Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=586 
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 424
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT MIT THEOLOGISCHEN TEXTEN (lateinisch/deutsch)
Papier   II, 325, I* Bl.   290×215   Mautern (Niederösterreich) ?, 15. Jh.
Handschrift aus 5 Teilen zusammengesetzt: 1  (II, 1-37) Mautern (Niederösterreich) (?), um 1470 ?; 2  (38-133) 5.Jz. 15. Jh.; 3  (134-169) 5.Jz. 15. Jh.; 4  (170-229) 6.Jz. 15. Jh.; 5  (230-325) 1446
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5  |  Einzelbilder: fol. 9, 28, 32, 42, 43, 88, 106, 135, 145, 147, 150, 155, 157, 162, 166, 171, 172, 188, 219, 243, 248, 310, 313.
Literatur zur Handschrift: Pfeiffer–Černík II 197-199 (online).
Foliierung: moderne Tintenfoliierung in schwarzer Tinte

Teil 1II, 1-37   Papier   Mautern (Niederösterreich) (?), um 1470 ?
Dat. 1456-02-14 (25v): Lectum... Mautern (NÖ) = Vorlagendatierung
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva
IIv kariert; sonst Schriftspiegel. Ein Schreiber (?)
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Lombarden, Rubrizierung auf 1r-5r. Zeigehand auf 6v, 7r, 8v, 11r, 13r.
Teil 238-133   Papier   5.Jz. 15. Jh.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Mehrere Schreiber (?). Marginalien hautpsächlich bestehend aus Buchstaben und arabischen Zahlen
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Rote Lombarden. Intensive Rubrizierung in roter Tinte. Kleine Fleuronnéeinitialen in roter Tinte (42v, 91r, 99v, 126r) und in schwarzer Tinte (110v, 112r, 114v). Zeigehand auf 58v. Auf 85r, oben, Schrift in Spruchband. Längere Marginalien auf 85r, 90r, 118v und 124v. 133vb ist eine vertikal geschriebene Spalte
Teil 3134-169   Papier   5.Jz. 15. Jh.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Ein Schreiber (?). Buchstaben und Zahlen als Marginalien
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Rote Lombarden. Rubrizierung in roter Tinte. Auf 148r, schwarze Fleuronnéeinitiale.
Teil 4170-229   Papier   6.Jz. 15. Jh.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Hände: 1) 170r-225r; 2) 225v-228r. Kaum Marginalien, nur vereinzelt Buchstaben
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
6-zeilige rote Fleuronnéeinitiale zum Textbeginn auf 170r. Lombarden, Unterstreichungen in roter Tinte. Auf 222r-226r und 227v-228r, keine Rubrizierung. 225vb und 227vb sind vertikal geschriebene Spalten
Teil 5230-325   Papier   1446
Dat. 1446-06-29 (323r)
Schrift:
Schriftart: Bastarda cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Hände: 1) 230ra-323ra; 2) 323rb-324va.
Ausstattung: Rubriziert   
Intensive Rubrizierung in roter Tinte außer auf 323rb-325va. Längere Marginalien auf 252v, 288v (Summa Pisani de maledictione) und 308v. Zeigehand auf 237r, 244r, 263r, 285r. 323vb wiederum eine vertikale Spalte

Hs. enthält 2 Fragmente
VI   Pergament   13. Jh.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Rotunda – Marginalien – Neumen
Schriftspiegel. Ein Schreiber. Marginalien in späteren Händen, mit Tintenwechsel
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
6-zeilige blau-rote Fleuronnéeinitiale zum Textanfang. Intensive Rubrizierung in roter Tinte
NI*   Pergament   13. Jh.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Rotunda – Marginalien – Neumen
Schriftspiegel. Ein Schreiber. Marginalien in späteren Händen, mit Tintenwechsel
Ausstattung: Rubriziert   
Drei rote Lombarden, eine davon verziert. Intensive Rubrizierung in roter Tinte

Einband: um 1840     Halbfranzband     Golddruck   Schmucklos        
Werkstatt: Klosterneuburg
Rückentitel in Golddruck: C. Dünkelspichl XII. Vorne und hinten das alte und neue Schutzblatt auch vorhanden. Auf VDS, altes Titelschild aus Pergament: Tractatus magistri Nicolai Dinklspuchl de vitiis et virtutibus de octo beatitudinibus fo. 98 et de decem preceptis fo. 108 et de novem alienis peccatis fo. 137 Haselpach etc. I und I* sind Fragmente auf Pergament aus einer Missale. Buchblock beschnitten; Schnitt gelblich gefärbt.


Besitzvermerk der Bibliothek: (IIr) Can. Reg. Claustroneoburgensi Bibliothecae iure inscriptus 9 Sept. 1656. Auf VDS, altes Titelschild, darauf alte Signatur in roter Tinte (I 74?).
Weitere Beschreibung ergänzt von Edit A. Lukacs; Wasserzeichen: Maria Stieglecker

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Pfeiffer–Černík II", "Madre", "Lhotsky 1957", "Lhotsky, Ebendorfer", "Bloomfield"
alle Initien
(Ir-v) Missale (Fragment). Versus possessoris. Versus latini varii argumenti.
Teil 1
(IIr-v) Versus latini varii argumenti.
(1ra-25vb) Tabula alphabetica contentorum.
   1
1ra Abstinentia capitur dupliciter 59E. Ibidem quando homo vivit temperate in cibo et potu 60F ... — ... (25vb) Ypocrata peccant contra octavum praeceptum circa 89 S. (SCHLUSSCHRIFT, Datierung) Sit laus et gloria Christo. Actum per me Petrum Hawshaimer de Hawshaim presbiterum Pataviensis dyocesis tunc existentem cooperatorem divinorum in Mauttarn anno domini m cccc quinquagesimosexto in die s. Valentini confessoris.
(26ra-26vb) Duo sermones in illud 'Confitebor tibi domine'.
   1
26ra Confitebor tibi, pater, domine caeli et terrae. Matthaeus 2. Sicut inter virtutes morales quae pertinentes sunt ... — ... (26vb) quia mitis sum et humilis corde, sicut habetur in evangelio. Pro gratia dicamus Ave Maria.
(27r-37v) Leer.
Teil 2
(38ra-100vb) Nicolaus de Dinkelsbühl De vitiis et virtutibus (I) (Madre 193).
   1
38ra Tit.: (rot) Nicolaus de Dinklspuhl de vitiis et virtutibus eis oppositis
Nunc dicendum est de vitiis et aliquibus virtutibus eis oppositis. Et est pro illo notandum quod ut docet Magister in 2 Sententiarum, distinctione prima, deus a principio homines ad hoc creavit ... — ... (100vb) ad perfectionem attingere nemo potest. Etc.
(100vb-103vb) Nicolaus de Dinkelsbühl De fraterna correctione.
   1
100vb Tit.: (rot) De fraterna correctione
Quia proxime dictum est quomodo in publicatione aliquorum peccatorum fratris servandus est ... — ... (103vb) nolite quiescere lucrari Christo quia lucrati estis a Christo. Haec ille, etc.
(103vb-114va) Thomas Ebendorfer Tractatus de offertoriis (Lhotsky 1957, 82 Nr. 92).
   1
103vb Tit.: De offertorio
Ratione relapsi nuper conbusti possunt aliqui simplices errare et credere numquam offerendum esse aut dubitare ... — ... (114va) an pro parentibus suis aut aliis benefactoribus vivis et defunctis preces fundere neglexerit. Etc.
(114va-122vb) Nicolaus de Dinkelsbühl De vitiis et virtutibus (II) (Madre 193).
   1
114va Tit.: (rot) De concordia
Postremo inter vitia capitalia dicendum est de accidia. Pro quo notandum primo quod accipiendo accidiam prout est peccatum speciale contra alia vitia distinctum ... — ... (122vb) adhuc de spiritualibus, de quo sepe superbire incipit praeferendo se circa hoc aliis, qui talia ignorant.
(122vb-130rb) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermones de tempore (Einzelpredigten) (Madre 132). Sermo 79b.
   1
122vb Tit.: (rot) De penis inferni
Sex solent enumerari ex quorum quolibet et tutius ex omnibus simul construi potest fideli animae ... — ... (130rb) et nullo modo ex dei amore non meretur gloriam, sed potius poenam. Et sic est finis, deo gratias.
(130rb-130va) Exemplum de papa et capellano (Auch als Teil des 'Speculum artis bene moriendi' überliefert).
   1
130rb Et fuit quidam papa qui dum ad extrema venisset, interrogabat capellanum suum virum idoneum et devotum ... — ... (130va) auxilio domino mei Iesu Christi qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen.
(131ra-132ra) Sermo de s. Stephano.
   1
131ra Tit.: Actus 6.7.58
Eicentes eum ex civitate lapidabant. In hiis verbis duo notantur, scilicet Iudeorum malignitas et passionis sancti Stephani qualitas ... — ... (132ra) in stultum finem. Sapientia: Facienti consilium nequissimum, etc.
(132v-133v) Leer.
Teil 3
(134ra-167vb) Nicolaus de Dinkelsbühl De octo beatitudinibus (Madre 189).
   1
134ra Tit.: (rot) Scripta magistri Nicolai de Dinkchelspiehl de octo beatitudinibus
In evangelio quod legitur in festo omnium sanctorum et scribitur Matthaei V enumerat dominus octo beatitudines et omnibus eis idem praemium ... — ... (167vb) in illis beatitudinibus et omnibus virtutibus quod deo placeamus et mereamur pervenire ad beatitudinem aeternam, largiatur nobis omnipotens dominus Amen.
(168r-v) Tabula vitiorum, peccatorum, donorum spiritus sancti, etc. (lat./dt.).
(169r) Leer.
(169v) Tabula astronomica.
Teil 4
(170ra-225rb) Thomas Ebendorfer De novem alienis peccatis (Lhotsky, Ebendorfer, 82 Nr. 94; Bloomfield 279).
   1
170ra Ad Philippenses primo hortatur Apostolus fideles tantum evangelio Christi digne conversamini quasi dicat: Hortor vos ut in fide, spe et caritate conversatio vestra ... — ... (225rb) ne caderet gladio Caldeorum sicut caeteri ut habetur Ieremiae 39. Et suo modo de aliis. Amen.
(225va-226rb) Tractatus de modo audiendi verbum Dei (unvollständig).
   1
225va Qualiter debeamus audire verbum dei et propter quid debeamus audire verbum dei velociter et libenter ... — ... (226rb) qui ita ponit pedem suum in luto sicut in loco mundo. Erraverunt caeci in plateis, polluti sunt sanguine.
(226v) Leer.
(227ra-228rb) Sermo in dominica quarta post resurrectionem (unvollständig).
   1
227ra Tit.: Dominica quarta post resurrectionem
Ille arguet mundum de peccato ... — ... (228rb) quod exponens beatus Gregorius dicit Iniuste quod iustum est exequitur qui...
(228v-229v) Leer.
Teil 5
(230ra-267ra) Nicolaus de Dinkelsbühl De dilectione Dei et proximi (Madre 165; Bloomfield 767).
   1
230ra Tit.: (rot) Decem praecepta edita per egregium Nicolaum de Dinkelspuhl theologiae sacrae professorem. Propter multa diligendus est deus.
Scribitur Matthaei 22 quod cum quidam legis doctor interrogasset dominum dicens: Magister quod est mandatum magnum in lege? ... — ... (267ra) quae est quaedam tristitia et de illa dictum est inter alia vitia alias, etc.
(267ra-323ra) Nicolaus de Dinkelsbühl De decem praeceptis decalogi (Madre 171; Bloomfield 1969).
   1
267ra Praeter praecepta legis naturae communia ut sunt illa ... — ... (323ra) ad quam nos perducere dignetur sancta trinitas et indivisa unitas, pater et filius et spiritus sanctus, cui est honor et gloria, virtus et potestas per infinita saecula saeculorum Amen. (SCHLUSSSCHRIFT) Et sic est finis huius tractatus de decem praeceptis compositis et confectis per egregium doctorem magistrum Nicolaum de Dinkelspuhl sacre theologie professorem. Per manus Iohannis Swaebl de Gerersdarff finitus et scriptus die apostolorum Petri et Pauli anno 1446. (rot) Rubricatus vero in die Affre eiusdemi anni.
(323rb-324va) Sermo in illud 'Simili autem poena servus cum domino afflictus'.
   1
323rb Simili autem poena servus cum omino afflictus est et popularis homo regi familia (!) passus. Sapientia 18. Legitur Numeri 18 quod Chore filius Ysnar ... — ... (324va) quando leo virum dei...
(325r-v) Leer.