|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=41415 |
Melk, Benediktinerstift, Cod. 1795 (173, D 9)
UNIVERSITÄTSHANDSCHRIFT WIEN: ALEXANDER DE VILLA DEI. IOHANNES DE WERDEA (HIERONYMUS DE MONDSEE). NICOLAUS DYBINUS (lateinisch/deutsch)
Papier I, 832 S. 220×145 Wien (?), Mitte 15. Jh./2. Hälfte 15. Jh. (1480)
Abbildungen von
Vorderdeckel;
VD_innen;
Ir;
Iv;
1;
2;
3;
31;
34;
35;
42;
305;
306;
307;
310;
316;
317;
320;
321;
322;
323;
325;
331;
536;
537;
560;
566;
588;
592;
593;
605;
606;
607;
610;
651;
830;
Hinterdeckel-Spiegel;
Hinterdeckel
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 23)
"Walther, Initia", "Walther, Proverbia"
alle Initien
| (VD-Spiegel) | Besitzvermerk (s. Sigle G), Signatur des 16. Jh. |
| (Irv und HD-Spiegel) | Psalterium-Fragment. Melk, 15. Jh. |
| (p.1) | Federproben, lat./dt. |
| (p.2) | Versus grammaticales (Merkverse zur grammatikalischen Konstruktion) (Parallelüberlieferung z. B.: Nürnberg StB, Cent. VII,53, 63rv [Neske 1997, 186). 1 |
| p.2 | Tit.: [ohne Titel] Appo cum suppo facit ac in transitionem ut homo currit Adiec cum substans personarum facit intrans ... Trans ac obliquus cum post verbum situatur / ut lego librum ... — ... Adver cum verbo dic intrans quoque personae / Valde bene. |
| (p.3-30) | Tabula synonymorum. 1 |
| p.3 | Tit.: [ohne Titel] Artus strictus firmus stabilitus ... Audax inanis (?) temerarius ... — ... siquidem donec tantundem. |
| (p.31-34 (Bursill-Hall anonym) ) | Aeneas Silvius Piccolomini (Pius II. papa)
  : De orthographia = De liberorum educatione ad Ladislaum regem, Exc. (Ed.: Wolkan II [FRA 67], Nr. 40, hier: 145-151. Freundliche Mitteilung Martin Wagendorfer, Wien. -- Bertalot II/2, Nr. 15080). 1 |
| p.31 | Tit.: Sequitur ortographia Enee Silvii Orthographiam in duas dividimus partes. Altera est nitide altera ut recte scribas. In prima videndum est ut elementa suis characteribus fingantur ... — ... Ac ista tibi de generalibus orthographiae regulis scripsisse sufficiat quod reliquum est de singulis vocabulorum scriptoribus ex auctorum frequenti lectione tibi usus administrabit. -- (p. 34 Datierung) Deo gracias LXXX° (rot) Elizabet [19.11.1480]. |
| (p.34a-b) | Federproben, lat./dt. |
| (p.34a) | Versus (Walther, Initia 8259). 1 |
| p.34a | Tit.: [ohne Titel] Hoc est nescire sine Christo plurima scire. Si Christum bene scis satis est si cetera nescis. |
| (p.34a-b) | Horatius Flaccus, Quintus
: De arte poetica epistola ad Pisones: Exc. 1 |
| p.34a | Tit.: Oracius Multa tulit fecitque puer sudavit et alsit abstinuit Venere et Bacho qui modo Pythia canit tibicen. |
| (p.34c-d) | Leer. |
| (p.35-305 (cum commentario) ) | Alexander de Villa Dei
: Doctrinale (pars I) (Ed.: Reichling 1893, 7-70. -- Walther, Initia 17375; Glorieux RA, 23c; Weijers 1994, 57 f.).
Lit.: Henkel 1988, 221.). 1 |
| p.35 | Tit.: [ohne Titel] Circa initium Alexandri qui quaerit alias scientias sine grammatica quaerit introitum domus sine ianua... (p. 42, Kap. 1 des Doctrinale) Rectis -as -es -a dat declinatio prima atque per am propria quaedam ponuntur hebraea ... — ... (p. 303 Ende Text {Doctrinale pars I}) ... Verborum data sit declinatio quarta. (Ende Kommentar p. 305) ... Ultimo notandum quod verbum parturio a nullo formatur nec creatur: Sed a patre generatum nobis datum et pro nobis allatum dicens nos post mortem sanctorum ad <...1 Wort unleserlich...> adorantem etc. Et sic est finis. |
| (p.305) | Notabilia grammatica. 1 |
| p.305 | Tit.: [ohne Titel] Nota omnia verba inchoativae formae sunt generis neutri 2 3 coniugationis ... — ... carent atque supinis. |
| (p.306-307) | Tabula coniugationis. 1 |
| p.306 | Tit.: [ohne Titel] Et coniugatur amo doceo lego audio Donatum sequere |
| (p.308-309) | Synonyma. 1 |
| p.308 | Tit.: [ohne Titel] Sons id est nocens solers id est defectus |
| (p.310-316 ) | Tractatus de de constructione grammaticali. 1 |
| p.310 | Tit.: [ohne Titel] Pro quadam notitia constructionum salva correctione aliarum quaedam sunt notanda. Primum quod ille terminus constructio capitur tribus modis. Primo large ... — ... ut utor pane etcetera. Est finis. -- (p. 316 Vers rot) Adest huius finis laudetur Deus in trinis (Darunter dieser Vers von anderer Hand in Rot wiederholt). |
| (p.316 (Nachtrag)) | Komputistische Notizen zum Jahr 1478: Sonntagsbuchstabe, Sonnenzyklus, Goldene Zahl, etc. |
| (p.317 ) | Regulae septem de compositione nominum numeralium ex Hugutione excerptae. 1 |
| p.317 | Tit.: [ohne Titel] Notandum Huguitio ponit septem regulas multum utiles de de (!) compositione (?) nominum numeralium. Prima regula est ista: Nomina numeralia ab uno usque ad decem sunt simplicia ... — ... mille animalia currunt. |
| (p.318 (cum commentario)) | Eberhardus Bethuniensis
: Graecismus, cap. 19 v. 32-41 (Tierstimmen) (Ed.: Wrobel 1887, 182 [cap. 19, v. 32-41]. -- Walther, Initia 4744; Glorieux 1971, Nr.97a). 1 |
| p.318 | Tit.: [ohne Titel] Drensat olor [oberhalb der Zeile: agnus] clingit anser crocitat quoque corvus... Hic autor assignatione differentiali assignat verba ad sonum animalium pertinentia ... — ... (Text) ... Est hominumque loqui quod dicto praevalet omni. ... (Kommentar) sed rationalem fore duo loquentem. |
| (p.319-320 ) | Regulae de syllabicatione . 1 |
| p.319 | Tit.: De sillabicacione sunt alique regule et doctrine notande Deinde nota duo consonantes positae in medio diversarum vocalium debent plerumque ambae cum ultima vocali syllabicare |
| (p.320) | Vocabularius latino-germanicus. |
| (p.321-323) | Grammatikalische Notizen. |
| (p.321) | Komputistische Notizen zum Jahr 1471. |
| (p.321) | Versus de australibus (Druck: Walther H. 1932, 331; Walther H. 1959, 284 Nr. 145). 1 |
| p.321 | Tit.: [ohne Titel] Quotque [lies: quotquot ?] nostrum sunt australes dicere possunt Suevorum rostra confundunt omnia nostra Et nostra vina consumit gens Bavarina. |
| (p.321) | Versus (Walther, Initia 1868). 1 |
| p.321 | Tit.: [ohne Titel] Austria montana ferunt aurea vinaque sana In medio lata fluit argentea strata. |
| (p.322) | Federproben, lat./dt. |
| (p.322) | Liste von Namen aus dem Bereich der Wiener Universität. |
| (p.323) | Federproben, lat./dt. |
| (p.323) | Studentenlied über den Gegensatz von Bauern und Scholaren, dt. (8 Strophen, einreimige Dreizeiler) (vgl. Walther H. 1932, 331). 1 |
| p.323 | Tit.: [ohne Titel] Got er das wursenleben. Got hat uns gegeben wider die p[awren] zw streben ... Wen ein schreiber wirt geporen drey p[awren] sind im auserchoren ... — ... Got hat ir nie vergessen. Vivant omnes clerici... |
| (p.323) | Versus (Walther, Initia 20718; Walther, Proverbia 33925). 1 |
| p.323 | Vivant omnes clerici confundantur rustici vivant omnes clerici. |
| (p.324) | Leer. |
| (p.325-530 ) | Alexander de Villa Dei
: Doctrinale (pars II) cum commentario Hieronymi de Werdea (Ed.: Reichling 1893, 70-99. -- Glorieux RA, 23c; Weijers 1994, 57 f.). |
| (p.325-530 ) | Iohannes de Werdea (Hieronymus de Mondsee) OSB
: Commentarius in secundam partem Doctrinalis Alexandri de Villa Dei = Dicta secundae partis Alexandri (Vorlesung von 1447) (Glückert 1930, 192 Nr. 2
Lit.: VL IV 1983) Sp. 803 Nr. 2 J. Stohlmann). 2 |
| p.331 | Tit.: [ohne Titel] Domini mei et fratres in Christo dilecti. Ad servandum consuetudinem quorundam laudabilem in aliqua facultate legere volentium... (p. 331) Hic iubet ordo libri vocum regimen reserari. Construe: Ordo libri semper promissus in prooemio iubet regimen vocum id est regimen dictionum vocalium reserari id est manifestari ... — ... (p. 529 Text) ... plurali numero similes sunt quos ego cerno. -- (p. 530 Kommentar) ... et relatio intrinseca non fit per relatum disquiparantiae sed solum per relatum aequiparantiae. Et ista sufficiant cum adiutorio omnipotentis Dei cui laus honor et gloria per infinita saecula saeculorum. Amen. |
| p.331 | Tit.: [ohne Titel] Domini mei et fratres in Christo dilecti. Ad servandum consuetudinem quorundam laudabilem in aliqua facultate legere volentium... (p. 331) Hic iubet ordo libri vocum regimen reserari. Construe: Ordo libri semper promissus in prooemio iubet regimen vocum id est regimen dictionum vocalium reserari id est manifestari ... — ... (p. 529 Text) ... plurali numero similes sunt quos ego cerno. -- (p. 530 Kommentar) ... et relatio intrinseca non fit per relatum disquiparantiae sed solum per relatum aequiparantiae. Et ista sufficiant cum adiutorio omnipotentis Dei cui laus honor et gloria per infinita saecula saeculorum. Amen. |
| (p.530a, 530b, 531) | Leer. |
| (p.532-536 ) | Über die Arten den Genitivs. 1 |
| p.532 | Tit.: [ohne Titel] Item nomen significans possessivum da (?) genitivo: Equus regis, curia praepositi, liber magistri |
| (p.536) | Notizen zur Wiener Universität. |
| (p.536a-d) | Leer. |
| (p.537-592 ) | Iohannes de Werdea (Hieronymus de Mondsee) OSB
: Quaestiones circa regulas grammaticales (um 1448) (Glückert 1930, 193 Nr. 5
Lit.: VL IV 1983) Sp. 803 Nr. 5 J. Stohlmann). 1 |
| p.537 | Tit.: [ohne Titel] Circa initium regularum item antequam procedam ad materiam praesentis quaestionis dubitatur quare istae octo regulae quae communiter in omnibus praeponuntur et dicuntur regulae grammaticales ... — ... peractum sicut supra dictum est. Et ista sufficiunt de istis regulis per quarum completionis grates agamus Deo quoniam benedictus est etc. Deo gratias. -- (p. 592 Schreiber oder Benützername rot mit deutschem Zusatz) Ego Paulus de Salichenaw plebanus ibi idem gehabt es ench wol lieben osterreicher. |
| (p.592) | Versus Floristae. 1 |
| p.592 | Tit.: Versus Inter coniugenda coniunctio est ponenda |
| (p.593-605 ) | Tractatus de supino et de verbis impersonalibus. 1 |
| p.593 | Tit.: [ohne Titel] Nunc videnda est declinatio istorum videlicet supinorum. Unde quando quaeritur cuius generis existat verbum supinum debet responderi eiusdem cum suo verbo a quo descendit ... — ... venio de loco in quo amavi <..., 1 Wort unleserlich> etcetera etcetera. |
| (p.605a-b) | Leer. |
| (p.606) | De declinatione verborum defectivorum. 1 |
| p.606 | Tit.: [ohne Titel] Sequitur declinatio verborum defectivorum et primo notandum salve vale ave ... — ... prout sumitur adverbialiter. (Rot) Das gehort in dii mitt in den sexteren <...>. |
| (p.607a-830a (pars III) ) | Nicolaus Dybinus
: Commentarius in Doctrinale Alexandri de Villa Dei (Nicht gedruckt
Lit.: VL VI 1987) Sp. 1065, Nr. 3 H. Szklenar). 1 |
| p.607a | Tit.: [ohne Titel] Circa initium tertiae partis Alexandri tale assumo thema: Amice quomodo huc intrasti non habens vestem nuptialem (Matth. 22,12). Licet haec verba sunt evangelicae et mysticae expositionis et Matthaei vicesimo secundo capitulo scripta. Tamen ut nostro alludant id est deserviant proposito non indigne possunt esse verba grammaticae scientiae quibus alloquitur quemlibet qui se grammaticae iactat discipulum... (p. 610a) Pandere proposui. Iste liber tertius Alexandri tres continet tractatus. Primus est [fehlt: de] quantitatibus syllabarum 2us de accidentibus 3us de figuris grammaticalibus. Primus dividitur in prooemium et partem exsecutivam... (p. 793a De accentibus) Accentus varias. Iste est tractatus secundus praesentis tertii partis et capitulum undecimum totius Doctrinalis in quo secundum ordinem promissum in prooemio Alexander vult determinare de accentibus ... — ... (p. 829b Text) ... Doctrinale Dei. Sententia: Ego Alexander complevi praesens [p. 830] Doctrinale secundum quod promisi ... credo ipsam sanctam trinitatem esse venerandam in unitate essentiae secundum quod ponitur in singulo Anastasii [!, recte: symbolo Athanasii ?]. Et sic est finis. (Zusatz) Quaeretur aliquis quare iste liber videlicet 3a pars Alexandri sit ultima ... ut attestatur. |
| (p.830a (mit Auslegung)) | Ovidius Naso, Publius
: Ars amatoria, II v. 669-670. 1 |
| p.830a | Tit.: Ovidius Dum vires annique sinunt tolerate labores Iam tacito veniet curva senecta pede. Sensus istorum metrorum est quod unusquisque laborare debet in iuventute ... — ... in iuventute piger fuit et nihil didicit. |
| (p.830b) | De metris. 1 |
| p.830b | Tit.: Hexameter Dactylus spondaeus trochaeus anapaestus tribrachus iambus |
| (p.830b) | Namensdeutungen der Apostel. 1 |
| p.830b | Tit.: [ohne Titel] Petrus quasi agnoscens ... — ... Thataeus quasi laudans. |
| (p.830b) | Worterklärungen lat./dt. 1 |
| p.830b | Tit.: [ohne Titel] Gurgillus dicitur devolutorium |
| (p.831-832) | Leer. |