Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40597 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 880 (14, A 16)
ANSELMUS CANTUARIENSIS. AUGUSTINUS. PETRUS DE ROSENHEIM. NICOLAUS DE DINKELSBÜHL. ODO DE CIRINGTONIA
Papier   II, 666 S.   215×150   Melk, 3. Jahrzehnt 15. Jh. (1421)   
Handschrift aus 7 Teilen zusammengesetzt: 1  (II, 1-98) 1421-04-19 (exaktes Datum); 2  (99-236j); 3  (237-475a) um 1425/1428; 4  (476-523); 5  (524-571); 6  (572-591) um 1427/1428; 7  (592-664) um 1425/1428
 Volldigitalisat



 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7  |  Einzelbilder: fol. 9, 35, 101, 131, 173, 229, 347, 369, 393, 486, 510, 534, 548, 578, 580, 600, 649.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 22)

Die Hs. besteht aus mehreren Teilen, die jedoch von ein und derselben Hand geschrieben wurden. Moderne Tintenpaginierung. – Fragmente in den Fälzen.

Teil 1II, 1-98   Papier   1421-04-19 (exaktes Datum)
Lagen: (VI+1)II,24 + 3.VI96 + 198. Einzelblatt: II.
Foliierung des 15. Jh.: 1-14 (S. 1-27), 1-31 (S. 31-91). Kustoden: quintus (24) - octavus (96) Reklamanten. – Blattsignaturen.
Schrift:
Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda cursiva
Schreiber aufgrund paläographischen Vergleichs mit seiner Professurkunde vermutet.
Ausstattung: Rubriziert   
Rubriken, rote Lombarden.
Teil 299-236j   Papier   
Lagen: 5.VI218 + VII236j. Auf S. 236 folgen mehrere nicht paginierte Seiten, heute mit S. 236a-236j gezählt.
Reklamanten. – Blattsignaturen.
Schrift:
Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda cursiva
Schreiber aufgrund paläographischen Vergleichs mit seiner Professurkunde vermutet.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Rubriken, rote Lombarden, (99, 161, 182) Fleuronéeinitialen.
Teil 3237-475a   Papier   um 1425/1428
Lagen: 5.VI456 + V475a. Zählung springt von 245 auf 346.
Reklamanten. – Blattsignaturen. – Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift:
Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda cursiva
Schreiber aufgrund paläographischen Vergleichs mit seiner Professurkunde vermutet.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Deckfarbeninitiale(n)   
Rubriken, Fleuronnéeinitialen mit einfachem Deckfarbenschmuck, rote Lombarden.
Teil 4476-523   Papier   
Lagen: 2.VI523.
Reklamant. – Blattsignaturen.
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda cursiva
Schreiber aufgrund paläographischen Vergleichs mit seiner Professurkunde vermutet.
Schrift 2Schreiber: Antonius de Catalonia OSB – Schriftart: Schlaufenlose Bastarda
Korrekturen.
Ausstattung: Rubriziert   
Rubriken, rote Lombarde.
Teil 5524-571   Papier   
Lagen: 2.VI571.
Reklamant. – Blattsignaturen.
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda cursiva
Schreiber aufgrund paläographischen Vergleichs mit seiner Professurkunde vermutet.
Schrift 2Schreiber: Antonius de Catalonia OSB – Schriftart: Schlaufenlose Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Rubriken, rote Lombarden.
Teil 6572-591   Papier   um 1427/1428
Lagen: (VI-2)591. Die letzten beiden Blätter fehlen.
Blattsignaturen. – Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift:
Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda cursiva
Schreiber aufgrund paläographischen Vergleichs mit seiner Professurkunde vermutet.
Ausstattung: Rubriziert   
Rubriken, rote Lombarden.
Teil 7592-664   Papier   um 1425/1428
Lagen: 3.VI664. 645 bei Zählung übersprungen.
Reklamant. – Blattsignaturen. – Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift:
Schreiber: Simon Iacobi de Hannosdorf de Hungaria (Profess in Melk 1421) – Schriftart: Bastarda cursiva
Schreiber aufgrund paläographischen Vergleichs mit seiner Professurkunde vermutet.
Ausstattung:
Rote Lombarden.

Hs. enthält 2 Fragmente
VSI   Pergament   Kremsmünster, 3. Viertel 12. Jh.
Um erste Lage geschlagen. Zugehörige Fragmente als Falzverstärkung in den Lagemitten von Teil 1 und Teil 2. Falz 12/13, 36/37, 110/111: mit Initiale.
NS665-666   Pergament   Melk, 1. Hälfte 13. Jh.

Einband: Gotisch     Streicheisenlinien        
Spätgotischer Einband: Leder über Holz mit Streicheisenlinien. Zwei Schließen und je fünf Buckel. (VD) Titelschild erhalten, Signaturschild verloren.


(IIr) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh. – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur D 65 genannt (MBKÖ I, 205, Z. 31-36), im Katalog von 1517 unter der Signatur C 34. – (Ir, IIr, 660, 661) Melker Besitzstempel (Melk Inventar I, Tafel XIV, Abb. 39).
"MBKÖ I", "Melk Inventar I", "Höchtl 1990", "Glaßner-Haidinger 1996", "PL", "PLS", "CPPM", "Walther, Initia", "Huber 1930", "Thoma 1962", "CC", "CPL", "RB", "Damerau 1971", "Madre", "Hohmann", "Schneyer"
alle Initien
(I [früher VDS]) Graduale-Fragment; Kremsmünster, 3. Viertel 12. Jh.; neumiert (Höchtl 1990, Fragmentkodex XI; Glaßner-Haidinger 1996, 89). Höchtl 1990, I 161; II Abb. ??. - Dazugehörige Fragmente in Cod. 341, Cod. 532 und Cod. 1891.
Teil 1
(IIr) Tabula codicis.
(IIv-6) Anselmus Cantuariensis OSB Proslogion (PL 158, 225-242; Ed.: F. S. Schmitt, S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi opera omnia I. Seckau 1938, 97-122; F. S. Schmitt [Frommanns Studientexte 2]. Stuttgart 1984; G. Schrimpf, Anselm von Canterbury, Proslogion 2-4. Frankfurt 1994. -- CPPM II 193 und 3072h). (IIv) Capitulatio.
   1
1 Tit.: (Rot) Incipit liber meditacionum beati Augustini episcopi Ypponensis.
Eia nunc homuncio fuge paululum occupationes absconde te modicum a tumultuosis cogitationibus tuis ... — ... Donec intrem in gaudium domini mei, qui est aeternus et unus Deus benedictus in saecula. Amen.
(6-29) Anselmus Cantuariensis OSB Meditationes seu orationes.
   1
6 Tit.: (Rot) Oracio servi dei se totum deo committentis, septimum capitulum
Deus pater omnipotens et bone domine miserere mei peccatoris et da mihi veniam peccatorum meorum ... — ... corrosiones et punctiones amaritudines et terrores fames et sitis frigus sulphur et ignis ardens. -- (p. 29, Schlussschrift, Datierung rot) Explicit liber meditacionum beati Augustini episcopi Yponensis. Anno domini 1·4·2·1 XIII kalendas Maii [19.4.1421].
(29) Schreiberspruch.
   1
29 (Rot) Orate pro me pater dilectissime.
(30-91) Ps. AugustinusSoliloquium animae ad Deum liber I (PL 40, 863-898; PLS 2, 1365. – CPPM II 3071). (30-31) Capitulatio.
   1
31 Tit.: (Rot) Incipit sohloquium [!] beati Augustini de visione Dei. Capitulum primum.
Cognoscam te, domine, cognoscere ... — ... tibi laus et gloria ac otestas et honor in saecula saeculorum. (p. 91 Schlussschrift rot) Explicit soliloquium [!] beati Augustini. (Von anderer Hand rot) Explicit soliloquiorum Augustini memento mei domine. Orate pro me pater dilecte.
(91) Schreiberspruch.
   1
91 Orate pro me pater dilecte.
(91-98) Petrus de Rosenheim OSB Vita s. Benedicti (Walther, Initia 2167. – Lit.: Huber 1930; Thoma 1962, 135 Nr. a).
   1
91 Tit.: (Rot) Incipit sanctissimi patris nostri [gestrichen: Benedicti] domini monachorum sancti Benedicti vita metrice compillata. (Ergänzung von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) a Petro de Rosenhaim Mellic.
Bis bini iusti narrant vitam Benedicti Simplicius Valentianus Constantinusque Honoratus Scribit Gregorius scrutatur singula Petrus ... — ... Auscunt (?, recte: Ast nunc ?) Hermannus abbas hoc tibi munus / Offert quem merita tua ducant perpete vita.
Teil 2
(99-236) Augustinus Enarrationes in Psalmos, in Ps 119-132 (PL 37, 1596-1729; CC 38-40 [1956, 2. Aufl. 1990]. – CPL 283; RB 1463; CPPM II 1869a).
   1
99 Tit.: (Rot) Incipit tractatus beati Augustini de psalmo nono decimo Ad dominum cum tribularer clamavi
Brevis Psalmus est et utilis valde ... — ... Quibus non est nuntiatum de illo, videbunt; et qui non audierunt, intelligent.
(236a-236j) Leer.
Teil 3
(237-450 [Zählung springt von 245 auf 346]) Nicolaus de Dinkelsbühl De oratione dominica (Tractatus octo III) (Ed.: Damerau 1971, 1-139. – Madre 175-180).
   1
237 Tit.: (Rot) Exposicio dominice oracionis facta per magistrum Nicolaum de Dinkelspuhel. Sermo primus
Si quid petieritis patrem in nomine meo, dabit vobis (Io 16,23). Sanctus Chrysostomus super illo Matthaei septimo: Petite et dabitur vobis ... — ... tandem mereatur videre Deum deorum in Sion id est in caelesti patria, quo nos perducat dominus noster Iesus Christus qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat unus Deus in saecula saeculorum benedictus. Amen. (p. 450 Schlussschrift rot) Explicit exposicio dominice oracionis et secuntur tres sermones de adventu domini eiusdem magistri Nicolai Dinkelspuehel.
(451-470) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de tempore: Dnca I Adv. - Dnca III Adv.
   3
451 Tit.: (450, rot) Et secuntur tres sermones de adventum Domini eiusdem magistri Nicolai Dinkelspuehel
Erunt signa in sole luna et stellis (Lc 21,25). Notandum primo, quod mala, quae dominus hic enumerat ... — ... iudex et redemptor noster Iesus Christus qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus. Amen.
460 Tit.: (Rot) Dominica sacunda in adventu secundum rubricam romanam.
Cum audisset Iohannes in vinculis opera Christi ... (Mt 11,2-3). Herodes Antipas incarceravit Iohannem propter hoc, quod reprehendebat eum ... — ... praedicationem suam et baptismum.
463 Tit.: (Rot) Dominica 3a adventum
Miserunt Hierosolymis iudaei sacerdotes et levitas ... (Ioh 1,19). Ubi notandum secundum Nicolaum de Lyra, quod tempore praedicationis ... (466) Dicendum est aliquid de adventu Christi, immo et totius divinae naturae in mentem ... — ... qui est tertia in trinitate persona. Cui cum patre et filio est laus et potestas coequalis per infinita saecula saeculorum. Amen.
(470-475) Nicolaus de Dinkelsbühl Casus missae (Madre 267 f. Nr. 9).
   1
470 Tit.: (Rot) Secuntur aliqua dubia quorum primum est Si sacerdos ante consecrationem vel post moritur aut sensibus alienatur
Si contigit quod sacerdos ante consecrationem vel post moritur ... — ... inter omnia enim opera meritoria missa tenet primatum. Haec Gregorius.
(475a) Leer.
Teil 4
(476-492) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de sanctis: Omnes sancti I (Madre 230-232, Nr. I,1).
   1
476 Tit.: (Rot) Sermo primus de omnibus sanctis
Videns Iesus turbas ascendit in montem ... (Mt 5,1). Secundum beatum Ambrosium in tractatu super primo Psalmo ... — ... ad quae gaudia nos tota mente et tota virtute tendere et [am Rand von der Hand des Korrektors Antonius de Catalonia ergänzt: feliciter] pervenire faciat Iesus Christus dominus et redemptor noster qui cum patre et sancto Spiritu vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus. Amen.
(492-523) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de sanctis: Omnes sancti II (Madre 1965, 232-234 Nr. I,2).
   1
492 Tit.: (Rot) Alius sermo magistri N[icolai] <>de omnibus sanctis
Gloriosa dicta sunt de te civitas Dei (Ps 86,3). Memini me in priori sermone huius festi aliqua dixisse [am Rand von der Hand des Korrektors Antonius de Catalonia ergänzt: de his] quae gloriosam desiderabilem et superiocundam reddunt caelestem civitatem ... — ... semper videre semper amare et laudare faciat sancta trinitas et inseparabilis unitas pater et filius et Spiritus sanctus unus Deus in aeternum benedictus. Amen.
(523) Odo de Ciringtonia OCist Sermo de nativitate BMV, Exc.
   1
523 Tit.: Ex sermone magistri Odonis in nativitate Marie
Amor mundi est sicut pileus scabiosi, qui vix avellitur ... — ... mittit in gehennam ignis.
Teil 5
(524-537) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de festis domini: Nativitas IIIa (Madre 208 f.).
   1
524 Tit.: (Rot) Sermo magistri Nycolai de Dinkelspühel de beneficiis primus in nativitate Iesu Christi et continet ·12·cim
Venite et videte opera domini (Ps 45,9). Potentia, sapientia et bonitas sunt tria attributa diviarum personarum ... Est notandum primo quod bonum est sui diffusivum ... — ... cornu salutis meae et susceptor meus domine Deus meus in saecula benedictus. Amen.
(537-549) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de festis domini: Nativitas IIIb (Madre 209 f.).
   1
537 Tit.: (Rot, am seitlichen Rand) Sermo 2us et continet 7tem
Si haec tibi parva videntur, o homo, aut si non sufficiunt ... — ... ubi tu cum illo tuo dilecto filio et ille tecum in communione Spiritus sancti vivis et regnas in trinitate perfecta unus Deus et sit laus honor et gloria per infinita saecula saeculorum. Amen.
(549-563) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de festis domini: Nativitas IV (Madre 210-212).
   1
549 Tit.: (Rot) Sermo de gratitudine et ingratitudine
Sacra scriptura improperat iudaico populo vitium ingratitudinis ... — ... sed quibus reddat praemia sempiterna dominus noster Iesus Christus qui cum patre et Spirito sanctu vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus. Amen. – (p. 563, Schlussschrift rot) Hic est finis sermonum de beneficiis et consequenter de gratitudine et ingratitudine.
(564-570) Nicolaus de Dinkelsbühl Lectura Mellicensis: De resurrectione mortuorum (d. 43-45) (Madre 119-121; Hohmann Nr. 209 [Ps. Henricus de Hassia]).
   1
564 Tit.: (Rot) Magister Nicolaus in scriptis suis super 4o de corporum resurreccione dominica 44a
Recolligendo quae dicta sunt de corporum resurrectione habemus quod in fine temporum omnipotens dominus resuscitabit... (566) Recolligamus aliquas damnatorum ... — ... per quae homo perpetue a Deo remanet et aversus.
(571) Seminatio individuae trinitatis, angelorum, apostolorum, martyrum, confessorum et virginum, Benedicti abbatis in primo sermone de Benedicto.
   1
571 Tit.: (Rot) Nota seminacio induvidue trinitatis, angelorum, apostolorum, martyrum, confessorum et virginum beati Benedicti abbatis in primo sermonem de sancto Benedicto almifico fratre nostro
Seminavit in terra nostra trinitas ... — ... et providentia car||| [bricht ab]
Teil 6
(572-591) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de tempore: Dnca III post Pascha I et II (Madre 144f, Nr. 43 und 44).
   2
572 Tit.: (Rot) Dominica 3a post resurrectionem. Sermo magistri Nicolai Dinkelspuhel.
Modicum et iam non videbitis me etc. (Io 16,16). Videmus per experientiam, quod sicut res amata ... — ... inebriabuntur ab ubertate domus tuae et de torrente voluptatis tuae potabis eos.
584 Tit.: (Rot) Secundus sermo cuiusdem
Obsecro vos tamquam advenas (I Pt 2,11). In hac epistola docet nos apostolus Petrus tria ... — ... et spiritualem profectum impediat.
Teil 7
(592-600) Odo de Ciringtonia OCist Sermo in dominica XIII post pententecosten (T 54) (Schneyer 4, 483-489, Nr. 59).
   1
592 Tit.: Sermo in dominica 13a magistri Odonis. Luce 1o
Factum est, dum iret Iesus in Ierusalem, transibat per mediam Galilaeam (Lc 17,11). Ecce qualis effectus confessionis. Plerique ... — ... cum diabolo leproso damnabuntur.
(600-616) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de tempore: Dnca I in Quadragesima I (Madre 138, Nr. 19).
   1
600 Tit.: (Rot) Sermo magistri Nicolai de temptacione
Ductus est Iesus in desertum a Spiritu... (Mt 4,1). Cum agat de Christi Iesu ieiunio et de eius cum daemone pugna fortissima ... — ... et cum quibus vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus. Amen.
(616-635) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de tempore: Dnca I in Quadragesima II (Madre 138, Nr. 20).
   1
616 Tit.: (Rot) Secundus sermo de nostro ieiunio et temptatione
In praeexposito evangelio dictum est de Christi ieiunio quod nobis in exemplum proposuit ... — ... qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus.
(635-649) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de tempore: Dnca I in Quadragesima IV (Madre 139, Nr. 22).
   1
635 Tit.: [ohne Titel] (Ergänzung von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) M. Nic. Dinkenspuhl
Quia in evangelio dominicae currentis postquam actum fuit de Christi ieiunio agebatur et de eiusdem temptatione ... — ... et qui in trinitate perfecta vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus. Amen.
(650-659) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de tempore: Dnca I in Quadragesima III (Madre 139, Nr. 21).
   1
650 Tit.: [ohne Titel]
Quamvis temptatio diaboli persuasiva de agendo aut omittendo sit multiplex quia tot habet species ... — ... qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus. Amen.
(660) Signa quinque reprobationis.
   1
660 Tit.: [ohne Titel]
Primum signum reprobationis hominis et quod pertineat ad civitatem diaboli est in hac vita non subici poenalitatibus Adam et toti posterioritati suae ... ... — ... de bonis vitae praesentis copia perpetue haberi possit.
(660) Excerpta.
   1
660 Tit.: [ohne Titel]
Lunaticus stridebat per iracundiam ... spumabat per luxuriam ... arescebat per ignorantiam ... — ... Pentecostes graece dicitur quinquagesimus latine.
(661-664) Leer.
(665-666 [früher HDS]) Sakramentar-Fragment; Melk, 1. Hälfte 13. Jh.