Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=4985 
Wien, Dominikanerkonvent, Cod. 177/144b
SERMONES. COLLATIONES (lateinisch/deutsch)
Papier   501 Bl.   306×223   Österreich (Wien), 1428 (und 1426?)   
Provenienz/Letztbesitzer: Wien, St. Laurenz
Literatur zur Handschrift: CMD-A V 67, Abb. 138 (online).
Mittelalterliche Blattzähung in römischen Ziffern rechts oben.
Schrift:
Schreiber: Petrus Newsidler de Laa – Schriftart: Bastarda
Kolophon 477r. Der Schreiber immatrikulierte 1423 in Wien (MUW I, 1423 I A 4 = Wien, Universitätsarchiv, M2, 6vb). 1425 promoviert er zum bacc. art., 1433 zum lic. decr. (siehe das RAG); im Zeitraum dazwischen entstand Cod. 177/144b. Die Hand des Petrus Newsidler auch in Wien, ÖNB, Cod. 5350, datiert 1428/1430, zu finden (siehe CMD-A V 67).
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
In Rot Überschriften, Strichelung von Majuskeln, Trennstriche zwischen Sätzen, Paragraphzeichen, Unterstreichungen, Lombarden (z. T. mit Aussparungen in der Form von kleinen Quadrifolien). – Zu den Sermones einige rote Fleuronnéelombarden, die größte auf 180r (3. Sonntag nach Pfingsten): vierzeilig, in das Binnenfeld Quadrat mit bogenförmigen Seiten eingeschrieben, darin in den Ecken Kegelformen, in der Mitte Quadrifolium; in den Außenzwickeln Perlen bzw. Knospen; im Außengrund Knospen, z. T. liegend; kurze, perlenbesetzte Fadenfortsätze bzw. nach oben Korkenzieherfibrille. – Auf der obersten Zeile des Öfteren Cadellen, z. T. mit (wenig) Blatt- oder Knospendekor, auch Fischmotiv, (196v) Profilgesicht an der verlängerten Oberlänge.

Einband: Wien     nach 1428     Gotisch     Streicheisenlinien        
Einbandfragment oder Abklatsch vorhanden
Braunes Leder über Holzdeckeln, beschädigt, Spuren von Streicheisendekor. Spuren von zwei Hakenschließen und je fünf rosetttenförmigen Buckeln. – Als HDS dient eine mit der Schriftseite auf den Deckel geklebte Urkunde mit einem Notariatssignet (dieses durchscheinend).


(VDS) Besitzvermerk des Nonnenklosters St. Laurenz in Wien. Der Duktus der Schrift weist auf das (frühe) 16. Jahrhundert hin. In dieser Zeit war das ehemalige Dominikanerinnenkloster St. Laurenz bereits in ein Augustiner-Chorfrauenstift umgewandelt worden (Mitte 15. Jh.). Ob der Codex für die Laurenzerinnen hergestellt wurde, ist unklar. In jeden Fall entstand er zu einem Zeitpunkt, als die Nonnen bereits aus dem Verband der Dominikaner ausgetreten waren (1422/1424), wiewohl sie noch eine Zeitlang nach den Regeln des Predigerordens lebten. Möglicherweise kam die Handschrift erst am Beginn des 16. Jahrhunderts nach St. Laurenz. (Zur Geschichte des Nonnenklosters St. Laurenz siehe Perger/Brauneis 1977, 201-208, zum relevanten Zeitraum 203; Wikipedia.) – Darüber ein älterer Vermerk, der den Ort Enczenstorff nennt (Langenzersdorf?).
Vorbesitzer: Wien, St. Laurenz, 1293 als Beginenkloster gegr., 1301-1422/52 Dominikanerinnenkloster, ab 1450/52 Augustiner-Chorfrauenstift
Katharina Hranitzky (17.8.2023)

"CMD-A V", "MUW I", "Perger/Brauneis 1977", "Madre", "Handschriftencensus", "RB", "Girgensohn 1964"
alle Initien
(VDS) Vermerk mit Ortsnennung, 15. Jh.
   1
VDS Obl [?] feria secunda iiii. februaris in [?] cu[...] Enczenstorff in [?] vnn [?] probac[...] pro/m [?] tertia dilatione. – (Links davon) Enczenstorff [Langenzersdorf?].
(VDS) Besitzvermerk, 16. Jh.
   1
VDS Das puech gehört in das Jungfraw klaster zu Sannd Larenntzn zu Wienn.
(1r-284v) Nicolaus de Dinkelsbühl Deutsche Jahrespredigten (Madre, 161).
   1
1r Das hewtig ewangeli das hat man auch in der vasten an den palmtag und darumb will ich davon hewt nigs sagen
(83r-88v) Nicolaus de Dinkelsbühl Mariä Verkündigung, sermo I (Madre, 218).
(96v-103v) Nicolaus de Dinkelsbühl Deutsche Eucharistiepredigten (Madre, 249).
   1
96v Expl.   ... mit ganzer peicht und mit andacht; nota antequam accedat . . . non faciendi peccata.
(204r-211r) Nicolaus de Dinkelsbühl Mariä Himmelfahrt, sermo II (Madre, 224).
(211v-214r) Nicolaus de Dinkelsbühl Mariä Himmelfahrt, sermo III (Madre, 226).
(221v-223r) Nicolaus de Dinkelsbühl Mariä Himmelfahrt, sermo I (Madre, 222).
(228r-229v) Nicolaus de Dinkelsbühl Mariä Geburt, sermo I, Excerptum (Madre, 228).
(243r-244r) Nicolaus de Dinkelsbühl Hl. Michael, sermo I (Madre, 237).
(244r-250v) Nicolaus de Dinkelsbühl Hl. Michael, sermo II (Madre, 238).
(250v-258v) Nicolaus de Dinkelsbühl Hl. Michael, sermo I (Madre, 237).
(267r-270v) Nicolaus de Dinkelsbühl Allerheiligen, sermo I (Madre, 231).
(293v-313r) Nikolaus von Dinkelsbühl-Redaktor Vaterunser-Auslegung, dt. (Handschriftencensus, Nr. 16345; Madre, 180: Nikolaus von Dinkelsbühl, De oratione dominica [Tractatus octo III], dt.; RB, Nr. 5722,1: Nicolaus de Dinkelsbühl, Pater noster germanice [mit dieser Handschrift]).
(324r-328r) Konrad Ülin von RottenburgWeihnachtspredigt, dt. (Handschriftencensus, Nr. 16345).
(374v-377r) Nicolaus de Dinkelsbühl Mariä Verkündigung, sermo IId, Excerptum (Madre, 221).
(395r-403v) Konrad Ülin von RottenburgPredigt zum Allerseelentag, dt. (Handschriftencensus, Nr. 16345).
(403v-408v) Konrad Ülin von RottenburgPredigt gegen die Ketzer, die eine Anrufung der Heiligen ablehnen, dt. (Handschriftencensus, Nr. 16345).
(414v-429v) Konrad Ülin von RottenburgPredigt am 5. Sonntag nach Epiphanie über Mt 11,25-29, dt. (Handschriftencensus, Nr. 16345).
(442v-442v) Formula confessionis.
   1
442v Geistleicher vater an gocz stat, ich pitt euch dymutichleich das ir mein peicht welt horn... - ...und rewnt mich von grunt meins herczen etc.
(443ra-447va) Sermo.
   1
443ra Merces vestra copiosa est in caelis, Matth. 2°. Et in praesentis festivitatis evangelio. Reverendi patres domini magistri ceterique in domino venerandi... - ...dignetur rex sanctorum Christus Iesus cum patre et spiritu sancto deus in saecula benedictus amen.
(447va-451ra) Sermo de nativitate gloriosissimae virginis benedictae etc. Mariae.
   1
447va Beatam me dicent omnes generationes, Luc. 1°. Reverendi patres et domini doctores et magistri ceterique in Christo sincera caritate... - ...concedat meritis eiusdem virginis benedictae unigenitus dei filius in saecula benedictus amen.
(451ra-454rb) Sermo pulcher de sancta Ursula necnon undecium milium virginum ac Martyrum gloriosarum.
   1
451ra Intraverunt cum eo ad nuptias. Matth. 25 et transumptivae in hodiernae festivitate sanctarum undecium milium virginum ac martyrum evangelio. Orthodoxi patres... - ...toto corde intendere viriliter concurrere feliciter pervenire amen.
(454va-454vb) Collatio pulchra de sancta doctrice sanctaque virgine Katherina etc.
   1
454va Erat autem puella pulchra nimis scribitur 3° Reg° 1° ca°. Praestantissimi patres doctori magistri ac ceterique domini in Christo Iesu delectissimi...
(455ra-461ra) Sermo in die assumptionis virginis benedictae (Girgensohn 1964, 172, Nr. 25).
   1
455ra Intravit Iesus in quoddam castellum et mulier quaedam Martha nomine... Luc. 10 et in hodiernae festivitate in evangelio. Per totum annum plurimorum... - ...apud filium tuum dominum et salvatorem nostrum ... — ... (Datierung) Finitus est hic sermo collectus per M. [magistrum?] T. anno domini millesimo ccccmo xxvi in die illustrissimi doctoris sancti Bernhardi. [20.8.1426: Fertigstellung der Vorlage?]
(461rb-466va) Augustinus Collatio.
   1
461rb Sint lumbi vestri praecincti et lucernae ardentes in manibus vestris Luc. 12°. In festivitatibus sanctorum vigilanter considerare debemus... - ...quod dicitur in manibus vestris id est in operibus bonis.
(467ra-472vb) Iohannes apostolusCollatio.
   1
467ra Fluvius egrediebatur de loco voluptatis, Gen. 2 c°. Petrus damiani sermone secundo praesentis festivitatis dicit, hodie nobis dilectissimi laetitiae... - ...largire dignetur dominus Iesus Christus, amen.
(472vb-477rb) Sermo de annuntiatione beatae virginis.
   1
472vb Ecce ancilla domini... Scribitur Luc. I... Sanctam venerandamque... - ...quod nobis concedere dignetur Iesus Christus hodie ... — ... (Schreibername, Datierung) Scriptum per Petrum Newsidler de Laa anno etc. 28. Finitus in die sanctorum Valerii Tiburtii martyrum anni eiusdem. [14.4.1428]
(478ra-484vb) Paulus Mantz de GiengenSermo de purificatione gloriosae virginis Mariae.
   1
478r Venite ambulemus in lumine domini Isa. 2° capitulo patres doctores egregii ceterique magistri ac domini in Christo Iesu... - ...in caelesti patria ad quam nos perducere ... — ... (Schlussschrift, Datierung) Sermo iste est collectus per m[agistrum] Paulum de Giengen anno domini 1426 de festo purificationis gloriosae virginis Mariae semperque benedictae [2.2.1426: Fertigstellung der Vorlage?].
(485ra-488vb) S. ColomannusCollatio.
   1
485ra Beati qui patiuntur persecutioni propter iustitiam, Matth. 5to transumptivae... patres domini et magistri ceterique in Christo dilecti... - ...quod nobis concedat salvator Iesus Christus dominus ac deus noster nunc qui vivit et regnat in saecula saeculorum amen. Haec M. de New.
(490ra-493va) Fragmentum.
   1
490ra
(493vb-498ra) Collatio pulchra purificationis Mariae virginis gloriosae.
   1
493vb Parasti ante faciem omnium populorum lumen Luc. 2° capitulo, transsumptivae in hodiernae festivitate evangelio... doctores magistri ceterique domini singuli in Christo... - ...parasti lumen ante faciem omnium populorum hoc nobis concedat qui vivit et regnat in saecula benedictus.
(498rb-501rb) Sermo.
   1
498rb Postquam laverunt pedes suos recepit eos in convivium. Salvator noster et habetur historia in Prov. 2... - ...quam nobis concedat dominus noster Iesus Christus in saecula saeculorum benedictus amen.
(501v) Leer.
(HDSr) Leer.