Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=578 
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 417
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT: NICOLAUS DINKELSBÜHL. VARIA THEOLOGICA (lateinisch/deutsch)
Olim: 25    Papier   312 Bl.    287×215   Mitte 15. Jh.
Handschrift aus 8 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-84) um 1451/53; 2  (85-96) Mitte 15. Jh.; 3  (97-132) um 1449/54; 4  (133-144) 5. Jz. 15. Jh.; 5  (145-168) Mitte 15. Jh.; 6  (169-252) 3. Jz. 15. Jh.; 7  (253-276) um 1440/1450; 8  (277-312) um 1440/1450
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8  |  Einzelbilder: fol. 23, 26, 84, 95, 96, 111, 119, 140, 141, 159, 165, 213, 214, 220, 249, 251, 255, 264, 286, 295, 304, 308.
Literatur zur Handschrift: Pfeiffer–Černík II 185-187 (online).Schneyer 1967, 180
Foliierung: moderne Foliierung in schwarzer Tinte

Teil 11-84   Papier   um 1451/53
Lagen: 7.VI84
Reklamanten.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. 2 Schreiber: 1) 1ra-36vb; 2) 37ra-75rb
Ausstattung: Rubriziert   
Initialen fehlen. Intensive Rubrizierung, außer auf 44v-61r und 62v-75r, wo die Rubrizierung fehlt. Zeigehand auf 58r, 58v und 59v.
Teil 285-96   Papier   Mitte 15. Jh.
Lagen: VI96
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva
Schriftspiegel. Ein Schreiber
Ausstattung: Rubriziert   
Initialen fehlen. Satzanfänge rubriziert; einige Unterstreichungen in roter Tinte.
Teil 397-132   Papier   um 1449/54
Lagen: 3.VI132
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva
Schriftspiegel. Mehrere Schreiber (?)
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Lombarden. Satzanfänge und Unterstreichungen in roter Tinte.
Teil 4133-144   Papier   5. Jz. 15. Jh.
Lagen: VI144
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Ein Schreiber, Marginalien in unterschiedlichen Händen
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Lombarden. Bis auf 140v-144v, Rubrizierung vorhanden. Wurmfraß am unteren Rand.
Teil 5145-168   Papier   Mitte 15. Jh.
Lagen: 2.VI168
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva
Schriftspiegel. Zwei Schreiber(?); Tintenwechsel
Ausstattung: Rubriziert   
Initialen fehlen. Rubrizierung. Wurmfraß am Rand.
Teil 6169-252   Papier   3. Jz. 15. Jh.
Lagen: 7.VI252
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Mehrere Schreiber
Ausstattung: Rubriziert   
Initialen fehlen. Intensive Rubrizierung. Auf 219v, Zeigehand.
Teil 7253-276   Papier   um 1440/1450
Lagen: 2.VI276
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva
Schriftspiegel. Zwei Schreiber (?), Tintenwechsel
Ausstattung: Rubriziert   
Zum Textbeginn auf 253r Platz für Initiale frei gelassen. Intensive Rubrizierung
Teil 8277-312   Papier   um 1440/1450
Lagen: 3.VI312
(300v) Reklamant.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Mehrere Schreiber
Ausstattung: Rubriziert   
Sehr intensiv rubriziert. Auf 277r, rote Lombarde. Auf 294r und 296r, Platz für Initiale leer gelassen. Wasserschaden am unteren Rand auf Bl. 304-310.

Einband: um 1840     Halbfranzband     Golddruck   Schmucklos        
Werkstatt: Klosterneuburg
Rückentitel in Golddruck: Dinkelsbühl V. Buchblock beschnitten. Auf dem langen Schnitt, Lesezeichen. Auf dem Kopfschnitt, 8 oder S in schwarzer Tinte. Vorne und hinten neue Schutzblätter. Auf Ir, Federproben (Dt.-Lat.) und Alphabet, sowie unten verkehrt das alte Titelschild aus Pergament aufgeklebt.


Klosterneuburger Besitzvermerk auf 1r aus dem 17. Jh.: Can. Reg. Claustroneoburgensi Bibliothecae iure inscriptus 9 Iuli 1656. Auf Ir, Olim-Signatur: 25 (17.-18. Jh.).
Frühere Beschreibung ergänzt von Edit A. Lukacs; Wasserzeichen: Maria Stieglecker

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Pfeiffer–Černík II", "Schneyer 1967", "Madre", "Bloomfield", "RB", "Kaeppeli", "Schneyer"
alle Initien
Teil 1
(1ra-33va) Nicolaus de Dinkelsbühl De dilectione Dei et proximi (Madre 165; Bloomfield 767).
   1
1ra Circa initium decem praeceptorum in quorum observatione consistit salus rationalis creaturae est primo adducendum dictum salvatoris ... — ... (33va) ut habetur inter alia vitia capitalia, etc. Sequitur sermo xii. Sequuntur alia praecepta.
(33va-75rb) Nicolaus de Dinkelsbühl De decem praeceptis decalogi (Madre 171; Bloomfield 1969).
   1
33va Est primo notandum quod diligenter debemus, sicut et tenemur servare omnia divina praecepta et nostram voluntatem divinae voluntati praeceptive totaliter conformare ... — ... (75rb) nos dignetur sancta trinitas et indivisa unitas, pater, filius et spiritus sanctus, qui est honor, gloria, virtus et potestas per infinita saecula saeculorum Amen.
(75va-80ra) Tractatus de confessione (Bloomfield 5517).
   1
75va Si anno praeterito fuit confessus ... — ... (80ra) cum soluta est notatus simplici fornicatione Decretalis bigamia, quia circa etc. Et sic est finis secundi libri.
(80rb-81vb) Tabula fidei christianae (Bloomfield 2690).
   1
80rb Item: quinque fuit civitas, Sodoma, Gomorra, Geboa, Degora, Molla. Sodomiticum peccatum est vir in virum et converso, mulier in mulierem. ... — ... (81vb) Subtilitas agilitas claritas. Ista autem in corpore.
(82ra-82vb) Iohannes Gerson (?)De bono modo vivendi (Bloomfield 3188).
   1
82ra Incipit bonus et utilis modus vivendi secundum deum ad omnes fere status hominum ordinatim. Primo ad nobiles et potentes. ... — ... (82vb) hominum clericorum et laicorum.
(83r-84v) Leer .
Teil 2
(85ra-96vb) Miracula BMV (unvollständig).
   1
85ra Ad honorem et gloriam intemeratae virginis Mariae praeclara eiusdem miracula prius indistincta et absque ordine dispersa eius adiutorio in unum volumen redigi ... — ... (96vb) Ecco subito beata Maria affuit comitantibus se plurimis et electuarium
Teil 3
(97ra-115ra) Flores librorum sapientialium (Pars II) (Bloomfield 432).
   1
97ra Sapientia primo. In malivolam animam non intrabit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. In cogitationibus enim impii interrogatio erit sermonum ... — ... (115ra) in maledictione erit pars vestra, etc. (SCHLUSSCHRIFT) Expliciunt flore quatuor librorum sapientialium reducti ad ordinem alphabeti capitulorum in inceptionibus cuiuslibet capituli et clare poteris et facilime invenire et inter virgulas factas est uniuscuiusque capitulum, etc.
(115v-122v) Leer .
(123ra-129ra) Flores librorum sapientialium (Pars I).
   1
123ra Sapientia 4. Eccles. IV.2 (manu recent.) Animam esurientem ne despexeris et non exasperes pauperem in inopia sua. Abinope me civitas oculos tuos ... — ... (129ra) opera tua perfice et super hominum gloriam diligeris. Fili mi a iuventute accipe doctrinam.
(129ra-129va) Additamentum. Auctoritates.
Teil 4
(133ra-144va) Narcissus Herz de Berching Sermo de passione et de concordantiis evangeliorum (RB 5658,2; Madre 309).
   1
133ra Assit ad inceptum passio Christi meum. Sermo de passione Christi. Ecce morior cum nihil horum fecerim quae isti false adversum me testificantur. Danielis 13. Licet originaliter haec verba dixerit sancta Susanna, falso testimonio ... — ... (144va) et sic post hanc vitam aeternae vitae videbimur ascripti quod nobis concedat dominus noster Iesus Christus Maria Amen. (SCHLUSSSCHRIFT) Et sic est finis huius sermonis.
Teil 5
(145ra-164va) Heortologicus tractatus.
   1
145ra Incipit orthologium. Circumcisionis diem tria faciunt solemnem. ... — ... (164va) ut ergo hanc pigritiam concuciamus, ieiunemus, etc.
(164va-b) Passio sancti Floriani (Ed.: MGH SS).
   1
164va-b In diebus Diocletiano et Maximiliano imperatorum ... — ... vivit et permanet deus in saecula Amen.
(165r-168v) Leer.
Teil 6
(169ra-250vb) Siboto Sermones (Kaeppeli 3575. Schneyer 1968, 45, 61. Schneyer 5, 414, 424).
   1
169ra Ligaverunt Achior ad arborem manibus et pedibus ac vinctum de restibus dimiserunt. Iudit 6. In huiusmodi superficiae historiae quatuor nobis occurrunt ... — ... (250vb) Rogemus ergo dominum passionem vero eius recita in loco tibi placenti. (SCHLUSSSCHRIFT) Et sic est finis huius operis, mercedem presto laboris. Etc.
(251r-252v) Leer.
Teil 7
(253ra-276vb) Nicolaus (Erhardi) de Graetz Expositio symboli apostolorum (RB 5813; Madre 321).
   1
253ra (Q)uicumque homo habens usum rationis vult venire in regnum coeleste, illi homine utile et necessarium esset ... — ... (276vb) nec in cor hominis ascendit, etc. Dic: Ave Maria. (SCHLUSSSCHRIFT) Symbolum magistri Nicolai Gretz doctoris ... universitatis studii Wiennensi pro quo deus exoretur. Amen.
Teil 8
(277ra-292ra) Expositio vocabulorum rarorum in Evangeliis et epistolis (lat.-dt.).
   1
277ra Quia in evangeliis et epistolis multa rara et obscura vocabula reperiuntur, ideo necesse est ut ea in hoc libello studiam lucidius declarare. ... — ... (292ra) temulenta, id est ebria, etc, etc, etc.
(292rb-293ra) Nota: illa sequentia debet quilibet homo agere diebus festivis et principaliter diebus dominicis; et de modo audiendi missam.
   1
292rb Nota illa sequentia debet quilibet homo agere diebus festivis et principaliter diebus dominicis et magis festis sub peccato mortali ... — ... (293ra) tractatur verum corpus Christi et alia bona opera, etc, etc.
(293v) Leer.
(294ra-304rb) Berengarius de Fredoli (?)Summa confessionum (unvollständig) (Bloomfield 4921).
   1
294ra Quoniam circa confitentes et poenitentias in propria confessione immergendas animarum pericula et difficultates emergunt, ratione eorum ... — ... (304rb) sed ponamus quod episcopus statuat quod illius...
(304v-312v) Leer.