Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40678 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 988 (848, P 38)
GUILELMUS DE LANCEA UND UNIVERSITÄTSHANDSCHRIFT WIEN (?): EVANGELIUM MARCI CUM GLOSSA. IOHANNES DE GARLANDIA. IUPITER. MARTINUS BRACARENSIS. IACOBUS DE LAUSANNA. PSEUDO-CONRADUS DE HUXARIA. IOHANNES DE FONTE. SENTENTIAE DIVERSAE (lateinisch/deutsch)
Papier   342 Bl.   200×145   Südwestdeutschland/Diözese Konstanz (?) und Wien (?), um 1400 (1403)   
Abbildungen von VorderdeckelVorderdeckel-SpiegelIrIv1r1v2r37r38v121r121v122r122v123r163v164v183/2r183/2v184/2r186/2r189v194r269r269v270r270v271r271v272r295r296r296v297r324v325r325v326r339r339v340r340v341r341v342r342vSchnittHinterdeckel-SpiegelHinterdeckel
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 15)

"Walther, Initia", "Díaz y Díaz"
alle Initien
(VD- und HD-Spiegel (mit Neumen)) Brevier-Fragmente. Melk, um 1200; rubriziert; neumiert (Lit.: Höchtl 1990, I 105-128, II Abb. 31-59 (Fragmentkodex VII).
(VD- und HD-Spiegel) Neumen.
(Ir) Signatur (s. Sigle G).
(Iv) Tabula codicis (um 1500).
(1r-100v) Guilelmus de Lancea OFM Diaeta salutis (Drucke: GW 4720-4735; S. Bonaventurae Opera VI. Rom 1596, 285-342. -- Glorieux RT 305dd; Distelbrink Nr. 124; Bloomfield 2301).
   1
1r Tit.: [ohne Titel] (Invocatio rot) Assit principio sancta Maria meo. (Inhaltsverzeichnis [Anfang 16. Jh.], Iv) Dieta salutis. Tabulam super hunc librum quere post sermones dominicales
Haec est via ambulate in ea nec ad dexteram nec ad sinistram (Is. 30,21). Magnam misericordiam facit qui erranti viam ostendit et maxime de nocte ... — ... gloria Dei quae est infinita. Ad quam gloriam nos perducat et particeps efficiat ... et imperium et maiestas per infinita saecula saeculorum. Amen.
(100v-112v, 113ra-121ra (Tabula)) Guilelmus de Lancea OFM Distinctiones e tractatu 'Diaeta salutis' (Druck: z.B. GW 4730 im Anschluß an 'Diaeta salutis'; S. Bonaventurae Opera VI. Rom 1596, 342-348. -- Schneyer II, 472-475).
   1
101r Tit.: (Rot) Hic incipiunt sermones dominicales et primo in adventu dominica prima
Abiiciamus opera tenebrarum... (Rom. 13,12). In adventu magni regis et principis expiantur sordes et parantur vestes ... — ... (112v) ... et capitulo vicesimo IIII et sic sufficiant haec dicta. -- (113ra-121ra Kapitelverzeichnis; 121ra) ... timorem supplicii amorem praemii passionem Christi. (121ra Schlußschrift, Datierung, Schreibername, Schreibergebet rot) Explicit dieta salutis finita anno domini M°CCCC°III crastino Urbani hora completorii vel circa per manus Petri dicti Eggenhein presbyteris de oppido Aro/vw Constanciensis dyocesis. Qui videlicet Petrus supplicat omnibus hunc librum legentibus ut ipsi pro supleccione sacre scripture videlicet dilige proximum tuum etc. orent seu intercedant omnipotentem deum pro eo quatinus ipse misericors dominus prefatum Petrum absolvet ab omnibus vinculis et laqueis demonum etc.
(121rb) Gerardus episcopus = <Gerardus de Wippingen episcopus Basileensis ?> Innovatio statuti concilii a. 1314 celebrati de ecclesia parochiali frequentanda.
   1
112r Tit.: [ohne Titel]
Item Gerhardus episcopus cum officiali et capitulo anno domini M° CCC° XIIII celebravit universalem synodum. In quo synodo declaravit innovata omnia statuta etc. etc. In quo instrumento sigillato praecipit et dicit ut quaelibet ecclesia a suis subiectis devota congregatione colatur ... — ... sub poenis praedictis inviolabiliter faciatis. Datum apud Telsperg sub sigilli [!] nostri ut supra et cetera.
(121v) Versus (Walther, Initia 17245).
   1
121v Tit.: [ohne Titel]
Sanctorum sanctus Benedictus applicat astris ... — ... reprobos reprobandos.
(121v) Nota de ascensione BMV.
   1
121v Tit.: [ohne Titel]
Item nota quod beata Maria ascendit ad caelum tribus de causis. Prima quia sine hospita non plenum gaudium in domo
(121v) Salve regina (marianische Antiphon), dt. (Lat. Fassung: AH 50 [1907], 318 f. Nr. 245 [7., unter dem Namen des Hermannus Augiensis] Lit.: VL VIII 1992) Sp. 552-559 B. Wachinger).
   1
121v Tit.: Salve regina
Gegru/esset siest du ein kúngin der erbarmherczikeit das leben und die sússikeit unser zu/oversicht du siest gegru/esset ... — ... o du so/essi Maria. Amen.
(122ra-b) Dotes septem beatorum in paradiso.
   1
122ra Tit.: (Rot) Nota de dotis beatorum
Notandum ergo quod observatoribus decem praeceptorum dabunt septem dotes gloriae in paradiso ... — ... et dominus dominantium Iesus Christus. Amen.
(122rb-va) Conditiones octo quas debet ad minimum habere qui celebrat vel qui recipit eucharistiae sacramentum.
   1
122rb Tit.: [ohne Titel]
Sunt octo conditiones quas debet ad minus habere qui celebrat vel qui recipit eucharistiae sacramentum. Primo quod sit fidelis ... — ... VIII quod sit mundus mente et corpore. IX quod habeat puram et rectam intentionem.
(122va) Casus episcopales.
   1
122va Tit.: Casus pertinentes ad episcopum
Qui facit incestum id est concubitum cum consanguinea vel affinitate ... — ... hii omnes supradicti mittendi sunt ad episcopum.
(122vb) Claves sapientiae.
   1
122vb Claves sapientiae sunt: 1. Timor Dei ... — ... 5. Memoria retinendi.
(122vb) Nota de operis bonis.
   1
122vb Tit.: Nota
Sciendum est quod opera bona facta in caritate mortificantur per sequens peccatum ... — ... quae mortua nata fuerunt.
(123ra-163rb) Quaestiones in summa metrica Adami magistri (Bloomfield 4510 und 6281. -- Parallelüberlieferung: Graz, Cod. 315, 253r-276r [Mitte 15. Jh.]; Eichstätt, Cod. 360, 271ra-287ra [um 1400]; Stuttgart LB, HB I 202, 141ra-171vb [um 1436-39]; Uppsala C 185, 223r-245v; Prag UB, Cod. XI.E.4, 40r-56v [um 1400]).
   1
123ra Tit.: Tabula questionum circa sacramenta. (Inhaltsverzeichnis Anfang 16. Jh., Iv) Item questiones super 7 sacramenta
Tabula quaestionum circa summam Regemundi [!, recte: Raimundi] movendarum talem habet ordinem quod prima quaestio est ista: Utrum tantum sint septem sacramenta. 2a questio est ista: Utrum ius canonicum et eius statutum a lege sit subiectum in hoc libro... (123va) Primo quaerebatur de sacramentis ex quo hic determinat de sacramentis utrum sacramenta sunt tantum septem in numero et videtur primo quod non quot sunt sacramenta quot sunt vasa gratia susceptiva... (162ra letzte Quaestio) Utrum sacramentum confessionis sit necessarium et eius susceptio sit necessarie ... — ... sed in necessitate fit unus. -- (Schlußschrift) Et sic finite sunt questiones summum [?] regi mundi [!] etc. (Rot) Et sic sunt finite questiones summi regi mundi [!] etc.
(163v-164v) De die iudicii.
   1
163v Tit.: Iudicium Christi
Quattuor ad partes mundi quattuor angeli significant ad quattuor partes mundi cum eorum tubis iusti laetantur ... — ... parata sunt aeternaliter. Ad quam nos perducat potentia Dei etc. -- (Schlußschrift) Explicit iudicium extremum.
(164v-183/2v) Commentarius in evangelium Marci (In RB nicht nachgewiesen).
   1
164v Tit.: [ohne Titel] (Inhaltsverzeichnis, Iv) Ewangelium Marci
Principium evangelii. Circa principium evangelii ipsius Marci est sciendum quod evangelium idem [?] bona annuntiatio quia enuntiat et enarrat inenarrabile... (165r) Principium (Glosse: initium) evangelii Iesu Christi (salvatoris) filii Dei. (Kommentar am Rand) Principium evangelii Iesu Christi. Sciendum est quod hic ponitur tractans narratio ... — ... (183/2r) ... confirmante sequentibus signis etc. (Schlußschrift des Evangeliums) Explicit Marcus ewangelista et cetera [?] non bene finitus. -- (183/2v Kommentar) ... declarata est eius veritas sapientiae ad laudem et gloriam domino nostro Iesu Christo cui est honor [et] gloria in saecula saeculorum. Amen. P. [?] evangelista Marcus in saecula. Amen.
(184/2r-185/2v ) Iohannes de Garlandia Distigium (Cornutus) (Ed.: Habel 1908, 23-28 [nach dem Druck: Hagenau 1489]; A. B. Hunt, Teaching and learning Latin in thirteenth-century England I. Cambridge 1991, 328-348. -- Walther, Initia 2311; Bursill-Hall 1976, Nr. 10; Sharpe 255). Lit.: VL IV 1983) Sp. 612-623, hier: 618 f. F. J. Worstbrock). -- Henkel 1988, 267 f.).
   1
184/2r Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Caespitat (Glosse: id est dubitat) in phaleris (id est in ornamentis) hippus (id est equis) blactaque (id est veste purpureo vel vespertilio) supinus (id est superbus)... (Randglosse) Caespitat in phaleris hippus. Pseustes idem est quod falsidicus ... — ... Atque cresis [!] corde sit ei bolismus in ore etc. -- (Schlußschrift rot) Explicit cornutus per pedes et non per manus etcetera.
(186/2r-189r ) Iupiter (Monoculus, Francigena)Summa de arte dictandi (Walther, Initia 17707). Lit.: VL IV 1983) Sp. 429 f. F. J. Worstbrock). - Camargo 1996.).
   1
186/2r Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Si dictare (Glossa: animi [?] intentionem competenter [?] exprimere) velis et iungere (associare) schema (ornatum rhetoricale) loquelis... (Kommentar) Si dictare velis et iungere. Circa litteram notandum quod Seneca dicit: Non est curandum quis dicat sed quid dica[tur] ... — ... Do grates (gratiarum actiones) Christo perfecto Iupiter isto (ego magister componit). -- (189r Schlußschrift) Explicit summa dictaminis magistri Iavis [!]. -- (Ende des Kommentars beschnitten).
(189v-192r) Martinus Bracarensis Formula vitae honestae (PL 72, 21-28; Ed.: C. W. Barlow, Martini episcopi Bracarensis opera omnia. New Haven 1950, 236-250. -- CPL 1080; Díaz y Díaz 27; Bloomfield 4457).
   1
189v Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Quattuor (Glossa: quater) sunt (id est existunt) cardinalium (principalium) virtutum species (modi) multorum sapientium (moralium) sententiis (per sententiis [!]) philosophorum diffinitae (declaratae)... (Kommentar beschnitten) ...] est habitus sive dispositio [...] bene constitutus ... — ... (in II,2) De inimico dices: Non nocuit mihi sed animum nocendi habuit ||| [bricht in der Mitte einer Rectoseite ab].
(192v-193v) leer.
(194r-269r) Iacobus de Lausanna OP Compendium moralitatum (Nicht gedruckt. -- RB 3887; Kaeppeli 2090; Bloomfield 82).
   1
194r Tit.: (193v Invocatio rot) Assit in principio sancta Maria. (194r jeweils am oberen und unteren Freirand von zeitnaher Hand) Compendium moralitatum Iacobi de Lusanna (ebenso im Inhaltsverzeichnis 1v)
Abiicit mundus pauperes et honorat divites et quare etcetera. Nota: Augustinus dicit super Psalmos quod corvus est istius naturae quod pullos suos quamdiu non habent plumas abiicit ... — ... hoc non est nisi propter carnem quia poenas virtutum non habent. -- (269r, Schlußschrift am oberen Freirand, von zeitnaher Hand, die auch den Titel auf 194r schreibt) Explicit compendium moralitatum quod ascribitur Iacobi de Lusanna de S. Katherina [so auch in Cod. 559].
(269v-271v) Exzerpte aus einer Summa confessorum.
(269v) Notae de contritione et confessione.
   1
269v Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Contritio quid sit. Responditur secundum Pe[trum] et Thomam in 4° distinctione XVIIa: Contritio a magistris sic describitur: Est dolor voluntarie sumptus pro peccatis ... Confessio quid sit. Diffinitur ab Augustino sic: Confessio est per quam morbus latens specie veniae aperitur ... — ... peccati declaratio.
(269v) Versus (De confessione) (Walther, Initia 18330).
   1
269v Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Quae sunt conditiones quas debet habere confessio. Responditur secundum Thomam in 4° distinctione XVII: Conditiones sunt XVI quae in his versibus continentur: Sit simplex humilis confessio pura fidelis Atque frequens nuda sed discreta libens verecunda
(270r) Notae de satisfactione.
   1
270r Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Satisfactio potest intelligi dupliciter: Unomodo quare fit homini scilicet cum satisfacit ei ... — ... orationis habet.
(270rv) Quaestio de impedimentis paenitentiae.
   1
270r Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Quaeritur quae et quot sunt impedimenta vel falsa impedimenta paenitentiae. Responsio Hostiensis et Raimundi: Multa sunt sed inter alia quattuor principaliter ... — ... est dilatio peccati.
(270v) De ordine.
   1
270v Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Ordo quid sit. Responsio secundum magistrum Sententiarum et Thomam in 4° distinctione XX: Ordo est signaculum quoddam in quo potestas spiritualis traditur et ordinatur ad officium [?]
(271r) Notae de matrimonio.
   1
271r Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Matrimonium quid sit. Responsio: Matrimonium est semper [?] unius viri aut mulieris coniunctio ... — ... multae sunt.
(271v) Quaestio de decimis.
   1
271v Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht erwähnt)
Utrum dare decimas sit praeceptum. Respondeo secundum Thomam 2a 2e quaestione LXXXVII: Decimae in veteri lege dabantur ad sustentationem ministrorum Dei ... — ... Idem Thomas 2a 2ae quaestione LXXXVII.
(272ra-295ra) Ps. Conradus de Huxaria OP Summa confessorum (Ed.: Renard 1989, II 1-133. -- Kaeppeli 774; Bloomfield 2381).
   1
272ra Tit.: (Rot) Summa minor iuris. (Titel auch im Inhaltsverzeichnis, 1v)
Hoc opusculum in tres partes dividitur. In prima agitur de decimis et voto et voti redemptione et huiusmodi... (Cap. 1: De decimis) Decimae ut ait decretum sunt tributa animarum egentium ... — ... consequi quod incurrat excommunicationes dummodo aeque de omnibus paeniteat et doleat et habita absolutione satisfaciat sicut debetis etcetera. (Cap. 40, Z. 206b-210b = Ed. II 124, {kurz vor dem Ende}).
(295rb-vb) leer.
(296ra-324vb) Iohannes de Fonte OFM Flores parvi philosophiae (Auctoritates Aristotelis et aliorum philosophorum) (GW 2806-2838; Ed.: J. Hamesse, Les 'Auctoritates Aristotelis'. Un floril`ege médiéval. Étude historique et édition critique [Philosophes médiévaux 17]. Louvain 1974; Wortkonkordanz: J. Hamesse, Auctoritates Aristotelis, Senecae, Boethii, Platonis, Apulei et quorundam aliorum I-II [Travaux publiés par le Centre de Traitement Electronique des Documents de l'Université Catholique de Louvain, Informatique et étude de textes 2,1-2]. Louvain 1972-74. <-- Parallelüberlieferung: Graz UB, Cod. 506, 180r-207r; Salzburg, St. Peter, Cod. a VI 11, 252v-306v; ebda. Cod. b VIII 14, 160r-184r>). Lit.: zum Kompilator) Jacqueline Hamesse: Johannes de Fonte, compilateur des 'Parvi flores'. Le témoignage de plusieurs manuscrits de la Biblioth`eque Vaticane. AFH 88 1995) 515-531.).
   1
296ra Tit.: (Titel unleserlich, vermutlich 'Auctoritates primi Physicorum'). (Zeitnahes Inhaltsverzeichnis, 1v) Auctoritates secundi Phisicorum
Scire et intelligere contigit circa omnes scientias quarum sunt principia aut causae aut elementa ... — ... (324va Auctoritates primi Elenchorum) ... (324vb) ... addere et augere reliquum. De obmisso artis peto veniam et indulsionem de inventis autem habere multas grates. -- (Schlußschrift) Expliciunt auctoritates loyce tam veteris quam nove subtiliter excerpte.
(325r oberer Freirand) Geheimschrift.
(325ra) Erklärung von Abkürzungen in Rechtstexten.
   1
325ra Tit.: [ohne Titel]
Ubicumque invenies C magnum significat codicem c parvum significat capitulum ... — ... paragraphus.
(325ra) Augustinus Zitat .
   1
325ra Tit.: [ohne Titel]
Augustinus inquit: Quanto enim gradus altior tanto casus eius profundior
(325ra-vb) Auctoritates ex libris Salomonis.
   1
325ra Tit.: Inchoantur auctoritates alique Salomonis simpliciter excerpta et non finaliter
Audiens sapiens sapientior erit (Prov. 1,5) ... — ... dogmatibus esse deprehendum etc.
(326r-339r) Sententiae diversae et auctoritates doctorum (Abstinentia - Zelus) (vgl. RB 9772).
   1
326r Tit.: Sentencie diverse et auctoritates doctorum quarum concordancie secundum ordinem intytulate alphabeti
Hieronymus primo de abstinentia: Apud Deum tunc praeclara est abstinentia cum cessat ... De amicitia Seneca: Sapiens amicum habere vult ... — ... maius sacrificium Deo quam zelus animarum. Deo gratias. <...> superius amplum et apertum et inferius artum et clausum itaque [?] sensus mysticalis <...>.
(339va) Verse.
   1
339va Tit.: [ohne Titel] (Im Inhaltsverzeichnis, 1v, nicht genannt)
Ex levi bacho leviter generatur acetum Ex dulci risu sit quoque saepe dolor ... — ... Stulti lingua levis minus celat interiora.
(339vb) Versus (Walther, Initia 2175).
   1
339vb Bis duo signavi quae non possunt revocari
(339vb) Versus (vgl. Walther, Initia 11350).
   1
339vb Mulier fex [!] sathane rosa fetida
(339vb) Versus (Walther, Initia 19537).
   1
339vb Tu supplex ora tu protege tuque labora
(339vb) Verse (Bei Walther nicht nachgewiesen).
   1
339vb Spernor acuentis quondam mi federe
(340ra) Sentenzen.
   1
340ra Tit.: [ohne Titel]
Non facias violentiam pauperi quia pauper est neque conteras egenum in porta quia dominus iudicabit causam eius (Prov. 22,22) ... — ... Malignis maior reverentia exhibent timoris quam benignis amoris.
(340rb-342r (mit Hufnagelnotation)) De musica manuali.
   1
340rb Tit.: Inchoabitur opus super nova manu compilatum satis laudabile et floridum
Duobus existentibus amicis laudabile est proferre veritatem quem admodum praetendit philosophus primo Ethicorum ... — ... iusti venient nos. -- (Schlußschrift) Et de cantibus manualibus quantum ad divisiones et diffiniciones cum aliquibus aliis annexis brevissime recitata cuilibet sufficiant pro presenti. (Schreiberverse) Explicit hec carta nullo foliamine parta que satis est archa similis extat in ordine quarta etc.
(341rv) Gotische Choralnotation (Hufnagelnotation).
(342r) Sentenz, dt.
   1
342r Tit.: [ohne Titel]
Uppick ist waz man tuot Durch leb oder durch ubermüt.
(342r) Sentenz, dt.
   1
342r Tit.: [ohne Titel]
Ein man der rechcz guocz vor reych Und lebt da pey dyemütichleich ... — ... Dez ist sy nücz und auch güt.
(342r) Sentenz, dt.
   1
342r Tit.: [ohne Titel]
Hört prüder und auch swester siben und LXX Pater noster Ein iglich mensch bey seinen sünden zü den siben tagczeiten ist gepunden ... — ... und die tagzeit versammet ez richtet got.
(342rb) leer.
(342v) Excerpta.
   1
342v Tit.: Scienticula <...>
Salutifero eloquio cum usurpatione ... Isidorus: Inter septem vitia mortalia luxuria est maximi sceleris ... Augustinus: Facilius te mortuum resuscitare posse credo quam cum muliere habitare et ab ea non inquinari ... — ... conatibus studiosis.
(342v) Excerpta patrum.
   1
342v Tit.: [ohne Titel]
Isidorus: Inter septem vitia mortalia luxuria est maximi sceleris