Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=564 
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 405
THOMAS EBENDORFER. NICOLAUS DE DINKELSBÜHL
Olim: 39    Papier   395 Bl.    292×213   5. Jahrzehnt 15. Jh.
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-203) gegen 1454; 2  (204-395) Mitte 15. Jh.
 VIVARIUM — images (HMML)
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2  |  Einzelbilder: fol. 15, 20, 55, 56, 63, 64, 233, 395.
Literatur zur Handschrift: Pfeiffer–Černík II 173-175 (online).
Foliierung: in schwarzer Tinte moderner Hand, an mehreren Stellen korrigiert. – Foliierung des 15. Jh.: 1-441 für fol. 1-395. – Lagenzählung: 1 (1r) - 34 (384r). – Reklamanten.

Teil 11-203   Papier   gegen 1454
Lagen: 1I + 16.VI192 + (VI-1)203
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Humanistica – Marginalien
Schriftspiegel. Mehrere Schreiber
Ausstattung: Rubriziert   Rankeninitiale(n)   Figürlicher Buchschmuck   
Auf 1r, Rankeninitiale mit floralen Motiven und Hirsch zum Textanfang. Rote Lombarden. Unterstreichungen und Marginalien (Autoritäten) in roter Tinte. Auf 41v, Zeigehand.
Teil 2204-395   Papier   Mitte 15. Jh.
Lagen: 16.VI395
Ranken
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda – Marginalien
Schriftspiegel. Mehrere Schreiber
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   Ranke(n)/Bordüre(n)   Figürlicher Buchschmuck   
Auf 204r, zum Textbeginn eine Fleuronnéeinitiale. Auf 288r, rankenartige Fleuronnéeinitiale. Auf 324r, ganzseitige Rankeninitiale mit Drachen. Auf 348v, 5-zeilige Drachenfigur als Initiale. Sonst rote Lombarden. Titel, Kapiteltitel, Unterstreichungen, Marginalien, Lagenzählung in roter Tinte. Stellenweise intensive, stellenweise fehlende Rubrizierung. Zwischen Bl. 325-326, cedula, recto-verso beschrieben. Auf 372v-374v, Marginalien in späterer Hand. Auf 374v, Zeigehand.

Einband: um 1840     Halbfranzband     Golddruck        
Werkstatt: Klosterneuburg
Rückentitel in Golddruck: Haselbach XV. Dünkelspuhel et aliorum opusc. decem. Buchblock beschnitten. Auf Kopfschnitt, See in schwarzer Tinte aufgetragen. Im langen Schnitt, Lesezeichen. Altes Titelschild auf 1r aufgeklebt. Vorne und hinten neue Schutzblätter. Vorne zusätzlich das alte Vorsatzblatt auf Papier auch vorhanden. Auf Vr, Abklatsch; auf Vv, Inhaltsverzeichnis des Codex.


Klosterneuburger Besitzvermerk aus dem 17. Jh. auf 1r: Can. Reg. Claustroneoburg. Bibliothecae inscriptus 31. Octob. 1656. Olim-Signatur: (1r, in schwarzer Tinte) 39 (17.-18. Jh.).
Frühere Beschreibung ergänzt von Edit A. Lukacs; Wasserzeichen: Maria Stieglecker

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Pfeiffer–Černík II", "Lhotsky, Ebendorfer", "Madre", "RB", "Bloomfield", "GW", "Rudolf", "VL"
alle Initien
Teil 1
(Vv) Inhaltsverzeichnis.
(1ra-203vb) Thomas Ebendorfer Sermones de evangeliis, de sanctis, per circulum anni (Lhotsky, Ebendorfer, 75, Nr. 40).
   1
1r Tit.: (rot) De s. Andrea
Ambulans Iesus iuxta mare Galileae vidit duos fratres, Simonem et Andream, fratrem eius, etc. Matth. iiii. Beatus Ambrosius quinto libro super Lucam capitulo vii volens ostendere quod Christus ... — ... (203vb) sin autem non ad vos revertetur. Et hoc satis dictum est de tertio, etc. (Sequitur nota De animabus.)
(36r-v) Leer (nur Schriftspiegel).
Teil 2
(204ra-270vb) Nicolaus de Dinkelsbühl Tractatus de vitiis et virtutibus (Madre 193).
   1
204ra Tit.: (rot) Tractatus septem vitiorum et virtutum reverendi magistri Nicolai de Tinklspuhl
Homo quidam fecit caenam magnam et misit servos suos, etc. Postilla evangelii huius hic non habetur, sed prius scribetur. ... — ... (270vb) incipit praeferendo se ex hoc aliis qui talia ignorant.
(270vb-273vb) Nicolaus de Dinkelsbühl De dilectione Dei et proximi (Tractatus octo I) (Druck: J. Wimpheling, Nycholai Dünkelspühel tractatus ... Straßburg 1516. -- Madre 164). Sermo 8.
   1
270vb Tit.: (rot) De reconciliatione fratris
Pro declaratione nostri propositi, scilicet quomodo frater debeat fratrem quemlibet a se lesum placare et sibi reconciliari assumpto verbo salvators nostri posita Matthaeo quinto ... — ... (273vb) et sit filius et coherens naturalis eius filii domini nostri, etc.
(273vb-283va) Nicolaus de Dinkelsbühl De septem peccatis capitalibus (Madre 200). Confessionale.
   1
273vb Tit.: (rot) Confessionale reverendi magistri Nicolai Tinklspuhl
Secundum magistrum et doctoris in 4, distinctione 16, tres sunt partes verae poenitentiae ... — ... (283va) aut aliis benefactoribus vivis et defunctis praeces fundere neglexerit etc. Amen.
(283v-286r (79a, 1.Teil)) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de tempore (Einzelpredigten) (Madre 132). sermo 79a.
   1
283v Tit.: (rot) De penis inferni
Simile factum est regnum coelorum homini regi. Notandum quod secundum sanctos principaliter sunt sex ex quorum quolibet et melius ex omnibus simul construi potest ... — ... (286ra) per quae homo recte ordinaretur in Deum, etc.
(286rb-287vb) Thomas Ebendorfer Tractatus de offertoriis (Lhotsky, Ebendorfer, 82 Nr. 92).
   1
286rb Tit.: (rot) Aliqua de offertorio
Ratione lapsi nuper combusti possent aliqui simplices creare et credere numquam offerendum esse possent, dubitare an offerere teneantur aliquando, vel licitum sit an non, etc. ... — ... (287vb) saecularum iudicio sunt relinquendi, etc. (rot, durchgestrichen) Finis tractatus vitiorum et virtutum m.N.D.
(288ra-319rb (2-12)) Nicolaus de Dinkelsbühl De oratione dominica. Tractatus octo III (Madre 177). Sermo 2-12.
   1
288ra Tit.: (rot) Oratio dominica m. N.D.
Sic ergo orabitis. Matthaeus 6. Circa orationem tria principaliter possunt suboriri ... — ... (319rb) tandem mereamur videre deum deorum in Syon, in coelesti patria, quo nos perducat qui ... etc.
(319rb-323vb (1)) Nicolaus de Dinkelsbühl De oratione dominica (Tractatus octo III) (Madre 177). Sermo 1.
   1
319rb Si quid petieritis patrem in nomine meo, dabit vobis. Iohannes 16. Chrysostomus super illo Matthaeum 7: Venite et dabo vobis, dicit petite et datur vobis ut quod ex hominibus conservari non potest per gratiam ... — ... (323vb) salutis et beatitudinis sempiternae quam nobis donare dignetur Iesus Christus, dominus noster. (rot) Et sic est finis istius operis super orationem dominicam reverendi magistri Nicolai de Tinklspuhl, cuius anima requiescat in pace Amen. Sequitur tractatulus reverendi magistri N.B. super simbolum apostolorum.
(324ra-344ra) Nicolaus (Erhardi) de Graetz Expositio symboli apostolorum (RB 5813; Madre 321).
   1
324ra Quicumque homo habens usum rationis vult venire in regnum coeleste, illi bonum utile et necessarium est quandoque scire et ea opere adimplere. ... — ... (344ra) et gloriose pervenire concedat et adiuvet qui nos illuc praecessit Iesus Christus, dominus noster, qui cum patre et spiritu sancto unus deus in saecula benedictus Amen.
(344ra-345va) De peccato ludi (Bloomfield 3416. -- Parallelüberlieferung in CCl 403).
   1
344ra Tit.: (rot) De peccato ludi
Notandum quod in ludo septem comittuntur peccata mortalia: primum, cupiditas; secundum, usura; tertium, mendatium et periurium; quartum fraus et perditio; quintum est fractio solemnitatis; sextum est blasphemium; septimum est homicidium, etc. ... — ... (345va) alibi de blasphemia et homicidio comisso in ludo, etc.
(345va-348vb) Nicolaus de Dinkelsbühl (?) Speculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597-2614. -- Rudolf 75-82; Madre 292-295; Bloomfield 1076; VL IX (1995) 40-49. -- Mehrere Parallelüberlieferungen).
   1
345va Tit.:(rot) De articulo mortis
Cum de praesentis exilii miseria mortis transitus ... — ... (348vb) in omni tentationi egritudine et turbatione multorum et dolore usque ad mortem inclusive.
(348vb-371vb) Thomas Ebendorfer (?) De quinque sensibus (Inc.: Cogitavi aliqua de quinque sensibus (CCL 405; CCl 562) bzw. Postquam Dei dono (CCl 394) Lhotsky, Ebendorfer, 81 Nr. 89; Madre 323: 1.Fassung).
   1
348vb Tit.: (rot) Tractatulus de quinque sensibus reverendi magistri Thomae de Haselpach
Cogitavi aliqua de quinque sensibus praemissis annectere quae magnum praebent illicite ... — ... (371vb) cuius ista organa comparata sunt, despiciunt. Haec ille, etc.
(372ra-395vb) Sermones festivales.
   1
372ra Tit.: (rot) Sermo de dedicatione
Vere dominus est in loco isto. Genesis 28. Hodie peragimus ecclesiae anniversarium dedicationis diem ... — ... (395vb) per misericordiam quam habui sic naturalem, si universalem, sic totalem, etc. Amen.