|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=476 |
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 327
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT MIT THEOLOGISCHEN TEXTEN
Papier 273 Bl. Ca. 287×213 Wien (?), um 1395/1483 (1483 und nach Wasserzeichenbefund)
Handschrift aus 4 Teilen zusammengesetzt: 1 (1-231) 1483; 2 (232-243) um 1395/1400; 3 (244-253) um 1420/1440; 4 (254-273) um 1420
Abbildungen von
1r;
1v;
2r;
2v;
3r;
61r;
61v;
104r;
104v;
105r;
109r;
128v;
138r;
138v;
214r;
232r;
232v;
233r;
233v;
234r;
244r;
244v;
245r;
245v;
246r;
254r;
254v;
255r;
255v;
272v
Wasserzeichen: Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4 | Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4 | Einzelbilder: fol. 10, 28, 50, 57, 68, 70, 71, 90, 92, 109, 130, 143, 149, 170, 171, 176, 178, 219, 220, 240, 241, 247, 249, 257, 260, 263, 268, 269, 272.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 15)
| Teil 1 | 1-231 Papier 1483 |
| Lagen: 5.VI60 + 3.V90 + (V+1)101(?) + 9.VI209 + (IV+1)218 + (VI+1)231. Einzelblätter: 101, 218, 219. Kommentar (F. Lackner): "Die mittelalterliche Lagenzusammensetzung ist wegen der Neubindung im 19. Jh. nur sehr schwer und mit einiger Unsicherheit feststellbar, bei der Lage (V+1)[101] befindet sich in der modernen Bindung zwar eine Heftung zwischen fol. 93 und 94, doch ist auf Grund der Wasserzeichenfolge ursprünglich eine Quinio oder Senio anzunehmen." | |
| Dat. 1483-12-10 (128v) | |
| Teil 2 | 232-243 Papier um 1395/1400 |
| Lagen: VI243 | |
| Teil 3 | 244-253 Papier um 1420/1440 |
| Lagen: V253 | |
| Teil 4 | 254-273 Papier um 1420 |
| Lagen: X273 |
--------------- Addenda/Corrigenda bitte melden! 
---------------
"Schönberger", "RS", "Graesse", "Maggioni", "Kaeppeli", "CAO", "AH", "Schneyer", "Madre", "BL", "SOP"
alle Initien
| (1ra-57vb) | : Conclusiones in IV libros Sententiarum (Drucke: Schönberger I2600-10/5 und I2600-10/10. RS 446 [nennt die Hs.]). 1 | |
| 1ra | Veteris ac novae legis. Distinctio prima. Habent XV (sic !) conclusiones. Prima est quod tractatus sacrae paginae sive continentiae veteris ac novae legis versatur praecipue circa res et signa ... — ... agentes gratias de sua liberatione visa impiorum ineffabili calamitate. Amen. — (Schlussschrift:) Finis exposicionis super textum Sentenciarum. | |
| (57vb-59rb) | Iacobus de Voragine
  : Legenda aurea, cap. 172: De Catharina (Graesse, 789–794, Z. 9; ed. Maggioni 2, 1205-1211, Z. 3. Kaeppeli 2154). 1 | |
| 57vb | Catharina dicitur a cata quod est universum ruina... – Catharina Costi regis filia omnibus liberalibus artium studii erudita... — ...ne quod iussum fuerat facere morarentur. Ministri ergo extra[ | |
| (57vb-59rb) | Iacobus de Voragine
: Legenda aurea (Historia Lombardica) c. 172: De Catharina, incompl. | |
| (61ra-110ra) | Sermones. | |
| (61ra-66ra) | Sermo de dedicatione alicuius ecclesiae. Parallelüberlieferung in Notre Dame, University of Notre Dame Library, Cod. 3, 275r ss. 1 | |
| 61ra | Egressus Iesus perambulabat Iericho etc. (Lc 19,1). Legimus in 3o Regum de gaudio et solemnitate populi Iudaici in dedicatione templi Salomonis... — ...dicentem sibi: Cessa quia ad meam haec ecclesia pertinet iurisdictionem et ipse cum populo egrediente statim cum grandi strepitu et ullulatu ecclesiam istam subvertit etc. | |
| (66ra-78rb) | Sermones de BMV. | |
| (66ra-vb) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 66ra | Ego sum lux mundi (Io 8,12). Ista verba sunt Iesu Christi loquentis ad turbas cuius claritatem non valentes sustinere dicebant... — ...sed habebit lumen vitae aeternae. Ad quod nos perducat etc. | |
| (66vb-67ra) | Sermo de nativitate BMV. 1 | |
| 66vb | Egredietur virga de radice Iesse (Is 11,1). In his verbis propheta tria demonstrat: Genus, nativitatem et prolem, primo genus quia de genere David... — ...Maria de genere patris David orta natus est eius filius Iesus. Qui sit super omnia benedictus in saecula etc. | |
| (67ra-vb) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 67ra | Regina caeli laetare (CAO 4597 oder AH 15/93 bzw. 15/102). Iuxta Ecclesiastici (!) tempus flendi et tempus ridendi et iuxta dictum apostoli si compatimur et conregnabimur... — ...ut nos cum ea in aeternum gaudere valeamus praestante eius filio qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen. | |
| (67vb-68rb) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 67vb | Data est mihi omnis potestas in caelo et in terra (Mt 28,18). Haec verba Iesu ad discipulos post resurrectionem loquentis possunt etiam esse Mariae quia imperatrix angelorum, regina caelorum... — ...dicunt tamen quidam quod adhuc incarnatus fuisset ab humanae creaturae diginitatem (!). Itaque honorabili dignitate nos conservet qui vivit etc. | |
| (68rb-69ra) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 68rb | Ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris (Sir 24,23). Ecclesiastici verba possunt esse Mariae virginis quae una fructificatione omnia in caelis restauravit, in terris vivificavit... — ...si vis misericordiam eius invocare et peccatum vitare etc. | |
| (69ra-70ra) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 69ra | Maria praeceptrix miserere nostrum (vgl. Lc 17,13). Textus habet Iesu praeceptor etc. Sicut dicit Hieronymus: Nulli dubium quin totum in laudem dei dicitur quidquid sue beatissimae genitrici digne fuerit impenssum... — ...quia eam Gabriel angelus officiosissime salutavit dicens: Ave. | |
| (70ra-71vb) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 70ra | Non fuit tale solium in universis terris vel regnis (II Par 9,19). Verba ista caritati vestrae proposita in libris Regum continentur et dicta sunt de solio Salomonis eburneo... — ...quae erigit sperante in se tam a capitivitate animae quam corporis. | |
| (71vb-74ra) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 71vb | Confidite ego sum et nolite timere (Mc 6,50). Haec verba proposita locutus est dominus noster Iesus Christus discipulis suis in periculo maris existentibus et quasi iam omni spe amissa... — ...invocemus virginem dilectam dei ut hic nos de eius gratia confidere faciat ut in futuro de eius gloria gaudeamus. Quod nobis praestare dignetur Iesus. | |
| (74ra-vb) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 74ra | Recordare quod steteram coram te ut loquerer pro eis bona (Ier 18,20). Quamvis ista verba fuerunt Ieremiae prophetae qui locutus fuit pro populo ad deum bona et mitigabilia tamen esse virginis Mariae... — ...sic beata virgo suis intercessionibus obtinet nobis finalem perseverantiam. Rogemus ergo eam ut per... (?). | |
| (74vb) | Nota de BMV. 1 | |
| 74vb | Beata virgo templo comparatur propter tria, primo quia indulgentiae magnae sunt in templo... — ...salutavit eam Iohannes ex utero et sanctificatus est in utero matris ut creditur ipso et eodem momento. Rogmus ergo dominum. | |
| (74vb-75rb) | Sermo de nativitate (?) BMV. 1 | |
| 74vb | Orietur stella ex Iacob et consurgit homo de Israel... (Nm 24,17). In his verbis conparatur Maria stellae quadruplici ratione, primo ratione locis (!). Sicut enim stella sine corruptione profert radium... — ...Ps.: Reges eos in virga ferrea, id est sententia inflexibili quia mittit in camino ignis. | |
| (75rb-77ra) | Sermo (?) de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 75rb | Sanctus Iohannes Chrysostomus de pulchritudine virginis sic locutus est: Quid dicemus de te o pulcherrima mulierum si solem te dicemus... — ...iustos perducit ad gloriam pugnantes iuvat ad victoriam etc. | |
| (77rb-vb) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 77rb | Adeamus cum fiducia ad thronum gratiae (Hbr 4,16). Thronus est sedes regalis. Haec est beata virgo in qua rex gloriae humiliatus sedet novem mensibus dum carnem de ea sumpsit... — ...ut ipsa sic ducente perveniamus ad claritatem vitae perpetuae. Ad quam nos perducat Iesus Christus. | |
| (77vb-78rb) | Sermo de BMV, nicht zuordenbar. 1 | |
| 77vb | Fons crevit in fluvium magnum et in aquas plurimas redundavit (Est 10,6). Haec verba caritati vestrae proposita inveniuntur in libro Ester et dicta sunt virginem humilem et in corpore pulchram... — ...virgo illa ergo benedicta bene figurata per hanc Rachel quae Ioseph verum mundi tulit salvatorem. | |
| (78rb-81vb) | Sermo de sancta Catharina (mit deutschen Interpretamenten). 1 | |
| 78rb | Sicut lilium inter spinas sic amica mea inter filias (Ct 2,2). Hoc verbum potest accipi ad commendationem de sancta Catharina. In quibus verbis eius gloriosam exsultationem tria sunt notanda (sic !)... — ...conservavit castitatem corporum simul et mentis. Propterea est merito collaudanda et ab omnibus diligenda. | |
| (81vb-87rb) | Sermo de annuntiatione BMV. 1 | |
| 81vb | Angelus domini descendit in fornacem (Dn 3,49). Hodie dilectissimi diem nostrae redemptionis celebramus. Unigenitus dei patris delegatus ab ipso deo ex summa caeli arce egrediens ad nos descendit... — ...et nostrae peregrinationis receptaculum ut fiducialiter ad te profugi fugere possumus per dominum nostrum Iesum Christum. | |
| (87rb-88vb) | Sermo de conceptione BMV (mit deutschen Interpretamenten). 1 | |
| 87rb | Sanctificavit dominus tabernaculum suum altissimus (Ps 45,5). Hodie carissimi celebramus festivitatem in qua pater caelestis nobis exsulibus filii suis primo disposuit misereri... (87va) Sanctificavit... In his verbis ad laudem beatae virginis probatis (!) ordine proposito necessario scilicet in debita forma constructionis sive locutionis posito... — ...ut sic eius conceptionis peragamus gloriosum festum quo inquam sua conceptio fuit nostrae salutis principium etc. | |
| (88vb-89vb) | Sermo de sancta Lucia. 1 | |
| 88vb | Hic (!) sol oriens in altissimis dei sic mulieris bonae species in ornamentum domus suae (Sir 26,21). In verbis istis inveniuntur multa praeconia laudis beatae Luciae propter multiplicem solis ornatam proprietatem... — ...Iob 2o: Lux vultus meis non cedebat in terra etc. Rogemus ergo dominum ut meritis Luciae sanctae etc. | |
| (89vb-90ra) | Sermo de sancto Nicolao. 1 | |
| 89vb | Mortuus est pater eius... (Sir 30,4). Pater iste est Christus qui omnia genuit per gratiam, Exod.: Numquid ipse non pater tuus qui possidet te... — ...istud oleum multos aegros similiter sanavit. Unde canitur: Ex eius tumba marmorea etc. | |
| (90ra-va) | Sermo de sancto Nicolao. — Vgl. Conradus Holtnicker, Schneyer I 765, Nr. 261 mit übereinstimmendem Incipit und abweichendem Explicit. . 1 | |
| 90ra | Quis est hic et laudabimus eum... (Sir 31,9). Multi sancti fecerunt mirabilia in vita sua. Beatus vero Nicolaus fecit mirabilia in vita, fuerunt magna enim mirabilia corporalia... — ...et iuste vivere et caritatem cum omnibus custodire cum dei adiutorio quia omnibus praeceptum est etc. | |
| (90va-93ra) | : Sermo de s. Thoma apostolo. Schneyer V 431, Nr. 39, nach Klosterneuburg, Cod. 452, 11va–14va. 1 | |
| 90va | Vide manus meas et pedes (Io 20,27). O quam dulcia sunt eloquia domini quam dulcis faucibus meis eloquia tua super mel et favum ori meo... — ...qui reges meruerunt esse in terris per eum facti sunt reges in caelis etc. | |
| (93ra-96rb) | Sermo de sancta Agnete. 1 | |
| 93ra | Eris quasi hortus irruguus (Is 58,11). Verbum scilicet istud potest exponi in laudem beatae Agnetae quae fuit agricultura dei. Unde assimilatur horto... — ...virginibus subsidia peccatoribus. Quod ex (!) vobis concedat qui vivit in trinitate etc. | |
| (96rb-97rb) | Sermo de sancta Agnete. 1 | |
| 96rb | Fortitudo et decor indumentum eius etc. (Prv 31,25). Possunt haec verba exponi de beata Agnete quae fuit virgo robusta, virgo laeta, virgo decora felix... — ...ideo nunc habet lucem claritatem in aeternum quia fuit in continuo in perpetua quiete contemplationis. Rogemus igitur dominum. Sequitur de eodem. | |
| (97va-100ra) | Sermo de s. Iohanne Baptista. — Ein Sermo mit nahezu gleichlautendem Incipit aber abweichenden Explicit in Assisi, Biblioteca Comunale, 432; vgl. dazu J. B. Schneyer, Sind in die Sermonessammlung des Robert de Sorbono Predigtskizzen Alberts d. Gr. aufgenommen? Recherches de théologie ancienne et médiévale 34 (1967)179–218, zum Sermo vgl. S. 203, Nr. 146. 1 | |
| 97va | Erat enim magnus cora domino (Lc 1,15). Gabriel angelus qui salvatoris nostri praedixit adventum et cum innumerabiles laudes extulit (sic !)... — ...magnus propter testimonium hominum, maior quam testimonium angelorum, maximus propter testimonium sanctae trinitatis. Rogemus ergo dominum. | |
| (110r-128v) | Nicolaus de Dinkelsbühl (?)
: De paenitentia (Madre 286; BL 6032). rec. B. | |
| (208-210) | Iohannes Gerson
: Tractatus de arte audiendi confessiones (BL 2030). | |
| (212r-214r) | Iohannes Gerson
: Opusculum tripartitum, pars III: De arte moriendi (Madre 334). 1 | |
| 212r | Si veraces fidelesque amici cuiuspiam aegroti curam | |
| (232ra-253vb (incompl.).) | : Sermones (Initium vgl. Schneyer 1.294.072. Zuschreibung durch Kaeppeli !SOP 264). | |
| (254r-272v) | : Promulgatio constitutionum Eberhardi archiep. Salisb. | |
| (Nr. 4) | Paenitentiae, tracatus de . | |
| (Nr. 4) | Paenitentia, tractatulus de . 1 | |
| Nr.4 | Praedictis subiungendo occurrit sciendum, quod secundum Sententiarum IV. d. XVI tria requiruntur ad salutem animae... | |
| (Nr. 5) | Angelis, tractatus de (ex passionali) . 1 | |
| Nr.5 | Michael interpretatur: quis ut Deus... | |
| (Nr. 7) | : Lectura super arboribus consanguinitatis, affinitatis et cognationis spiritualis. 2 | |
| Nr.7 | Demum ad arborem consanguinitatis specialiter descendamus... | |
| Nr.7 | Circa lecturam arboris diversis olim diversum modum tenentibus... | |
| (Nr. 8) | Arboris consanguinitatis lectura . 1 | |
| Nr.8 | Ad intelligendum et arborem consanguinitatis... | |
| (Nr. 9) | Confessarii officiis, tractatus de . 3 | |
| Nr.9 | Etsi virtus, quam assuefactio gignit... | |
| Nr.9 | Prima consideratio. Provideat ante omnia confessor, purus esse... | |
| Nr.9 | Provideat ante omnia confessor, purus esse... | |
| (Nr. 10) | Iohannes Gerson
: De remedio contra recidivum peccandi. 1 | |
| Nr.10 | Habet hoc proprium ars quaelibet... | |
| (Nr. 13) | Christi, de passione tractatus . | |
| (Nr. 13) | Passionum Christi concordantia . 2 | |
| Nr.13 | Considerando hodierno die nescio cogitare, quid melius sit... | |
| Nr.13 | Egressus Iesus trans torrentem Cedron... Considerando die hodierno nescio cogitare, quid melius sit... | |
| (Nr. 14) | Christi, de passione tractatus . | |
| (Nr. 14) | Salisburgenses constitutiones Eberhardi archiep. . 7 | |
| Nr.14 | ... debemus divinae voluntati committere... | |
| Nr.14 | Deus omnium creaturarum fabricator... | |
| Nr.14 | In nomine sanctae et individuae trinitatis... Eberhardus, Dei et apostolicae sedis gratia archiepiscopus Salzburgensis... Deus omnium creaturarum fabricator... | |
| Nr.14 | In nomine... Eberhardus Dei et apostolicae sedis gratia legatus, archiepisc. Salzburg... Deus omnium creaturarum fabricator... | |
| Nr.14 | Eberhardus, Dei et apostolicae sedis gratia archiepiscopus Salzburgensis... Deus omnium creaturarum fabricator... | |
| Nr.14 | Reverendissimus in Christo pater et dominus noster dominus Georgius, episcopus ecclesiae Pataviensis, divino succensus fervore... | |
| Nr.14 | Rupertus de Welcz... Reverendissimus in Christo pater et dominus Georgius, episcopus ecclesiae Pataviensis, divino succensus fervore... | |
| (Nr. 15) | : Constitutiones Salisburgenses. 2 | |
| Nr.15 | Eberhardus Dei et apostolicae sedis gratia Archiep. Salzburg... Deus omnium creaturarum fabricator... | |
| Nr.15 | Reverendissimus... in Christo pater et dominus Georgius episcopus ecclesiae Pataviensis... | |
|
I n i t i e n 6  |