Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=41046 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 1390 (483, H 106)
IOHANNES SCHLITPACHER
Papier   XII, 192 Bl.   150×110   Melk, 1457-1461
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 4)

Lagen: (V+2)XII + 18.V180 + VI192. Einzelblätter: I, XII.
Die Außenblätter der ersten Lage (I, XII) aus Pergament, später hinzugefügt, die inneren Papierdoppelblätter (II-VI) mit Blattsignaturen (1-5). Reklamanten. Foliierung des 15. Jh. in Rot bis 173, fortgesetzt durch moderne Bleistiftfoliierung. In fast allen Lagenmitten Fälze aus einer Handschrift des 14. Jh.
Schrift:
Schreiber: Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB   Schriftart: Schlaufenlose Bastarda
Schreiber Iohannes Schlitpacher durch Schriftvergleich ermittelt. -- Am Textanfang und an den Lagenenden jeweils Tagesdatierungen des Jahres 1457: (2r) 17.3., (10v) 24.3., (20v) 2.4., (30v) 12.4., (40v) 23.4., (50v) 29.4., (60v) 7.5., (70v) 13.5., (80v) 17[.5.], (90v) 23[.5.], (100v) 27[.5.], (110v) 2.6., (120v) 11.6., (130v) 21.6., (140v) 30.6., (150v) 4.7., (160v) 8.7., (170v) 13[.6.]. -- VDS und HDS inhaltlich zum Codex gehörend und ebenfalls von der Hand des Iohannes Schlitpacher.
Ausstattung: Rubriziert   

Einband: Gotisch     Streicheisenlinien        
Spätgotischer Einband: Rindleder über Holz mit Streicheisenlinien. Melk, um 1460. (VD) Schilder erhalten, Titelschild Psalterium cum glossa textuali. -- 1 Riemenschließe (Riemen verloren). Je 5 Buckelbeschläge (je 1 auf VD und HD verloren). -- Ledersignakel.


(Ir) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh. (Ir) Melker Stempel Bibliotheca Mellicensis (Melk Inventar I, Tafel XIV Abb. 36); (Ir, 192v) Melker Stempel Bibliothek des Stiftes Melk (Melk Inventar I, Tafel XIV Abb. 39). – Im Katalog von 1483 unter der Signatur A 105 genannt (MBKÖ I 165, Z. 20), im Katalog von 1517 unter der Signatur K 117.

Zu den meisten Texten dieses Codex siehe auch die Parallelüberlieferung in Melk, Cod. 960, Teil 4 und 5.

Christine Glaßner, Maria Stieglecker / September 2019
"Melk Inventar I", "MBKÖ I", "PL", "BHM", "RB", "VL", "Walther, Initia", "Bloomfield", "Chevalier", "CPL", "CPPM", "CAO", "Bruck 1985"
alle Initien
(VDS) Orationes.
   1
VDS Tit.: (VDS oberer Freirand Tagesdatierung) 3a vice 17 Marcii [17.3.] ... (VDS unteres Seitendrittel Jahresdatierung ?) [14]61 ... (VDS unterer Freirand Tagesdatierung) XI Marcii [11.3.]
Flos mundi decus generis humani splendidissima et beatissima virgo Maria ... Sanctissimi apostoli et evangelistae domini nostri Iesu Christi Petre Paule Andrea Iacobe ... Gaudes beatissima virgo Maria quia plenitudo gloriae tuae post filium tuum omnem praecellit felicitatem
(Ir-v) Orationes. 25 Gebete.
   1
Ir Tit.: [ohne Titel]
Deus pater omnipotens aeterni verbi genitor et cum eodem domini amoris spirator mundi conditor da mihi vires declinandi a malo
(IIr) Ps. AugustinusSuspiria (= Meditationum excerpta), Excerpta.
   1
IIr Tit.: Ex suspiriis sancti Augustini
Speciosa facta es et suavis in deliciis tuis mater Ierusalem ... — ... plena et perfecta ibi regnat caritatis qui est Deus omnia in omnibus. Cui est honor et gloria in saecula saeculorum. Amen.
(IIr) Ps. HieronymusRegula monacharum ad Eustochium sacram Deo virginem (PL 30, 391-426. -- BHM 560). Hier Schluss von cap. 26 (PL 30, 414).
   1
IIr Tit.: (Rot) Ieronimus in regula ad Eustochium capitulum 26
Experto itaque seni devote consulenti credite filiae ... — ... quot et qualia nescit proferre mollities corporis mei.
(IIr) Versus de septem gradibus contemplationis. 2 Verse.
   1
IIr Tit.: [ohne Titel]
Ignis et unctio exstasis ac speculatio gustus / Inde quies et gloria contemplando gradus sunt. (Rot) Quidam Cartusiensis: Videtur quod sic essent dicti (?) gradus ordinandi. Primus (schwarz) unctio, 2 speculatio, 3 ignis, 4 gustus, 5 quies, 6 exstasis, de septimo suspectum licet autoritatem.
(IIv-XIv) Pars Breviarii (Invitatoria, Antiphonae, Orationes de dominicis diebus).
   1
IIv Tit.: Invitatoria subscripta dicuntur a dominica prima post octava epiphanie usque ad 40mam et a Kalendis octobris usque adventum de dominicis diebus ubi ultimum repetitur quociens necessarium fuerit
Venite, exsultemus domino, iubilemus Deo salvatori nostro. Praeoccupemus faciem domini ... Quoniam Deus magnus dominus
(XIIr) Oratio ad sanctam trinitatem.
   1
XIIr Tit.: (Rot) Ad sanctam trinitatem oracio
O pater amantissime, o Iesu fili Dei piissime, o Spiritus sancte ... ad te oculos meos .... expando ... — ... cum misericordia tu sempiterna.
(XIIr) Oratio ad sanctos Veteris Testamenti.
   1
XIIr Tit.: (Rot) Oracio ad sanctos veteris testamenti
Omnes sancti patriarchae et patres illustres per quas primum cognitionis et promissionis divinae accepimus ... — ... Deo donante qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen.
(XIIr) Oratio ad omnes angelos.
   1
XIIr Tit.: (Rot) Oracio ad omnes angelos
Precor vos, angeli sancti et archangeli, virtutes ... ut oratis pro me misero ... — ... in praesenti saeculo et futuro. Amen.
(XIIv) Orationes cottidianae.
   1
XIIv Tit.: Oraciones quotidiane
Ecclesiae tuae, quaesumus, Domine, preces placatus admitte ut destructis adversitatibus et erroribus universis secura tibi serviat libertate ... — ... nosque ab eorum insidiis potenter eripe.
(1r-135v) Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB Glossa Psalterii (Glossa litteralis super Psalmos) (RB 4950. – Überliefert auch in München BSB, Clm 18524a, 3ra-148v [!], mit Zuschreibung an Schlitpacher: (Rot) Prohemium in glozam litteralem per religiosum patrem magistrum Iohannem Slytpacher cenobii Mellicensis monachum ad profectum fratrum simplicium utiliter compilatam. – Lit.: VL VIII [1992] 735 Nr. V.1.b [F. J. Worstbrock]).
   1
1r Tit.: (Rot) Prologus in glosam textualem psalterii ... (2r oberer Freirand, Datierung) 1457, (2r unterer Freirand, Tagesdatierung) In Christi nomine 17 marcii [17.3.1457]
Psallite sapienter (Ps 46,8). Scribitur Psalmo 46. In his duobus verbis primo invitat nos propheta ad psalmodiae actum dicendo 'Psallite', secundo exprimit psalmodiae modum subiugendo 'sapienter' ... (1v) Circa librum Psalmorum sive Psalterium est sciendum quod licet contineat tres Psalmorum quinquagenas tamen unus liber exsistit ... (2r) Beatus vir (Ps 1,1). [Interlinearglosse: nunc in spe] ... [Glosse:] Primus Psalmus in hebraeo carens titulo per modum praefationis inducit ad studium sacrae scripturae ... — ... (135r) Laudate dominum in sanctis eius (Ps 150,1) [Interlinearglosse: id est societate sanctorum ex hominibus] ... (135v) omnis spiritus laudet dominum. – (139v Datierung) Explicit 1457. – Apologia finalis: Vir magnae peritiae ac religiositatis primi mei praelati ... quae autem recte posita fuerint reperta divinae attribuantur bonitati. Cui sit laus et honor in saecula saeculorum. Amen. – (135v Schlussschrift, Datierung) Psalterii centenis glosa sit ista diebus. Finis 24 die Iunii [24.6.1457].
(1r unterer Freirand) Versus (Walther, Initia 19209).
   1
1r unterer Freirand Tit.: [ohne Titel]
Ter quinquagenos David canit ordine Psalmos / Versus bis mille sex centos sex canit ille.
(136r) Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB Expositio in Pater noster (RB 4954; Bloomfield 8237 mit Verweis auf 8623). Text mit Glossen.
   1
136r Tit.: [ohne Titel]
Pater noster [Interlinearglosse zu Pater: per creationem et gratiam] ... [Glosse:] Notandum quod dominica oratio quae Matthaei sexto capitulo continetur duas partes habet in quarum prima docet nos dominus suam captare benevolentiam ... — ... sed libera nos a malo [Interlinearglosse: id est a poena peccata debita ad quod inducti fuimus. Amen [Interlinearglosse: id est fiat quod petitur].
(136r) Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSBExpositio in Ave Maria. Text mit Glossen.
   1
136r Tit.: [ohne Titel]
Ave Maria gratia plena ... [Marginalglosse:] Sciendum quod salutatio angelica habetur Lucae primo capitulo. Angelus tamen Gabriel in salutatione non posuit nomen Maria ... — ... Iesus Christus. Amen. [Explicit Marginalglosse:] in sua assumptione quando ut regina super omnes choros est exaltata angelorum.
(136v-137r) Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB Expositio in Symbolum apostolorum. Text mit Glossen.
   1
136v Tit.: [ohne Titel]
Credo in Deum patrem omnipotentem ... [Marginalglosse:] Circa symbolum apostolorum est sciendum quod symbolum dicitur a sin quod est con et bolus quod est morsellus sum ... — ... et vitam aeternam. Amen ... [Marginalglosse:] quae in scriptura traduntur etcetera.
(137v) Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB Expositio in Magnificat. Text mit Glossen.
   1
137v Tit.: [ohne Titel]
Magnificat anima mea dominum ... [Interlinearglosse zu: Magnificat] magnum recognoscit ... [Marginalglosse:] Circa canticum gloriosissimae Dei genetricis virginis Mariae quod habetur Lucae primo capitulo est notandum quod cum ipsam visitasset cognatam suam Elisabeth ... — ... ad patres nostros Abraham et semini eius in saecula. -- [Marginalglosse:] soliditate confirment etcetera.
(138r) Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB Expositio in Canticum Simeonis ('Nunc dimittis'). Text mit Glossen.
   1
138r Tit.: [ohne Titel]
Nunc dimittis servum tuum ... [Interlinearglosse zu: dimittis] semper mori ... [Marginalglosse:] Sequens canticum quod completorii hora solet dici factum est a sancto sene Simeone quando puerum Iesum praesentatum in templum die quadragesimo a sua nativitate suscepit ... — ... et gloriam plebis tuae Israel.
(138r-v) Iohannes Schlitpacher de Weilheim OSB Expositio in Canticum Zachariae ('Benedictus'). Text mit Glossen.
   1
138r Tit.: [ohne Titel]
Benedictus dominus Deus Israel ... [Interlinearglosse zu Benedictus] semper sit ... [Marginalglosse:] Canticum sequens positum Lucae primo capitulo edidit Zacharias pater sancti Iohannis Baptistae repletus Spiritus sancto postquam officium ... et cantatur in matutinis laudibus
... — ... in viam pacis.
(138v-139r) Gloria in excelsis. Nur Text.
   1
138v Tit.: [ohne Titel]
Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus ... — ... in gloria Dei patris. Amen.
(139r-v) Te Deum (Hymnus) (Chevalier 20086). Nur Text.
   1
139r Tit.: [ohne Titel]
Te Deum laudamus te dominus confitemur ... — ... in saecula saeculorum. Amen.
(139v-140v) Ps. Athanasius AlexandrinusSymbolum 'Quicumque' (PL 88, 585 f.; Ed.: C. H. Turner. Journal of Theological Studies 11 [1910] 401-411. -- CPL 167; CPPM II, 38, 699).
   1
139v Tit.: (Rot) Simbolum Athanasii
Quicumque vult salvus esse ... — ... salvus esse non poterit.
(141r-173r) Pars Breviarii (Cantica nocturnalia de tempore et de sanctis, hymni). (153r-167r) glossiert. (141r-153r, 158r-173r) Hymnen entsprechen Melk, Cod. 960, p. 307-337.
   1
141r Tit.: [ohne Titel]
Domine miserere nostri te etiam exspectavimus esto brachium nostrum ... Audite qui longe estis quid fecimus dicit dominus ... (141v) Miserere domine plebi tuae ... Benedicite omnia opera domini domino laudate ... — ... (De sancta non virgine ad vesperas, nocturnas et laudes hymnus) Huius obentu etcetera.
(173v-180v) Pars Breviarii (Commune sanctorum: Invitatoria, Antiphonae).
   1
173v Tit.: (Rot) De apostolis invitatorium
Gaudete et exultate quia nomina vestra scripta sunt in caelis. Aliud: Regem apostolorum dominum venite adoremus
(181r-182v) Litania maior (Allerheiligenlitanei).
   1
181r Tit.: (181r oberer Freirand, Datierung ?) In Christi nomine. 60 [1460?]. (Rot) Sequitur letania
Kyrie eleison, Christe eleison, Christe audi nos ... — ... Exaudiat nos omnipotens pius et misercors dominus. Amen.
(182v-185v) Officium mortuorum (Druck: Breviarium Mellicense. 1500 [online]).
   1
182v Tit.: (Rot) Sequitur officium defunctorum ad vesperas antiphona
Placebo domino in regione vivorum ... (284r) In agenda mortuorum invitatorium: Regem cui omnia vivunt venite adoremus (CAO 1152) ... — ... Requiescunt in pace. Amen. Versus: Domine exaudi. Versus. Dominus vobiscum.
(185r-v) Orationes pro defunctis (Druck: Breviarium Mellicense. 1500 [online]).
   1
185r Tit.: Secuntur oraciones pro episcopis et abbatibus
Deus qui inter apostolicos sacerdotes famulos tuos pontificali seu sacerdotali fecisti dignitate vigere ... (Pro congregatione, 185v) Deus veniae largitor et humanae salutis amator quaesumus clementiam tuam ... (Oratio generalis) Fidelium Deus ut supra ... (185v) ut a cunctis reatibus absoluti tecum sine fine laetentur. Per dominum. Propitiare quaesumus domine animabus famulorum ... — ... lux eius aeternam possideat. Per.
(185v-190r) Pars Breviarii.
   1
185v Tit.: [ohne Titel]
Dum esset rex in accubitu suo
(190r-v) Forma diligendi Deum et proximos.
   1
190r Tit.: (Rot) Forma diligendi deum et proximos
Domine Deus meus conditor et gubernator mundi credo puro corde et humiliter confiteor ... — ... te Deum summum bonum creatorem meum qui vivis et regnas in saecula benedictus. Amen.
(191r-192v) Orationes. 15 Gebete, eines davon Augustinus, eines Albertus Magnus zugeschrieben.
   2
191r Tit.: (Rot) Ad sanctam trinitatem oracio
Benedicat me imperialis maiestas protegat me regalis divinitas
192v Tit.: (Rot) Pro animabus
Avete omnes fideles animae ... — ... et cum angelis suis sine fine gaudere. Amen. -- (192v unterer Freirand Tagesdatierung) 10 octobris [10.10.1460?].
(HDS) Orationes post communionem.
   1
HDS Tit.: (Rot) Post communionem
Omnipotens et benignissime Deus non de meis praesumens meritis sed de tua confisus misericordia accessi ad mirificum sacrae eucharistiae
(HDS) Notiz zum Professdatum des Frater Iohannes de S. [Iohannes de Salczburga ?) zum Fest Mariä Geburt 1419. Frater Iohannes de S. professus est 1419 in die nativitatis sancte Marie. -- Das Professdatum übereinstimmend mit der Professurkunde des Iohannes de Salczburga (zu diesem Professen vgl. Bruck 1985, 95). Möglicherweise steht der Eintrag in Zusammenhang mit dessen Tod, der dann wohl im/um das Jahr 1460 anzusetzen wäre.