Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=41510 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 1917/1 (533, K 4a)
GREGORIUS DE SCLAVONIA. LEGENDAE SANCTORUM. MELLICENSIA. CALENDARIUM
Papier   141 Bl.   217×145   Melk, 1460 und um 1460   
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-113) 1460; 2  (114-141) um 1460
 Volldigitalisat



Literatur zur Handschrift (Anzahl: 14)


Teil 11-113   Papier   1460
Foliierung des 15. Jh. Fortgesetzt in Melk, Cod. 1917/2, mit Bl. 114.
Schrift:
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   Deckfarbeninitiale(n)   Ranke(n)/Bordüre(n)   Wappen   Goldverwendung   
Teil 2114-141   Papier   um 1460
Moderne Tintenfoliierung.

Einband: Melk     19. Jh.     Neuzeitlicher Gebrauchseinband     
Bibliothekseinband: Rindleder mit Goldrückenprägung Gregorius de Sclavonia. Mellicensia et alia. Saec. XV.


Keine Melker Besitzvermerke. – Teil 1 der Handschrift im Katalog von 1483 als Teil des damaligen Codex F 145 genannt (MBKÖ I, 253, Z. 21-27), im Katalog von 1517 unter der Signatur K 73. Dieser Codex wurde im 19. Jh. auf mehrere Bände aufgeteilt (u.a. Cod. 1917/1, Cod. 1917/2, Cod. 751/2). -- Die Herkunft von Teil 2 ist ungeklärt.
Christine Glaßner / August 2023
"MBKÖ I", "Pez BA IX", "PL", "CCCM 57", "Walther, Initia", "Pez, SSRA I", "Kollar I", "Geschichtsquellen", "Pez, SSRA II", "Lechner 1948", "Lhotsky, Quellenkunde", "Niederkorn-Bruck 1992", "BHL", "Hueber 1722"
alle Initien
(VSr-v) Tabula codicis (von der Hand des Bibliothekars Theodor Mayer).
Teil 1
(1r) Leer.
(1v-53r) Gregorius de Sclavonia De tuenda virginis Deo consecratae sanctimonia ad dominam Isabellam de Villa Alba (Druck: Pez BA IX [1726], 255-378). Druck nach dieser Hs.
   1
1v Tit.: [ohne Titel]
Filiolae meae in Christo amantissimae dominae Isabellae de Villa Alba ... Nosse velis, carissima, quod rogatus a quibusdam venerabilibus viris ... — ... sicut et ego tui, quamvis peccator, facio. Gratia domini nostri Iesu Christi sit semper tecum. Amen. -- (Werkdatierung rot) Datum Turonis anno dommini Mo CCCCo XI [1411].
(53v-56v) Rosarium BMV et eius ortus.
   1
53v Ave Maria gratia plena ... Quem de Spiritu sancto angelo Gabriele nuntiante concepisti, amen. ... (55v) Homo quidam simplex saecularis consuevit facere sertum de rosis vel floribus ... (56r Exemplum) In magna pestilentia quae facta fuit circa annum domini 1440um obiit quidam devotus pater ... — ... et exarata plenius habentur etcetera. -- (56v Schlusschrift, Lokalisierung, Datierung rot) Ex Tegernsee monasterio nobis huc ad Mellicum ex karitate transmissum et statim rescriptum anno domini 1460 in profesto sancti Achacii et sociorum eius martyrum [21.6.1460].
(57r-60r) Petrus Damianus OSB Sermo 8: In vigilia s. Benedicti abbatis (PL 144, 545-548; CCCM 57, 45-48).
   1
57r Tit.: (Rot) Sermo dompni Petri Ostiensis episcopi in vigilia sanctissimi patris nostri Benedicti abbatis
Vigilias egregii confessoris videlicet beatissimi Benedicti, fratres carissimi, hodie colimus ... — ... in paternae gloriae maiestate regnante. Qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. Amen. -- (60r unvollständige Datierung rot) Anno domini 14 (die letzten beiden Ziffern fehlen). Iste sermo iam scriptus portatus est de Sacro Specu sancti Benedicti abbatis per quendam fratrem professum huius monasterii Mellicensis qui propter vigentes causas ipsum monasterium tangentes intraverat Romam ex voluntate sui conventus.
(60v-61r) Reformatio Mellicensis 1418 (Praefatio zu den folgenden Texten, 61v-91v). Antonius de Catalonia stellte 1418 ein Lektionar zusammen; 1451 wurden von einem unbekannten Melker Schreiber zwei Lektionarbände auf dieser Grundlage geschrieben. Dieser Schreiber verwendete jedoch nicht alle Sermones und Homilien aus dem ersten Lektionar. Deshalb möchte der Schreiber des vorliegenden Bandes (1460) die nicht verwendeten Texte hier niederschreiben, um sie zu bewahren.
   1
60v Tit.: [ohne Titel, der gesamte Text rot]
Sequuntur obmissa ex lectionario quem scripsit venerabilis pater Antonius de Kathalonia [Catalonia] (oberhalb der Zeile eingefügt: obiit in die Fabiani et Sebastiani) unus de primis nostris reformatoribus ... — ... (61r Schlussschrift und Datierung) scripsi ad hunc librum papireum omnes istos supradictos defectus et obmissiones istius lectionarii venerabilis patris Anthonii et redigo ad istud volumen in hunc modum et hoc anno domini .1460mo (oberhalb der Zeile schwarz: Mo CCCC LX) in profesto sanctissime Margarethe [11.7.1460].
(61v-62v) Ps. Augustinus Sermo Mai 116 (Ed.: Novae Patrum Bibliothecae Tom. I continens Sancti Augustini novos ex codicibus Vaticanis sermones. Rom 1852, 243-245, Nr. 116).
   1
61v Tit.: (Rot) Sermo sancti Augustini episcopi de purificatione Marie virginis. (Kommentar von der Schreiberhand am Rand) Iste sermo prius fuit in choro lectus in die purificationis Marie ex leccionario patris Anthonii de Cathalonia
Primus homo quo cadente omnes cecidimus cuius ruina est mortalitas nostra non est natus sed factus patre nullo matre nulla sed Deo operante ... — ... Quantus ibi erat et quam magnus quam parvus factus erat. Parvus factus parvos quaerebat. Quid est parvos quaerebatur.
(63r) Metra quaedam de statu monachali et auctoritates (Walther, Initia 18300).
   1
63r Tit.: (Titel rot) O tu claustralis bone monache considera sequencia et vives
Sit claustralis inops castus sobriusque benignus
(63v-75v) Legenda de s. Patricio eiusque purgatorio divinitus revelato.
   1
63v Tit.: (Rot) De sancto Patricio et eius purgatorio divinitus sibi revelato vel ostenso
Patricius episcopus dum Scotorum regi de Christi passione praedicaret stans ante eum et appodians se super ferulam quam in manu tenebat ... — ... saepe ad ostium cellae illius accedunt sed intrare non praesumunt et se illi quasi nudas mulieres saepissime ostendunt. Explicit.
(75v-76v) Legenda de s. Theobaldo, ep. conf., Exc.
   1
75v Tit.: (Rot) Secuntur aliqua excerpta ex legenda de sanctissimo Theobaldo episcopo et confessore Ihesu Christi
Sanctus Theobaldus gente Francorum parentibus nobilibus atque potentibus patre Arnolfo de territorio Senonensi ortus castro Pruno educatus ... — ... energuminis sanitas eius precibus et meritis conceduntur.
(76v-85v) Legenda de s. Wolfgango ep. conf., Exc.
   1
77r Tit.: (76v Rot) Secuntur aliqua pauca excerpta ex legenda sancti Wolfgangi episcopi et confessoris
Sanctus Wolfgangus natione Suevigena ex ingenuis parentibus procreatus. Antequam nascetur per huiusmodi matri suae visionem sicut dicitur est ostensus ... — ... intelligens ergo visionem quam viderat gratias immensas domino et sancto eius Wolfgango referebat.
(85v-91v) Legenda de s. Ottilia virgine, Exc.
   1
85v Tit.: (Rot) Secuntur aliqua de sancto Otilia virgine ex eius legenda excepta
Ottilia virgo Christi dilecta ex nobilissimis parentibus hoc modo est nata: Temporibus Childerici regis et imperatoris fuit quidam dux nomine Adalricus ... — ... Sacrum autem corpus beatae Ottiliae in ipsa ecclesia in dextero latere ante ipsum altare sancti Iohannis Baptistae honorifice est sepultum ad laudem et honrem omnipotentis Dei cui laus est et honor per infinita saecula saeculorum. Amen.
(91v-97r) Historia fundationis monasterii Mellicensis (Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 296-301; Kollar I, Sp. 871-882 [nicht Sp. 875, wie in Rep.font V angegeben; dieser Druck endet etwas früher als jener von Pez]. -- Lit.: Rep.font V [1984], 533 f. mit weiterer Literatur; Geschichtsquellen, Werk 2894).
   1
91v Tit.: (Rot, in Textura) Secuntur aliqua pauca et brevia excerpta ex cronica Mellicnesi de fundacione et aliis eiusdem monasterii sequitur
Primus fundator huius monasterii Medlicensis [Mellicensis] dicitur fuisse Leopoldus primus qui originem duxisse fertur a quodam nobilissimo comite Babenbergensi ... — ... Denique ut plenius comprobaret dominus eam suam esse a Wienna usque ad Nusdorff [Nussdorf] naviculae imposita sine nautis et amplustribus supernatavit [Ende Pez]. (Rot) De hac venerabili cruce folio habebitur infra folio [Verweiszeichen] sicut in antecedenti rubrica continentur.
(96ar) Rudolfus IV. archidux Protestatio ad memoriam futurorum de sancta cruce Mellicensi (1363) (Druck: Pez, SSRA II [1725], Sp. 396; Kollar I, Sp. 870 f.).
   1
96ar Nos Rudolfus quartus Dei gratia archidux Austriae Stiriae et Carinthiae ... profitemur quod hanc crucem ob Dei reverentiam et ob specialem amorem sanctissimi martyris Colomanni comparavimus et multorum reliquiis sanctorum ... — ... ab intra decoravimus sub anno nativitatis nostrae vicesimo quinto dominationis nostrae anno sexto regnante imperatore Carolo quarto et Urbano papa quinto scilicet anno M° CCC° 63 [1363].
(96av) Leer.
(97r) Epitaphium marchionum in monasterio Mellicensi sepultorum (Druck: Pez, SSRA I [1721], 313; Kollar I, S. 882 f. -- Walther, Initia 11268, etc.). -- Lit.: Lechner 1948, 66 f.; Lhotsky, Quellenkunde 171.).
   6
97r Tit.: (Rot) Sequitur epitafium ipsorum marchionum
Mors quasi caeca furit quasi ventus hiems rapit urit
97r Marchio Leopoldus a verme sit igneque salvus / Huius honor sedis fons coenobii pater aedis.
97r Hac situs in fossa Colomanni martyris ossa / Fratribus Henricus dedit his princeps et amicus.
97r Dormit Adalbertus hic surgat luce refertus.
97r Vita sit Ernusto [Ernesto] pars omnibus [fehlt: in] grege iusto.
97r Quem sopor hic urget Leopoldum gratia purget. ... — ... Confer eis vitam virtute fideque petitam.
(97r) Epitaphium marchionissarum in monasterio Mellicensi sepultarum (Druck: Pez, SSRA I [1721], 313 f.; Kollar I, S. 883. -- Lit.: Lechner 1948, 66 f.; Lhotsky, Quellenkunde 171).
   1
97r Tit.: (Rot) Epitafium marchionissarum hic sepultarum
O dolor o luctus heu ve tuus est caro fructus / Lege pari dominas sex legis hic domitas ... — ... Nunc lavet induat instruat ut sponso venienti / Sacris ergo thoris has foedere iungat amoris. Amen.
(97v-101v) Vita Colomanni (Ed.: MGH.SS IV [1841], 674-678; Niederkorn-Bruck 1992, 70-76. Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 97-101; Kollar I, Sp. 843-852. -- BHL 1881).
   1
97v Tit.: (Rot) Prologus in legenda sancti Cholomanni martyris Austrie ... Incipit legenda de sanctissimo martyre Cholomanno
Princeps apostolorum Petrus audiens a domino mundi contemptores centuplo hic remunerandos emolumento ... Regnante gloriosissimo imperatore Henrico qui tertio Ottone mortuo Romanorum praeponebatur imperio plures pro nomine Christi peregrinantes iter direxerunt per regna eius ... — ... ubi plurima per illum mirabilia iugiter operatur Dei virtus et Dei sapientia quae cum patre et Spiritu sancto vivit et dominatur per infinita saecula saeculorum. Amen.
(101v-104r) Erchenfridus abbas Mellicensis Miracula Colomanni (Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 101-104; Kollar I, Sp. 852-856. -- BHL 1882).
   1
101v Tit.: (Rot) Sequuntur miracula post eius tumulationem circa ipsius sepulchrum gloriose patrata
Ex multis mirabilibus quae Dei clementia per suum fidelem famulum ostendit pauca quae nobis videndo cognita sunt perstringimus ... — ... digessimus ad fidelium corroborationen et infidelium conversionem ne quis id quo indignus est praesumat neque illud quod gratia Dei valet consequi pertimescat. Amen.
(104r-106v) Bernardus Dapifer OSB Vita Gothalmi (Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 110-112; AA SS Iul. VI 339-340; Hueber 1722, 303-305. -- BHL 3627).
   1
104v Tit.: (104r, Rot) Sequitur de Gothalmo peregrino cuius ossa ad dextrum latus altaris beate Marie perpetue virginis in cripta in sarcofago marmoreo albo quiescunt ...
Ego frater Bernardus professus monachus Mellicensis coenobii dictus Dapifer exsistimavi esse utile ac salubre in rei memoriam perpetuo ... — ... me vero Bernardo Dapifero prochdolor absente. Amen.
(106v-113r) Historia de particula sanctae Crucis Mellicensis (Druck: Hueber 1722, 291-296; Pez, SSRA II [1725], Sp. 389-396; Kollar I, Sp. 860-870. -- BHL 4202. -- Lit.: Rep.font. V [1984], 534; Geschichtsquellen, Werk 2895).
   1
106v Tit.: (Rot) Sequitur tabula seu memoriale scriptum de porcione ligni salutifere crucis que in presenti nostro Mellicense monasterio sub laminis aureis habetur et a fidelibus populis tam devote adoratur et officiose visitatur et de miraculis divina virtute in ea mirabiliter ostensis
Quia generatio praeterit et generatio advenit ad memoriam autem rerum gestarum ... — ... in aqua ut praelibatum est a Wienna usque Nusdorff approbavit.
(113v) Leer.
Teil 2
(114r) Leer.
(114v-140r) Calendarium mit vereinzelten chronikalischen Einträgen von 1437 bis 1442 (z. B. Tod des Antonius von Catalonia 1437, Wahl des Iohannes Polzmacher zum Rektor der Wiener Universität am Fest von Tiburtius und Valeria [14.4.] 1438, etc.).
   1
114v A. Circumcisio domini. Anno domini 1438 Albertus dux Austriae ... coronatus est in regem regni eiusdem
(140v-141v) Leer.