Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40663 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 967 (550, K 22)
UNIVERSITÄTSHANDSCHRIFT WIEN: COMMENTARIUS IN DONATUM MINOREM. IUPITER. ARS DICTANDI. IOHANNES MÜNTZINGER. COMMENTARIUS IN DOCTRINALE ALEXANDRI DE VILLA DEI (PARS II ET III). REGULAE GRAMMATICALES. IOHANNES DE GARLANDIA (lateinisch/deutsch)
Papier   I, 460 Bl.   205×150   Österreich (Wien ?), Mitte 15. Jh.; Böhmen (Prag ?), Anfang 15. Jh.   
Abbildungen von VorderdeckelVorderdeckel-SpiegelIrIv1r12r17v20r23r30r67v68r68v70r78v84v86v88v94r94v95r95v102v103ra106ra192r227v236r237r460r460vHinterdeckel-SpiegelHinterdeckel
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 17)

"Walther, Initia"
alle Initien
(VD-Spiegel, I) Brevier-Fragmente. 13. Jh.
(1 loses Bl.) Lesezeichen.
(1ra-62vb, 65ra-67rb ) Commentarius in Donatum minorem.
   1
1ra Tit.: [ohne Titel]
Circa initium reverendi magistri Donati dubitatur etc. Ex quo grammatica <.1 Wort unleserlich> notitia [?] Donati subordinatur. Est una de septem artibus liberalibus. Tunc dubitatur primo quid sit ars. Ad hoc respondetur quod ars capitur dupliciter unomodo stricte pro simplici habitu vel assensu simplicis propositionis <...> et tunc describitur: Ars est recta ratio rerum factibilium id est ars est actus vel habitus intellectualis recta ratione factivus ... (7va) Partes orationis quot sunt. Hic magister Donatus communiter sub forma discipuli 'Partes orationis quot sunt' respondet sub forma magistri 'octo' ... — ... (67ra letztes Lemma) ... Da praepositiones... (67rb) ... Dubitatur ultimo quod sint metra in Donato. Respondetur ... cum docuissemus docuissetis docuissent ||| [bricht vor dem Ende einer Spalte ab].
(63rv) leer.
(64r) De ambitu et diametro terrae (Über die Berechnung von Umfang und Durchmesser der Erde).
   1
64r Tit.: [ohne Titel]
Volens scire ambitum terrae nec non diametrum [korrigiert aus: ambitum] terrae algorismo prospectivo consideret quod 12 sunt signa in caelo ... — ... quae describunt diametrum terrae totalem etc.
(64r) Grammatica: De genere nominis.
   1
64r Tit.: [ohne Titel]
Genus nominis tres
(64v) leer.
(67va-68v) Schießpulverrezepte, dt.
   1
67va Tit.: [ohne Titel]
Und wil dw guete saliter czychen an den mauren so schute saliter waser do saliter innen gesoten sey an ein fewchte mawr... (Salpetrum melius) Wildw machen das der salpeter pesser wachs dan der an der maur tuet so hais dir machen ein raren {Röhre?}... (Purgatio salpetre) Wildw von einer maur salpeter lauter als er erst ab der maur genomen ist so nym des selben salpeters als vil dw es gehaben machst ... — ... wol derren an der sunnen. Wer das ||| [bricht am Ende der Versoseite ab]
(69rv) leer.
(früher zwischen Bl. 69 und 70) Hier fehlen einige Lagen, nach dem Inhaltsverzeichnis auf dem Titelschild und im Katalog von 1517 war hier ein Algorismus enthalten, wohl jener, der sich heute in Melk, Cod. 873, p. 71-130 (vgl. Cat. Pez II, 490.8 [Signatur K. 22] manu Conradi de Geisenfeld).
(70r-74r (cum glossis) ) Iupiter (Monoculus, Francigena)Summa de arte dictandi (Walther, Initia 17707). Lit.: VL IV 1983) Sp. 429 f. F. J. Worstbrock). - Camargo 1996.).
   1
70r Tit.: (Rot) Incipit liber Rethoricalis etcetera
Si dictare (Glosse: dictamen componere) velis (cupias) et iungere (associare) schema (id est quasi totum modum rhetoricalem) loquelis (id est tuis sermonibus pro quos dictamen vis integrare) ... — ... Da [!] grates Christo per facto Iupiter isto etc. etc. -- (Schlußschrift) Explicit liber rethoricalis Deo gracias etc. etc. (Rot) Explicit lieber [!] rethoricalis Deo gracias etc. etc.
(74v) leer.
(75r-88v) Ars dictandi.
   1
75r Tit.: [ohne Titel]
Dictamen est litteralis editio cum venustate verborum egregiis tam verborum quam sententiarum coloribus adornata. Conceptus mentis integraliter honestissima (!) et dividitur sic etc. etc. ... (78v) Nota ad cognoscendum merita et adiectivales (?) declarationes mulierum praesciendum est quod duplices sunt mulieres scilicet spirituales et saeculares ... — ... ut gaudia caeli prae decora pauperes spiritu possidebunt. Ad quae nos perducat qui sine fine vivit et regnat per infinita saecula saeculorum. Amen. -- (88v, Alttschechische Schlußschrift) Okak lochcze.
(78v, 84v, 86v, 88v) Alttschechische Einsprengsel.
(88v-92v) Ars dictandi (Briefformelbuch).
   1
88v Tit.: [ohne Titel]
Damniveris [recte: Damniferis] scurrilitatum complicibus perniciosius insudanti non scholae sed discoliae in Pragensi areopago detestabilibus ... — ... ut valeam.
(93rv) leer.
(94r-95v) Fünf Musterbriefe aus der Kanzlei des Melker Abtes, dat. 1443, 1444 und 1454.
   1
94r Tit.: [ohne Titel]
Universis et singulis venerabilibus in Christo patribus dominis abbatibus ac praelatis aliis monasteriorum ordinis sancti B(enedicti) F. N. abbas monasterii Mellicensis. Sinceram in domino Iesu caritatem devotamque complacendi voluntatem alias ad instantiam venerabilis religiosi viri fratris Iohannis vocati de N. electi seu postulati ad abbatialem dignitatem in monasterio N. ... — ... quam vicissim intendimus promereri. Datum Wiennae 26 mensis octobris 1443.
(94r) Fünf Musterbriefe aus der Kanzlei des Melker Abtes, dat. 1443, 1444 und 1454.
   1
94r Tit.: [ohne Titel]
Universis et singulis venerabilibus in Christo patribus ac dominis abbatibus praepositis prioribus ac conventibus ordinis sancti Benedicti ac aliarum quarumlibet religionum praesentes inspecturis frater N. abbas monasterii Mellicensis eiusdem ordinis Pataviensis diocesis et sanctae Romanae ecclesiae immediate subiecti sinceram in domino Iesu caritatem. Quia dilectum nobis in Christo fratrem N. de N. praesentium exhibitorem ... — ... respondebimus animo prompto ac libenti. Datum in nostro praefato monasterio VI feria post ascensionem domini 1454 [1.6.1454] nostro sub sigillo minori tergotenus appresso.
(94v) Fünf Musterbriefe aus der Kanzlei des Melker Abtes, dat. 1443, 1444 und 1454.
   1
94v Tit.: [ohne Titel]
Sinceram in domino Iesu caritatem venerabilis in Christo pater. Cum pridie difficultatis gravamina quae vestra paternitas cognovissemus eidem non parum condoluimus ... — ... ut pro nobis exoretis humiliter flagitimus. Datum in nostro monasterio feria 4ta post festum paschae 1444 [16.4.1444]. Frater N. abbas etc.
(94v-95r) Fünf Musterbriefe aus der Kanzlei des Melker Abtes, dat. 1443, 1444 und 1454.
   1
94v Tit.: [ohne Titel]
Paternae caritatis in Christo domino sincerum affectum. Dilecte nobis in Christo frater omnes concessiones et licentias quas vobis una voce quoad forum conscientiae et alias nostra auctoritate noster supprior indulsit et accessit ratificamus et approbamus ... — ... ut inde fructus consequatur praeoptatus. Datum Wiennae 4ta ante Simonis et Iudae apostolorum 1443° [24.(?)10.1443]. Frater N. abbas etc.
(95rv) Fünf Musterbriefe aus der Kanzlei des Melker Abtes, dat. 1443, 1444 und 1454.
   1
95r Tit.: [ohne Titel]
Dominis in Christo reverendis H. priori totique conventui N. D. servorum Christi minimus spiritum sanioris consilii. Cum multis de causis mora in eligendo abbate periculum ad se trahat miror nec mirari sufficio ... — ... qui vobis praesit et prosit eligatis. Amen.
(96r-101v) leer.
(102r, 102v) Grammatikalische Notizen.
(102v) Melker Besitzvermerk (siehe Sigle G).
(103ra-192ra ) Commentarius in Doctrinale (Pars II) Alexandri de Villa Dei.
   1
103ra Tit.: [ohne Titel]
Circa initium secundae partis nota quod grammatica cuius subiectum est li sermo congruus vel oratio congrua utilis est ad quattuor principaliter scilicet ad debite faciendum syllabas ex litteris et dictiones ex syllabis... (106ra) Hic iubet ordo libri vocum regimen reserari. Circa textum est sententia talis quod secundum ordinem libri in capitulo praesenti determinandum est de regimine vocum id est de regimine dictionum vocalium ... — ... modum verbalem scilicet verbum adhuc igitur. Et sic est finis etcetera huius verbi.
(192rb-227va ) Iohannes Müntzinger Quaestiones grammaticales in secundam partem Doctrinalis (Lang 1935, 1213 f. Nr. 1 Lit.: VL VI 1987) Sp. 797 f. Nr. 11 Arne Holtorf).
   1
192rb Tit.: [ohne Titel]
Circa notitiam secundae partis primo quaeritur utrum constructio grammaticalis sit possibilis et necessaria et arguitur primo quod non sit possibilis quia ex duobus entibus et actu vel pluribus non fit tertium ... — ... pro secunda parte quae est in caelis ad quam nos producere [!] dignetur qui cum patre et filio et Spiritu sancto vivit Deus per omnia saecula saeculorum. -- (227va Schlußschrift) Expliciunt questiones 2e partis reverendi magistri Munczingeri etc.
(227vb-230va ) Regulae grammaticales.
   1
227vb Tit.: [ohne Titel]
Inter regulas grammaticales disputandas sit prima haec: Substantivum et adiectivum debent convenire in genere numero et in casu. Iuxta quam quaeritur utrum sit vera ad solvendum quaestionem ... — ... obtinet partem orationis [die restlichen fünf Zeilen getilgt, Text bricht ab].
(231r-235v) leer.
(236r-439r (cum commentario) ) Alexander de Villa Dei Doctrinale (pars III) (Ed.: Reichling 1893, 100-178. -- Walther, Initia 13699; Glorieux RA, 23c; Weijers 1994, 57f.).
   1
236r Tit.: (Invocatio) Sancti Spiritus assit nobis gratia
Accedite ad me et illuminamini... (Ps. 33,6). Scribitur Psalmo tricesimo 3°. Quae verba licet sint dicta de ipsa sapientia increata item congrue possunt dici de ipsa grammatica id est scientia ita quod ipsa grammatica dicat accedite ad me ut supra... (237r) Pandere proposui per versus syllaba quaeque... (Kommentar) Pandere proposui per versus. Iste est liber qui communiter intitulatur tertia pars Doctrinalis magistri Alexandri cuius subiectum est vox litterata pronuntiabilis qui prima sui divisione variis divisionibus omissis dividitur in tria capitula principalia ... — ... (438r Text) ... in idem credo deitatis. Et sic est finis huius totius Doctrinalis. -- (439r Kommentar) ... idem id est unum in praesentia [?] deitatis id est divinitatis qui sit benedictus in saecula saeculorum. Amen. Et sic est finis huius operis. <..., 2 unleserliche Wörter>.
(440r-455v ) Iohannes de Garlandia Verba deponentialia (Zahlreiche Frühdrucke von 1483-1504. -- Walther, Initia 20264; Bursill-Hall 1976, Nr. 13 Lit.: VL IV 1983) Sp. 617, Nr. 4 F. J. Worstbrock).
   1
440r Tit.: [ohne Titel]
Vescor cum potior fruor addas fungor... (Kommentar) Hic author ponit verba ad esum pertinentia. Vescor id est comedo unde canitur de corpore Christi: Iste est panis quem dedit nobis ad vescendum ... — ... (Text) Est vagor primae dic [!, recte: sic] et sua compositiva Intransitiva tu censes et fore soluta [?]. -- (Kommentar) ... Item vago ad vagorem quod significat fagum plantare etc. Deo gratias. Etc.
(456r-459v) leer.
(f. 460 und HD-Spiegel) Brevier-Fragment. Anfang 14. Jh.