Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40682 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 993 (808, O 45)
PETRUS DAMIANUS. HENRICUS DE COESVELDIA. THOMAS A KEMPIS. IOHANNES DE SPIRA
Papier   278 Bl.   210×150   Melk, 4. Jahrzehnt 15. Jh.
Handschrift aus 6 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-20) 4. Jahrzehnt 15. Jh.; 2  (25-83) um 1434/1435; 3  (88-142) um 1434/1435; 4  (148-200) um 1430/1435; 5  (206-225) um 1434/1435; 6  (230-278) 4. Jahrzehnt 15. Jh.
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6  |  Einzelbilder: fol. 1, 11, 18, 30, 42, 117, 129, 152, 165, 173, 189, 208, 211, 235, 255, 257, 267.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 8)

Foliierung des 15. Jh. von 1-278. – Kustoden von 1-23 für die gesamte Handschrift, 3 für Lage 5, 2-5 für die Lagen 9-12, primus-4 für die Lagen 13-16. – Reklamenten: Lage 1, 13-16 und 20-21.

Teil 11-20   Papier   Melk, 4. Jahrzehnt 15. Jh.
Lagen: VI12 + (VI-4)20. Herausgerissen wurden die Blätter 21-24.
(nach Wasserzeichenbefund)
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(1r-14v, Z. 33) Schriftraum: 165 × 100    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 35   
Schreiber: Conradus de Geisenfeld   Schriftart: Schlaufenlose Bastarda
Schreiber ermittelt durch Schriftvergleich.
Schrift 2(14v, Z. 33-24v) Schriftraum: 170 × 100    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 40   
Schriftart: Schlaufenlose Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Lombarden.
Teil 225-83   Papier   Melk, um 1434/1435
Lagen: 2.VI48 + 2.VII76 + (VI-5)83. Herausgerissen wurden die Blätter 84-87sowie ein weiteres Blatt.
(nach Wasserzeichenbefund)
Schrift:
(25r-83v) Schriftraum: 162 × 97    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 27-30   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Lombarden.
Teil 388-142   Papier   Melk, um 1434/1435
Lagen: 4.VI135 + (VI-5)142. Herausgerissen wurden die Blätter 143-147.
(nach Wasserzeichenbefund)
Schrift:
(88r-142r) Schriftraum: 152 × 93    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 29   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Lombarden.
Teil 4148-200   Papier   Melk, um 1430/1435
Lagen: 4.VI195 + (V-5)200. Herausgerissen wurden die Blätter 201-205.
(nach Wasserzeichenbefund)
Schrift:
(148r-200r) Schriftraum: 153 × 98    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 29-31   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Lombarden.
Teil 5206-225   Papier   Melk, um 1434/1435
Lagen: VI217 + (VI-4)225. Herausgerissen wurden die Blätter 226-229.
(nach Wasserzeichenbefund)
Schrift:
(206r-225r) Schriftraum: 155 × 95    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 26-27   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Lombarden.
Teil 6230-278   Papier   Melk, 4. Jahrzehnt 15. Jh.
Lagen: VII243 + V353 + IV261 + VI273 + 5278. Die letzten fünf Blätter liegen lose in der Handschrift.
(nach Wasserzeichenbefund)
Schrift: 4 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(230r-253v) Schriftraum: 157 × 105    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 36   
Schriftart: Schlaufenlose Bastarda
Schrift 2(254r-261v) Schriftraum: 166 × 112    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 46   
Schriftart: Schlaufenlose Bastarda
Schrift 3(262r-267r) Schriftraum: 158 × 104    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 35   
Schriftart: Bastarda
Schrift 4(267v-278r) Schriftraum: 158 × 104    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 44   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung:
Lombarden.

Hs. enthält 2 Fragmente
VDS   Pergament   1. Hälfte 14. Jh.
Ausstattung: Rubriziert   
HDS   Pergament   Anfang 13. Jh.

Einband: 15. Jh.     Gotisch     Schmucklos        
Rauhleder über Holz. 15. Jh. Zwei Schließen. (VD) Titel- und Signaturschild vorhanden; Titelschild Tres tractatus Petri Damiani. Item sermo eiusdem de vicio lingue. Item de spirituali certamine. Reliqua vide in assere ab intra contenta.


(VDS) Melker Besitzvermerk und Signatur, Anfang 16. Jh.. Jh.; (1r) Melker Besitzvermerk dat. 1628; (1r) Stempel Melk Inventar I, Abb. 36. (1r, 273v, 274v, 275v, 276v, 277v, 278v) Stempel Melk Inventar I, Abb. 39. – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur D 88 genannt (MBKÖ I, 210, Z. 31-35), im Katalog von 1517 unter der Signatur I 49.
"Melk Inventar I", "MBKÖ I", "PL", "Bloomfield", "CCCM 57", "VL", "Kropff 1747", "Pez TA II", "Cat. Mell. III"
alle Initien
(VD-Spiegel) Brevier-Fragment. Melk, 1. Hälfte 14. Jh.; rubriziert. Dazu gehören Fragm. 52 und Fragm. 53 aus der Melker Fragmentensammlung, die früher in dieser Handschrift als Vor- bzw. Nachsatzblatt eingebunden waren.
Teil 1
(1r-20v) Petrus Damianus OSB Opusculum 13: De perfectione monachorum ad Othmarum abbatem Pomposianum eiusque conventum (PL 145, 291-328).
   1
1r Tit.: [ohne Titel]
Domino Othmaro venerabili et sancto conventui P[etrus] peccator monachus devotissimae servitutis obsequium. Pauperculo debitori licet solvere nequeat omne quod debet ... Itaque non ignoratis, fratres mei, quod gemens loquor ad quantum sancti fervoris lapsus sit ... — ... Quaeso itaque, ut qui lupinos aliquando post marinas delicias editis, hoc quoque pittacium post sacra volumina non spernatis utcumque respicere. Explicit.
(21r-24v) Unbeschriebene foliierte Blätter (siehe Lagenformel), nachträglich herausgerissen.
Teil 2
(25r-83v) Petrus Damianus OSB Opusculum 6: Liber Gratissimus (PL 145, 99-156; MGH Lib. lit. I 17-75 [online]).
   1
25r Tit.: (Rot) Hic liber Gratissimus quasi grati symoniacus (?) qui de hiis est compositus qui gratis sunt a symoniacis ordinati Petri Damiani humilis monachi
Domino Henrico venerabili Ravennatae sedis antistiti Petrus vivificae crucis Christi humillimus servus salutem in idipsum. Qui sacerdotium auctore Deo noviter suscepisti nullum tibi inprimis offerendum munus ... — ... hoc mihi procul dubio sit authenticum, hoc certe canonicae videatur auctoritatis vigore obnixum. (Rot) Explicit.
(84r-87v) Unbeschriebene foliierte Blätter (siehe Lagenformel), nachträglich herausgerissen.
Teil 3
(88r-127r) Petrus Damianus OSB Opusculum 12: Apologeticum de contemptu saeculi ad Albizonem eremitam et Petrum monachum (PL 145, 251-291. – Bloomfield 1350).
   1
88r Tit.: (Rot) Petri Damiani humilis monachi Apologeticum de contemptu huius seculi sequitur
De contemptu huius saeculi huius, fratres carissimi, Albizo videlicet venerabilis eremita, et Petre de mundi rhetore iam Christi philosophe, saepe, ut nostis, familiari quodam studio disputare solliciti ... — ... Omnipotens Deus, qui caritas est (I Io 4), fratres carissimi, sancto cordi vestro clementer inspiret, ut pro me peccatore dignemini semper orare.
(127r-131r) Petrus Damianus OSB Sermo 21: De Spiritu Sancto et eius gratia (PL 144, 619-623; CCCM 57, 135-140).
   1
127v Tit.: (Rot) Sermo Petri Damiani contemptiblis monachi fratribus heremi de spiritu sancto sequitur
Laetamur de honestissima petitione vestra, fratres carissimi, et flebiles importunitatis vestrae querelas gaudendi nobis materiam deputamus ... — ... gratia sancti Spiritus [Col.0623B] illustrare, quatenus quo in illum regenerantem credimus, eodem inspirante, recto tramite ad ipsum pervenire valeamus. Qui cum Deo patre et eodem Spiritu sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. Amen. (Rot) Amen.
(131r-137v) Petrus Damianus OSB Sermo 73: De vitio linguae (PL 144, 912-918; CCCM 57, 432-440). Richtige Textabfolge (siehe Verweis auf 132v): 132v, 135r-v, 133r-134v, 136r-137v.
   1
131v Tit.: (Rot) Item sermo eiusdem de vicio lingwe
Cum pius exactor quaecumque merces sub chirographo cautionis offeruntur amplectitur, securus est debitor qui tenetur ... — ... Sic nimirum arefacta carni, germinat sibi, mortua mundo, vivit Deo viventi, atque regnanti in saecula saeculorum. Amen.
(137v-142r) Petrus Damianus OSB Sermo 74: De spirituali certamine (PL 144, 919-924; CCCM 57, 442-448).
   1
137v Tit.: (Rot) Cuius supra de spirituali certamine sermo
Si diligenter considerare volumus, fratres carissimi, unde venimus, et quo vocamur, nullae vires in nobis sunt ... — ... quin potius ipse est militantibus donativum, emeritis municipium, triumphantibus praemium sempiternum Iesus Christus heri et hodie ipse Deus benedictus in saecula. Amen.
(142v) Leer.
(143r-147v) Unbeschriebene foliierte Blätter (siehe Lagenformel), nachträglich herausgerissen.
Teil 4
(148r-200r) Henricus de Coesveldia OCart De tribus votis monasticis (Bloomfield 3229. – VL XI [2004] Sp. 616-623, hier: Sp. 618f. Nr. 1 [F.J. Worstbrock]). Worstbrock, VL ohne diese Handschrift.
   1
148r Tit.: (Rot) Incipit tractatus mellifluus de tribus essencialibus religiosum constituentibus editus per qendam honorabilem virum in sancta religione ordinis Carthusiensium professum capitulum primum
Nolite diligere mundum neque ea quae in mundo sunt (I Io 2,15). Sic aquila illa caelestis beatus Iohannes evangelista capitulo secundo primae canonicae suae seriose inclamat omnem populum christianum cuius videlicet conversatio debet esse ... — ... pro te mundum deferentibus promittere dignatus es pertingere valeamus per dominum. – (200r Schlusschrift rot) Et sic est finis huius tractatus.
(200v) Leer.
(201r-205v) Unbeschriebene foliierte Blätter (siehe Lagenformel), nachträglich herausgerissen.
Teil 5
(206r-225r) Thomas a Kempis CRSA Tractatus de imitatione Christi (Ed.: M. I. Pohl, Thomae Hemerken a Kempis Opera omnia II. Freiburg 1904, 5-263; T. Lupo, De imitatione Christi libri quatuor [Storia e attualit`a 6]. Città del Vaticano 1982, 1-363. -- Bloomfield 4633). Liber I.
   1
206r Tit.: (Rot) Incipit tractatus de reformacione hominis. Et primo de imitacione Christi et contemptu omnium vanitatum mundi. Capitulum primum
Qui sequitur me non ambulat in tenebris dicit dominus (Io 8,12). Haec sunt verba Christi quibus admonemur quatenus vitam eius et mores imitemur si velimus veraciter illuminari ... — ... Tantum proficies quantum tibi ipsi vim intuleris etc.
(225v) Leer.
(226r-229v) Unbeschriebene foliierte Blätter (siehe Lagenformel), nachträglich herausgerissen.
Teil 6
(230r-278r) Iohannes (Wischler) de Spira OSB De esu carnium monachorum (Letztes Stück des Traktats: Brief des Konstanzer Konzils an Nicolaus Seyringer de Matzen Prior von S. Anna de Rocca Mandragone, dat. 1415 [Druck: Kropff 1747, 159-160]
Der Traktat ist nicht identisch mit jenem ediert von Pez TA II/2, Sp. 567-608, nicht in der Werkliste ebda. XXXXV-XXXXVIII enthalten)
. Der Text ist in Cat. Mell. III fälschlicherweise Petrus von Rosenheim zugeschrieben.
   1
230r Tit.: [ohne Titel]
Propter instantiam quorundam abbatum monasteriorum ordinis sancti Benedicti Pataviensis dioecesis ... movetur primo haec quaestio. Prima quaestio: Utrum regula sancti Benedicti professoribus suis sanis et fortibus concedat esum carnium. Et arguitur quod sic. Nam in capitulo eius 39o de esu et abstinentia carnium ponitur hoc statutum ... — ... non obstante quam plures in conventu reluctarentur.
(277v-278r) Littera concilii Constantiensis ad Nicolaum (Seyringer de Matzen) priorem Sanctae Annae de Rocha Mandragonis OSB (1415 XI 9, Konstanz) (Druck: Kropff 1747, 159-160).
   1
277v Tit.: Littera concilii Constanciensis
Sacrosancta et generalis synodus Constantiensis dilecto ecclesiae filio Nicolao priori monasterii sanctae Annae de Rocca Mandragonis ordinis sancti Benedicti salutem et Dei omnipotentis benedictionem. Inter cetera, quae nos pro reformatione ecclesiasticae disciplinae singulariter affectamus ... — ... ad maximam complacentiam revocabimus. Datum Constantiae V Idus Novembris anno a nativitate domini Mo quadringentesimo quintodecimo apostolica sede vacante etcetera [9.11.1415].
Fragment
(HD-Spiegel) Brevier-Fragment mit Neumen. Anfang 13. Jh.
(HD-Spiegel) Neumen.