|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=455 |
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 308
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT. IOHANNES DE FONTE. IACOBUS MAGNI. PS. BERNARDUS CLARAVALLENSIS. SERMONES. AUGUSTINUS. PS. AUGUSTINUS. PS. ALBERTUS MAGNUS
Papier I, 324 Bl. 295×215 Niederösterreich oder Wien (?), um 1450/1470 (nach Wasserzeichenbefund)
Handschrift aus 8 Teilen zusammengesetzt: 1 (1-144) um 1464/1466; 2 (145-168, 315-324) 7. Jahrzehnt 15. Jh.; 3 (169-192) um 1454/1455; 4 (193-242) um 1455/1456; 5 (243-280) um 1460; 6 (281-292) um 1445/1455; 7 (293-302) um 1450/1463; 8 (303-314) um 1457/1458
Abbildungen von
Iv;
1r;
1v;
2v;
3v;
65v;
144v;
145r;
145v;
146r;
146v;
169r;
169v;
170r;
170v;
190r;
190v;
194r;
194v;
195r;
195v;
200r;
200v;
245r;
245v;
246r;
246v;
252r;
252v;
261r;
261v;
262r;
281r;
281v;
282r;
282v;
304r
VIVARIUM — images (HMML)
Wasserzeichen: Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8 | Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8 | Einzelbilder: fol. 47, 48, 50, 75, 116, 143, 147, 148, 158, 160, 182, 183, 200, 212, 221, 223, 230, 236, 240, 247, 251, 254, 269, 275, 281, 282, 295, 296, 308, 313.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 8)
| Teil 1 | 1-144 Papier um 1464/1466 |
| Lagen: 12.VI144 | |
| Teil 2 | 145-168, 315-324 Papier 7. Jahrzehnt 15. Jh. |
| Lagen: 2.VI168, V324 | |
| Teil 3 | 169-192 Papier um 1454/1455 |
| Lagen: 2.VI192 | |
| Teil 4 | 193-242 Papier um 1455/1456 |
| Lagen: 3.VI228 + VII242 | |
| Teil 5 | 243-280 Papier um 1460 |
| Lagen: 2.VI266 + VII280 | |
| Teil 6 | 281-292 Papier um 1445/1455 |
| Lagen: VI292 | |
| Teil 7 | 293-302 Papier um 1450/1463 |
| Lagen: V302 | |
| Teil 8 | 303-314 Papier um 1457/1458 |
| Lagen: VI314 |
Hs. enthält 1 Fragment
| V | I Pergament Süddeutschland, 1. Hälfte 15. Jh. |
| Lagen: 1I |
--------------- Addenda/Corrigenda bitte melden! 
---------------
"Schönberger", "RS", "Courtenay 2009", "Hain", "Zumkeller", "Schneyer−Hödl", "Spunar", "PL", "CPL", "CPPM", "Weber I", "RB", "Schneyer–Hödl", "Schneyer", "BGOC"
alle Initien
| (Iv-Ir) | Lucius Annaeus Seneca (Philosophus)
 : Epistolae ad Lucilium. Fragment; Ep. 40,7; 41; 42,1-7; 42,10 ff; 43; 45-47,1 (ed. Hense, S. 122–137). - Das Blatt I gestürzt eingebunden. |
| (1ra-48va) | Iohannes de Fonte
: Conclusiones in IV libros Sententiarum (Drucke: Schönberger I2600-10/5 und I2600-10/10. RS 446 [nennt die Hs.]). Zur Überlieferung vgl. neben RS 446: Courtenay 2009, nennt die Hs. S. 123. 1 |
| 1ra | Ad preces studentium dum esset (!) lector in monte Pessulano et ut fratres pauperes sub compendio Sententias haberent... Veteris ac novae legis. Distinctio prima habet decem conclusiones. Prima est quod tractatus sacrae paginae sive continentia veteris ac novae legis... - ...agentes gratias de sui liberatione visa impiorum ineffabili calamitate. Deo gratias. |
| (49ra-168v, 317r-324r) | Iacobus Magni OESA
: Sophilogium (Drucke: Hain 10467–10480; weitere Drucke bzw. Teildruck s. Schönberger I1190-10/10, I1190/1015 und I1190/10-20. Zumkeller 431). 3 |
| 49ra | Tit.: Incipit tabula Sophilogii talis libri qui primo dividitur in tres libros partiales et quilibet in tractatus suos et quilibet tractatus in capitula sua etc. 1 De quibusdam inducentibus ad amorem sapientiae folio 50... - ...17 de viduis 337, 2 de pauperibus et eorum statu 167. |
| 50rb | Tit. des Prologs: Incipit Sophilogium cuius finis est amare scientias et virtutes. Illustrissimi principis regis Francorum devotissimo confessori domino Michaeli divina providente gratia episcopo Antisiodorensi humilis sui patrocinii capellanus frater Iacobus Magni...... |
| 50va | Tit.: Incipit primus liber Sophilogii cuius primus tractatus est de quibusdam inducentibus ad amorem sapiencie. Et sequitur primum capitulum. Dicit Aristoteles quarto Ethicorum quod homo sapiens maxime felix est... - ...quod per se bonum non est scilicet nubere et loquitur viduae etc. |
| (169ra-190va) | Sermones de adventu domini super Benedixit te dominus de historia Iudith (Schneyer−Hödl A.R., Nr. 4-16). Das Bibelthema nur dem ersten und siebten Sermo vorangestellt, sonst zumeist ca. vier Zeilen dafür und die Initiale freigelassen. Die Sermones bei Schneyer–Hödl irrtümlich dem Adalbertus Ranconis de Ericinio zugewiesen; bei Spunar I wird dieses Reihe jedoch überhaupt nicht erwähnt. Die Reihe mit den 13 Sermones auch in Bamberg, Universitäts- und Staatsbibliothek, Ms. Q. V. 28 [Leitschuh I 796, Nr. 219], 42v-111r [dort mit demselben Kolophon mit Nennung des Nicolaus Aldehans de Waldenburgk; dieser wohl Schreiber einer bisher nicht identifizierten Vorlage]; Frankfurt, UB, Ms. Praed. 121, 101r–151r, Nürnberg, Stadtbiobliothek, Cent. IV,12, 60ra–90rb; Tübingen, UB, Mc 172, 263r–294v und Wien, Schottenstift, Archiv, Cod. 326 [Hübl 53], 134r-162v. 14 |
| 169ra | Benedixit te dominus in virtute sua... (Idt 13,22). Quamvis illud verbum secundum litteram sensum (!) de Iudith sit scriptum, potest tamen allegorice dici de beata Maria virgine, per quam inimici nostri daemones ad nihilum sunt redacti... - ...deus primus (!) parentibus praeceptum dedit tum eos sciverit non servaturos et invenies in tractatu de reparatione hominis, et tantum de 3o principali. |
| 171ra | In tractatu super Ave Maria dicit: Benedicta est igitur Maria per multiplici misericordia (sic !), quam per eam homo recepit et ecepit... — Expl.: ...immo suffragiis ecclesiae non gaudebit, Ieremiae: Transibit aestas, facta est messis etc.... |
| 172vb | Carissimi, beatus Anselmus dicit super illud verbum Benedicta tu exclamans dicit: O virgo benedicta et super omnia benedicta, per cuius benedictionem omnis creatura benedicitur... - ...sic dictum est quomodo diabolus occupat omnem statum huius mundi etc. etc. |
| 174vb | Benedictione (!) beatae Mariae loquitur beatus Bernardus dicens: Omnes benedictam te invocamus, te imploramus, te oramus, fac per gratiam, quam invenisti... - ...id est potentias rationales iuxta tabernacula, id est iuxta vitam sanctorum, et tantum de 3o etc. |
| 176rb | Albertus Magnus dicit: Maledicta omnis anima vitiosa, benedicta vero tu Maria virtuosa. Maledictionem per septem vitia capitalia mundus incurrit... - ...nihil ita elevat ad contemplationem vel ita operatur universaliter (?) sanctificationem nisi meditatio dominicae passionis. Rogamus etc. |
| 177vb | Carissimi, beatus Augustinus de beata virgine dicit: O vere benedicta, quae deum hominem peperit, vitam mortalibus edidit... - ...unde Pslamus: Proba me domine. Quidem de aliis habes in 3o membro illius sermonis etc. |
| 179va | Benedixit te dominus (Idt 13,22). Carissimi, beatus Anshelmus dicit de beata virgine: O beata non tibi soli sed etiam nobis q. d. est quam magnum, quam amabile est, quid video... - ...quod eam in futurum quoad damnationem vel commendacionem commendavit. Et tantum de 3o etc. |
| 181rb | Carissimi, beatus Bernardus dicit: Revolve diligentius evangelicae historiae serenitatem (?; recte: seriem [?]) universam et si quod forte increpatione (!).... - ...dicens illud Naum prophetae: Afflixite penuria et non affligam te ultra. Et tantum de 3o. |
| 183ra | Carissimi, beatus Anselmus loquitur de beata virgine sic dicens: O benedicta super omnes mulieres quae angelos vinces puritate, patriarchas fide, prophetas cognitione... - ...Thomas credere noluit nisi mitteret manum in locum clavorum. Et tantum de 3o. |
| 184va | Carissimi, Albertus Magnus super evangelicam benedictionem dicit: O Maria, potentissimus deus sic te benedixit ut sis potentissima secum. Dominus sapientissimus sic te benedixit, ut sis sapientissima secum... - ...et qualiter proficientes et per facta (?) docentur, cras dicam. Et tantum de 3o. |
| 186rb | Carissimi, beatus Bernardus de laude beatae virginis dicit: O magna et pia, o multum laudabilis Maria, tu sic es benedicta quod nec nominari possis quando accedis... - ...in quo nostri salvatoris praesentiam obtineamus aeternalem. Et tantum de 3o principali etc. etc. |
| 187rb | Carissimi, Anselmus loquens de beata virgine dicit: Quid digne referam de genetrice dei et domini mei quae tanta (!) est a domino consecuta benedictionem... - ...et hoc movetur ibi: Renovabit me nobis (?) gaudentem etc. (sic !). Et tantum de sermone paenultimo etc. etc. etc. etc. |
| 169ra | Carissimi, beatus Hieronymus loquens de beata virgine sic dicit: O femina super feminas, cuius benedictionis plenitudo replet caelos gloria, mundo dat pacem, gentibus fidem... - ...sic facere poteris exhortactonem ad omnem statum mundi sive hominem sicut expediri videbitur et congrui etc. |
| 190vb | Kolophon in Rot: Expliciunt sermones dicendi per adventum domini de historiis Iudith per Nicolaum Aldehans de Waldnpruck etc. etc. |
| (194ra-240va) | Sermones de adventu domini. 27 |
| 194ra | Tunc videbunt filium hominis (Lc 21,27). Ad natalitia regum celebranda consuevit antiquitus quilibet se praeparare. Qua consuetudine ordinavit Ecclesia ut hoc tempore adventus quilibet fidelis se praepararet... - Tunc videbunt... Circa illud iudicium tria sunt videnda. Primum est eius probatio, secundum est eius consideratio, tertium est eius considerationis profectio... - ...incipere enim multorum est, finire vero paucorum. Et sic ex praedictis patet magna utilitas illius considerationis etc. |
| 197ra | Vigilate quia nescitis (Mt 25,13). Sicut heri audistis assertionem divini iudicii quoad tria, videlicet ad approbationem, considerationem et considerationis fertilem utilitatem, sic hodie proponitur nobis quantum ad ipsius incertitudinem... - Vigilate... Quantum ad hodiernam materiam tria sunt consideranda, primo dies divinis iudicii, secundo tempus, tertio locus. Quantum ad primum tria sunt haec consideranda... - ...quia erit ad maiorem confusionem Iudaeorum et quia suo adventu destructurus est antichristum etc. |
| 199ra | Levate capita vestra (Lc 21,28). Omnia consummanda sunt, ante consummationem omnia perturbantur. Et quia in cunctis delinquimus, in cunctis ferimur, ut impleatur quod dicitur: Pugnabit pro eo orbis terrarum... - Levate... Caput illud quod levandum est designat mentem hominis, quem hodie monemur erigere ad diligentem considerationem illorum terribilium... - ...Hieronymus: Tunc ad vocem tubae pavebit terra ... tunc potentissimi quondam reges nudo latere palpitabunt. |
| 200rb | Omnes quidem resurgemus (I Cor 15,51). Nota quod resurrectio est animae et corporis morte separatorum iterata coniunctio. Probatur autem carnis resurrectio auctoritate, exempla (!) et ratione... - Omnes... Circa illam resurrectionem quae est quartum terribile quinque occurrunt consideranda. Primum est quare resurrectio differatur... - ...et ideo dixit David in persona eorum: Repleta est malis anima mea etc. |
| 202ra | Deus iudex iustus fortis et patiens (Ps 7,12). Hodie agitur de quinto terribile (!) circa extremum iudicium. Et illud est qualitas iudicis quae ex multis rationibus terribilis erit peccatoribus. Sunt enim quidem iudices qui possunt falli... - Deus iudex... In verbis praemissis notandum quod de illo iudice quattuor proprietates exprimuntur, quae in quolibet iudice de necessitate officii requiruntur... - ...sed patebunt luce clarius quando eum sicuti est videmus. |
| 203ra | Non subtrahet dominus personam cuiusquam (Sap 6,8). In verbis praemissis tangitur secunda proprietas iudicis propter quam merito peccatoribus est timendus. Et est eius iustitia inflexibilis... - Non subtrahet... Cum heri iudex vivorum et mortuorum fit (!) ante occulis (!) mentis vestrae propositus quantum ad quatuor proprietates quae etiam ut dicebatur de iure officii in quolibet iudice requiruntur... - ...qui divitem propter divitias honorant peccant. |
| 205ra | Tu potens es et quis resistet tibi (Ps 75,8). Psalmus. Nulla vindicta videtur sufficere rustico illi qui principis sui offensas observatione aggravavit. Nemo enim tali merito miseretur. Sic impie nimis agit peccator laedens divini principis maiestatem... - Tu potens... Sicut heri et pridie actum est de duabus proprietatibus illius iudicis videlicet (?) prudentia et iustitia, propter quas merito a peccatoribus est timendus... - ...sed quia de illo iudicio est tota materia praesentis adventus, de quo etiam de die in die (!) plenius audietis, ideo ad praesens illam materiam obmitto. Rogemus ergo dominum etc. |
| 206vb | Nisi conversi fueritis (Ps 7,13). Sicut a feria quinta usque hodie dictum de tribus proprietatibus illius iudicis, videlicet prudentia, iustitia ac fortitudine, sic hodie occurrit secundum ordinem de quarta proprietate eius dicere quae est temperantia... - Nisi conversi... Iudicium dei quantum ad implacabilem iram super damnatos merito comparatur arcui, et hoc propter tria, sicut dicit Glosa super illud Psalmi... - ...et lingua nugosa, nugens auctoritas et nutans stabilitas. |
| 208vb | Iudicabunt nationes (Sap 3,8). Expeditis utcumque a feria quinta et circa qualitatibus iudicis, quae qualitas quintum terribile est circa divinum iudicium attendendum... - Iudicabunt... Hic movetur honor sanctorum qui erit in personali assistentia iudicii. De quo habtur Matthaei 19: Vos qui secuti estis me... - ...respectu praemiii essentialis. Id (?) certo honoremus eos hoc in certa etc. tertiam quaestionem causa brevitatis obmitto etc. |
| 210va | Stabunt iusti in magna constantia (Sap 5,1). In verbis praemissis agitur de octavo terribili circa divinum iudicium attendendum. Et illud est multitudo accusantium... - Tunc stabunt... Quia hodie fit mentio de octavo terribili etc. ut dictum, ideo duo sunt videnda. Primum est utrum in iudicio generali fiet aliqua disceptatio vocalis... - ..si autem unus vel duo solent timeri, quam timenda erit tanta multitudo etc.... |
| 212rb | Oportet nos omnes stare (II Cor 5,10). In verbis praemissis fit mentio de nono terribili circa generale iudicium attendendum, quia debet animam reuniri corpori ad reddendam rationem de omnibus quae egerit... - Oportet... Ex quo hodie fit mentio de reddenda ratione, ideo notandum quod istam rationem multa sunt aggravantia. Haec enim ratio non redditur coram aliquo officialium dei... - ...patet ergo ex iam dictis quam severa sit ista ratio in generali iudicio etc. |
| 213vb | Circumspexi et non erit auxiliator (Is 63,5). Hodie fit mentio de decimo et undecimo terribili circa generale iudicium attendendum. Sed quia de decimo prius est mentio facta, ideo ad praesens omittitur et solum undecimum prosequetur... - Circumspexi... Ut evidentius pateat desolatio (?) de diffidentia peccatorum, ideo est notandum, quod causabitur ex tribus, videlicet quia praesentabitur personaliter... - ...quia accusabuntur criminalitatis sine defensore. Sed quia feria quarta satis diffuse tractatum est de ista materia, ideo ad praesens causa brevitatis omittitur. Rogemus ergo dominum. |
| 215va | Cum accepero tempus (Ps 74,3). Hodie fit mentio de duodecimo terribili circa generale iudicium peccatoribus formidulose attendendum et est sententiam exspectacio (sic !)... - Cum accepero... Ex quo hodie fit mentio de exspectatione sententiae ideo considerandum est, quis illam sententiam sit promulgaturus, quia Christus et non solum auctoritate... - ...et sic patet quis sit ille qui iudicabit et in qua forma. Rogemus ergo dominum etc. |
| 217rb | Discedite a me maledicti (Mt 25,41). Quia heri dictum est de solatoria exspectatione finalis sententiae quantum ad peccatores et quis illam sit promulgaturus in qua forma, dicendum est de expressione sententiae generalis... - Discedite... In verbis praemissis patet implacabilis ira dei, quia illa sententia habet sex clausulas sex mala continentes, primo separationem a deo... - ...et hoc quoad primum malum contentum videlicet separationem et ab omni bono. Secundum omittamus causa brevitatis etc. etc. |
| 219va | Ibunt in supplicium (Mt 25,46). Quia heri dictum est de sententia malorum, hodie est dicendum de exsecutione sententiae quantum ad malos et ad hoc sunt verba praemissa proposita videlicet Ibunt etc... - Ibunt... Ex quo hodie et his diebus locuturi sumus de paenis damnatorum, primo considerandum (!) est poena eorum quantum ad affectum... - ...et totum demeritum sequentis culpae videtur ad primam culpam pertinere etc. etc. etc. |
| 221vb | Ibunt hi in suplicium (Mt 25,46). Illud supplicium aeternum nihil aliud est quam infernus qui dicitur supplicium aeternum. Dicitur enim supplicium propter eius penositatem... - Ibunt... Actum et visum est in sermone de poenis damnatorum quantum ad affectum, sic hodie videndum est de poenis eorum quantum ad intellectum, de quo tria sunt videnda. Primo videndum est, utrum damnati in inferno habeant notitiam eorum quae hic gesserunt in mundo... - ...in qua sancti cum deo vivunt eam experiendo, quod non datus damnatis, et ideo non est simile. |
| 223ra | Amara pro dulci sumetis (Vgl. Prv 27,7). Secundum medicos repletio magis contingit ex dulcibus quam amaris cibis, eo quod stomachus magis delectatus in illis. Ideo amaritudo quae illis contrariatur dulcibus habet repletionem amovere... - Amara... Ut morbus mundanae affectionis ac carnalis delectacionis efficatius in vobis curetur amaritudo poenarum infernalium... - ...secundum esse spirituale in organum et non secundum esse materiale etc. |
| 224rb | Laborabit in aeternum (Ps 48,9—10). Labor iste nihil aliud designat nobis nisi agonizantem angustiam damnatorum, quia in agonia mortis positi mortem non possunt explere... - Laborabit... Sicut heri in sermone propositae sunt triginta poene quibus animae et corpora damnatorum affliguntur in inferno, quarum sex expositae sunt hodie... - ...et respondet delectationi culpae quae fuit in anima et in corpore et per hoc patet responsio ad obiecta etc. . |
| 225rb | Non stes in omni loco iuxta regionem (Gn 19,17). Homo commorans in finibus in (!) inimicorum suorum non est intutus debita (!) et praecipue cum non possit resistere. Aliquando enim in manum hostium suorum cadens peribit... - Non stes... In verbis praemissis moraliter monemur et cor nostrum hodie transferamus ad ulteriores considerationes poenarum infernalium... - ...Ps.: Furor illis secundum similitudinem serpentis, id est daemonis etc. |
| 226va | Venite benedicti patris mei (Mt 25,34). Omni (?) viatorum dulcissimum, omni (?) cordis gaudio repletum omnibus christicolis tota cordis desiderio anhelandum... (sic !) - Venite... Expedita materia de subsequentibus iudicium quantum ad reprobos restat videre de subsequentibus iudicium quantum ad electos... - ...igitur res maxima est impretiabilis valoris. Et sic patet tertium principale etc. |
| 226va | Pascentur agni iuxta ordinem suum (Is 5,17). Princeps magnus cupiens honorabile convivium facere quattuor inter alia cupit vel studet observare, scilicet tempus aptum quo scilicet homines possunt itinerare vel ire a longe... - Pascentur... Ex quo hesternam materiam iuxta divisionem thematis expedire nequivimus nisi quantum ad quattuor fructus propter ipsorum nimis prolixam declarationem utinam utilem et fructuosam... - ...quantam nauseam vobis inferret super cuncta ad tales poenas inducentia. Rogemus ergo Iesum Christum. Amen. |
| 228rb | Pascentur agni iuxta ordinem suum (Is 5,17). Nota quod in nuptiis bene ordinatus (!) semper ponitur quilibet in loco sibi decenti ut puta miles cum militibus, scutifer cum scutiferis, baro cum baronibs... Pascentur... Hodie locuturi sumus de secundo in quo consistit beatitudo electorum, quemadmodum heri praemisimus in declaratione beatitudinis, et est laeta consolatio ipsorum... -...erit in aeterna afflictione. Residuam materiam tam primi quam secundi principalis, ut praemissum est, obmittemus usque in diem crastinum propter taedium vitandum etc. |
| 230rb | Pascentur agni iuxta ordinem suum (Is 5,17). Princeps magnus cupiens honorabile convivium facere quattuor inter alia cupit vel studet observare scilicet tempus aptum quo scilicet homines possunt itinerare vel ire a longe... - Pascentur... Ex quo hesternam materiam iuxta divisionem thematis expedire nequivimus nisi quantum ad quattor fructus propter ipsorum nimis prolixam declarationem utinam utilem et fructuosam... - ...quantam nauseam vobis inferret super cuncta ad tales poenas inducentia. Rogemus ergo Iesum Christum. Amen. |
| 232rb | Pascentur agni iuxta ordinem suum (Is 5,17). Multi sunt qui bene vellent pasci, bene videlicet comedere et bene bibere et bene dormire sed nihil operari. Hi enim vulgo pultrones vocantur... Pascentur... Ex quo heri et pridie de duodecim fructibus aeterne pascuae solum octo persecuti sumus ad evitandum taedium audientium, ideo hodie restat reliquos quattuor declarare seu prosequi... - ...et iste fructus proprie debetur lugentibus prae desiderio aeterne vitae. Rogemus etc. |
| 234ra | Affer manum tuam et mitte in latus (Io 20,27). Libet in consideratione huius eminentis gratiae medullitus exclamare: O inaestimabilis dilectio caritatis, ut servum suum... - Affer... Modus est hominum benignorum dum vident aliquem ex causis (?) suis in aliquam cecidisse passionem instruere eos, qualiter possint evadere suam passionem... - ...ubi beatitudo excludit miseriam, gloria ignominiam, securitas timorem, aeternitas finem. Quod nobis concedat Iesus. Amen etc. etc. etc. |
| 236va | Regem in decore suo (Is 33,17). Verba praemissa declarant illam beatam et gaudiosam visionem, in qua finaliter omnis beatitudo sanctorum consistit, qua videlicet divina essentia videbitur... - Regem... Ad finalem conclusionem status beatitudinis et sic consequenter gaudiorum electorum item (?) dicendum quod haec potest elici ex triplici visione ipsorum... - ...et sic patet triplex gaudium primae visionis. Residuam materiam cras expediam. Rogemus ergo dominum ut illius visionis et gaudii nos participes faciat, qui nostrae humanitatis particeps fieri dignatus est Iesus Christus etc. etc. |
| 238va | In gaudio eius non miscebitur extraneus (Prv 14,10). Nota quod in aquae quanto plures intrant tanto amplius eorum aqua ... et attingit magis superius (sic!)... - In gaudio... Ex quo heri pro finale (!) conclusione status beatitudinis dictum fuit quod ipsorum beatitudo principaliter (?) ex triplici visione posset colligi... - ...ubi carmina non desunt, praemia non deficiunt. Et ad istum praeoptime dispositum statum aeternae beatitudinis nos ducat Christus Iesus qui est in saecula benedictus. Amen etc. etc. |
| (245ra-254v) | : De vera et falsa paenitentia (PL 40, 1113–1130. CPL 386; CPPM IIB 3081). Text vom denjenigen der PL leicht abweichend. 1 |
| 245ra | Tit.: Secuntur libri beati Augustini de penitencia. Et sequitur primo prologus in eosdem. Quantum sit appetenda gratia paenitentiae omnis auctoritas clamat, omnis beatorum vita ostendere conatur... |
| (254v-260r) | : De utilitate agendae paenitentiae sermo I, unvollständig (PL 39, 1535–1547, 12. Z. v. u. CPL 284). Weitere Klosterneuburger Überlieferung in CCl 217, 96v–105v (vgl. Weber I 125). 1 |
| 254v | Tit.: Incipit liber secundus Augustini de penitencia. |
| (254v-260r) | : Sermo 351, unvollständig (PL 39, 1535–1547, 12. Z. v. u. CPL 284). |
| (260v-261r) | : Sermo "dubius" 393 (PL 39, 1713–1715. CPL 284; CPPM IA 798). |
| (261v-280v, 243r-244v) | : De spiritu et anima (PL 40, 779–852. CPPM IIA 153 [dort die verschiedenen Autorenzuschreibungen verzeichnet]). 1 |
| 261v | Tit.: Incipit liber beati Augustini de spiritu et anima. |
| (281ra-292vb) | : Biblia Mariana, Genesis-Isaias, unvollständig (Opera omnia ed. Borgnet 37 [Paris 1898] 365–409 weitere Drucke: Schönberger A1950-770/5 und A1950-770/10. RB 1054 [nennt die Hs.]). 2 |
| 281ra | Tit.: Sequitur liber Genesis pro declaracione beate virginis. In principio creavit deus caelum et terram, Genesis 1o. Caelum scilicet empyreum per quod intellegitur domina mundi... |
| 286va | Fuit vir unus de Ramatha in Sophini (sic !). Beatissima domina supple Maria est infrenatrix irae dei quoad peccatores... - ...Isaiae 43o: Glorificabit me bestia agri. Glossa: Id est homo bestialis, dracones, id est maligni venenosi, et strutiones, id est hypocritae quia[ |
| (293ra-294va) | Iohannes Herolt
: Sermo de dedicatione ecclesiae (Schneyer–Hödl, Nr. 231). 1 |
| 293ra | Tit.: Sequitur sermo de indulgenciis consequendis. Vere dominus in loco isto (Gn 28,16). Libenter debemus visitare ecclesiam. Primo popter praesentiam dei... - ...statim recipiens visum cum gratiarum actione animam fore liberatam a poenis. Quam liberationem praestet nobis trinus et unus. |
| (294vb-295rb) | Iohannes Herolt
: Sermo de dedicatione ecclesiae (Schneyer–Hödl, Nr. 230). 1 |
| 294vb | Tit.: Sequitur bonum notabile de dedicacione eddlesie. Domus mea domus orationis vocabitur (Is 56,7). Verbum propositum scribitur Isiae 56, Matthaei 21o, Marci 11o, Lucae 9, Iohannis 20. Hodie peragitur festum deditacionis huius ecclesiae quae in honore huius sancti est dedicata. Et tale festum est sollemniter et laetanter et devote peragendum... - ...ideo sequimini Christum, qui visitavit encaeniam (!), id est dedicationem, ad dandum laudem deo patri. Qui nos participes faciet in sua gloria. Amen. |
| (295rb-295va) | De scandalo. 1 |
| 295rb | Tit.: De scandulo. Nota secundum sanctum Thomam Secunda secundae q. XLII assumens Hieronymum super illo verbo: Pharisaei audito hoc verbo scandalizati sunt, Matthaei 15, scilicet illud: omne quod intrat etc. Nota quod scandalum dicitur a scandalon graece, quod est offendiculum latine... - ...unde Chrysostomus dicit: Vae tibi qui times mortem corporis et non times mortem animae tuae, ergo vere vae homini per quem scandalum etc. |
| (295vb-297ra) | Guibertus Tornacensis
: Sermo ad milites, unvollständig. Der Sermo nicht bei Schneyer II 299-306; ein Sermo mit diesem Incipit in Heiligenkreuz, Stiftsbibliothek, Cod. 144, 81r-82ara und Leipzig, UB, Cod. 623, 161vb. 1 |
| 295vb | Tit.: Incipiunt quidam sermones ad placitum ex dictis et sermonibus magistri Willberti ad personas diversorum statuum collecti et primo ad milites. Accipe gladium munus a deo in quo deicies adversarios populi mei Ierusalem (!) (II Mcc 15,16). Verbum praedictum habetur Macchabaeorum. In isto verbo informantur milites exemplo Iudae, quibus competit temporalis dignitas, quae signatur in gladio... - ...melius fuit occisus gladio quam interfectus fame, cum natura apum sit, quod buridones expellunt, ad litteram etiam istis datur panis filiorum, qui defectu providentiae moriuntur fame, Trenorum quarto. |
| (303ra-304rb) | Sermo in dnca 5 post pentecostes (?). 1 |
| 303ra | Unanimes in oratione estote (I Pt 3,8). Doctor gloriosus beatus Ambrosius libro de paenitentia loquens de oratione dicit sic: Multi minimi dum congregantur unianimes magni fiunt... - ...sine intermissione orantes, ut gratiam consequamur in praesenti et gloriam in futuro. Quam nobis concedat Iesus Christus qui vivit in saecula saeculorum. |
| (304va-306va) | Sermo. 1 |
| 304va | Nunc sumus hic pro vobis orantes (II Mcc 1,6). Spiritus sanctus, qui omnia scrutatur, etiam profunda dei, mentes fidelium edocens nos instruit inter hominem et daemonem grave bellum a mundi initio incepisse... - ...ergo patet fructuositas et utilitas orationis magna et multiplex, quae est gratia in praesenti et gloria in futuro. Amen. |
| (306va-307vb) | Sermo in dnca 9 post pent. (?). 1 |
| 306va | Qui se existimat stare videat ne cadat (I Cor 10,12). carissimi, hic ostenduntur bonae vitae incertitudo (?) et ruinae sollicitudo. Proverbiorum 24: Septies in die cadit iustus et resurgit. Glossa: Hoc de levibus dicitur... - ...Ecclesiastici 31: Vinum multum potatum irritationem et iram et ruinas multas facit. |
| (308ra-311vb) | Sermo. 1 |
| 308ra | Filii hominum usquequo gravi corde ut quid diligitis vanitatem et quaeritis mendacium (Ps 4,3). Sicut perversitas nostrae voluntatis est radix et origo nostrae perditionis et omnium peccatorum, quia secundum Augustinum peccatum adeo est voluntarium... - ...debitum exsequendo et fideliter quatenus una cum grege commisso mereamur aeterna gaudia possidere praestante ipso summo pastore Iesu Christo qui cum (?) etc. |
| (312ra-312vb) | Nicolaus de Asculo
: Sermo in dnca 3 post paschae (Schneyer IV 217, Nr. 137). 1 |
| 312ra | Venit hora eius (Io 16,21). Consuetudo investigantium et volentium scire aliquam rem, quae eis ignota est, ut per aliquam rem eis notam cognoscant, quia in natura est nobis via, ut ex notioribus nobis ad minus nota veniamus... - ...qua libertate Christus nos liberavit et (!) libertatem gloriae filiorum dei. Ad quam nos etc. |
| (312vb-313va) | Nicolaus de Asculo
: Sermo in dnca resurrectionis domini (Schneyer IV 217, Nr. 135). 1 |
| 312vb | Surrexit non est hic (Mc 16,6). Secundum doctores sanctos haec est differentia inter animam brutorum animalium et hominum, quia brutorum anima corrumpitur, anima vero hominum, quae est rationalis... - ...anima ipsius de corpore exivit et caelum ascendit dicens cum psalmista: Haec requies mea in saecula saeculorum. |
| (313va-314rb) | Nicolaus de Asculo
: Sermo in dnca 5 post paschae (Schneyer IV 217, Nr. 139). 1 |
| 313va | Relinquo mundum et vado ad patrem (Io 16,18). Secundum philosophum quarto Physicorum locus debet esse proportionatus locato. Hinc est quod si locatum est purum et nobile et locus est purus et nobilis... - ...et iterum clarificabo post mortem per gloriam. Quam nobis concedat. Amen. |
| (314rb-314va) | Bertrandus de Turre OFM (?)
: Collatio pastoralis (Schneyer I 573, Nr. 940; vgl. auch VII 144, Nr. 16 und IX 821, Nr. 16). 1 |
| 314rb | Transmigra in montem sicut passer (Ps 10,2). Mundus iste est quasi vallis, in qua tria sunt incommoda, scilicet infirmitas in qua vivimus, lutuositas quam tangimus, lubricitas qua cadimus... - ...erepta est de laqueo venantium, id est de mundo, qui laqueus est venatorum. |
| (314vab) | : Collatio pastoralis (Schneyer I 572, Nr. 980; vgl. auch VII 147, Nr. 57 und IX 823, Nr. 56). 1 |
| 314vab | Non est pugna vestra sed dei (II Par 20,15). Quia secundum leges civiles licitum est pugnare pro patria et pro servitute vitanda, quorum pugna etsi aliquo modo posset dici dei... - ...dei sui apertissimi proditores etc. sequitur. |
| (324rv) | : De cura domestica ad Raimundum militem (Ep. 456) (PL 182, 647–650. BGOC 6270). 1 |
| 324r | Gratioso et felici militi domino Raimundo domino castri sancti Ambrosii Bernardus in senium deditus salutem in domino. Doceri petis a nobis de cura et modo rei familiaris utilius gubernando... - ...exspectat piger sibi subveniri a deo in mundo isto vigilare praecepit etc. (sic !). |