Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=41388 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 1764 (246, E 38)
USUARDUS. BENEDICTUS DE NURSIA. GRANUM PASSIONIS. VARIA
Papier   I, 434 S.   145×105   Melk, bald nach 1418
 Volldigitalisat



 Wasserzeichen:  Metadaten  |  Vorschau Bilder  |  Einzelbilder: fol. 7, 19, 29, 287, 315, 325, 393, 399, 413.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 8)

Moderne Tintenpaginierung.
Lagen: 14.V278 + (II-1)282b + 3.V342 + VI366 + IV382 + VI406 + VII434.
Nach p. 282 ein Blatt herausgerissen. – Reklamanten.
Schrift:
Schriftraum: 95-100 × 66-69    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 22-28   
Schreiber: Antonius de Catalonia OSB – Schriftart: Textualis
Schreiber ermittelt durch Schriftvergleich.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Figürlicher Buchschmuck   Federzeichnung(en)   
Rubrizierungen, Lombarden sowie gelbe Buchstabenfüllungen. (282b) Federzeichnung eines Mönchs (mit Wundmalen) zu Beginn der Regula Benedicti.

Einband: Gotisch     Streicheisenlinien        
Braunes Leder über Holz mit Streicheisenlinien. Zwei Riemenschließen und je fünf Buckel. (VD) Titelschild: [Mart]yrilogium. Item regula [s. Bene]dicti. Item itinerarium sive [specula]tio Bonaveture. Item de [... psalte]rium de passione secundum Bernhar[dum].


(Ir) Frater Michael Nothrinus dat. 1459 (zweimal eingetragen), Name auch auf p. 282a. Michael Notrinus de Lautsch legte 1578 in Melk die Profeß ab (vgl. Profeßbuch Cod. 493, 55v). – (p. 1) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh., keine dazugehörige Signatur in der Handschrift; im Katalog von 1517 ist der Codex nach dem Inhalt im Katalog von 1483 nicht auffindbar. – (Ir, p. 1, p. 432, p. 434) Rundstempel Bibliothek des Stiftes Melk (Melk Inventar I, Tafel XIV Abb. 39).

Der Wasserzeichenbefund lässt auf eine Entstehung in Melk bald nach 1418 schließen.

Christine Glaßner, Maria Stieglecker / Jänner 2022
"Melk Inventar I", "PL", "CSEL", "CPL", "Pez TA I", "Kaeppeli", "Walther, Initia", "Distelbrink", "Knapp 2004", "Thoma 1962", "Mone I", "AH 35", "Chevalier"
alle Initien
(VDS + HDS) Fragmentum liturgicum cum neumis (Abklatsch). Notizen. Verbleib der Fragmente unbekannt.
   1
VDS + HDS (VDS) Congragatio omnium fidelium. – Michael No (wohl Michael Nothrinus, s. Geschichte). – (HDS) Unnd Wan 27 (vgl. Ir), darunter mehrere Buchstaben, evtl. EIEKEI.
(Ir) Tabula codicis.
(Ir) Benützer. Notizen.
   1
Ir IHIS (?) – HannsUnnd Wan, von derselben Hand auf HDS Unnd wan 27 - Frater Michael Nothinus 1579. – Frater Michael Nothinus .... Mellicensis 1579 (Michael Nothrinus, s. Geschichte)
(Iv) Leer.
(1-282) Usuardus OSB Martyrologium (PL, 30, 435B-436C, 123, 599A-124, 857 – Ed. J. B. Du Sollier. Antwerpen 1715).
   6
1 Tit.: (Rot) De diversis prologis super opus martilogii per quos patet quantam diligentiam sancti et antiqui ad conpilandum hoc opusculum habebunt. (Von der Hand des Bernhard Pez) Martyrologium Usuardi
Notandum quod licet multi dederint operam ad conpilandum martyrologium
1 Tit.: (Rot) Epistola Chromacii et Eliodori episcoporum ad Ieronimum
Domino sancto frati Hieronymo Chromatius et Heliodorus episcopi in domino salutem. Cum reliogississimus Augustinus Theodosius Mediolanensium urbem fuisset ingressus ... — ... adorandi sunt caritate non servitute.
3 Tit.: (Rot) Responsio Ieronimi ad eosdem episcopus super eodem
Chromatio et Heliodoro sanctis episcopis Hieronymus Constat dominum nostrum Iesum Christum omni die martyrum suorum triumphos excipere ... — ... caelesti gloria fecit esse sublimes.
6 Tit.: (Rot) Prephacio que in pluribus libris ascribitur Bede super opere martilogii plures autem dicunt ipsam exceptam ex libris beati Augustini
Festivitates sanctorum apostolorum seu martyrum antiqui patres in venerationis mysterio celebrari sanxerunt ... — ... dignetur custodire potentia. Amen.
8 Tit.: (Rot) Epistula seu prephacio Usuardi monachi ad Karolum super opere martilogii
Domino regum piissimo Carolo augusto Usuardus indignus sacerdos et monachus ... Minime vestram celsitudinem ... — ... martyribus exhibere.
9 Tit.: (Rot) Nota quod in hoc martilogio primo ponuntur Kalende None et Idus. 2o ponitur numerus dierum cuiuslibet mensis. 3o ponitur aureus numerus. 4o ponuntur septem littere ad signandum in quo loco qualibet die debeat legi. Kalendas Ianuarii. I.3.a
Octava nativitatis domini nostri Iesu Christi et circumcisio eiusdem. In Caesaraea ... — ... et alibi aliorum plurimorum sanctorum, martyrum, confessorum atque virginum.
(282a) Benützername.
   1
282a Michael Nothinus (s. Geschichte).
(282b-364) Benedictus de Nursia Regula (PL 66, 215-932; CSEL 75. – CPL 1852).
   2
282b Federzeichnung eines Mönches, darin Incipit regula
283 Tit.: (Rot) Incipit regula sancti Benedicti abbatis. Incipit prologus
Ausculta o fili praecepta magistri et inclina aurem cordis tui et admonitionem pii patris libenter excipe ... (287) Explicit praefatio, incipiunt capitula ... (289) De generibus monachorum cap 1. Monachorum quattuor esse genera manifestum est .. ... — ... doctrinae virtutumque culmina, Deo protegente, pervenies. Amen. (Schlussschrift) Explicit regula beati Benedicti. (Versus) Facientibus hec regna patebunt eterna.
(365-366) Guilelmus Peraldus OP De professione monachorum, Exc.: In cap. 56 regulae Benedicti: De mensa abbatis (Druck: Pez TA I/2 [1721], 567-650 (hier 649-650). – Kaeppeli 1624). Autorzuweisung von Bernhard Pez.
   1
365 Tit.: Notandum ex quodam tractatu qui dicitur speculum monachorum
Huic corruptioni scilicet quod abbates onus religionis cum aliis non portant ... — ... ideo aliqui bona sibi commissa dissipant quia de reddenda ratione non cogitant.
(366) Bernardus Claraevallensis OCist De triplici custodia, manus, linguae et cordis, Exc. (PL 183, 583D). Zeitnaher Nachtrag.
   1
366 Tit.: Audi frater A... dicit B[ernhardus]
Quis sane numeret quantas modicum lingua membrum contrahat sordes quam multiplex immunditia inlabiis incircumcisis coaguletur quam sit gravis pernicies oris incircumspectio
(366) Versus (De s. Benedicto) (7 Verse. - Walther, Initia 11128).
   1
366 Tit.: [ohne Titel]
Mitis et invicte Christi verna Benedicte
In caelis sisti tot fratres promeruisti ... — ... quingenos quinque quingentos milia quinque
Ad te translatos prius omnes canonizatos
Ut prior ordinibus cunctis praestantior ista
Sic erit in fine nulla constantior ista
Ora voce pia pro nobis virgo Maria.
(367-380) Ps. Bonaventura OFMCentiloquium (Ed. Vat. VI, 58-102 [online]. – Distelbrink 98 f., Nr. 67).
   1
367 Tit.: (Rot) Incipit itinerarium sive speculacio magistri Boneventure
Ecce ego descripsi eam tibi tripliciter (Prov. 22). Cum omnis scientia trinitatis gerat insigne et praecipue illa quae docentur in sacra scriptura debent in se repraesentare vestigium trinitatis ... — ... Studendum est igitur ad proficiendum in caritate, cum perfectio eius inducat perfectionem omnium bonorum. Quam nobis praebeat Iesus Christus dominus noster filius Dei, qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum. Amen.
(380) Bernardus Claraevallensis OCist De consideratione, 5, 14 (Exc.) (PL 182, 806B). Zeitnaher Nachtrag.
   1
380 Tit.: [ohne Titel]
Stupenda [fehlt: plane] sublimitas maiestatis pavenda abyssus iudiciorum. Fervorem exigit caritas aeternitas perseverantiam sustinendi.
(380) Versus.
   1
380 Sit tibi cum Deo eadem voluntas veritas et sapientia.
(381) Encomium BMV.
   1
381 Tit.: [ohne Titel]
Virgo parens virga ... — ... tabernaculum Maria
(381) Petrus de Rosenheim OSB De duodecim gradibus humilitatis (Abdruck mit dt. Übersetzung [nach Melk, Cod. 1646, 4v-5r]: Knapp 2004, 249 f. – Walther, Initia 10015 [anonym]). – Lit.: Thoma 1962, 138 Nr. g.).
   1
381 Tit.: [ohne Titel]
Iustorum graduum primus timet omnipotentem ... — ... Spectet humum semper duodenus vertice flexo
(382) Dicta octo quae dicit dominus Iesus sancto Adalberto.
   1
382 Tit.: [ohne Titel]
Haec sunt verba quae dixit dominus Iesus sancto Adalberto: Si tu dederis unum denarium vel aliam parvam eleemosynam in vita tua pauperi ... — ... usque ad caelum scindendo carnem tuam.
(383-389) De confessione (Forma confessionis) (Bloomfield 753 [Henricus de Hassia ?]. Bei Hohmann nicht nachgewiesen. Vgl. Distelbrink 107 Nr. 80 [Ps. Bonaventura]. – Parallelüberlieferung: Graz UB, Cod. 1011, 36v-46r [Bonaventura ?]; Cod. 1344, 19r-30r [anonym]).
   1
383 Tit.: Incipit tractatus utilis de confessione
Circa confessionem sex sunt consideranda. Primo qualiter se debeat confessor habere in confessione secundo sibi debeat cavere ab illicita delectatione tertio quod non respiciat faciem confitentis ... — ... sed prout prudens confessor in statu et persona expedire viderit confitentis.
(389-402) De paenitentiis iniungendis.
   1
389 Tit.: [ohne Titel]
Nunc sequitur de paenitentiis sive satisfactionibus iniungendis. Paenitentia ergo est ut dicit Ambrosius praeterita mala plangere et plangenda iterum non committere ... — ... quod satis videtur probari ex libro Numeri ubi dicit dominus ad Moysen et Aaron: Vos ponite nomen meum super filios Israel ego dominus benedicam eos.
(403) Angelorum ordines.
   1
403 Tit.: [ohne Titel]
Primus ordo sunt angeli et nuntii
(403-404) De effectibus seu fructibus corporis Christi.
   1
403 Notandum quod duodecim sunt fructus
(404) Versus de effectibus duodecim eucharistiae (Walther, Initia 9326).
   1
404 Inflammat, memorat, sustentat, roborat, auget hostia spem, purgat, reficit, vitam dat et unit, confirmatque fidem munit fomitemque remittit.
(404) Lupus de Olmeto Regula monachorum ex scriptis Hieronymi collecta. Cap. 15 (Exc.) (PL 30, 359A-361B, hier 360C-360D).
   1
404 Tit.: [ohne Titel, am Rand: Vigilia]
Qui gustat intelligit ... — ... gladio spiritus vulneratur
(404) Galaterbrief (Exc., Gal 5, 19-24).
   1
404 Tit.: [ohne Titel, am Rand: Galatas]
Manifesta autem sunt opera carnis
(405) Ps. Bonaventura OFMTabula de considerandis a missa celebraturis (Druck: Sancti Bonaventurae ... operum Sixti V Pont. Max. D. Ord. iussu editorum supplementum III. Trient 1774, 256-259 [online]. – Franz, Messe 463 Anm. 1; Distelbrink 200 f., Nr. 225).
   1
405 Tit.: Hoc opus frater Bonaventura cardinalis dicitur compilasse in quo informat et amonet quosdam sacerdotes minus caute et circumspecte celebrantes unde docet hec servanda fore a quolibet sacerdote celebraturo
Intentionis discussio: Ne propter vanam gloriam propter verecundiam ... — ... quid porrigis ori
(406) Hymnus de s. Hieronymo.
   1
406 Dispensator scripturarum ... — ... ubi deum contemplari iustisque consociari merear in gloria. Amen.
(407-430) Psalterium de passione domini dictum Granum passionis (Ed.: Mone I, 173 f.; AH 35 [1900], 26-39. – Chevalier 20255; Walther, Initia 19091; zuweilen Bernardus Claraevallensis zugeschrieben).
   1
407 Tit.: [ohne Titel]
Te ut in memoriam revocem salvator Mihi benignissimus assit consolator ... — ... Requiro pro munere retributionis. Amen. (Schlussschrift) Explicit psalterum de passione Domini editum per beatum Bernardum.
(430) Culpa generalis in officio capituli. Zeitnaher Nachtrag.
   1
430 Tit.: [ohne Titel]
Dico meam culpam Deo et beato Benedicto et omnibus sanctis et tibi pater et toti congragationi ... — ... et generaliter de omnibus aliis peccatis et negligentiis meis.
(431-432) Oratio rhythmica de BMV (Chevalier Bd. 2, Nr. 17046).
   1
431 Tit.: [ohne Titel]
Recordare virgo Christi quia hic quem dilexistis ... — ... nostris fixe cordibus. Amen.
(432-433) Oratio 'Aspice ad me'.
   1
432 Tit.: (Rot) Orationem istam sequentem quicumque dixerit flexis generibus et occulis in celum elevatis cotidie semel devote numquam in peccatis suis moritur hoc Augustinus
Aspice ad me infelicem pietas immensa respice in me miserum misericordia publica
(433-434) Oratio ante communionem.
   1
433 Tit.: [ohne Titel]
Domine Iesu Christe rex aeternae gloriae deprecor immensam bonitatem tuam ut illud sanctissimum et ineffabile sacramentum corporis et sanguinis tui ... — ... et vitiis et peccatis et ab omni poena peccati qui vivis.
(434) De plagis domini.
   1
434 Tit.: [ohne Titel]
Plagae domini fuerunt quinque milia quadringente septuaginta quinque dicitur 15 pater noster cotidie et perficientur in uno anno