|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=40891 |
Melk, Benediktinerstift, Cod. 1218 (1782, 1771, -)
BREVIARIUM (DIURNALE). LIBELLUS PRECUM (lateinisch/deutsch)
Papier 358 Bl. 110×68 Melk, Mitte 15. Jh.
Abbildungen von
Vorderdeckel;
Vorderdeckel-Spiegel;
1r;
1v;
11v;
15r;
60r;
64r;
67v;
93r;
102r;
200r;
201r;
207v;
279v;
353v;
Hinterdeckel-Spiegel;
Hinterdeckel;
Schnitt unten
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 2)
"Walther, Initia"
alle Initien
| (VD- und HD-Spiegel) | Brevier-Fragment. Melk, um 1160-1180. Möglicherweise von der Hand des Lektionar-Schreibers; neumiert; Rankeninitialen (Lit.: Höchtl 1991, I 60-67; II Abb. 5-9 (Fragmentkodex II); Glaßner--Haidinger 1996, 100.). |
| (VD- und HD-Spiegel) | Neumen. |
| (1r) | Versus (Walther, Initia 19673). 1 |
| 1r | Tit.: [ohne Titel] [Unum] prima secunda decem dat tertia centum |
| (1r) | Oratio ad Iesum Christum. 1 |
| 1r | Tit.: Oracio Iesu qui vinctus velut malefactor ... da mihi ... — ... beneplacita voluntati. Amen. |
| (1v) | Tabula coniunctionis solis et lunae in quolibet mense. |
| (2r-13v) | Calendarium Mellicense. |
| (14r) | Modus inveniendi numerum aureum (Anleitung zur Feststellung der Goldenen Zahl). 1 |
| 14r | Tit.: [ohne Titel] ] aut post subtractionem manent [gestrichen: plus quam] decem et novem nec plus nec minus ... — ... tunc est aureus numerus. |
| (14r) | Versus (Walther, Initia 6525). 1 |
| 14r | Filius esto Dei caelum bonus accipe grates |
| (14r) | Versus (Walther, Initia 659 [mit Nachtrag]). 1 |
| 14r | Aetheras aretra fraudula |
| (14r) | Versus (Walther, Initia 558). 1 |
| 14r | Adventus domini sequitur sollemnia Lyni |
| (14v) | De modo inveniendi coniunctionem et oppositionem solis et lunae. 1 |
| 14v | Tit.: [ohne Titel] Pro invenienda una coniunctione ex alia videlicet quae eam immediate sequitur addas tempus unius lunationis ad eam quae nunc fuit ... — ... sed in anno bissextili subtrahe 29 dies etc. |
| (15r) | Gebet um Vergebung der Sünden, dt. (Parallelüberlieferung z. B.: München BSB, Cgm 4360, 104rv). 1 |
| 15r | Tit.: (Rot) Oracio Almechtiger ewiger got ich armer mensch und su/ender pit von dir auss ineckait meins herczen vergebung all meiner sündt ... — ... dy ich mir wunsch und beger müg endtlich erlangen. Amen. |
| (15r-20v) | Rosarium BMV. 1 |
| 15v | Tit.: (Rot) Sequitur rosarium beate Marie semper virginis Suscipe verbum virgo Maria quod tibi a domino per angelum transmissum est... Ave Maria gratia plena... Qui te elegit e praeeleigit [!] in filiam et matrem suam ... — ... et gratiarum actio per infinita saecula saeculorum. Amen. Dulcissimum nomen domini nostri Iesu Christi mellifluum nomen gloriosae virginis Mariae omnium angelorum atque sanctorum sit benedictum in aeternum et ultra. Amen. |
| (21r-22r (Oratio 1)) | Ps. Birgitta Suedensis
 : Orationes XV de passione domini (Druck: GW 4362-4383. -- Haimerl 92 und Anm. 545). 1 |
| 21r | Tit.: (Rot) Oracio O Iesu Christe aeterna dulcedo te amantium iubilus excedens omne gaudium et omne desiderium salus et animator peccatorum qui delicias tuas testatus es ... — ... puramque confessionem et sufficientem satisfactionem omnium quam peccatorum meorum plenam remissionem. Amen. Pater noster. Ave Maria. |
| (22r-34r) | Oratio paenitentialis cum psalmo 'Miserere'. 1 |
| 22r | Tit.: (Rot) Incipit oracio penitencialis cum psalmo Miserere mei Deus secundum magnam misericordiam tuam (Ps. 50). Gloria patri. Non peto secundum meritum sive iustitiam aut fidem meam ... — ... quaesumus ut eiusdem fides firmitate ab omnibus semper muniamur adversis. Per dominum nostrum. |
| (34r-59v) | Bonaventura OFM
: Officium de passione domini (GW 4648 und 4799; Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 152-158; AH 50 [1907], 568-571 Nr. 382. -- Distelbrink 27 f., Nr. 22). 1 |
| 34r | Tit.: (Rot) Incipit cursus de passione domini Iesu Christi Gratias ago tibi domine Iesu Christe cuius gratia sum id quod sum ... (34v Ad matutinum versus) Domine labia mea aperies ... Invitatorium: Christum captum et irrisum flagellatum crucifixum. Responsorium: Venite adoremus. Psalmus: Venite exsultemus domino ... — ... sic defleamus vulnera ut a te consolari mereamur hic et in caelestia curia. Amen. |
| (60r-63r) | Augustinus (?)
: Confessio (Parallelüberlieferung: Karlsruhe LB, Cod. Aug. pap. 156, 102r-109r [Kurz 1979, I 217]). 1 |
| 60r | Tit.: Confessio sancti Augustini episcopi Tibi soli peccavi domine quia tu solus es sine peccato... Mediatrix Dei et hominis et fons indesinenter... (60v) Auxiliatrix homini et pacis aeternae conditum Maria te interpello... (61r) Reparatrix debilium et vulneratae animae... (61v) Illuminatrix caecorum et lucerna salutiferae gratiae Maria... (62r) Alleluiatrix peccatorum quos damnabiliter deprimit moles vitiorum ... — ... quem cunctis devote postulantibus clementer aperis in aeternum ut et in futuro saeculo te feliciter videre et tuae miserationi regratiari valeam in saecula saeculorum. Amen. |
| (63v) | Leer. |
| (64r-67v) | Bernardus Claravallensis OCist
: Oratio et salutatio dominicae passionis (= Sertum Christi [Titel in AH]) (Ed.: Mone I [1853] 336-340; AH 36 [1901], 228-232, Nr. 5). 1 |
| 64r | Tit.: (Rot) Oracio et salutacio sancti Bernardi dominice passionis Ave Iesu conditor veritas et via [!] ... — ... praesta te colentibus virtutem meritorum. Amen. |
| (67v-68v (Anfang fehlt ?)) | Albertus Magnus OP (?)
: Oratio (Haimerl 1952, 67 und Anm. 350. -- Dt. Fassung in Melk, Cod. 1730, 88r-91v). 1 |
| 67v | Tit.: [ohne Titel, Anfang rot] Peto ergo domine Iesu Christe [bis hierher rot] ut ipsam sacrosanctam vitam tuam cum omnibus quae pro salute nostra fecisti et pertulisti offeras ... — ... gaudenter videam claritatem tuam et implear laetitia vultus tui ac fluminis impetu laetificantis civitatem Dei fontalique bonitate spiritus tui in corpore et anima satier perpetue. Amen. |
| (69rv) | Siehe Sigle BS. |
| (70r) | Antiphona 'Crucem sanctam subiit' (Chevalier 3985). |
| (70rv) | Officium sanctae crucis. 2 |
| 70r | Tit.: De sancta + Crucem sanctam subiit qui infernum confregit accinctus ... — ... quos per crucis mysterium salvas regens per saecula. Amen. |
| 70r | Tit.: De sancta + Crucem sanctam subiit qui infernum confregit accinctus ... — ... quos per crucis mysterium salvas regens per saecula. Amen. |
| (71r-74r) | Ps. Ambrosius Mediolanensis
: Oratio de passione domini (Auch Augustinus zugeschrieben. -- Haimerl 1952, 80 Anm. 456 und 95 Anm. 564). 1 |
| 71r | Tit.: [ohne Titel] Domine Iesu Christe fili Dei vivi creator et resuscitator generis humani gratias referimus tibi immensas et utinam tibi grates quia pro nobis miseris peccatoribus de caelis descendisti ... — ... ad caelestem patriam feliciter perducamur per te Iesu Christe salvator omnium cui est laus et gloria cum patre et Spiritu sancto aequalis in saecula saeculorum. Amen. |
| (74r-78v (Hs.: Gregorius papa)) | Ps. Augustinus
: Oratio (Ed.: Wilmart 1971, 573-577). 1 |
| 74r | Tit.: (Rot) Oracio beati Gregorii pape Domine Deus omnipotens qui es trinus et unus qui es semper in omnibus ... commendo animam meam in manus omnipotentiae tuae ... Miserere mei domine per intercessionem sanctae Dei genitricis Mariae virginis ... — ... tu ipse qui iudicas contra accusatorem meum defensor exsistas cui est gloria virtus imperium et potestas in saecula saeculorum. Amen. |
| (78v-81v) | Augustinus
: Oratio de beata Maria virgine (Weber 1993, II 212 [zu Melk, Cod. 1381]). 1 |
| 78v | Tit.: (Rot) Oracio beati Augustini episcopi de beata virgine Maria Regina virginum dulcissima sancta Maria miserere peccatoris ad te clamantis et te toto corde desiderantis ... — ... a filio tuo unigenito domino nostro Iesu Christo cui cum aeterno patre et Spiritu sancto una est divinitas gloria virtus imperium et potestas in saecula saeculorum. Amen. Deo gratias. |
| (82rv) | Leer. |
| (83r-91v) | Orationes de passione domini secundum horas canonicas (Tagzeitengebete zur Passion Christi). 1 |
| 83r | Tit.: [ohne Titel] Domine Iesu Christe Deus meus fili Dei vivi recognosco cum gratiarum actione quod pro mea et totius mundi salute post decursum totius vitae tuae quo nostram salutem operatus es cum consumare opus nostrae redemptionis voluisti ... — ... qui dormierunt surrexerunt et exeuntes daemonum [ (die folgenden drei beschriebenen Blätter, wohl noch zu diesem Text gehörig, herausgerissen). |
| (f. 92, 92a und 92b) | Siehe Sigle BS. |
| (93r-101v) | Officium BMV. 1 |
| 93r | Tit.: [ohne Titel] Deus in nomine tuo salvum me fac et in virtute tua iudica me... (93v, Ps. 84) Benedixisti domine terram tuam avertisti captivitatem ... (93av) Laudate dominum omnes gentes... Antiphona: Assumpta est Maria in caelum gaudent angeli laudentes [!] benedicunt dominum. Capitulum. Quae est ista quae progreditur quasi aurora ... (95v Hymnus) Iam lucis orto sidere deum precemur supplices ... (96r, Ps. 118) Beati immaculati in via qui ambulant in lege ... — ... salus [! recte: salvus] esse non poterit. Gloria patri. Antiphona. Alleluia tria. Capitulum: Regi autem saeculorum in mortali et invisibili soli Deo honor et gloria in saecula saeculorum. Amen. Deo gratias. |
| (98r-101v) | Ps. Athanasius Alexandrinus
: Symbolum 'Quicumque' (PL 88, 585 f.; Ed.: C. H. Turner. JTS 11 [1910] 401-411. -- CPL 167; CPPM II 38, 699). 1 |
| 98r | Tit.: (Rot) Symbulum [!] Athanasy episcopi Quicumque vult salvus esse ante omnia opus est ut teneat catholicam fidem ... — ... Haec est ergo fides catholica quam nisi quisque fideliter firmiter crediderit salvus esse non poterit. |
| (102r-279v) | Diurnale Mellicense. 1 |
| 102r | Tit.: [ohne Titel] Beatus vir qui non abiit in consilio impiorum ... — ... per totam octavam in vesperis et in laudibus et in missa. |
| (205r-207v) | Oratio ad BMV. 1 |
| 205r | Tit.: (Rot unterstrichen) Oracio de domina Ad sanctitatis tuae pedes dulcissima virgo Maria corde prostratus et corpore supplex oro ut aliquis a te me rogare doceas ... — ... et almae trinitatis faciem perfruendam mihi placabilem ostende pia virgo Maria. Amen. |
| (207v) | Passionsgebet, dt. 1 |
| 207v | Tit.: [ohne Titel] Gegrüst seist du Ihesu Criste vol der genaden die parmherczikait ist mit dir ... — ... und gesent [!, recte: gesegent] ist das plu/et deiner wunden. Amen. |
| (208r) | Leer. |
| (279v-307r) | Officium mortuorum (Druck: Breviarium Mellicense. 1500 [online]). 1 |
| 279v | Tit.: Incipit officium mortuorum ad vesperas antiphona Placebo Psalmus. Dilexi quoniam exaudiet dominus vocem oris meae quia inclinavit aurem suam mihi et in diebus meis invocabo: Circumdederunt me dolores mortis... (281v) Antiphona: Placebo domino in regione vivorum... (284r) Invitatorium ad nocturnam et dicitur solum ad novem lectiones: Regem cui omnia vivunt venite adoremus (CAO 1152) ... — ... Requiescunt in pace. Amen. Versus: Domine exaudi orationem meam. |
| (307r-310r) | Orationes pro defunctis. 1 |
| 307r | Tit.: Secuntur oraciones: Pro defunctis episcopis seu sacerdotibus Deus qui inter apostolicos sacerdotes famulos tuos pontificali seu sacerdotali fecisti dignitate vigere... (Pro defunctis fratribus, 308v) Deus veniae largiter et humanae salutis amator quaesumus clementiam tuam... (Oratio generalis pro fidelibus) Fidelium Deus omnium conditor et redemptor animabus famulorum famularumque tuarum remissionem cunctorum tribue peccatorum ... — ... ut a cunctis reatibus absoluti tecum sine fine laetentur. Per dominum. |
| (310r-311r) | Orationes pro defunctis in coemeterio. 1 |
| 310r | Tit.: Oracio pro defunctis quando ibis per cymiterium seu ad cymiterium Avete vos omnes fideles animae quarum corpora hic et ubique requiescunt in pulvere... (310v) Valete omnes fideles animae quae iacetis in gremio terrae longe lateque ... — ... et amaram mortem subire voluisti per dominum nostrum Iesum Christum filium tuum qui tecum vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. |
| (311r-314v) | De communione generali. 1 |
| 311r | Tit.: De generali communione In nativitate domini epiphania purificatione ... — ... exsultavimus et delecti sumus. |
| (315r-323r) | Orationes de tempore (für das Brevier). 1 |
| 315r | Tit.: [ohne Titel] Deus qui hodierna die per unigenitum tuum aeternitatis nobis aditum devicta morte reserasti vota nostra... Deus qui sollemnitate paschali mundo remedia contulisti populum tuum quaesumus ... (323r letztes Gebet) Excita quaesumus domine tuorum fidelium voluntates ... — ... pietatis tuae remedia maiora percipiant. Per dominum. |
| (323v-340v) | Orationes de sanctis (für das Brevier). 1 |
| 323v | Tit.: Incipiunt proprie oraciones de sanctis Maiestatem tuam domine supplices exoramus ut sicut ecclesiae tuae beatus Andreas apostolus... (340r De sancta Catharina) Deus qui dedisti legem Moysi [340v] in summitate montis Sinai et in eodem loco per sanctos angelos tuos ... — ... quaesumus ut eius meritis et intercessione ad montem qui Christus est pervenire valeamus. Per eundem. |
| (340v-343r) | Officium (Horae canonicae) de s. Catharina. 1 |
| 340v | Tit.: Secuntur hore canonice de sancta Katherina quas canonizavit Urbanus quintus et dedit indulgencias orantibus. Ad matudinas [!] Deus in adiutorium etc. Castitatis lilium alma Catharina illustrata nimium hora matutina (Chevalier 2672) ... — ... Versus: Angelis suis Deus mandavit de te. Responsorium: Ut custodiant te in omnibus viis tuis. Oratio: Deus qui dedisti. |
| (343v-349r) | Officium (Horae canonicae) de proprio angelo. 1 |
| 343v | Tit.: [ohne Titel] Spiritus caelorum angeli beatissimi assistite quaeso mihi migranti ex hoc saeculo... Antiphona: Gloriosus apparuisti in conspectu domini ... — ... Oratio ad omnes angelos: Precor vos angeli virtutes pietates principates et dominationes throni Cherubim et Seraphim novem ordines angelorum ... ut valeam habere indulgentiam de omnibus peccatis meis in praesenti saeculo et in futuro. Amen. |
| (349r-350r) | Oratio de BMV. 1 |
| 349r | Tit.: Oracio de domina Gaudes iam beatissima virgo Maria quia plenitudo gloriae tuae post filium tuum omnem praecellit felicitatem beatorum ... — ... qui tibi nihil negas te semper honorat. Qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. |
| (350rv) | Orationes ad s. Barbaram. 1 |
| 350r | Tit.: [ohne Titel] O beata Barbara mea patrona me precantem repara supplicanda... (350v) Ave pülgerine castitatis sanctissima virgo martyr Barbara... Ave Iesu Christe gratia plena misericordia tecum ... — ... et benedictus sanguis vulnerum tuorum. Amen. |
| (351r-352v) | Ps. Gregorius I. Magnus
: Orationes de passione domini. 1 |
| 351r | Tit.: [ohne Titel] O domine Iesu Christe adoro te in cruce pendentem et coronam spineam in capite portantem... O domine Iesu Christe adoro te in cruce vulneratum... O domine Iesu Christe adoro te in sepulchro positum... (351v) O domine Iesu Christe pastor bone iustos conserva peccatores iustifica... O domine Iesu Christe propter illam amaritudinem tuam... (352r) O domine Iesu Christe adoro te descendentem ad inferos... O domine Iesu Christe adoro te resurgentem a mortuis ... — ... deprecor te miserere mei. Amen. Pater noster. Ave Maria. |
| (352v) | Oratio de BMV. 1 |
| 352v | Tit.: [ohne Titel] Ave sanctissima Maria mater Dei regina caeli porta paradisi ... — ... et ora pro peccatis in eis. Amen. Pater noster. Ave Maria. |
| (353rv) | Oratio ad sanctos. 1 |
| 353r | Tit.: Oracio de sanctis quorum dies currit natalis Sancti et sanctae dei omnes quorum hodie dies currit natalis in toto orbe ... ego peccator miser in hac valle lacrimarum exulans vos humiliter exoro ... — ... misericorditer a Deo adipisci. Amen. |
| (353v-358v) | Vorschriften zur Brevierlesung. 1 |
| 353v | Tit.: [ohne Titel] Item nota quod iste Psalmus 'Laudate dominum omnes gentes etc.' dicitur per totum annum ... — ... Ipsi videntes sic admirati sunt conturbati sunt commoti sunt. |