.: [ohne Titel] Prima dies Solis est. Altera dictaque Lunae. Tertia Martis erit Sed 4ta Mercurii sit. Est Iovis quinta. Veneris quoque dicito sextam. Septima Saturni sitque vocata tibi. |