Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=41204 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 1564 (482, H 104)
Pergament und Papier   243 Bl.   140×105   Melk, 2. Hälfte 15. Jh. (1481 ?)   
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 11)

"Pez, SSRA I", "Pez, SSRA II", "Walther, Initia"
alle Initien
(1r) Tabula codicis (15. Jh.).
(1v-2v) Leer.
(3r-10v) Basilius Caesariensis De solitaria vita ad Gregorium Nazianzenum (versio latina Ambrosii Florentini) .
   1
3r Agnovi litteras tuas ut hi qui amicorum filios ex ingenita quam praeferunt parentum similitudine solent recognoscere
(10v-11v) Leonardus Brunus (Aretinus) Epistola ad Colutium Salutatum = Prologus in Basilii Epistolam ad nepotes de utilitate studii in libros gentilium (Ed.: Leonardo Bruni Aretino, Humanistisch-philosophische Schriften [...]. Hrsg. und erläutert von Hans Baron [Quellen zur Geistesgeschichte des Mittelalters und der Renaissance 1]. Leipzig 1928 [Reprint Wiesbaden 1969], 99 f. -- Bertalot II/1, Nr. 5718).
   1
11r Tit.: (Rot) Prologus Leonardi Aretini in magni ac sanctissimi Basilii ad virtutes exhortacionem
Ego tibi hunc librum Coluti ex media ut aiunt Graecia delegi ... — ... quae [!, Ed.: quanta] ei sit gravitas.
(12r-26v) Basilius Caesariensis Ad adolescentes = Ad iuvenes religiosos quibus studiis operanda sint ad vitia reppellanda (versio latina Leonardi Bruni Aretini) = De legendis libris gentilium (Bertalot) (Drucke: GW 3700-3718 und 6471; Hain 7606 und 15982-16000; Straßburg 1507; Paris 1508. -- Bertalot II/1, Nr. 12348 Lit.: Lucie Schucan, Das Nachleben von Basilius Magnus 'ad adolescentes' Travaux d'Humanisme et Renaissance 133 Genf 1973, 62-76 und 235-242 zur Überlieferung).
   1
12r Tit.: (Rot) Incipit divi Basilii ad virtutes exhortacio foeliciter. Capitulum primum
Multa sunt filii quae me hortantur ad ea vobis consulenda quae optima esse dico ... — ... quod vos non patiamini nunc recta consilia aspernantes. -- (26v Schlußschrift) Magni Basilii ad virtutes exhortacio explicit feliciter a Leonardo Aretino e greco in latinum noviter translata.
(27r-32v) Historia fundationis monasterii Mellicensis (Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 296-301; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, Sp. 871-882 [nicht Sp. 875, wie in Rep.font V angegeben; dieser Druck endet etwas früher als jener von Pez] Lit.: Rep.font V 1984) 533 f. mit weiterer Literatur).
   1
27r Tit.: (Rot) Secuntur aliqua pauca et brevia excerpta ex cronica Mellicensi de fundacione et aliis eiusdem monasterii sequitur
Primus fundator huius monasterii Mellicensis dicitur fuisse Leopoldus primus qui originem duxisse fertur a quodam nobilissimo comite Babenbergensi ... — ... Denique ut plenius comprobaret dominus eam esse suam a Wienna usque ad Nusdorff naviculae imposita sine nautis et amplustribus supernatavit [Ende Pez] [Zusatz in dieser Hs.] et ad Medlicum revertitur. Per omnia benedictus Deus in saecula.
(32v-33r) Rudolfus IV. archidux Protestatio ad memoriam futurorum de sancta cruce Mellicensi (1363) (Druck: Pez, SSRA II [1725], Sp. 396; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, Sp. 870 f.). Lit.: Rep.font ??).
   1
32v Tit.: (Rot) Hec infra scripta littera est tenoris sancte crucis auree purissime sed pedis albi argentei purissimi monasterii Mellicensis que usque hodie in eodem nostro monasterio veneratur adoratur et colitur que magnis ut patet et patebit miraculis gloriosis refulsit
Nos Rudolfus quartus Dei gratia archidux Austriae Stiriae et Carinthiae... profitemur quod hanc crucem ob Dei reverentiam et ob specialem amorem sanctissimi martyris Colomanni comparavimus et multorum reliquiis sanctorum ... — ... ab intra decoravimus ab anno nativitatis nostrae vicesimo quinto dominationis nostrae anno sexto regnante imperatore Carolo quarto et Urbano papa quinto scilicet anno M° CCC° 63 [1363].
(33rv) Epitaphium marchionum in monasterio Mellicensi sepultorum (Druck: Pez, SSRA I [1721], 313; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, S. 882 f. -- Walther, Initia 11268, etc.). Lit.: Lechner K. 1948, 66 f. -- Lhotsky 1963, 171.).
   6
33r Quem sopor hic urget Leopoldum gratia purget. ... — ... Confer eis vitam virtute fideque petitam.
33r Vita sit Ernusto [Ernesto] pars omnibus [fehlt: in] grege iusto.
33r Dormit Adalbertus hic surgat luce refertus.
33r Hac situs in fossa Colomanni martyris ossa Fratribus Henricus dedit his princeps et amicus.
33r Marchio Leopoldus a verme sit igneque salvus Huius honor sedis fons coenobii pater aedis.
33r Tit.: (Rot) Sequitur epitafium ipsorum marchionum
Mors quasi caeca furit quasi ventus hiems rapit urit
(33v) Epitaphium marchionissarum in monasterio Mellicensi sepultarum (Druck: Pez, SSRA I [1721], 313 f.; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, S. 883). Lit.: Lechner K. 1948, 66 f. -- Lhotsky 1963, 171.).
   1
33v Tit.: (Rot) Epitafium marchionissarum hic sepultarum
O dolor o luctus heu ve tuus est caro fructus Lege pari dominas sex legis hic domitas ... — ... Nunc lavet induat instruat ut sponso venienti Sacris ergo thoris has foedere iungat amoris. Amen.
(34r-36v) Leer.
(37r-41r) Vita Colomanni (Ed.: MGH.SS IV [1841], 674-678; Niederkorn-Bruck 1992, 70-76. Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 97-101; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, Sp. 843-852. -- BHL 1881).
   1
37r Tit.: (Rot) Incipit legenda de sancto Colomanno martyre prologus
Princeps apostolorum Petrus audiens a domino mundi contemptores centuplo hic remunerandos emolumento... Regnante gloriosissimo imperatore Henrico qui tertio Ottone mortuo Romanorum praeponebatur imperio plures pro nomine Christi peregrinantes iter direxerunt per regna eius ... — ... ubi plurima per illum mirabilia iugiter operatur Dei virtus et Dei sapientia quae cum patre et Spiritu sancto vivit et dominatur per infinita saecula saeculorum. Amen.
(41r-44v) Erchenfridus abbas Mellicensis Miracula Colomanni (Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 101-104; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, Sp. 852-856. -- BHL 1882).
   1
41r Tit.: (Rot) Secuntur miracula ex pluribus pauca que circa presens sepulchrum post eius sacri corporis illuc translacionem gesta sunt
Ex multis mirabilibus quae Dei clementia per suum fidelem famulum ostendit pauca quae nobis videndo cognita sunt perstringimus ... — ... digessimus ad fidelium corroborationen et infidelium conversionem ne quis id quo indignus est praesumat neque illud quod gratia Dei valet consequi pertimescat. Amen.
(44v-51r) Historia de particula sanctae Crucis Mellicensis (Druck: Hueber 1722, 291-296; Pez, SSRA II [1725], Sp. 389-396; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, Sp. 860-870. -- BHL 4202). Lit.: Rep.font. V 1984) 534.).
   1
44v Tit.: (Rot) Memoriale scriptum de porcione ligni salutiferi crucis que in presenti monasterio Mellicensi sub laminis aureis habetur et a fidelibus populis tam devote adoratur et officiose visitatur et de miraculis divina virtute in ea mirabiliter ostensis
Quia generatio praeterit et generatio advenit ad memoriam autem rerum gestarum mihi melius litteris convenit sive scriptis ... — ... et ut sua dinosceretur plenius in aqua ut praelibatum est a Wienna usque Nusdarff [Nussdorf] gloriose approbavit.
(51rv) Rudolfus IV. archidux Protestatio ad memoriam futurorum de sancta cruce Mellicensi (1363) (Druck: Pez, SSRA II [1725], Sp. 396; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, Sp. 870 f.). Lit.: Rep.font ??).
   1
51r Tit.: (Rot) Protestacio ad memoriam futurorum illustris principis domini Rudolffi quarti ducis Austrie etcetera de prefata sancta cruce huius monasterii per ipsum comparata ut patebit
Nos Rudolfus IIIIus Dei gratia archidux Austriae Stiriae et Carinthiae... profitemur quod hanc crucem ob Dei reverentiam et ob specialem amorem sanctissimi martyris Colomanni comparavimus et multorum reliquiis sanctorum ... — ... ab intra decoravimus sub anno nativitatis nostrae vicesimo quinto dominationis nostrae anno sexto regnante imperatore Carolo IIIIto et Urbano papa quinto scilicet anno millesimo tricentesimo sexagesimo tertio [1363].
(51v-54r) Bernardus Dapifer OSB Vita Gothalmi (Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 110-112; AA SS Iul. VI 339-340; Ph. Hueber, Austria ex archivis Mellicensibus illustrata. Wien 1743, 303-305. -- BHL 3627).
   1
51v Tit.: (Rot) Sequitur de beato Gothalmo peregrino cuius ossa a dextro latere altaris beate Marie virginis beate Marie virginis in cripta in sartofago marmoreo quiescunt albo et dietim ab universis pe qui monasterium istud visitant devocius ipsum locum venerantur qui licet haud dubium miraculis claruerit tamen cilia nobis sanctitatis eius testimonia ad presens non constant preter ea que subsequens breve memoriale ex quodam antiquo codice hic scriptum continet in hunc modum
Ego frater Bernardus professus Mellicensis coenobii monachus dictus Dapifer... Cum beatissimus Christi martyr Colomannus patriarcha ... — ... et ipsa ossa sunt in eodem loco reinclusa praesente domino Gotschalco tunc temporeis custode me vero Bernardo Dapifero prochdolor absente.
(54r-61r) Indulgentiae monasterio Mellicensi concessae.
   1
54r Tit.: (Rot) Indulgencie monasterio Mellicensi a summis pontificibus sive apostolicis cardinalibus patriarcha [korrigiert zu: patriarchis] Constantinopolitane civitatis archiescopis misericorditer concesse secuntur hoc modo
Paschalis papa secundus omnibus devotionis causa hoc monasterium visitantibus in summis festivitatibus vere confessis et contritis... Clemens papa sextus omnibus legentibus ... — ... pro uno quoque officiorum praedictorum C dies de iniunctis paenitentiis misericorditer relaxavit.
(61r-62r) Basel: Konzil: Sessio XXXVI: Decretum sacri concilii Basileensis de conceptione BMV (1439 IX 17) (Druck: Mansi XXIX, Sp. 182 f.; Monumenta Conciliorum Generalium seculi decimi quinti III,1. Wien 1886, 364 f. -- Lit. Helmrath 1987, 383.).
   1
61r Tit.: (Rot) Sequitur de festo concepcionis gloriose virginis Marie
Sacrum Basileense concilium in sessione 36 sua publica anno domini M°CCCC°XXXIX° revocavit institutionem de celebranda sancta conceptione gloriosae Dei genitricis virginis Mariae 6° Idus Decembris. Statuimus et ordinavit eandem celebritatem ... — ... quam decreto licitum esse in contrarium praedicare seu docere.
(62r (Exc.)) Nicolaus Cusanus Statutum de addenda clausula in fine missae (1451 II 8) (Ed.: Acta Cusana 1/3a, 732-734, Nr. 1008; nach Zibermayr 1914, 104 f., Nr. 1).
   1
62r Tit.: (Rot) Dominus Nicolaus de Chusa cardinalis tituli sancti Petri ad Vincula legatus summi apostolici a latere per totam Alamanniam modo episcopus Brixiensis in sinodo Saltzburgensi in qua ipse presedit anno [schwarz] M° CCCC° LI° tercia die Febrarii ordinavit et statuit omnibus diebus dominicis ad ultimam collectam ante epistolam et eius complendam in fine misse addendam hanc clausulam
Et famulos tuos N. papam ac N. antistitem nostrum una cum universali ecclesia catholica ... — ... misericorditer relaxavit. Amen.
(62v-66r) Leer.
(66v) Besitzvermerk (siehe Sigle G).
(67r-76v) Mirabilia urbis Romae.
   1
67r Murus urbis habet trecenta sexaginta et unum turres propugnacula sex milia
(77r-114v (Hs. anonym)) Speculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597-2614. -- Rudolf 75-82; Madre 292-295; Bloomfield 1076 Lit.: VL IX 1995) 40-49 K. Schneider).
   1
77r Tit.: (Rot) Tractatus de arte moriendi prologus
Cum de praesentis exilii miseria mortis transitus propter moriendi imperitiam multis non solum laicis verum etiam religiosis atque devotis... (77v) Cum omnium terribilium mors corporis sit terribilissima sicut philosophus in tertio ait Ethicorum ... — ... (114r) adiuvent te orationes sanctorum omnium et sacerdotum et levitarum et omnium ecclesiae catholicae graduum et dignitatum ut in pace sit locus tuus et habitatio in Ierusalem caelesti. Per eundum. ... (114v) ... unde unicuique bene et secure mori volenti super omnia est neccessarie ut prius antequam mors eum occupet mori discat. Quod nobis donare dignetur Iesus Christus dominus Deus noster qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat unus Deus in saecula benedictus. Amen.
(115r-132r) Breviarium caerimoniarum monasterii Mellicensis: Kranken- und Sterberitus (Ed.: J. Hisch, Der Kranken- und Sterberitus in Codex Mellicensis 1094. Ungedruckte Diplomarbeit, Kath.-theol. Fakultät der Universität Wien. Wien 1972, 1-32; vgl. Breviarium caerimoniarum cap. III,19).
   1
115r Imprimis pulsetur campana capituli
(132v-133v) Innocentius Riviere de RomaDecretum de confraternitate hospitalis Romae (1481 III 21, Rom) (Lit.: Keiblinger I, 645 Anm. 3.).
   1
132v Innocentius Rivieri de Roma sacri et apostolici hospitalis sancti Spiritus
(133v-134r, 135v-136r) Forma absolutionis.
   1
133v Misereatur tui
(134r-135v) Rudolfus comes de Werdenberg Diploma de 1481 IV 2: Rudolf gestattet dem Melker Professen Wolfgang von Ebersdorf die Wahl eines beliebigen Beichtvaters und Vollmacht, durch diesen die Lossprechung von allen Sünden zu erlangen (Lit.: Keiblinger I, 645 Anm. 3.).
(137r-143r) Ps. Seneca De remediis fortuitorum (Ed.: F. Haase, L. Annaei Senecae opera quae supersunt III [Bibliotheca Teubneriana]. Leipzig 1872, 444-457).
   1
137r Hunc librum composuit Seneca ... Licet cunctorum poetarum carmina
(143r-148v) Ps. Seneca De moribus (PL 72, 29-32; Ed.: F. Haase, L. Annaei Senecae opera quae supersunt III [Bibliotheca Teubneriana]. Leipzig 1872, 462-467. - Bloomfield 3609).
   1
143r Omne peccatum actio est. Actio autem quod voluntarium est
(148v-154r) Isidorus Hispalensis Proverbia .
   1
148v O dilecte fili dilige lacrimas
(154r-160r) De vanitate et contemptu mundi.
   1
154r Non habemus hic manentem
(161r-242v) Historiolae quaedam et miracula (86 numero) .
   1
161r Fuit quidam clericus beatae Mariae valde devotus... (162r) Adulter habuit uxorem