|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=452 |
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 305
SAMMELHANDSCHRIFT
Papier III, 235, I* Bl. Klosterneuburg (?), 1472-1473
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: VSb (II, III) 3. Viertel 15. Jh.; Hauptteil (1-235) 1472-1473
Volldigitalisat
VIVARIUM — images (HMML)
Wasserzeichen: Metadaten zu Teil VSb, Teil Hauptteil | Vorschau Bilder zu Teil VSb, Teil Hauptteil | Einzelbilder: fol. II, 42, 58, 59, 85, 107, 108, 110, 114, 157, 164, 187, 217, 223, 231, 232.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 18)
1I + 2III + 19.VI228 + (VI-5)235 + 1I*.
| VSb | II, III Papier 3. Viertel 15. Jh. |
| Lagen: 2III | |
| Hauptteil | 1-235 Papier 1472-1473 |
| Lagen: 19.VI228 + (VI-5)235. Gegenblätter fehlen zu: 229-233. | |
| Dat. 1472-08-31 (103v) |
Hs. enthält 2 Fragmente
| VSa | I Pergament ??? |
| Lagen: 1I | |
| N | I* Pergament ??? |
| Lagen: 1I*. |
| Einband: Niederösterreich (?) |
--------------- Addenda/Corrigenda bitte melden! 
---------------
"Petrus Lombardus, Sententiae", "RS", "Benary", "Lhotsky, Ebendorfer", "Schneyer-Hödl", "Madre", "Bloomfield", "GW", "CALMA", "Bloomfield Suppl.", "Kaeppeli", "Schneyer, Wegweiser", "Schneyer–Hödl"
alle Initien
| (Iv) | Martinus V.
  : Bulle. Fragment, Adressat und Datum fehlen, im Text genannt die Äbte und Konvente von Admont und Kremsmünster. |
| (1ra-103va) | Petrus Lombardus
: Sententiae (Petrus Lombardus, Sententiae I/1 und II. RS 1). Lib. III-IV, die Capitula jeweils am Buchbeginn vorangestellt. |
| (103va-107vb) | Dialogus Salomonis et Marcolfi (Ed. Benary 1–45, die Hs. beschrieben S. XX, Sigle n). 1 |
| 103va | Cum rex Salomon sederet super solium David patris sui plenus sapientia et divitiis quadam die vidit quendam hominem Marcolfum vel Maroldum nomine... - ...dimiserunt eum transire. Et sic Marcolfus evasit manus regis Salomonis manens in vita. |
| (109ra-134ra) | Thomas Ebendorfer
: Sermones de confessione (Lhotsky, Ebendorfer 83, Nr. 101). 10 |
| 109r | Tit. auf dem oberen Freirand von 109r: In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. Incipit materia de confessione edita per venerabilem et egregium doctorem magistrum Thomam de Haselpach in Austria situata et predicata ab eodem anno etc. 1432o in castro Wiennensi etc. in tempore quadragesimali.... |
| 109ra | Hortamur vos ne in vanum gratiam dei recipiatis (II Cor 6,1). Quia tempus valde pretiosum est et quicquid de eo perdidimus hoc non revertitur, sicut docet Seneca epistola 1a ad Lucilium... (109rb) Hortamur vos... Et quia homo debet habere gratiam dei ad meritum et eandem ostendere ad exemplum, conservare ad praemium et multiplicare ad ulteriorem in gratia profectum... - ...si facitis miracula non faciatis propter iactantiam. |
| 110rb | Sermo primus de confessione predicatus anno etc. 32 eodem anno collectus. Ecce nunc tempus acceptabile... (II Cor 6,2). Et quia praesens tempus acceptabile est tempus militiae christianae, in quo diabolus fortius in nos insurgit suis cum temptationibus... - Confessio quante sit commendabilis quantaeque utilitatis Augustinus in libro de paenitentia ostendit dicens: Confessio est salus animarum, dissipatrix vitiorum... - ...solvat unam partem poene pro peccatis quam deberet solvere in purgatorio, ut patet ex dictis etc. (vgl. Schneyer–Hödl, Nr. 399) |
| 113ra | Sequitur sermo secundus de confessione praedicatus anno 1432o. Neglegentia ista qua quis neglegit noscere praecepta dei quanta mala inducat et induxerit mundo palam est, si praecepta humana illorum ignarorum legis et praeceptorum dei inspicimus... - Prosequendo autem consequenter materiam de confessione notandum quod duplex est confessio. Quaedam est confessio laudis, ut quando quis corde recognoscit aut exterius in opere ostendit... - ...superbus et stultus et ostends iudicatur sapiens. Sic est in proposito de peccatis. |
| 115va | Sequitur sermo tertius de confessione. Sapiens dicit Sapiencie 19: Qui neglegit viam suam mortificabitur (Prv 19,16). Et Ieremiae 48: Maledictus qui facit hoc opus divisum et maledictus homo qui facit opus dei fraudulenter (Ier 48,10). Ille autem praecipue neglegenter agit qui facit praecepta dei prava intentione vel malo fine vel propter vanam gloriam... - Viso ergo praecedenter de utilitate confessionis et quod nulla verecundia debet eam impedire, quia ipsa est de praecepto Christi et ecclesiea... - ... et allegat magister d. 16 4ti et falsas paenitentias dicimus etc. si culpis irretitus ad paenitentiam venit etc. (vgl. Schneyer–Hödl, Nr. 403) |
| 118ra | Sequitur quartus sermo de confessione bonus etc. Licet confessio sit difficilis fieri multis, quia repugnat noster exterior homo, sensualitas repugnat, verecundia repugnat... - Habito iam in superioribus quis teneatur confiteri vocaliter, modo videndum erit quid teneatur adultus confiteri. Et de hoc dicunt concorditer doctores (?) quod ratione praecepti divini et etiam ecclesiae... - ...ut reconciliati deo in eius amore sine fine perseveremus. Amen. |
| 121ra | Sermo quintus de confessione. Multi sunt neglegentes considerare vitam suam qui soliti sunt dicere: Ego libenter confiterer de omnibus peccatis meis... - Et quia praecedenter dictum est quod homo tenetur confiteri omne peccatum suum mortale quod commisit vel omittendo incurrit, nunc dubitatur, an sufficiat homini confiteri nude in se peccata mortalia vel teneatur ea cum circumstanciis quas vulgariter vocamus vmbstend... - ...et sic confessor non suspicatur de adulterio vel quod illud commiserit cum alieno etc. |
| 124va | Sextus sermo de confessione. Postquam homo lapsus est in peccatum mortale, debet vigilanter operari quod illud exeat per veram paenitentiam et confessionem et non diu in eo permaneat. Et ad hoc multum iuvamur, si quis considerat nocumenta... - Nunc consequenter videndum erit de tempore quo quis confiteatur, ex quo visum est de quo quis et quomodo debeat confiteri. De quo dubitatur: Si quis hodie peccavit mortaliter, quo tempore tenetur talis confiteri... - ...potest se a confessione excusare occurrente opportunitate loci et temporis et confessore in talem legitimam auctoritatem etc. (vgl. Schneyer-Hödl, Nr. 407) |
| 127va | Sequitur septimus sermo de confessione. In omnibus nostris operationibus, locutionibus, verbis et cogitationibus servandus est debitus modus, quia ut dicit Ambrosius octavo libro super Lucam, in omnibus modus quaeritur... - Visum est in praecedentibus de tempore quo peccator teneatur confiteri. Iuxta hoc pro praesenti videndum erit de modo confitendi. Et quia dictum est sermone quarto quod quilibet tenetur... - ...ut cum defeceritis recipient vos in aeterna tabernacula. Praestante domino nostro Iesu Christo benedicto in saecula. Amen. |
| 131va | Octavus sermo de confessione. Sicut cura infirmitatum corporalium non committitur passim omnibus licet multi ingerent se cum periculo corporis infirmi et animae propriae... - Usque huc dicta multa sunt de confessione, ipsius utilitate, institucione et modo faciendi, nunc superest videre, utrum soli sacerdoti sit confessio facienda ista vocalis distincta de peccatis et secreta... - ...quoniam sicut mater blanditur filio ita ego consolabor vos etc. Sequitur sermo de ieiunio. |
| (134ra-141rb) | Thomas Ebendorfer
: Sermo in dominica I quadragesimae de evangelio (Lhotsky, Ebendorfer 83, Nr. 103; Schneyer-Hödl, Nr. 163). 1 |
| 134ra | Et cum ieiunasset quadraginta diebus... (Mt 4,2). Sancti patres primitivae christianae ecclesiae instituerunt ieiunium fidelibus observandum, et praecipue hoc ieiunium quadragesimae instinctu, ut creditur, spiritus sancti... - ..item si fit ex voluntaria inopia aut comedendi impotentia etc. De temperantia cibi et potus vide sermone de gula etc. qui immediate sequitur.... |
| (141rb-142ra) | Thomas Ebendorfer
: Sermo de gula (1) (Lhotsky, Ebendorfer 83, Nr. 104). 1 |
| 141rb | Tit.: Sequitur nunc sermo de gula utilis ac bonus. Chrysostomus homilia 16 super Matthaeum dicit: Omnium malorum prima et fortiora sunt tria mala, id est gula, avaritia, vana gloria, adversus quae dominus temptationis suscipiens bellum pugnavit pro nobis... - ...quia multa bona affert ipsi homini etc. De illis bonis et fructibus vide etiam prius de ieiunio etc. |
| (142ra-146rb) | Thomas Ebendorfer
: Sermo de gula (2) (Lhotsky, Ebendorfer 83, Nr. 105). 1 |
| 142ra | Tit.: Alius sermo de gula. Nunc consequenter de gula videndum est isto tempore sacro, quia secundum Gregorium tertio Moralium multi enim magna faciunt, sed dominante vitio gulae in eis per carnis illecebras... - ...si fieret ista potatio vel cibatio ad malum finem secus esset. Et similiter si nimis ex magna delectatione finaliter etc. Sequitur sermo de penitencia. |
| (146rb-151ra) | Thomas Ebendorfer
: Sermo de paenitentia (Lhotsky, Ebendorfer 84, Nr. 106). 1 |
| 146rb | Tit.: Incipit sermo bonus de penitencia ab eodem magistro predicatus cum aliquibus incitamentis ad eandem. Facite dignos fructus paenitentiae (Lc 3,8). Ita hortatur nos praedicator paenitentiae beatus Iohannes Baptista baptismum in deserto praedicans paenitentiae Matthaei tertio et Lucae tertio, quod specialiter nobis dicitur hoc sacratissimo ieiuniorum tempore... - ...cum sacerdos dicit: Quicquid boni feceris sit tibi in remissionem peccatorum etc. |
| (151rb-155rb) | Thomas Ebendorfer
: Sermo de contritione (Lhotsky, Ebendorfer 84, Nr. 107). 1 |
| 151rb | Quia ut ait Ambrosius in sermone de quadragesima: Ecce nunc tempus acceptabile adest, in quo confessio a morte animam liberat, confessio aperit paradisum, confessio spem salvandi tribuit... - ...et sic etiam habitualiter est magis de uno quam de alio etc. Haec de contritione breviter sic dicta sufficiant etc. Deo gratias. Sequitur de confessione et brevissime. |
| (155va-158ra) | Thomas Ebendorfer
: Sermo de confessione (Lhotsky, Ebendorfer 84, Nr. 108). 1 |
| 155va | Tit.: Sequitur de confessione. Nunc ergo de confessione videndum est ad quam homo obligatgur qui peccavit mortaliter ex dei institutione et praecepto, Iohannis 20, ubi confessionem instituit, quando dixit: Accipite spiritum sanctum... - ...ut vere impleatur illud: Abyssus abyssum invocat etc. |
| (158ra-169rb) | Thomas Ebendorfer
: Sermo de restitutione sive de satisfactione (Lhotsky, Ebendorfer 84, Nr. 109). in vier Abschnitte unterteilt. 1 |
| 158ra | Tit.: De satisfaccione sermo primus ac proficuus. Videte ne furtivus sit, reddite eum dominis suis, quia non licet vobis edere ex furto aliquid aut contingere (Tb 2,21). Verba sunt beati Tobiae. Ad vocem haedi cuiusdam balantis caprarum per opus externum Annae uxoris suae... -(160vb) Nunc videndum est consequenter de damno illato proximo per rapinam et violentiam. Pro quo notandum quod rapina est violenta et iniusta contrectacio (!) rei alienae... — (163vb) Dixi superius et tertio quod unus homo potest alium damnificare in rebus exterioribus per fraudem et quod hoc fit praecipue emendo et vendendo... — (168vb) Dicto de restitutione fienda damnificatis in rebus exterioribus nunc restat dicere de restitutione fienda in bonis animae et corporis... - ...statim pronuntiant aliquem esse haereticum debet occidi ut patet 33 q octava Legi etc. Sequitur. |
| (169rb-174va) | Nicolaus de Dinkelsbühl
: De septem peccatis capitalibus (Confessionale) (Madre 199–202; nennt die Hs. S. 201 [mit Anführung der weiteren Klosterneuburger Überlieferung des Werkes]; Bloomfield 5379). 1 |
| 169rb | Tit.: In nomine patris et filii et sprirtus sancti. Amen. Incipit tractatus seu confessionale venerabilis et egregii doctoris magistri Nicolai de Dunkelspuhel de confessione et discussione consciencie. Secundum Magistrum et doctores in quarto distinctione 16 tres sunt partes verae paenitentiae quae rite peractae purgant animas a peccatis... - ...aut aliis benefactoribus vivis et defunctis preces fundere neglexerit etc. Et sic est finis huius opusculi. Deo gracias. Et hoc opusculum editum est a domino doctore magistro Nicolao Dunskelspühel doctore sacre theologie studii Wienne anno domini MoCCCCo33o. |
| (174va-175vb) | Andreas de Escobar OSB
: Confessio generalis minor seu Modus confitendi (GW 1769–1814. Bloomfield 4989 [nennt die Handschrift]; CALMA I 238–239, ANDR 48, Nr. 8). 1 |
| 174va | Tit.: Incipit generalis katholicorum confessio. Quoniam omni confitenti necessarium est generalem confessionem dicere, cuius tanta est virtus secundum Magistrum Sententiarum libro quarto distinctione 21 capitulo quinto... - ...nec propter Christum persecutiones, hominum maledictiones sustinui sed quando potui vindicavi etc. |
| (176rab) | Iohannes Gerson
: De modo confessionis et absolutionis sacramentalis (Œuvres complètes ed. P. Glorieux. Bd. 9. Paris 1973, 646–648, Nr. 469. Bloomfield 896; Bloomfield Suppl. 896). 1 |
| 176ra | Tit.: Tractatus magistri Iohannis Gerson cancellarii Parisiensis de absolucione excommunicacionis. (176ra) Tit.: De modo confessionis et absolucionis sacramentalis in responsione magistri Ioannis Gerson cancellarii Parisiensis super questione sibi facta de statuto nostri ordinis Cartusiensis quo dicitur quod nullus absolvat a mortali certo sed remittat confitentem ad priorem suum. Confessio sacramentalis fundatur in solo iure divino et evangelico, videlicet illo: Quodcumque ligaveris... - ...prout fit circa peccata quae sacramentaliter et expresse sunt confessa etc. |
| (176rb-176vb, Z. 32) | Iohannes Gerson
: De modo excommunicationum et irregularitatum (Œuvres complètes ed. P. Glorieux. Bd. 9. Paris 1973, 92–94, Nr. 433). 1 |
| 176rb | Tit.: Sequitur eiusdem magistralis et brevis distinccio de modis excommunicacionum irregularitatum et absolucionibus ab eiusdem. Excommunicationum tot sunt genera quot excommunicationis (!) et consequenter iudicantur irregularitates quae dicuntur impedimenta ad communicatis (!) legitimas exercendas... - ...in quantum gratum in conspectu divinae maiestatis fuerit etc., nihil facit ad rem etc. |
| (176vb, Z. 32) | Iohannes Gerson (?)
: De iniunctione paenitentiae (Opera omnia ed. Du Pin. Bd. 2. Antwerpen 1706, 405. Bloomfield 5390; Bloomfield Suppl. 5390). Authenzität der Autorschaft unsicher, vgl. dazu Œuvres complètes ed. P. Glorieux. Bd. 1, Paris 1966, 48 (“demande à être contrôlé”), Text von Glorieux nicht ediert. 1 |
| 176vb | Sed et de iniunctione paenitentiae diversae sunt opiniones suas rationes dicentes, an ante absolutionem vel post iniungenda sit... - ...simplex etiam fiat paenitentiae iniunctio etc. Et sic est finis huius operis. |
| (177ra) | Tractatus de confessione, Exzerpte. Vgl. einen wesentlich umfangreicheren Text mit demselben Incipit in Graz, UB, Ms 870, 233r–235r und 231v–233r. 1 |
| 177ra | Excerpta a quodam tractatu. Ad sciendum, quomodo confessor debeat se habere ad excommunicatos maiori excommunicatione, debet notari quod quaedam est excommunicatio lata a iure generaliter... - ...et ideo non oportet simplicem confessorem alios scire etc. |
| (177rb-181rb) | Casus excommunicationis maioris. 6 |
| 177rb | Incipiunt casus excommunicacionis maioris. Primo igitur articulo quo tanguntur omnes fideles sunt hii: Primo omnes haeretici novam haeresim invenientes vel antiquam sectantes... - ...item qui absolvunt excommunicantes a canone per statutum vel qui absolvunt a paena sunt excommunicati per episcopum absolvendi. |
| 177vb | Ad sciendum quod a quibus casibus simplex sacerdos possit absolvere et qui sunt casus episcopales notandum quod de hoc fuerunt multae et variae opiniones diversorum doctorum... - ...et est (?) Extravagans non revocata quoad praescripta licet bene quoad alia quaedam etc. |
| 178ra | De poenis ecclesiae nota quod quaedam sunt privatae seu particulares quae per confessionem in foro conscientiae imponuntur... - ...et inducat confitentem ad contritionem habdendam de confessis et oblitis. |
| 178rb | Nota antequam sacerdos dicit absolutionem aut confessor debet aliqua praenotare, primo si confitens incidit sententiam maioris excommunicationis, tunc nullo modo debet absolvere... - ...nam sunt novissima hominis recidivum patientis peiora prioribus. |
| 179ra | Tres sunt partes satisfactionis scilicet ieiunium, oratio et eleemosyna, secundum quod triplicia sunt bona nobis a deo data... - ...sed poene infernales debent sibi esse occasiones veniendi ad contritionem et dilectionem dei etc. prout prius etiam patuit. |
| 180rb | Nota quod aliqua sunt peccata solum insensualitate et natura, quam cum bestiis communem habemus in viribus inferioribus. Et ista numquam sunt mortalia in intellectu et voluntate libera quam cum angelis communem habemus... - ...quod esset mortalis ei qui tenetur ad horas. Aliquibus autem et pluribus est solum veniale etc. |
| (181rb-184rb) | Bartholomaeus de S. Concordio Pisanus
: Summa de casibus conscientiae (GW 3450-3457. Kaeppeli 436 [nennt die Hs.]; CALMA II 63, Nr. 11). Exzerpte aus den Kapiteln Absolutio und Excommunicatio. 4 |
| 181rb | Tit.: Casus excommunicacionis maioris excerpti a Summa Pisani. Dubitatur in quibus casibus homo incidat in maiorem excommunicationem ipso facto. Respondetur quod multis. Namque excommunicatio ex qua solus papa absolvit incurritur in 13 casibus... - ...vel consilium in dispendium terrae sanctae, Extra De Iudaeis , Ita quorundam et capitulo Ad liberandum (X 5.6.17). |
| 181va | Notandum quod inicientes manus violentas in clericum vel religiosum... — ...absolvi a proprio sacerdote, Extra De sententia excommunicationis Nuper, in fine (X 5.39.29). |
| 182rb | Circa dicta est notandum quod sunt aliqui casus in quibus percutiens clericum non est excommunicatus. Primus casus quando ignorabat... — ...sed potius salus procuratur ar. 45 d Cum beatus (DG D. 45.8). Quid si quis percutit habentem primam tonsuram, quaere de isto. |
| 183rb | Praeter istos tredecim casus a quibus solus papa cum illo moderamine, ut dictum est, sunt aduc (!) alii casus in quibus aliquis ipso facto incidit in maiorem excommunicationem. Primus cum quis incidit in haeresim iam damnatam... —...qui ergo ante eius coronationem expugnaverunt excommunicationem incurrent, ut habetur in dicta Extravaganti. Et haec de isto dubio sufficiant. |
| (184rb-185vb) | De excommunicatione. 1 |
| 184rb | Consequenter est notandum circa materiam de excommunicatione quod excommunicatio est separatio a communione fidelium seu ecclesiae quoad fructum... - ...sed frangens aliam domum non est excommunicatus, et hoc propter ecclesiasticam libertatem et dignitatem. Et tantum sit dicta de ista materia etc. Nota quod est regula quod excommunicatio non transit in tertiam personam. |
| (186ra-187va) | Henricus Fleckel de Kitzbühel
: Casus papales et episcopales (Madre 333, Nr. 15). 3 |
| 186ra | Tit.: Incipiunt hic notari casus papales. Item falsificatores litterarum papalium tam principales quam fautores et defensores...... |
| 186rb | Casus episcopales. Primo haereticos Iudaeos et eorum fautores et occultos et famulantes...... |
| 186vb | Removendi a communione sacramenti notabuntur. Nota, sequentes removendi sunt a communione sacramenti. Primo qui non confitentur suo plebano vel suo socio, De paenitencia et remissione Omnis... - ...ut apparet iuvando consuetudinem valde bonam in terrorem venire peccantium introductam etc. Deo gratias. |
| (188va-197va) | Sermones de tempore (Schneyer, Wegweiser 102, zu Praha Narodní Knihovna VI. E. 6). 14 |
| 188va | Tit.: Dominica prima de adventu domini et est sermo primus.Cum appropinquaret dominus Ierusalem (Mt 21,1). Sed quia hoc evangelium legitur in die palmarum, ideo dicatur et exponere (!) loco suo. Pro praesenti autem festivitate assumam ultima verba praesentis evangelii quae sunt: Benedictus qui venit in nomine domini etc. Pro quibus quidem verbis est notandum quod sancta mater ecclesia festum hoc vocat adventum domini... - ...assumendo humanam naturam misericordia et caritate qua dilexit hominem. Exemplum de rege qui acciperet in uxorem filiam rustici etc. |
| 189ra | Tit.: Secundus sermo. — Quare deus et filius dei humanitatem assumere seu incarnari voluit, ad hoc respondetur secundum Magistrum secundo Sententiarum diversis distinctionibus et secundum omnes doctores: Deus omnipotens... - ...eius primum adventum sic peragentes ut laete exspectare valeamus tertium et quartum. Quod nobis concedat qui sine fine vivit et regnat etc. |
| 189vb | Tit.: Dominica secunda de adventu primus sermo. Erunt signa in sole et luna (Lc 21,25). Quodam tempore discipuli Christum interrogaverunt de die iudicii. Ille vero respondit: Ante diem iudicii gens contra gentem surget... - ...non sic intelligendo quod caelum et terra destruerentur, cum perpetue permanebunt. Verba autem mea non transibunt. Et tantum de evangelio. |
| 190va | Tit.: Dominica secunda post epiphaniam domini. Nuptiae facta sunt in Chana Galilaeae (Io 2,1). Sicut legitur quod tria notabilia signa facta sunt in illo die scilicet ut in epiphania diversis autem annis. Nam 13ma die idem Christus a Iohanne baptizatus est... - ...sicut reperiri potuisset in eadem regione, quia opera dei sunt perfectissima. Et hoc ad praesens sufficit etc. |
| 191va | Tit.: Dominica tercia post epiphaniam. Cum descendisset Iesus de monte (Mt 8,1). Christus dominus cum noviter praedicare inceperat, congregata fuit ad eum turba, et ascendens in montem docebat faciendo ibi unum pulchrum prolixumque sermonem... - ...fugiamus igitur firma fide, ut meramur corporis et animae recipere sanitatem. |
| 192rb | Tit.: Dominica quarta. Ascendente Iesu in naviculam (Mt 8,23). Cum Iesus noviter praedicare inceperat, congregata est ad eum turba multa. Et ascendens in montem docebat turbas coram eis unum pulchrum sermonem faciendo... - ...quod blande corrigere debemus proximum nostrum, quemadmodum ipse suos discipulos corripuit. Et tantum de hoc evangelio. |
| 193ra | Tit.: Dominica in palmis.Cum appropinquaret Iesus Hierosolymis (Mt 21,1). Hic est notandum: Sicut scribitur Iohannis 12o, dominus noster Iesus Christus ante sex dies paschae sicut heri venit Bethaniam in castellum quod erat illarum duarum sororum Mariae Magdalenae et Marthae... - ...aliquis efficitur debitor alterius secundum promissum. Exemplum ut cum quis diceret. |
| 194ra | Tit.: Dominica XIIa. Exiens Iesus de finibus Tyri (Mc 7,31). Nota: Tyrus et Sidon et alia nomina quae ponuntur in praesenti evangelio sunt nomina civitatum. Sicut autem per textum patet... - ...deum laudabant et glorificabant dicentes, quia hic est vere filius dei qui sanat mutos et surdos etc. |
| 194rb | Tit.: Dominica XIIIa. Beati oculi qui vident (Lc 10,23). Ut populus laicalis praesens evangelium plenius intellegere valeat, ideo recitanda est historia praecedens hoc evanglium quae est talis secundum sensum.... - Incipit secunda pars huius sermonis quae est de superbia etc. Quia iste hodiernus legisperitus superbus fuit, Eva et diabolus etiam superbi erant... - ...se ipsum ordinat multis malis alios spernendo etc. Tantum de isto. |
| 195va | Tit.: Dominica 14a. Cum iret Iesus in sanctam civitatem Ierusalem (Lc 17,11). Dicturus de hoc sacrosancto evangelio ab ecclesia pro nunc (sic !) tendo valde breviter quia textus ille sicut stat de se planus et lucidus est... - ...nec sibi gratias et domino deo exhibuerunt, cum vere a Christo mundati fuerunt etc. |
| 195vb | Tit.: Dominica XVIII et de dileccione. Accesserunt ad Iesum scribae et pharisei ut temptarent eum dicentes: Magister, quod est mandatum magnum in lege (Mt 22,35—36). Audistis siquidem pluries quod duo sunt praecepta caritatis. Magister noster Christus dominus, ut hoc sacrum evangelium testat... - ...et sic Iudaei crediderunt deum esse purum hominem, et super hoc nihil sciebant (?) respondere etc. |
| 196va | Tit.: Dominica XIXa. Ascendens Iesus in naviculam (Mt 9,1). De hoc etiam habetur Marci secundo et Lucae quinto. Christus dominus cum eiecisset daemonia et dedisset eis potestatem in porcos qui submersi erant in mare... - ...ut eos deus per talem temptet et probet. Sic Iob et Tobias infirmi erant etc. |
| 197ra | Tit.: Dominica XXI. Erat quidam regulus (Io 4,46). Nota: Regulus est deminutivum ab hoc nomine rex. In evangelio dicitur: Erat quidam regulus. Contra hoc obicitur per dictum Iudaeorum: Regem non habemus... - ...quia primo secunda die in Capharnaum venit, quia dicitur: Heri hora septima etc. Et tantum de illo. Sequitur. |
| 197ra | Tit.: Dominica XXIIa. Simile est regnum caelorum (Mt 18,23). Sanctus Hieronymus et Gregorius dant intellegere circa regem Christum dominum et circa servos omnes christifideles. Sicut rex facit rationem cum servis suis, sic Christus dominus noster rex... - ...sed multo plus dolerem et vellem quod numquam sibi tunicam dedissem. Et tantum de illo. |
| (192vb) | De fuga luxuriae aliquae cautelae. 1 |
| 192vb | Nota quod inter omnes impugnationes impugnatio luxuriae est fortior, quae hominem maxime excaecat. Et ideo notandae sunt hic aliquae cautelae... ...nonum est invocatio divini auxilii, sine quo nullum opus bonum fieri potest. Et tantum de illo.... |
| (193v-194r) | Notae. 4 |
| 193v, oberer Freirand | Notandum quod per asinos debent intellegi peccatores et per discipulos sacerdotes... - ...et Christo praesentari per salubrem doctrinam et veram paenitentiam. |
| 194r, oberer Freirand | Item quilibet homo peccator nominatur spiritualiter quinque nominibus. Primo peccator efficitur surdus auribus quia non advertit vitam suam... - ...quinto curvus in pedibus. |
| 194r, äußerer Freirand | Item an peccaverint revelando. Dicendum est quod non. Unde duplex est praeceptum... - ...et Iob 29: Qui se in actibus eorum iactaverunt. |
| 194r, unterer Freirand | Item diabolus appropriatur corvo ex eo quia proprietas corvi est, quando venit ad aliquod cadaver primum privare oculis cogitans... - ...et ambulavimus vias difficiles, viam autem domini ignoravimus. |
| (197va-201rb) | Sermones de caritate. 4 |
| 197va | Sicut scribitur Matthaei 22 capitulo quod pharisaei Christum interrogaverunt dicentes: Magister quod est praeceptum magnum in lege et Christus respondit: Diliges dominum deum tuum... - ...orabant pro occisoribus et inimicis eorum, ut nisi velocius Christum viderent. Quam etiam caritatem nobis concedat etc. |
| 198va | Restat nunc dicere quot modis capiatur diligere. Ut magister scribit primo Sententiarum d. et tertio d. 27 (sic !) et communiter alii doctores... - ...nisi rationabilis impediat causa, ut praecipitur in decretali distinctione secunda capitulo Missa est instituta etc. |
| 199vb | Sequitur modo de secundo praecepto caritatis quod est diligere proximum tuum sicut te ipsum. Et ista sunt duo praecepta unius caritatis seu dilectionis... - ...se ipsum tenetur diligere et proximum suum ex praecepto dei sicut se ipsum. Et tantum de illo etc. |
| 200rb | Dicto de secundo praecepto caritatis scilicet diliges proximum tuum sicut te ipsum, dictum est quod in hoc praecepto praecipitur quod quilibet homo se ipsum tenetur diligere in tribus... - ...et iterum Iohannis 13o: Sic cognoscetis quod discipuli mei estis si dilexeritis invicem et in aliis pluribus locis etc. . |
| (201va-202va) | Matthaeus de Cracovia
: Sermo de sancto Petro et Paulo (Schneyer–Hödl, Nr. 103). 1 |
| 201va | Venit Iesus in partes Caesareae Philippi (Mt 16,13). Ubi notandum quod haec facta sunt tertio anno praedicationis Christi ubi venit Iesus Gorra (?!) tamquam salvator ubique lumine (!) doctrinae spargens... - ...sed et illud quod dicunt quacumque hora peccator ingemuerit fac. Ergo de his praecipue dictum est etc. |
| (202vb-204vb) | Nicolaus de Graetz
: Sermo in cena domini. 1 |
| 202vb | Tit.: Sermo bonus de cena Christi domini. Homo quidam fecit cenam magnam (Lc 14,16). Honorabiles patres et et domini ceterique fratres in Christo sincere dilecti, sicut sancti evangelii lectione recitata audivimus, sciens Iesus quia hora est ut transeat de hoc mundo ad patrem... - (203ra) Homo quidam... Honorabiles patres et domini ceterique fratres dilectissimi, secundum sanctum Thomam in libro de vita Christi triplex distinguitur cena, prima sacramentalis... - ...discipulus ille qui in cena supra pectus domini recubuit, de quo fluenta doctrinae caelestis abundanter hausit ut patet in eius evangelio 14, 15, 16, 17 capitulis ubi totum sermonem illum domini descripsit. Et tantum de ista. |
| (205ra-220ra) | Nicolaus de Dinkelsbühl
: Sermones de eucharistia, Sermo 1-5 (Madre 245–249, nennt die Hs. S. 247 [dort die weitere Klosterneuburger Überlieferung]). |
| (220rb-225va) | Petrus Reicher de Pirchenwarth
: Sermo de eucharistia (Madre 320, Nr. 9; Schneyer–Hödl, Nr. 30 und 96). In der Handschrift in vier Abschnitte unterteilt. 4 |
| 220r | Venite ad me omnes qui laboratis (Mt 11,28). Dilectissimi in domino, locuturus aliqua de venerando eucharistiae sacramento et eius digna susceptione verba thematis praeassumpsi... - (220rb) Venite... Praecarissimi in domino Iesu Christo, unigenitus dei filius ad sanandum nostros languores, quos propter nostra scelera incurrimus, primo venit ad nos...... |
| 221rb | Filii diaboli Hussitae ordinationi ecclesiae resistunt quoad sacramentum eucharistiae dicentes quod sit necessarium ad salutem...... |
| 222ra | Est enim dubium falsum pro quo facit determinatio concilii generalis Constantiensis cuius tenor est iste: In nomine sanctae et individuae trinitatis patris et filii et spiritus sancti. Amen. Cum in nonnullis partibus quidam temerarie asserere praesumant...... |
| 224va | De effectibus huius venerandi sacramenti est sciendum secundum Thomam parte tertia qaestione 73 articulo primo, quod effectus huius sacramenti primo et principaliter consideratur... - ...utrum liceat homini accipere cottidie hoc sacramentum ex quo sunt tot eius effectus boni et laudabiles. Vide de hoc S. Thomam parte tertia quaestione octogesima (?) articulo decimo etc. |
| (226ra-228vb) | Antoninus Florentinus
: Tractatus de defectibus divini officii et missae (Kaeppeli 251). 1 |
| 226ra | Defectus missae sunt quando requisita ad celebrationem missae deficiunt. Isti defectus contingunt aut ex parte materiae quia in sacramento ex parte materiae requiritur panis... - ...De musca vel aranea seu veneno. Si musca vel aranea ceciderit aut venenum mixtum fuerit ... et de novo resumere a consecratione sanguinis et sacrificium perficere. |
| (229ra-235rb) | Nicolaus de Dinkelsbühl
: De septem donis Spiritus sancti (Madre 202–205, nennt die Hs. S. 204; Bloomfield 1904). 1 |
| 229ra | Tit.: Incipiunt sermones de septem donis spiritus sancti collecti per venerabilem magistrum dominum Nicolaum de Dünckhelspühel sacre theologie professorem. |
| (I*r) | Vocabularium latinum. unvollständig. 1 |
| I*r | ]Quolibet, orsum deorsum, quandocumque, quocumque... - ...da comparandi. paulominus, tantominus, tanquam, magis, penitus[. |