|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40756 |
Melk, Benediktinerstift, Cod. 1087 (932, -)
SAMMELBAND (BINDESYNTHESE DES 19. JAHRHUNDERTS) (lateinisch/deutsch)
Papier 480 S. ca. 150×ca. 115 Melk, 15. Jh.; Melk, 4. Viertel 15. Jh. und Mondsee, 1481
Abbildungen von
Vorderdeckel;
Vorderdeckel-Spiegel;
1;
2;
3;
5;
26;
30;
43;
56;
62;
87;
95;
103;
106;
110;
112;
115;
145;
152;
162;
175;
198;
199;
202;
225;
235;
243;
285;
353;
377;
401;
411;
432;
433;
434;
435;
445;
447;
459;
465;
467;
Hinterdeckel
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 32)
"Walther, Initia", "Zibermayr 1914", "Acta Cusana I/3a", "Kaeppeli", "Schramb 1702", "PL", "CSEL", "CPL"
alle Initien
| (VD-Spiegel) | Notizen zur Zusammensetzung der Handschrift (von der Hand Theodor Mayers ?). |
| (p.1-2) | Tabula codicis (von der Hand des Bibliothekars Theodor Mayer). |
| (p.3-25, 27-43) | De dignitate et magnificentia ordinis sancti Benedicti (Vgl. Eichstätt, Cod. st 366, 137v).
Lit.: A. M. Zimmermann, Kalendarium Benedictinum. Die Heiligen und Seligen des Benediktinerordens und seiner Zweige I. Metten 1933, VII mit XXXII Anm. 7.). 1 |
| p.1 | Tit.: (Rot) De dignitate et magnificencia ordinis sancti Benedicti abbatis. (Von der Hand des Vinzenz Staufer) Vide H 35 Papa Iohannes XXII. qui praefuit sedi apostolicae anno domini millesimo CCC° decimo septimo temporibus Ludovici imperatoris Romanorum et ducis Bavariae... (p. 27) Sequuntur doctores iuris canonici et monachi ordinis sancti Benedicti: Gratianus monachus monasterii Sancti Felicis hic decretum composuit ... — ... (p. 42) ... Waltetrudis abbatissa Casterlocensis 4° Idus Aprilis. -- (p. 42 rot) Nurrenberge in ambitu circa scolam in ordine doctorum et illustrium virorum ordinis ibidem pictorum sic scriptum est super caput: (p. 43) Alexander de Villa Dei magister et doctor monachus ordinis sancti Benedicti scripsit Doctrinale puerorum. -- (p. 43 Schlußschrift rot) Expliciunt de magnificencia et dignitate in summis pontificibus cardinalibus metropolitanis ac illustribus viris ordinis sancti Benedicti etc. |
| (p.25-26 (zeitnah eingeschoben, von derselben Hand)) | Verse (Walther, Initia 16671). 1 |
| p.25 | Tit.: In medio ecclesie tabula cruci affixa continet metra [korrigiert aus: in cruce affixe tabule scripte] Respice qui transis quia tu mihi causa doloris ... — ... Me fletu lacta pro munere cor mihi macta. |
| (p.26 (zeitnah eingeschoben, von derselben Hand)) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
 : Versus de summa theologiae secundum septem partes Breviloquii domini Bonaventurae (Parallelüberlieferung: Lilienfeld, Cod. 106, 220r). 1 |
| p.26 | Tit.: Summa theologie Bonaventure Mysterium deitatis contemplare fidelis Cerne creaturam mundi mirare creantem ... — ... Summa scripturae sic memorare sacrae. |
| (p.26 (zeitnah eingeschoben, von derselben Hand)) | Namensdeutung Iesu (jedem Buchstaben des Namens wird ein lateinisches Wort desselben Anfangsbuchstabens zugewiesen, mit dt. Übersetzung). 1 |
| p.26 | Tit.: [ohne Titel] Iocunditas maerentium, froleikait der traurigen. Aeternitas viventium, ewigkait der lebentigen. Saturitas esurientium, sattung der hungrigen. Ubertas egentium, gnuegsamkait der durftigen. Sanitas languentium, sunthait der kranken. |
| (p.26 (zeitnah eingeschoben, von derselben Hand)) | Namensdeutung Mariens (jedem Buchstaben des Namens wird ein lateinisches Wort desselben Anfangsbuchstabens zugewiesen, mit dt. Übersetzung). 1 |
| p.26 | Tit.: [ohne Titel] Miseratrix miserorum, Erparmerin der armen. Auxiliatrix desolatorum, ain helferin der verlossen. Reparatrix lapsorum, widerpringerin der gefallen. Imperatrix angelorum, ein pieterin der engel. Advocatrix peccatorum, ein vorsprecherin der sunder. |
| (p.43-50) | Vita s. Benedicti picta metrice (Tituli zu einer Bilder-Vita Benedikts) (Walther, Initia 7844). 1 |
| p.43 | Tit.: (Rot) Vita sancti Benedicti picta metrice scripta 1444. (Am Rand eine Notiz des Vinzenz Staufer) Vid. Cod. H. 35. Hic ablactatus puer est ad dogma vocatus ut sibi vita pia crescat morumque sophia ... — ... Quae subit antra viri meruitque salute[m]. |
| (p.50) | Versus (De s. Benedicto) (4 Verse. -- Walther, Initia 11128). 1 |
| p.50 | Tit.: [ohne Titel] Mitis et invicte Christi verna Benedicte In caelis sisti tot fratres promeruisti ... — ... Quingenos quinque quingentos milia quinque Ad te translatos prius omnes canonizatos Ut prior ordinibus cunctis praestantior ista Sic erit in fine nulla constantior ista Ora voce pia pro nobis virgo Maria. |
| (p.51-53) | Smaragdus OSB
: Carmen 2 (PL 139, 865; MGH.PL I, 616; Ed.: A. Spannagel--P. Engelbert, Smaragdi abbatis Expositio in regulam S. Benedicti [Corpus consuetudinum monasticarum 8]. Siegburg 1974, 3-5. -- Schaller-Könsgen 13739). 1 |
| p.51 | Tit.: Smaragdus namque monachus et abbas dignissimus monasterii Cassinensis doctorque insignis in principio apparatus quem super hanc edidit regulam versus sequentes apposuit nota [korrigiert aus: fide] dignos. (Notiz des Vinzenz Staufer) Vide Cod. H. 35 Quisquis ad aeternum mavult conscendere regnum Debet ad astrigerum mente subire polum ... — ... Qui iugiter laudis possint persolvere grates Vivere cum domino semper esse suo. Amen. |
| (p.53-56) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB
: Summula regulae s. Benedicti metrica (Walther, Initia 16553 und 1859). 1 |
| p.54 | Tit.: (Rot) Sumula [!] presens editur a me fratre Iohanne Slitpacher Regula quas claudit sancti patris Benedicti Materias breviter perstringit summula praesens Necnon quoddam capitulorum per data signa. Auscultare docet prologus praecepta magistri ... — ... Mutuo sic quoque zelus amoris se patiantur Norma viam quasi monstrat vis plus facta patrum fac. -- (p. 56 Schlußschrift, Schreibername) Summula presens scribitur [korrigiert aus: editur] a me fratre Symone. |
| (p.57-58) | Aldhelmus Schireburnensis OSB
: Carmen de virginitate, v. 842-880 = Versus de s. Benedicto (Ed.: MGH.AA XV [1919] 389 f. [R. Ehwald]. -- Walther, Initia 8789). 1 |
| p.57 | Tit.: (Rot) Sequuntur metra de sancto Benedicto abbate (Ergänzung von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) S. Adhelmi Imperium mundi florens cum Roma teneret ... — ... atque magistrorum veneranda caterva cucurrit. |
| (p.58-59) | Carmen de progenie et vita s. Benedicti (Bei Walther, Initia nicht nachgewiesen). 1 |
| p.58 | Tit.: (Rot) Progenies et vita Sancti Benedicti abbatis. (Notiz des Vinzenz Staufer) V. Cod. H. 35 Bis quadrageno quadringentenoque sub anno Nascitur vir dictus bene nomine re Benedictus ... — ... Civibus aethereis consociat meritis. Amen. |
| (p.59-61) | Carmen de laudibus et praeconiis s. Benedicti (Ed.: AH 15 [1893] 192 f. Nr. 163. -- Chevalier 22855; Walther, Initia 824). 1 |
| p.59 | Tit.: (Rot) Preconia et laudes Sancti Benedicti. (Notiz des Vinzenz Staufer) Cod. H. 35 Almi Benedicti vita / Orbem illustravit ita / velut sol irradians ... — ... Cuius decus et maiestas Semper extat et potestas per aeterna saecula. (Gestrichen rot) Notantur capitula regule sancti Benedicti. |
| (p.61-62) | Carmen de ordine sancti Benedicti (Vgl. AH 15 [1893], 257 f. Nr. 227. -- Chevalier 17612; Walther, Initia 16988). 1 |
| p.61 | Tit.: (Rot) Quod variis coloribus utuntur in ordine sancti Benedicti Sacer ordo Benedicti utitur colore miti Pro suo velamine ... — ... Cui laus et gloria Per annorum milia (Rot) Semper sit in saecula. Amen. Explicit. |
| (p.62-66 ) | Iohannes de Werdea (Hieronymus de Mondsee) OSB
: Carmen ad s. Benedictum (Ed.: AH 48 [1905], 467-471 Nr. 452 [7.]. -- Glückert Nr. 41; Chevalier 15791; Walther, Initia 14902. Vgl. Mone III, 232 [bei Nr. 845]
Lit.: VL IV 1983) Sp. 809 Nr. 11 J. Stohlmann). 1 |
| p.62 | Tit.: (Rot) Incipit carmen beati Gregorii pape de vita beati Benedicti abbatis sub nota carminis Ave vivens hostia cautandum conformiter ad secundum librum Dyalogorum Puer petens eremum sancte Benedicte Linquens Romae studium miles o invicte ... — ... Et perfruar deliciis regni sempiterni. Amen. |
| (p.66-67) | Odulphus Occus Frisius
: Carmen de cruce (Walther, Initia 1596). 1 |
| p.66 | Tit.: (Rot) Metra de passione domini Aspice qui properas Christi praeclara trophea Vitae haec exemplum est una tabella tibi ... — ... In te qui fidit tutior irae potest. -- (Danach rot) Ex monasterio Loricensi metra perpulchra de sancta Affra comportata et consequenter tota legenda [Text folgt nicht]. |
| (p.67) | Versus (Modi octo quibus peccata venalia dimittuntur) (Walther, Initia 3148). 1 |
| p.67 | Tit.: (Rot) Ex prima parte summe Anthonini articulo 10 capitulo primo paragrapho 5 dimittuntur peccata venialia octo modis wersus Confiteor tundo conspargor conteror oro Signor edo dono per haec venialia pono. |
| (p.68) | Leer. |
| (p.69-70) | Leer. |
| (p.71-81) | Versus de forma vivendi monachorum (Ed.: AH 33 [1899], 201-206 Nr. 220. -- Walther, Initia 2772). 1 |
| p.71 | Tit.: [ohne Titel] Christus nobis tradidit normam hic vivendi Et exemplo docuit viam gradiendi ... — ... (p. 80) ... et a malo liberent in aeternum. Amen. (= Expl. Ed.). (p. 81 eine Zusatzstrophe) Cuius Deus paginae libera scriptorem A gehennae ignibus simul et auctorem Sed aeternis sedibus iunge et lectorem ut te laudet pariter sui creatorem. Finis. |
| (p.82-86) | Leer. |
| (p.87-95) | Ps. Franciscus Petrarca
: Litania omnium sanctorum (Ed.: AH 15 [1893], 167-170, Nr. 133). 1 |
| p.87 | Tit.: [ohne Titel] Raphael medicamentum Tu salvus atque fomentum ... — ... Sed requiescant in pace. Amen. -- (p. 95 Schlußschrift, Lokalisierung, Schreibername, Datierung rot) Finit foeliciter letania domini Francisci Petrarche de omnibus sanctis poete laureati collecta in monasterio Lunelacensi scilicet Mensee post Saltzburgam per fratrem humilem S. W. de F. anno domini 1481°. |
| (p.96) | Christanus Campililiensis OCist
: Carmen de omnibus sanctis (Ed.: Mone III, 8-10 Nr. 622 [lückenhaft]; AH 15 [1893], 165 f. Nr. 131 [mit dem Melker Cod. 1087]; AH 41a [1903] 117 Nr. 21). 1 |
| p.96 | Tit.: (Rot) Oraciones pulchre Ave summa trinitas Omnis per te sanctitas [mihi] largiatur ... — ... Sim in caeli solio vobiscum in gaudio et cum Iesu meo. Finis. |
| (p.97-102) | Leer. |
| (p.103-105) | Ps. Bernardus Claravallensis OCist
: Iubilus sancti Bernardi (PL 184, 1317-1320. Ed.: Wilmart 1944, 146-218 [zwei Fassungen]. -- Chevalier 4907; vgl. auch 9540; Walther, Initia 4814; vgl. auch Walther, Initia 9837).
Lit.: Ochsenbein 1994, 222-224.). 1 |
| p.103 | Tit.: Iubilus beati Bernardi scilicet verba intimi amoris Christi Ihesu Iesu dulcis memoria dans vera cordis gaudia ... — ... frui cum caeli civibus. Amen. |
| (p.105) | Collecta. 1 |
| p.105 | Tit.: [ohne Titel] Fragilitatem nostram quaesumus domine propitius respice et saporem nobis aeternae sapientiae benignus infunde ... — ... iugiter adhaerere. Per. |
| (p.106a-108b) | Cantio de BMV. 1 |
| p.106a | Tit.: Verbum caro factum est de virgine Maria Pater in principio Se dicens in filio Profert in initio Purissimam Mariam ... — ... Illi laus et gloria Decus et victoria honor virtus et gratia Cum virgine Maria. Verbum caro factum est de virgine. |
| (p.108b) | Cantio natalitiae (Ed.: AH 20 [1895], 111 Nr. 134). 1 |
| p.108b | Tit.: [ohne Titel] Ergo omnes sancti in haec natalicio Christum collaudates [!] in caeli palatio Descendit in Israel archangelus Gabriel ... — ... dedit nobis per exemplum baptismi per sacramentum. |
| (p.108b-109a) | Cantio natalitiae (Ed.: AH 20 [1895], 100 Nr. 113). 1 |
| p.108b | Tit.: [ohne Titel] Rex interminabilis potestate non natura Ordine mirabili fit creator creatura [R.] Deus ante saecula abesse primordiali dolens de miseria mundiali ... — ... plaudat caeli regia laetabunda partu tali in excelsis gloria aeternali. |
| (p.109a) | Cantio natalitiae (Ed.: AH 20 [1895], 182 f. Nr. 240). 1 |
| p.109a | Tit.: [ohne Titel] Es ros vernans pulchritudine morum Es virgo praegnans gaudium beatorum [R.] Tu aula virginalis templum es domini es cella divinalis mater altissimi ... — ... pura mortis interfectura sub humana figura. |
| (p.109a) | Carmen de beata Maria virgine (Ed.: AH 15 [1893], 152 Nr. 125. -- Chevalier 25653). 1 |
| p.109a | Tit.: [ohne Titel] Divinitatis hortus salutis est portus in te virgo benigna sunt dona infinita ... — ... tu es mater minorum refugium peccatorum. |
| (p.109a-b) | Sequentia de BMV (Ed.: AH 42 [1903], 115 Nr. 117). 1 |
| p.109a | Tit.: [ohne Titel] Pulchra regis regia Regens regentem omnia Proles gignit Davidica Christum virtute caelica Virilis tactus nescia ... — ... Per quem fiunt magnalia. |
| (p.109b) | Versus de nativitate domini. 1 |
| p.109b | Tit.: [ohne Titel] Christus nascitur de virgine sine semine Christus homo generatus factus est homo natus Christus factus est homo de virginali domo. |
| (p.109b) | Cantio Partheniae (Ed.: AH 20 [1895], 187 Nr. 250). 1 |
| p.109b | Tit.: [ohne Titel] Virgo Maria sis nobis pia mater regina plena caritatis ostende nobis viam veritatis ... — ... Qui hic fecit caelum et terram Ipse det nobis vitam aeternam. |
| (p.110a) | Cantio natalitiae (Carmen de nativitate domini) (Ed.: AH 20 [1895], 113 Nr. 139). 1 |
| p.110a | Tit.: [ohne Titel] Manibus plaudite pedibus terite Natus est parvulus ergo venite ... — ... Sit tibi gloria Pater benigne Laudes per saeula sint tibi digne. |
| (p.110a-b) | Cantio Partheniae (Ed.: AH 20 [1895], 182 Nr. 239). 1 |
| p.110a | Tit.: [ohne Titel] Beata es Maria virgo dulcis et pia Candore vincens lilia Es rosa sine spina Sanctorum melodia ... — ... Mittat dilectum suum in virgine Maria. |
| (p.110b) | Tropus de nativitate et circumcisione domini (AH 20 [1895], 226 Nr. 21. -- Chevalier 21374). 1 |
| p.110b | Tit.: [ohne Titel] Verbum patris hodie processit ex virgine ... — ... Deo dicamus gratias. |
| (p.110b-111a) | Sequentia de s. Agnete (Ed.: AH 9 [1890], 91 f. Nr. 112. -- Chevalier 22509). 1 |
| p.110b | Tit.: [ohne Titel] Adest dies veneranda dies digne celebranda toto cordis gaudio ... — ... nostra sis ut ad parata perducamur gaudia. Amen. |
| (p.111b) | Leer. |
| (p.112-114) | Formulae absolvendi in confessione. |
| (p.112) | Casus ministri provincialis. 1 |
| p.112 | Tit.: [ohne Titel] Isti sunt casus ministri videlicet peccatum inoboedientiae contumationis proprietarii rerum detentionis ... — ... infamia falsi criminatoris cuiusque. |
| (p.112) | Forma absolutionis ministri generalis a maiori excommunicatione. 1 |
| p.112 | Tit.: Ista est forma absolutionis [korrigiert aus: absolvendi] ministri generalis Dominus noster Iesus Christus te absolvat et ego auctoritate patris nostri generalis [gestrichen: te ab] vel ministri provincialis tibi concessa et mihi commissa absolvo te a vinculo excommunicationis maioris ... — ... et restituo sanctis sacramentis ecclesiae si indiges. |
| (p.112) | Forma absolutionis abstracta de formulario domini papae. 1 |
| p.112 | Tit.: Ista est forma absolutionis abstracta de formulario domini pape pro habentibus indulgentiam plenariam a domino papa Primo dicat infirmus si potest totum confiteor ... — ... in nomine patris et filii et Spiritus sancti. Amen. |
| (p.112-113) | Forma absolutionis a maiori excommunicatione. 1 |
| p.112 | Tit.: Forma absolvendi excommunicatum a maiori excommunicacione Primo faciat absolvens iurare excommunicatum absolvendum stare semper subiectum ... — ... et ab omnibus circumstantiis eorum in nomine patris et filii et Spiritus sancti. Amen. |
| (p. 113-114) | Casus pertinentes ad sacerdotes parochiales. 1 |
| p.113 | Tit.: Hii sunt casus pertinentes ad sacerdotes parochiales Primus casus est quod potest absolvere ab omnibus peccatis mortalibus occultis et publicis papae et episcopo non reservatis imponere paenitentias arbitrarias ... — ... similiter ab iniectione manuum in parentes non consuet. |
| (p.115-139) | Indulgentiae ecclesiarum urbis Romae, dt. (Lit.: Miedema 2003.). 1 |
| p.115 | Tit.: [ohne Titel] Sant Silvester und sant Gregori haben unsß beschriben in yren cronican daz czu Rom sein gewesen taussund funffhundert und funff kyrchen dye nun der merteil sind abgegangen czebrochen und czestert von den ungelaubigen. Item von allen kyrichen dye noch czu Rom sind und stend haben dye heyligen vater bapst ausß erwelt VII kyrchen und sind geheyssend haubtkyrchen ... — ... (p. 139) Sancta Maria super Minerva. Item in der kyrchen super Maria Minerva ist ein kloster prediger orden da sind alle tag VII taussund jar aplas vergebung der sunden etc. |
| (p.140-141) | Stationes ecclesiarum urbis Romae, lat. (Lit.: VL IX (1995) Sp. 234-238 (N. Miedema). 1 |
| p.140 | Tit.: [ohne Titel] Dominica 4a statio ad sanctam crucem in Ierusalem ... — ... Dominica in octave pascae ad Sanctum Pancratium. |
| (p.142-144) | Leer. |
| (p.145-149) | Historiola de mortuo qui viventi apparuit salutans praelatos (Parallelüberlieferung: München BSB, Clm 28637, 7r-8r). 1 |
| p.145 | Tit.: De mortuo qui viventi apparuit salutans prelatos Memini me quondam in fine cuiusdam voluminis scriptum reperisse miraculum quod in urbe Mantenensi recens fuerat factum ... — ... nihil sibi posse conferre innotuit etcetera. |
| (p.149-150) | Exemplum de daemone qui docuit quendam clericum quomodo praedicaret in synodo episcoporum (Parallelüberlieferung: Mainz StB, Hs I 150, 341rv). 1 |
| p.149 | Tit.: De demone qui docuit quendam clericum quomodo predicaret in synodo episcoporum Clericus quidam in synodo episcoporum praedicare compulsus angustiabatur non modicum ... — ... corda permovit. Post praedicationem macula ista aqua benedicta deleta est. Haec anno domini 1249° fuerunt Parisius coram populo recitata. |
| (p.150-151) | Exemplum de puella obsessa a daemonibus. 1 |
| p.150 | Tit.: De puella obsessa a demonibus qui expulsi sua officia et nomina recitaverunt Puella quaedam libenter orabat cui frequenter venit in oratione cogitatio 'Velles tu obsessa esse a daemone' ... — ... ut in omnibus operibus nostris cauti simus. |
| (p.152-157) | De visitationibus monasteriorum (Beschwerde eines Mariazeller Mönchs aus dem Jahr 1452 gegen die Strenge der Reformpraxis des Nicolaus Cusanus) (Weitere Überlieferungen nach Hallauer: Wien, Schotten, Cod. 237, 143r-144v; Wien ÖNB, Cod. 4975, 3v-5r). 1 |
| p.152 | Tit.: [ohne Titel] In littera constitutionis visitatorum dominus legatus sub poena excommunicationis sententiae latae per eandem litteram ipsos visitandos quinque iussit facere. Primum est ut ipsos visitatores cum omni reverentia et oboedientia suscipiant etc. Secundum ut eos ad ipsorum visitationis officium in omnibus exsequendis libere admittant ... — ... et excessibus deinceps ut hactenus corrigamur et castigemur etcetera. |
| (p.157-161) | Nicolaus Cusanus
: Epistola ad religiosas personas ordinis sancti Benedicti provinciae Salisburgensis de visitatione (1451 III 3, Wien) (Ed.: Zibermayr 1914, 109-112, Nr. 4 h; vgl. Acta Cusana I/3a 770 f., Nr. 1074). 1 |
| p.157 | Tit.: [ohne Titel] Nicolaus miseratione divina tituli Sancti Petri ad Vincula sacrosanctae Romanae ecclesiae presbyter cardinalis ... venerabilibus in Christo nobis dilectis patribus et religiosis personis, abbatibus, abbatissis atque conventibus ordinis sancti Benedicti per provinciam Salisburgensem ubilibet constitutis salutem in domino. Divina pietate ecclesiam sanctam misericorditer respiciente actum esse quid poterit dubitare ... — ... Datum Viennae Pataviensis dioecesis die mercurii tertia mensis martii anno nativitatis domini 1451° nostro sub sigillo pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Nicolai divina providentia papae quinti anno quarto. |
| (p.161) | Visitatio monasteriorum: Über die Bitte um Aufhebung des strengen Schweigegebotes durch Nicolaus Cusanus. 1 |
| p.161 | Tit.: Voluntas domini Nicolai pape 5ti Visitatores generales ordinis sancti Benedicti petiverunt a domino legato confirmationem sub poena fractionis silentii quam volebant statuere ... — ... constituere transgressores. |
| (p.162-174 (Exc.)) | Iohannes Nider OP
: Consolatorium timoratae conscientiae (Kaeppeli 2535). 1 |
| p.162 | Tit.: Ex consolatorio timorate consciencie magistri Iohannis Nider dantur 16 regule universales ad cognoscendum ubi sunt peccata mortalia vel non capitulum 25 eiusdem Sed quaerens quid igitur proderit doctrina universalis sub talibus cognoscendis ... — ... et consuetudinem bonam in talibus observatam etc. |
| (p.175-197 (Anfang mut.)) | Sermones de s. Erhardo et Nicolao. 3 |
| p.175 | Tit.: [ohne Titel] ...] declarabit se iudicii particularis vel generalis ... — ... (p. 177) et compassionem quam habet cum ipsis ita ut oratio sua in sinum ipsius convertere ad salutem animae suae et gloriam Dei qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen. |
| p.178 | Tit.: Sermo communis eciam de sancto Erhardo et precipue in die Marci debet fieri Dubium cur aliqui ita amaram [fehlt: mortem ?] et finem durum habent et alii sine sacramentis immo morte subitanea ab hac vita rapiuntur (deutsches Interpretament) schaiden ... — ... (p. 187) ... Matth. 24[,13]: Qui perseveraverit usque in finem hic salvus erit. Quod nobis praestare dignetur. Amen. |
| p.187 | Tit.: De sancto Nicolao episcopo Vir fidelis multum laudabitur (Prov. 28,20). Duo sunt sancti in caelo post Deum qui a fidelibus plus honorantur quam alii sancti scilicet beata virgo et beatus Nicolaus ... — ... (p. 193) ... Haec tria non timent superbi accidiosi praesumpsi ideo obmittunt procurare ea quae sunt eis saluti necessaria. |
| (p.198) | De dignitate sacerdotis. 1 |
| p.198 | Tit.: De dignitate sacerdocii Prima dignitas est quod sacerdos super omnes reges et principes ... — ... Nono: super angelos. |
| (199-202) | Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB (?)
: Copia brevis pro danda charta monasteriis visitandis de 1452, Exc. (Vgl. Acta Cusana I/3a, 1026-1028, Nr. 1545, Formular I für Männerklöster b). 1 |
| 199 | Tit.: Abbreviacio summaria carte et memorialis dominorum visitatorum. Ex carta Domini visitatores in charta suae visitationis commemorantes aptae bullae factam sibi praesentationem actum visitandi demandantis ac supplicationem praelati et conventus ... — ... ex integro in conventu legatur. |
| (199-216) | Memoriale dominorum visitatorum monasterii Mellicensis 1451: Abbreviatio (1451 III 20) (Druck: Schramb 1702, 423-427). Erstellt von Laurentius Grueber de Graez (Abt von Kleinmariazell), Propst Nikolaus von St. Dorothea und Prior Iohannes von Mauerbach. Von Schlitpacher in 61 Punkte gegliedert (siehe Wiedergabe bei Schramb 1702). -- Von Niederkorn-Bruck 1994 als 'Puncta visitationis claustralis' bezeichnet. 2 |
| 199 | Tit.: Abbreviacio summaria carte et memorialis dominorum visitatorum. Ex carta Domini visitatores in charta suae visitationis commemorantes aptae bullae factam sibi praesentationem actum visitandi demandantis ac supplicationem praelati et conventus ... — ... ex integro in conventu legatur. |
| 202 | Tit.: Ex memoriali In primis de dictis patrum visitatorum standum erit maiori parti fratrum memorantium et de intentione standum est iudicio magis discretorum et factae observantiae ... — ... propter earum prolificationes et clamores. Anno quo supra signata sunt hic visitatorum per summum pontificem deputatorum signetis fratres Laurentium abbatem Nicolaum praepositum et Iohannem priorem. |
| (p.217) | Versus de monachis carnalibus (Carmen de laude cellae) (Walther, Initia 2595; Chevalier 36054). 1 |
| p.217 | Tit.: [ohne Titel] Cella quies mentis fuga rixae cura studentis ... — ... Sic erit hora brevis et labor ipse levis. Nunc contemplare nec scripturam meditare Memorando novissimum vitabis mortis supplicia. |
| (p.218-224) | Leer. |
| (p.225-242) | Breviarium caerimoniarum monasterii Mellicensis: Kranken- und Sterberitus (Ed.: J. Hisch, Der Kranken- und Sterberitus in Codex Mellicensis 1094. Ungedruckte Diplomarbeit, Kath.-theol. Fakultät der Universität Wien. Wien 1972, 1-32; vgl. Breviarium caerimoniarum cap. III,19). |
| (p.225) | Ordo ad communicandum infirmum in monasterio Mellicensi (Ed.: Hisch 1972, 1-3). 1 |
| p.225 | Tit.: Ordo communicandi infirmum fratrem. [Am Rand] In communione Sacerdos intrans domum dicat 'Pax hui domui et omnibus habitantibus in ea. Amen'. Deinde aspergatur aegrotus ... — ... alii fratres induti sint floccis. |
| (p.226-229) | Ordo ad ungendum infirmum in monasterio Mellicensi (Ed.: Hisch 1972, 4-9). 1 |
| p.226 | Tit.: Ordo in ungendi infirmum. [Am Rand] In unccione Praeparatis omnibus induturus sacerdos per omnia absque casula accipiat oleum sanctum et vadat ad infirmitorium ... — ... Post haec revertantur fratres eo ordine quo venerant dicentes 'Miserere mei Deus' et si non sufficit 'Laudate Deum omnes gentes'. |
| (p.230-232) | Ordo commendationis animae in monasterio Mellicensi (Ed.: Hisch 1972, 10-17). 1 |
| p.230 | Tit.: Oraciones super agonisantes. [Am Rand] In agone Proficiscere anima christiana de hoc mundo in nomine Dei patris omnipotentis qui te creavit ... — ... donec sepeliatur. |
| (p.232-242) | Breviarium caerimoniarum monasterii Mellicensis: Ordo sepeliendi confratrem in Mellico (Ed.: Hisch 1972, 18-27). 1 |
| p.232 | Tit.: [ohne Titel] (p. 242) Modus sepeliendi Hora competenti sacerdos indutus cappa cum ministris ... — ... lux perpetua luceat eis. |
| (p.235-242) | Gotische Choralnotation (Hufnagelnotation). |
| (p.243-280 (mit Kommentar) ) | Alexander de Villa Dei
: Doctrinale (pars II) (Ed.: Reichling 1893, 70-99. -- Walther, Initia 7989; Glorieux RA, 23c; Weijers 1994, 57 f.).
). |
| (p.243-280 ) | Commentarius in Doctrinale (Pars II) Alexandri de Villa Dei. 2 |
| p.243 | Tit.: [ohne Titel] Hic iubet ordo libri vocum regimen reserari. Nota circa textum quod liber hic secundum expositionem tactam est ad verbum loci et determinat hic verbum ... — ... sic etiam in zeugmate etc. |
| p.243 | Tit.: [ohne Titel] Hic iubet ordo libri vocum regimen reserari. Nota circa textum quod liber hic secundum expositionem tactam est ad verbum loci et determinat hic verbum ... — ... sic etiam in zeugmate etc. |
| (p.281-284) | Regulae rhetoricales. [Passau: Johann Petri. 1490 = GW 9193] (GW 9186-9209 als Anhang zum Modus latinitatis des Udalricus Eberhardi de Neuburga. -- Parallelüberlieferung: Kremsmünster, Cod. 134, 304; München BSB, Cgm 690, 68v ff.). 1 |
| p.281 | Tit.: (Rot) Regule rethoricales Magnopere vitandum est ne coniunctionem quod vel ut nostra exprimamus eloquentia ... — ... ut te longe demiror. |
| (p.285-347) | Ars dictandi: Candela seu lucerna dictaminis (zu vgl.: St. Pölten, Cod. 64, 101r-116r; Wien ÖNB, Cod. 5006, 64r-70v). 1 |
| p.285 | Tit.: [ohne Titel] Rhetorica valet alma suae artis magistra quae esurientes pascit sitientes reficit mutos loqui facit... Rhetorica est scientia docens materiam invenire inventa disponere disposita eloqui ... — ... ex huius rei negotio honorem possum consequi perfectum. -- (Schlußschrift) Et tantum de conclusione ex huius partis diccionis de tota materia epistolari pro quo sit benedictus ille qui sub clausula pectoris gloriosissimae genitricis requievit. Amen. Deo gracias. In festo Egidii. |
| (p.348-351) | Ars dictandi: Salutationes. 1 |
| p.348 | Tit.: [ohne Titel] Salutationes ad praepositos decanos archidiacones presbyteros capellanos canonicos iudices magistros doctores fratres monachos ad quoscumque inferiores. Sapienti et venerabili viro N. domino praeposito ... — ... et amoris quantum potest. |
| (p.352) | Excerpta. |
| (p.353-375 (Exc.)) | Benedictus de Nursia
: Regula (PL 66, 215-932; CSEL 75. – CPL 1852). 1 |
| p.353 | Tit.: [ohne Titel] (Nachtrag 19. Jh. [Theodor Mayer]) Ex Regula S. P. Benedicti Inprimis dominum Deum diligere ex toto corde ex tota anima ... — ... qui nos pariter ad vitam aeternam perducunt (Ende Cap. 72). |
| (p.375) | Versus de quattuor temperamentis seu humoribus (aus der Schola Salernitana) (Walther, Initia 10131). 1 |
| p.375 | Tit.: (gestrichen) Item sanguineus est in quo ceteris humoribus sanguis praedominat Largus amans hilarius ridens rubeique coloris... Hirsutus fallax irascens prodigus audax... Hic somnolentus piger in sputamine multus... Invidus et tristis cupidus dexterque tenacis... ... — ... flegmaque nocte. |
| (p.376) | Versus de humoribus (Walther, Initia 56; Thorndike--Kibre 3.5). 1 |
| p.376 | Tit.: Item quibus horis diei vel noctis quis humor reget vel habundet in humano corpore habetur per hos versus A nona noctis donec sit tertia lucis est dominans sanguis sed vide sequentibus horis ... — ... postea flegma viget donec sit hora quietis. |
| (p.376) | Versus de peccato sanguinis (Walther, Initia 17834). 1 |
| p.376 | Tit.: De peccato sangwinis Si peccet sanguis facies rubet occat orellus ... — ... dulcor adest sputi sunt atria dulciaque. |
| (p.376) | Versus de peccato colerae. 1 |
| p.376 | Tit.: De peccato colere Accusat coleram dextra dolor aspera ligua ... — ... Aret amarescit nicendia somnia fingit. |
| (p.376) | Versus de peccato flegmatis (Walther, Initia 6606; Thorndike--Kibre 565.6). 2 |
| p.376 | Tit.: De peccato flegmatis Flegma supergrediens proprias in corpore vires ... — ... pulsus adest rarus praecellit fantasmata somnus. |
| p.400 | Tit.: De vicio flegmatis Flegma supergrediens proprias in corpore vires ... — ... pulsus adest rarus etc. |
| (p.376) | Versus (aus der Schola Salernitana). 1 |
| p.376 | Tit.: De peccato melancholiae [?] Humorum pleno dum faex in corpore regnat ... — ... Sanguis per nares sed colera ... per aures. |
| (p.376) | Versus de colera. 1 |
| p.376 | Tit.: [ohne Titel] Nigra splen colera dicatur sanguine vena Pulmo flegma rapit colera felque capit. |
| (p.377-390, 392-393, 397-400) | Conradus Eichstetensis
: Sanitatis conservator (kürzende Bearbeitung des 'Regimen sanitatis') (Druck: Hugo Faber, Eine Diätethik [!] aus Montpellier [!] ['Sanitatis conservator'), dem Ende [!] des 14. Jahrhunderts entstammend und 'Tractatus medicus de Comestione et Digestione vel Regimen Sanitatis' benannt. Diss. Leipzig 1921, 6-22 [unvollständiger Abdruck der Hs. Wolfenbüttel, Cod. 429 Helmst., 83ra-88vb]. -- Thorndike--Kibre 1376.1
Lit.: = Ed. des Regimen sanitatis) Hagenmeyer 1995 mit Hss.verzeichnis, auch zum 'Sanitatis conservator'). 1 |
| p.377 | Tit.: (Am Rand querständig) De ordine comedendi Item sanitatis conservator debet uti motu temperato ante comestionem ... — ... et ideo minutio debite facta multum valet. |
| (p.390-391) | Medizinische Verse (vermutlich aus Flos medicinae Salerni). 1 |
| p.390 | Tit.: [ohne Titel] Inter prandendum est saepe parumque bibendum Saepe paratum bibe sic plena digestio fiet. (p. 390) Infrigidant laxant sedantque sitim tibi pruna ... — ... nam natura viget melius cum vota replentur. |
| (p.394-395) | Medicina: De quattuor temporibus anni. 1 |
| p.394 | Tit.: Ver Item ver est tempus calidum et humidum et in eo multiplicatur sanguis et diffunditur per diversa membra ... — ... et humores commoventur. |
| (p.395) | Medizin: Praecepta daetetica metrica (Thorndike--Kibre 1559.8; Walther, Initia 19166). 1 |
| p.395 | Tit.: [ohne Titel] Temporibus veris modicum prandere iuberis ... — ... Cum calidis humida sunt illo tempore danda. |
| (p.400) | Versus de peccato flegmatis (Walther, Initia 6606; Thorndike--Kibre 565.6). |
| (p.400) | Versus de peccato sanguinis (Walther, Initia 17834). 1 |
| p.400 | Tit.: De vicio sangwinis Si peccat sanguis facies rubet occat orellus ... — ... et somnia plena rubore. |
| (p.400) | Versus de colera. 1 |
| p.400 | Nigra splen colera dicatur sanguine vena Pulvio flegma rapit colera felque capit. |
| (p.401-410) | Henricus de Bitterfeld OP
: De horis canonicis (Drucke: Hain 8406-8407. -- Zumkeller 384; Kaeppeli 1716; Hohmann 1976, 418 Nr. 212. --
Lit.: Zur Überlieferung) Vladimír J. Koudelka, Heinrich von Bitterfeld + c. 1405 Professor an der Universität Prag. AFP 23 [1953] 5-65. -- VL III [1981] Sp. 699-703 [F. J. Worstbrock] mit weiterer Lit. -- Bruno Mazur, Ladislaus Senko, Richardus Tatarzynski [Edd.], Casimirus Marciniak Einleitung): Henricus Bitterfeld de Brega OP, Tractatus de vita contemplativa et activa [Studia 'Przegladu tomistycznego' 4]. Warschau 2003, mit Handschriftenverzeichnis zu den Werken Heinrichs). 1 |
| p.401 | Tit.: (Rot) De horis canonicis Ad horarum devotam persolutionem debet nos monere quod Christus in sua passione die tota et etiam nocte pro nobis sine intermissione laboravit... (p. 410) Septies in die laudem dixi tibi (Ps. 118,164). Quamvis enim Deus semper omni tempore a nobis sit laudandus et benedicendus ... — ... benedicam tibi et laudabo nomen tuum in saecula saeculorum. Quibus enim cum habitum est in principio. |
| (p.411) | Regimen für kranke Mitbrüder (vielleicht in Melk). 1 |
| p.411 | Tit.: [ohne Titel] Item frater Martinus (?) patitur vertiginem capitis quae ut in ... causatur (?) a ventuositate elevata ... Item frater Io. de Ba. patitur malam complexionem stomachi ... Item frater Hainricus patitur stricturam pectoris ... Item frater Nicolaus de Wy. vexatur mala commixtione humida ... Item frater Hermannus ... Item frater Io. de Sue. propter rapturam ... — ... utatur cibus facilis digestivus. |
| (p.412-414) | Medizinische Rezepte. 1 |
| p.412 | Tit.: Nota Item oculis conferunt feniculum ruta sinapis aretum ... Item oculis nocent fames ... — ... vino veteri et subtili. |
| (p.415-431) | Diätetik: De cibo vel potu. 1 |
| p.415 | Tit.: [ohne Titel] De cibo vel potu patet. Nam per debiti nutrimenti cibi subtractionem humiditas subtrahitur et calor inducta siccitate ... (p. 424) Si vero hiems calida fuerit et humida ver autem frigidum et siccum ... (p. 428) Item in Ianuario sanum est uti calidis cibis ... — ... et carnis vaccinae. ... (Zusatz von anderer Hand) Item astronomi dicunt quod luna plena per occulta naturae spiramina augmentat ... sine decrescentia lunae similiter minuuntur. |
| (p.432-434) | Consuetudines monasteriorum: Notata diversa (S. Georgii, Scotorum, etc.) = Acta visitationis (?). 1 |
| p.432 | Tit.: [ohne Titel] Item apud sanctum Georgium omni mense abbas cum priore omnibus fratribus lavant pedes ... Item magister Nicolaus ... Item abbas noster in Mellico |
| (p.435-443) | Visio Philiberti (Ed.: Th. G. v. Karajan, Frühlingsgabe für Freunde älterer Literatur. Wien 1839, 85-98; Wright 1841, 95-106. -- Chevalier 29918; Walther, Initia 11894; Bloomfield 3223, 1862
Lit.: VL X 1999) 412-418, bes. 412-414 N. F. Palmer). 1 |
| p.435 | Tit.: [ohne Titel] Anima: Quid meruisti pretium nondum consecuta Iam licet non sentias nec tormenta dura ... — ... Sic sit apud inferos consolatur rei. |
| (p.443-444) | Excerpta varia . |
| (p.443) | Verse (Bei Walther nicht nachgewiesen). 1 |
| p.443 | Tit.: [ohne Titel, rot geschrieben] Abbates semper vigilent ob omni (!, recte: omne) namque crimen ... — ... spernite. |
| (p.443) | Regimen Salernitanum (Thorndike--Kibre 569.10; Walther, Initia 6849). 1 |
| p.443 | Tit.: [ohne Titel] Francorum regi scripsit tota schola Phalerni [!, recte: Salerni] |
| (p.444) | Verse (Bei Walther nicht nachgewiesen). 1 |
| p.444 | Parce mero cenare cave ne sit tibi vanum |
| (p.444 (mit Hufnagelnotation)) | Verse (Bei Walther nicht nachgewiesen). 1 |
| p.444 | Tit.: [ohne Titel] Aqua et sanguine Iesus Christus |
| (p.444) | Gotische Choralnotation (Hufnagelnotation). |
| (p.445) | Oratio ad BMV (Vgl. V. Leroquais, Les Livres d'Heures Manuscrits de la Biblioth`eque Nationale I. Paris 1927, 250). 1 |
| p.445 | Tit.: (Rot) Post elevacionem hostie Deprecor te domina sancta Maria mater Dei omni pietate plenissima mater gloriosissima summi regis filia ... intercede pro me misero peccatore ... — ... veram paenitentiam et post mortem cum sanctis et electis suis omnibusque vivis et defunctis vitam sempiternam. Amen. |
| (p.445) | Carmen de elevatione sanguinis Christi (Ed.: Mone I, 284 f. Nr. 218. -- Chevalier 2088). 1 |
| p.445 | Tit.: (Am Rand querständig) In elevacione calicis Ave sacer Christi sanguis iter nobis rectum pandis ad aeterna gaudia ... — ... Serva me ab omni malo Fac me frui summo bono in caelesti gloria. Amen. |
| (p.446) | Leer. |
| (p.447-455) | Henricus Egher de Calcar OCart
: Informatio meditationis de passione domini (Ed.: H. Lindeman, Een tractaat over de overweging van's heeren lijden aan Hendrik van Calcar toegeschreven. Ons Geestelijk Erf 7 [1933] 62-88, hier: 71-88). 1 |
| p.447 | Tit.: [ohne Titel] Legitur in Deuteronomio quod cum sanctus Moyses daret populo praecepta legis dixit: Meditaberis in eis sedens in domo tua ... — ... secundo rogo ut tu sepeliaris in me ut te mortuum et crucifixum semper in animo meo portem et habeam cui cum patre et Spiritu sancto sit honor in saecula saeculorum. Amen. -- (Titel) De resurrectione dominicis diebus [bricht am Ende der Seite ab]. |
| (p.456-458) | Leer. |
| (p.459-461) | Excerpta moralia . 1 |
| p.459 | Tit.: [ohne Titel] 10. Firmat in bona in bona operatione 11. Dat gratiam Spiritus sancti 12. Est viaticum omnium tendentium de praesentis peregrinationis exilio ad invasionem supernae patriae. ... — ... ex operibus bonis. |
| (p.462-463) | Ps. Bonaventura OFM
: Tabula de considerandis a missa celebraturis (Druck: Sancti Bonaventurae ... operum Sixti V Pont. Max. D. Ord. iussu editorum supplementum III. Trient 1774, 256-259 [online]. -- Franz, Messe 463 Anm. 1; Distelbrink 200 f., Nr. 225). 1 |
| p.462 | Tit.: Hoc opus Bonaventura cardinalis dicitur compilasse in quo informat et admonet quosdam sacerdotes minus caute et circumspecte [fehlt: missam] celebrantes unde docet hec servanda fore a quolibet sacerdote celebraturo Intentionis discussio: Ne propter vanam gloriam propter verecundiam ... — ... quid porrigis ori. |
| (p.463) | : Zitat. 1 |
| p.463 | Tit.: Eusebius Qui enim semel digne potitur cibo Christi corporis et sanguinis expers erit in aeternum omnis molestiae et doloris. |
| (p.464) | Leer. |
| (p.465) | Federproben. |
| (p.466-475) | Regimen mensium (Vgl. Thorndike--Kibre 652.10-12). 1 |
| p.466 | Tit.: [ohne Titel] Ianuarius est primus mensis anni et dicitur Ianuarius quasi ianuae custos. Dicit enim quidam magnus magister in Physica quod in Ianuario homo debet comedere calidos cibos ... — ... quia dicit Ypocras [Hippocrates] moderatio est totius corporis conservatio et omnium membrorum confortatio et malorum humorum exsiccatio quia moderantia et abstinentia sunt vitiorum exstirpatio. Amen. |
| (p.476-480) | Orationes ad BMV in tribulationibus (Gebetsanweisungen). 1 |
| p.476 | Tit.: [ohne Titel] Cum fueris positus in aliqua tribulatione tunc dicas orationem subscriptam pro te vel pro amico tuo vivo vel defuncto ... Primo dicas 'Magnificat' postea antiphona 'Gaude Dei genetrix' ... — ... et horrenda opprobria imminentis confusionis evadere per te matrem misericordiae et filium tuum qui cum patre et Spiritu sancto in perfecta trinitate vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. |