![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40614 |
VS | I + HDS Papier 1. Hälfte 15. Jh. |
VS | II Pergament 14. Jh. |
HDS | HDS + I Papier 1. Hälfte 15. Jh. |
Einband: Melk nach 1435 Gotisch |
Spätgotischer Einband: bedrucktes Leder über Holz. Melk, nach 1435 (vgl. Melk, Cod. 1762). – (VD innen) Titelschild aufgeklebt (stark abgerieben, daher unleserlich). Signaturschild verloren. |
(1r) Melker Signatur des 16. Jh.; Melker Besitzanzeige des 16. Jh. (!) Catalogo Monasterii Mellicensis inscriptus. – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur B 96 genannt (MBKÖ I, 174, Z. 25 - 175, Z. 28), im Katalog von 1517 unter der Signatur C 88. – (Ir, IIr, 1r und 313v) Rundstempel Bibliothek des Stiftes Melk (Melk Inventar I, Tafel XIV Abb. 39). |
(I + HDS) | Brevier-Fragment. 1. Hälfte 15. Jh.; rubriziert. | |
(II) | Tractatus philosophicus (Fragment). | |
(1r-14r) | De praecepto et dispensatione (PL 182, 859-894; Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera III. Rom 1963, 253-294). Ohne Prolog. 1 ![]() | : |
1r | Tit.: (Rot) Epistola libri de precepto et dispensacione editi per beatum Bernhardum ... Incipit liber Domino ... abbati Columbensi frater Bernardus dictus de Claravalle ... Qua mente iam tacebo, qua fronte tamen loquar ... — ... et studui satisfacere voluntati. (Rot) Explicit. | |
(14r-50v) | Epistolae (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII-VIII. Rom 1974). 1 ![]() | : |
14r | Tit.: (Rot) Prologus libri epistolarum beati Bernhardi abbatis monasterii in Claravalle Frater Robertus sancti Bernardi monachus et secundum darnem propinquus ... Venerabilis autem pater. Postquam aliquamdiu dissimulavit ... — ... prima est ordinata. | |
(14r-18r) | Epistola 1 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 1-11). 1 ![]() | : |
14v | Tit.: (14r, Rot) Incipit eadem epistola ad Robertum monachum qui prima est inter epistolas sancti Bernardi secundum ordinem libri Bernardus abbas Claraevallensis Roberto adolescenti. Satis et plus quam satis sustinui ... — ... ex eis repererit in te emendationem. | |
(18r-v) | Epistola 4 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 24-27). 1 ![]() | : |
18r | Domino abbati Arnoldo ... Primo te scire volo | |
(18v-19r) | Epistola 5 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 28f.). 1 ![]() | : |
18v | Tua mihi satis comperta | |
(19r-v) | Epistola 6 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 29f.). 1 ![]() | : |
19r | Domino Brunoni... Ex quo dudum | |
(19v-25r) | Epistola 7 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 31-46). 1 ![]() | : |
19v | Si maneres | |
(25r-v) | Epistola 67 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 163-165). 1 ![]() | : |
25r | Domino H. patri Flaviacensi | |
(25v-26r) | Epistola 94 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 243f.). 1 ![]() | : |
25v | Consilium expeditis | |
(26r-v) | Epistola 79 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 210-212). 1 ![]() | : |
26r | Bonum nobis de te, carissime | |
(26v-27r) | Epistola 102 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 257f.). 1 ![]() | : |
26v | Super fratre turbato et turbante | |
(27r-v) | Epistola 70 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 172f.). 1 ![]() | : |
27r | Considerans miserabilem miseri | |
(27v-28r) | Epistola 101 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 256f.). 1 ![]() | : |
27v | Fratrem Lambertum, quem in aliquibus | |
(28r-29r) | Epistola 65 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 159-161). 1 ![]() | : |
28r | Alvisio... Retribuat vobis | |
(29r-v) | Epistola 83 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 216-218). 1 ![]() | : |
29r | Domino Simoni... Persecutionem, quam propter | |
(29v) | Epistola 417. 1 ![]() | : |
29v | Dilectissimo fratri et coabbati... Unde frater Dodo | |
(29v-30r) | Epistola ad s. Bernardum Claraevallensem (= Bernardi Epistola 344) (PL 182, 548-549). 1 ![]() | : |
29v | Venerabili... Quotiescumque memoriae | |
(30r-31r) | Epistola 201. 1 ![]() | : |
30r | Frater Bernardus... Epistola, quam ad me | |
(31r) | Epistola ad s. Bernardum (= Bernardi Epistola 478). 1 ![]() | : |
31r | Desiderabili... Desiderio desideravi | |
(31r-v) | Epistola ad s. Bernardum (= Bernardi Epistola 373). 1 ![]() | : |
31r | Desiderabili... Sicut ablactatus | |
(31v-33v) | Epistola 72 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 175-178). | :|
(31v-33v) | Epistola 73 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 179f.). | :|
(33v-42r) | Apologia ad Guillelmum abbatem (PL 182, 895-918; Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera III. Rom 1963, 81-108). 1 ![]() | : |
33v | Venerabili patri... Usque modo | |
(42r-v) | Epistola 3 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 23f.). 1 ![]() | : |
42r | Exhortatio illa | |
(42v) | Epistola 96 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 246f.). 1 ![]() | : |
42v | Quanta audivimus | |
(42v-45v) | Epistola 87 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 224-231). 1 ![]() | : |
42v | Totis visceribus | |
(45v-47v) | Epistola 78 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 201-210). 1 ![]() | : |
45v | Exiit sermo bonus in terram nostram | |
(48r-v) | Leer. | |
(49r-50v) | Epistola 107 (Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera VII. Rom 1974, 267-276). 1 ![]() | : |
49r | Thomae dilecto filio ... Quid opus est verbis ... — ... et ipse sit epistolae finis qui est finis ad iustitiam omni credenti. | |
(51r-v) | Leer. | |
(52r-55av) | Epistola ad Claudiam de virginitate (Hieronymi Ep. supp. 13) (PL 18, 77-90; PL 30, 163-175; PL 103, 671-684. CSEL 1, 255-250. – CPL 741; CPL 633.13; CPPM II 1387). 1 ![]() | : |
52r | Tit.: (Rot) Epistola Jeronimi ad filiam Mauricii Quantam in caelestibus beatitudinem virginitas sancta possideat ... — ... et dum te imitari concupiscit Dei sacrificio et ipse sit dignus. Amen. | |
(56r-61v) | Epistola ad sanctimoniales conventus Sancti Aegidii Monasteriensis de vitio proprietatis, Exc. Iohannis de Spira OSB (VL IV [1983], Sp. 1131 [Dietrich Schmidtke]). 1 ![]() | : |
56r | Tit.: Excerpta ex tractatu magistri Theodorici de Monasterio sacre theologie professoris misso sororibus conventus sancti Egidii Monasteriensis ordinis sancti Benedicti. Primum capitulum continet modum vivendi quomodo tenent in usu rerum temporalium Modus vivendi quem tenetis est iste: Quaelibet ex vobis cui placet de licentia abbatissae tollit redditus ... — ... vestigia vix apparent noverit oportunum. – (61v Schlussschrift, Werkdatierung) Compilatum anno domini 1412o per magistrum Theodoricum de Monasterio. | |
(62r-65v, 138r-139v) | De rebus ecclesiae non alienandis (Sammlung kirchenrechtlicher Dokumente und zugehöriger Glossen). 1 ![]() | |
62r | Tit.: (Rot) Invasores aut iniusti possessores rerum ecclesiasticarum non accedant ad altare Indigne ad altare omini properare permittitur, qui res ecclesiasticas invadere audet ... (Glossa:) Sacrilegi enim suspensi sunt ipso iure a sacramentis ... — ... (65v) ... si opus fuerti ecclesiastico interdicto libere procedatur. Glossam huius capituli quaere prima post tractatum Humberti. | |
(66r-79v) | De praxi curiae Romanae (Ed.: Władysław Seńko, Mateusza z Krakowa 'De praxi Romanae curiae'. Wrocław 1969). 1 ![]() | : |
66r | Tit.: (Rot) Tractatus magistri Mathei de Cracovia olim episcopi Wormaciensis de disposicione ecclesie Romane Moyses sanctus et tamquam solitudinis amicus internae contemplationis intuitu ingressus interiora deserti ... — ... quamdiu regit secundum regulam sibi datam et non ultra. Explicit. | |
(80r-101v) | Speculum aureum de titulis beneficiorum ecclesiasticorum (Ed.: Seńko 1996). Seńko vermutlich ohne diese Handschrift. 1 ![]() | : |
80r | Tit.: [ohne Titel] Reverendissimis in Christo patribus et dominis dominis sacrosanctae Romanae ac universalis ecclesiae cardinalibus ... Io. [!] minimus et utinam inter veros discipulos Iesu Christi ... (80v) Quantum ad primum. Haec pars pertractatbit naturam titulorum ecclesiasticorum ... — ... ad obviandum malis universis pro ecclesiae concilio generali. Amen. Explicit. | |
(101v-102r) | Speculum amatorum mundi (Druck: S. Bernardini Senensi Opera III. Venedig 1745, 437-440. – Madre 297; Mohan 489/1.8 [Bernardinus Senensis ?]; Hohmann 266 [Ps. Henricus de Hassia]; Bloomfield 6443 [Henricus de Hassia ?, Bernardinus Senensis ?, Dionysius Carthusianus ?, Iacobus de Paradiso ?]; Schneyer, RepSpätMA, H.T. Nr. 35 [Henricus Totting de Oyta]. – Lit.: Rudolf 1957, 31 u. Anm. 35 [Überlieferung]; VL I [1978], Sp. 791 f. [K. Ruh]; Emery 1991, 584-588 [über die Verfasserdiskussion]; VL X [1999], Sp. 801 [F. J. Worstbrock/A. Hausmann]). 1 ![]() | : |
101v | Tit.: (Nachtrag von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) Nicolai de Dinckelsp. Sermo de amat. mundi Videte quomodo caute ambuletis (Eph 5,15). Verba sunt apostoli. Viri fratres amici carissimi, in via sumus in qua multa patent et latent ... — ... et abdicatione rerum corporum et voluntatum noastrarum mancipavimus dominus noster Iesus Christus. Amen. | |
(102v) | Summa de casibus conscientiae (Summa Pisanella), Exc. De peculio (Drucke: GW 3450-3456. – Kaeppeli 436). 1 ![]() | : |
102v | Peculium ex Summa Pisani. Quia contingit quod filius familias habent ... — ... et sic committetur furtum. | |
(103r-117v) | De potestate ecclesiastica (Ed.: Glorieux VI, 210-250, Nr. 282). 1 ![]() | : |
103r | Tit.: [ohne Titel] Prooemium: Quod expedit inquirere de ecclesiastica potestate ... Potestas ecclesiastica debet ab ecclesiasticis quid, qualis et quanta sit agnosci ... — ... vel de iure vel de facto. – (118v, Schlussschrift, Werkdatierung) Explicit tractatus editus a magistro Iohanne Gerson cancellario Parisiensis in concilio generali Constanciensi anno domini Mo CCCC decimo septimo [1417] de potestate ecclesiastica. | |
(117v-118v) | Arbor de origine iuris et legum (Schema in Federzeichnung). 1 ![]() | |
117v | Iustitia divina. Ius cuiuslibet creaturae ... — ... Democratia. | |
(118v) | Arbor de ecclesiastica potestate (Schema in Federzeichnung). 1 ![]() | |
118v | Potestas ecclesiastica. Ordinis. Super corpus Christi verum quoad consecrationem ... — ... regulative et suppletive. | |
(119r-123r) | Epistola de contemptu mundi ad Iohannem de Eberstein (Hohmann Nr. 262). 2 ![]() | : |
119r | Tit.: Incipit epistola magistri Heinrici de Hassia de contemptu mundi Reverendo domino ac genere praeclaro domino Iohanni de Eberstein camerario Moguntino ... Post mundana caelestia, post Marthae sollicitudinem Mariae sororis requiem ... — ... (122v) ... in manibus suis invenerunt. | |
122v | Igitur: Sit tibi divitias quaeras per cuncta ... — ... Haec non praeterunt tecum sed ad aethera vadunt. (Verse de contemptu mundi: vgl. Walther, Initia 18003) | |
(123v-124r) | In Matthaeum, Exc. De paupertate spiritus. 1 ![]() | : |
123v | Tit.: (Rot) Nota de paupertate spiritus ex lectura magistri Nicolai Dinckelspuhel super Mattheum circa 5m capitulum Prima beatitudo est paupertas spiritus. Pro quo notandum ... — ... et primo quoad ea quae habent rationem debiti. Secundo quo ||| [bricht am Ende der Rectoseite ab]. | |
(124v-126v) | Leer. | |
(127r-138r) | Epistola de tribus votis substantialibus religiosorum (Ed.: Berthier 1889, 1-41. – Kaeppeli 2021). 1 ![]() | : |
127r | Tit.: (Rot unterstrichen) Incipit epistola Humberti ad omnes religiosos in caritate conscriptos Filiis gratiae et coheredibus gloriae fratribus carissimis religiosis universis vitam ducere Deo gratam sibi fructuosam iocundam angelis daemonibus terribilem hominibus exemplarem ... — ... Illic inquam vita sine morte certum sine forte dies sine nocte libertas sine timore gaudium sine maerore requies sine labore regalis dominatio sine fine. Haec nobis praestare dignetur qui est principium et finis omnium sine fine. Amen. | |
(138r-139v) | De rebus ecclesiae non alienandis (Sammlung kirchenrechtlicher Dokumente und zugehöriger Glossen). Fortsetzung von 65v. 1 ![]() | |
138r | Hoc consultissimo (VI 3.9.2). Hoc decretum dividitur in quattuor partes. In prima prohibet submissionem ecclesiarum suorum immobilium bonorum vel iurium ... (138v) Monasteriorum et aliarum administrationum regularium dispendiis (Clem. 3.4.1) ... (139r) Glossa: Monasteriorum. Religiosus qui credit ... — ... Iohannes in quarta quaestione. | |
(140r-180v) | Expositio in caput 7 regulae s. Benedicti. (140r-175v) Expositio, (176r) Leer, (176v-177r) Capitulatio, (177r-180v) Tabula alphabetica mit Seiten- und Buchstabenverweisen (dieser Text hat eine zweite Foliierung in Rot, auf die sich die Seitenverweise beziehen). Mit zahlreichen Korrekturen, Marginalien und eingehängten Zetteln, die den Text als Autograph ausweisen. 3 ![]() | : |
140r | Tit.: (Nachtrag von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) Ioannis de spira Melic. tractatus in cap. 7m Regulae S. Benedicti Ergo his omnibus humilitatis gradibus ascensis mox ad caritatem Dei perveniet illam quae perfecta foris mittit timorem (RB 7,66). Non de qualibet caritate indifferenter loquitur hic beatus Benedictus ... — ... (175v) ... sicut sancti martyres saepe leguntur fecisse. Per quod etiam responsio ad confirmationem. | |
176v | Tit.: (Rot) Annotacio capitulorum sequentis materie Primum capitulum ponit muliplicem perfectionem caritatis ... — ... XXVII monet quaestionem utrum perfecta humilitas possit haberi absque perecta caritate ... Sed responsio ad quaestionem motam obmissa est et sic ille tractatus imperfectus relictus est. | |
177r | Tit.: (Rot) Tabula sequentis materie Acedia est species tristicie 23 folio G ... — ... Zelus est species tristitiae 23.G. | |
(181r-182v) | Leer. | |
(183r-v) | De sapientia et amore. Mit vorangehendem Verweiszeichen, wohl zum vorhergehenden Text gehörend. 1 ![]() | |
183r | Tit.: [ohne Titel] Ubi est sciendum quod hoc nomen sapientia triplicer consuevit accipi ... In his ac aliis dictis praemissis ... — ... Patiuntur insuper multi etcetera. | |
(184r-241r) | De tribus votis monasticis (ADB/NDB-Online Nr. 4 [online]; Bloomfield 3229). 1 ![]() | : |
184r | Tit.: (Rot) Tractatus magistri Heinrici de Coesfelt de tribus votis monasticis Cum sapiens Iesus magister perfectionis in vitae suae decursu ... — ... promittere dignatus es pertingere valeamus. Per dominum nostrum Iesum Christum filium tuum qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Deus per omnia saecula saeculorum. Amen. – (241r Schlussschrift, Verfassername mit Todesjahr) Explicit liber de tribus votis monasticis compositus a domino fratre Henrico de Cosveldia monacho ordinis Carthusiensis qui obiit prior et visitator eiusdem ordinis anno etcetera Mo Quadringentesimo decimo [1410]. | |
(241v) | Excerpta patrum. | |
(242r-243v) | Leer. | |
(244r-279v) | De tribus partibus paenitentiae (Tractatus octo IV) (Madre 180-187). 1 ![]() | : |
244r | Tit.: (Rot) Tractatus de paenitencia (Schwarz, oberhalb der Zeile zeitnah eingefügt) Magistri Nicolai Dinckelspühel Ecce nunc tempus acceptabile (II Cor. 6,2). Duo sunt tempore hominis unum iustitiae quod incipit in hominis morte ... — ... et contra triplex ius scilicet naturale, ecclesiasticum et divinum. Explicit. | |
(280r-286v) | Sylloge quaestionum de proprietate et paupertate religiosorum. 1 ![]() | : |
280r | Tit.: (Nachtrag von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) Ioannis de spira Mellicensis Sylloge de Proprietate et Paupertate Religiosa Utrum religiosi habentes possessiones in communi reputent Christi et apostolorum perfectionis statum ... Videtur quod non ... — ... superbia invidia avaritia gula luxuria inoboedientia vel certe peiora his. | |
(287r-290v) | Leer. | |
(291r-309r) | Sermo de proprietate (Hohmann Nr. 54). 1 ![]() | : |
291r | Ecce reliquimus omnia et secuti sumus te (Mt 19,27). Novistis fratres dilectissimi in domino Iesu regulariter congregati quorum sint verba haec iugiter nobis meditanda ... — ... dummodo aliquis proficiat sapiens bonus ne auditor etcetera etcetera etcetera. – (309r Schlussschrift) Sermo reverendi magistri Hainrici de Hassia ad detestationem proprietatis religisiorum. | |
(309r) | Medizinisches Rezept. Nachtrag von der Hand des Iohannes de Spira. | |
(309v-310r) | Tabula de considerandis a missa celebraturis (Druck: Sancti Bonaventurae ... operum Sixti V Pont. Max. D. Ord. iussu editorum supplementum III. Trient 1774, 256-259 [online]. – Franz, Messe 463 Anm. 1; Distelbrink 200 f., Nr. 225). 1 ![]() | : |
309v | Tit.: Venerabilis Beneventura. (Nachtrag von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel des 18. Jh.) S. Bonavent. Intentionis discussio ... — ... excellentissimus divinitatis Christi. | |
(310r-313v) | Excerpta ex Thoma de Aquino, Summa Pisana et Decretalibus. Nachtrag von der Hand des Iohannes de Spira. 1 ![]() | : |
310r | Tit.: (Rot) Ovtavus articulus questiones CXLVIIe Secunde Secunde sancti Thome Aquino. Obi quaerit sanctus Thomas: Utrum ieiunantibus convenienter indicatur abstinentia a carnibus | |
(314r) | Leer. | |
(314v) | Tabula codicis (15. Jh.). Mit Standortangaben. | |
(314v) | Notizen zum Inhalt von der Hand des Katalogschreibers von 1483. Mit Standortangaben. |