![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=701 |
Dat. 1471 (111v) | |
Va | I Pergament ??? |
Vb | II Papier ??? |
V | I Pergament ??? |
N | I* Pergament ??? |
Datierung, Lokalisierung, Schreibername (der Hand B): Et hec pars finita est per dominum Symonem hawndel Anno domini Millesimo CCCCmo LXXImo, licet per alium scilicet familiarem ipsius domini Symonis fuerit Incepta et ad eius Symonis disposicionem (fol. 111v). -- Et sic est finis questionum huius tocius passionis cum omnibus suis partibus. Scriptum per Symonem dictum hawndel Canonicum professum ac presbiterum huius Almi Cenoby Orate pro eo etc (fol. 192r).
Besitzvermerk: Mittelalterliche Signaturen l 39 Innenseite des VD, fol. Ir, 1r; 2. Hälfte 15. Jh.) und O. 9. (fol. Ir; rot, um 1500). -- Signatur 103 (fol. 1r; 17. Jh.). -- Can. Reg. Claustroneoburgensi Bibliothecae iure inscriptus 31 Octob. 1656 (fol. 1r). -- Bleistiftsignatur 269 (Innenseite des VD; 18. Jh.).
(Irv und I*rv) Vor- und Nachsatzblatt aus einem Pergamentmissale des 14. (?) Jhs.
(IIrv) Leer.
(1ra-78rb und 92ra-188vb) Matthias Engelschalk: Sermones de tempore (pars aestivalis).
Parallelüberlieferung: verglichen mit München, clm. 11454; die Predigten auch in Graz, UB 644 u. ö. Zur Zuweisung an Matthias Engelschalk vgl. Franz Fuchs, Die Bibliothek des Augustinerchorherrenstifts St. Mang (Stadtamhof - Regensburg) im späten Mittelalter und in der frühen Neuzeit, in: Kloster und Bibliothek. Zur Geschichte des Bibliothekswesens der Augustinerchorherren in der frühen Neuzeit, hg. von Rainer A. Müller (Publikationen der Akademie der Augustiner-Chorherren von Windesheim 2, Paring 2000), 59-78, hier 70f.
(1ra-2ra) Prolog.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 1ra-2ra (verstümmelt); Graz, UB 644 fol. 15rv.
Inc.: Post partem primam et hyemalem lecture ewangeliorum de tempore, que leguntur ab adventu domini usque ad festum pasce secundum breviarium Pataviense et Ratisponense, sequitur pars 2a scilicet estivalis continens lecturam ewangeliorum de tempore, que leguntur a festo pasce usque ad adventum domini secundum prefatum breviarium. Et additur declaracio quorundam ewangeliorum de principalioribus sanctis. Incipiamus ergo presentem partem estivalem a vigilia in die pasce...
Expl.: ...quia dominus Iesus Christus est in gloria dei patris.
(2ra-5ra) Tit.: Ewbangelium (!) istud legitur in (?) vigilia pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 2ra-4vb
Thema: Vespere autem sabbati... (Mt. 28,1).
Inc.: Postquam ewangelista descripsit passionem, mortem et sepulturam Christi...
Expl.: ...per angelos nobis huiusmodi resurreccio debui (!) communicari primo etc.
2) (5ra-10rb) Tit.: Hoc ewbangelium (!) legitur in die pasche in missa etc.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 4vb-9va
Thema: Maria Magdalena et Maria... (Mc. 16,1).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Marci 16mo et legitur in die pasce. In qua (!) postquam declaratum est in precedentibus, quomodo Christus pro nobis miserabiliter et innocenter occisus est...
Expl.: ...et sic per Christum resuscitatum ille locus erat visitandus.
3) (10rb-14ra) Tit.: Ewangelium istud legitur feria secunda post festum pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 9va-13va
Thema: Duo ex discipulis Iesu ipsa die ibant... (Lc. 24,13).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Luce ultimo et legitur feria 2a pasce. In quo ostenditur apparicio Christi facta discipulis post eius resurreccionem...
Expl.: ...nec moventur bono opere. Et tantum de illo ewangelio etc.
4) (14ra-17va) Tit.: Ewbagelium (!) feria tercia post festum pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 13va-16vb
Thema: Stetit Iesus in medio discipulorum suorum... (Lc. 24,36).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Luce ultimo et legitur feria 3a post festum pasce. In quo describitur apparicio resurreccionis Christi facta omnibus discipulis preter Thomam...
Expl.: ...ut apostoli essent testes magis efficaces dominice resurreccionis etc.
5) (17va-20va) Tit.: Feria quarta post diem pasche legit (!) presens ewangelium.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 16vb-19vb
Thema: Manifestavit se iterum Iesus discipulis suis... (Io. 21,1).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 21 capitulo et legitur feria 4ta post diem pasce. In quo ewangelium (!) scribitur tercia apparicio Christi per quam manifestata est...
Expl.: ...nisi ego abiero, paraclitus non veniet ad vos.
6) (20va-23va) Tit.: Ewbangelium (!) istud legitur feria quinta post festum pasce.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 19vb-22va
Thema: Maria stabat ad monumentum foris plorans... (Io. 20,11).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 2° (!) et legitur feria 5ta post festum pasce. In quo declaratur, qualiter Maria Magdalena pervenerit ad angelicam visionem...
Expl.: ...in suis operibus quod est in celo etc.
7) (23va-25rb) Tit.: Ewangelium istud legitur feria sexta post festum pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 22va-24rb
Thema: Undecim discipuli abierunt in Galileam... (Mt. 28,16).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Matei ultimo et legitur feria 6ta post festum pasce. In quo declaratur resurreccionis Christi manifestacio in Monte Thabor...
Expl.: ...est de necessitate baptisandi etc.
8) (25rb-26vb) Tit.: Ewangelium hoc legitur sabato post diem resurreccionis.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 24rb-25vb
Thema: Una sabbati Maria Magdalena venit mane... (Io. 20,1).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 2° (!) capitulo et legitur sabbato post diem resurreccionis Christi. In quo scribitur secundum Iohannem apparicio resurrectionis Christi facta Marie Magdalene...
Expl.: ...prius dicta sunt in precedentibus ewangeliis etc.
9) (27ra-34vb) Tit.: Ewangelium istud legitur dominica que In albis nunccupatur.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 25vb-33ra
Thema: Cum esset sero die illa... (Io. 20,19).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 2° (!) capitulo et legitur dominica que est octava pasce, que dominica In albis nuncupatur pro eo, quia in primitiva ecclesia nuper baptizati in illa dominica apparebant in vestibus albis...
Expl.: ...ut occidendus ab eo et ut corrigendus ab eo etc.
10) (35ra-35va) Tit.: Ewangelium istud legitur feria quarta post dominicam In albis.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 33ra-33va
Thema: Surgens Iesus mane prima sabbati... (Mc. 16,9).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Marci 16 et legitur feria 4ta post dominicam precedentem. In quo manifestatur resurreccio Christi per apparicionem Marie Magdalene...
Expl.: ...erat alienus et longinquus a cordibus eorum per fidem resurreccionis. Et tantum de illo ewangelio etc.
11) (35va-37rb) Tit.: Ewangelium istud legitur feria sexta post dominicam In albis.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 33va-35rb
Thema: Exierunt mulieres cito de monumento... (Mt. 28,8).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Matei ultimo et legitur feria 6ta post dominicam precedentem. In quo declaratur resurreccio Christi ex testimonio militum custodiencium sepulchrum...
Expl.: ...divina vero virtute vel auctoritate est bonum etc. Et tantum de illo ewangelio.
12) (37rb-43ra) Tit.: Ewangelium hoc legitur dominica secunda post festum pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 35rb-40va
Thema: Ego sum pastor bonus... (Io. 10,11).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 10 et legitur dominica 2a post festum pasce, unde quia per mortem Christi salvatoris nostri non solum parvuli verum eciam magni et perfecti sunt redempti...
Expl.: ...sibi regraciando et cognoscendo eius dona.
13) (43ra-43vb) Tit.: Ewangelium istud legitur feria quarta post dominicam In albis.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 40va-41vb (Expl. abweichend)
Thema: Una sabbati valde diluculo venerunt mulieres... (Lc. 24,1).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Luce 24to capitulo et legitur feria quarta post dominicam precedentem. In quo determinatur de resurreccione Christi secundum sentenciam Luce...
Expl.: ...solito de more frequentant. Et plures alii versibus de hiis habentur, quos causa brevitatis obmitto etc.
14) (43vb-45rb) Tit.: Ewangelium istud legitur feria sexta post dominicam In albis.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 40vb-43rb
Thema: Accesserunt ad Iesum discipuli Iohannis dicentes... (Mt. 9,14).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Matei 9no capitulo et legitur feria sexta post dominicam precedentem. In quo Christus reprehendit discipulos Iohannis...
Expl.: ...nolite fieri sicut ypocrite tristes etc.
15) (45rb-49va) Tit.: Ewangelium hoc legitur in dominica tercia post festum pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 43rb-47rb
Thema: Modicum et non videbitis me... (Io. 16,16).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 16 et legitur dominica 3a post festum pasce. In quo ponitur prenuncciacio passionis Christi et resurreccionis eius...
Expl.: ...ad hoc amplius habundat.
16) (49va-51vb) Tit.: Ewangelium istud legitur feria tercia post dominicam tericam pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 47rb-49vb
Thema: Facta est questio ex discipulis Iohannis... (Io. 3,25).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 3° capitulo et legitur feria 4ta post dominicam precedentem. In quo ewangelio Christus ostenditur esse verus Messias ex testimonio Iohannis Baptiste...
Expl.: ...queratur supra in ewangelio 3° prime partis etc.
17) (51vb-53va) Tit.: Ewangelium istud legitur feria sexta post dominicam terciam pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 49vb-51va
Thema: In illo tempore dixit Iesus turbis: Ego lux in mundum veni... (Io. 12,46).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 12 capitulo et legitur feria 6ta post dominicam precedentem. In quo ostenditur, quante dignitatis et excellencie fuerit Christus...
Expl.: ...tunc confessio fidei est necessaria etc.
18) (53va-59ra) Tit.: Ewangelium presens legitur Dominica quarta post festum pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 51va-56vb
Thema: Vado ad eum qui me misit... (Io. 16,5).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 16 et legitur dominica quarta post festum pasce. In quo exprimuntur raciones consolatorie coram discipulis de ascensu Christi...
Expl.: ...cum origine sicut dictum est.
19) (59ra-62rb) Tit.: Ewbangelium (!) istud legitur feria quarta post dominicam precedentem scilicet quartam post pasca.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 56vb-60ra
Thema: Respicientes (!) Iesus discipulos suos dixit: Pater sancte, serva eos... (Io. 17,11).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 17 et legitur feria 4ta post dominicam precedentem. In quo ostenditur dilectio Christi, quam habuit ad suos discipulos...
Expl.: ...se ipsum in hereditatem adoptatis etc.
20) (62rb-65va) Tit.: Ewbangelium (!) presens legitur feria sexta post dominicam 4tam pasce.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 60ra-63ra
Thema: In illo tempore dixit Iesus discipulis suis: Filioli, ad hunc (!) modicum vobiscum sum... (Io. 13,33).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 13 capitulo et legitur feria VIa post dominicam precedentem. In quo Christus prenuncciat suum recessum discipulis suis...
Expl.: ...qui dilexit nos et lavavit a peccatis nostris in sangwine suo etc.
21) (65va-70ra) Tit.: Ewangelium istud legitur dominica quinta post festum pasche.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 63ra-67rb
Thema: Amen, Amen, dico vobis: Si quid petieritis patrem... (Io. 16,23).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis 16 capitulo et legitur dominica 5ta post festum pasce, que est 3a dominica iubilacionis et exultacionis...
Expl.: ...sine dubio impetrat illud, quod petit.
22) (70ra-71va) Tit.: Sermo in die sancti Marci vel alias in diebus Rogacionum.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 67rb-69ra.
Thema: Petite et accipietis ut gaudium vestrum plenum sit (Io. 16,24).
Inc.: Ista verba summuntur ex ewangelio precedenti et possunt postulari et predicari in diebus Rogacionum et maxime in die Marci, quando peragitur letania maior...
Expl.: ...pulsate et aperietur vobis etc.
23) (71va-76rb) Tit.: Ewangelium istud legitur in diebus Rogacionum.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 69ra-73rb.
Thema: Quis vestrum habet amicum... (Lc. 11,5).
Inc.: Hoc ewangelium scribit (!) Luce XI et legit (!) in diebus Rogacionum. Quia vero salvator noster in proximo secundum representacionem...
Expl.: ...amicus est Christus, qui pro homine suspendi voluit etc.
24) (76rb-78rb) Tit.: Ewangelium istud potest predicari sive declarari in diebus Rogacionum et est forma orandi, secundum quam salvator noster docet nos orare in communi.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 73rb-75rb
Thema: Sic vos orabitis: Pater noster... (Mt. 6,9).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Mathei 7mo et Luce XI et potest predicari seu declarari eciam in diebus Rogacionum. In quo ewangelio exprimitur debita forma orandi data a Christo...
Expl.: ...de qua scriptum est: Porcio mea in terra vivencium.
(78va-92ra) Augustinus Triumphus de Ancona: Tractatus super Pater noster.
Zumkeller 138; Stegmüller, RB 1550. Verglichen mit Druck Rom 1587 (in der Hs. ohne die dortige Praefatio S. 1-9 und am Ende ca. eine Spalte über den Druck hinausgehend; zum Teil deutlich vom Text des Drucks abweichend; so auch in clm. 11454 fol. 75rb-87va).
Tit.: Sequitur forma orandi secundum quam salvator noster docuit nos orare in speciali.
Thema: Pater noster qui es in celis etc. (Mt. 6,9).
Inc.: Posita forma in communi ut sicut (!) dictum est consequenter salvatur (!) explicat in speciali illa, que per suam oracionem...
Expl.: ... ad viduas magis quam ad alia membra ecclesie hec oracio dicitur pertinere. Et sic patet exposicio tota oracionis dominice etc.
25) (92ra-95rb) Tit.: Ewangelium istud legitur in vigilia ascensionis domini.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 87ra-90rb
Thema: Sublevatis Iesus oculis in celum... (Io. 17,1).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis XVII et legitur in vigilia ascensionis domini. In quo Christus consolatur discipulos suos per suffragium oracionis...
Expl.: ...sed representat unicuique iuxta meritum suum etc.
26) (95rb-102va) Tit.: Ewangelium hoc legitur in die ascensionis.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 90rb-97va
Thema: Recumbentibus undecim discipulis apparuit illis... (Mc. 16,14).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Marci ultimo et legitur in die ascensionis domini. In quo ostenditur mirabilis ascensio...
Expl.: ...et per hec dicta sufficienter responsum est ad obieciones motas etc.
27) (102va-103va) Tit.: Ewangelium hoc legitur feria sexta post ascensionem domini.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 97va-98vb
Thema: Hec sunt verba, que locutus sum vobis... (Lc. 24,44).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Luce ultimo capitulo et legitur feria sexta post dominicam precedentem. In quo describitur ascensio Christi secundum Lucam et dividitur, quia primo describitur confirmacio...
Expl.: ...de ascensione dicenda querantur in precedenti ewbangelio (!) etc.
28) (103va-108vb) Tit.: Ewangelium istud legitur proxima dominica post ascensionem domini.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 98vb-103vb
Thema: Cum venerit paraclitus, quem ego mittam... (Io. 15,26).
Inc.: Hoc ewbangelium (!) scribitur Iohannis XV° et legitur proxima dominica post diem ascensionis domini. Unde sicut dictum est in precedentibus duobus ewangeliis, quod Christus...
Expl.: ...differrent generacio et processio, quod est falsum. Et sic patet questio. Sequitur aliud ewangelium.
29) (108vb-111va) Tit.: Ewangelium istud legitur feria quarta post dominicam primam post ascensionem.
Parallelüberlieferung: clm. 11454 fol. 104ra-106vb
Thema: Si manseritis in me... (Io. 15,7).
Inc.: Hoc ewangelium scribitur Iohannis XV° capitulo et legitur feria quarta post dominicam precedentem. In quo ewangelio Christus consolatur discipulos suos promittens...
Expl.: ... utriusque iuris probari, que in proposito non sunt necessarie. Et sic est finis huius prime partis hyemalis ewangeliorum omnium usque ad ewangelium vigilie penthecosten etc. Et hec pars finita est per dominum Symonem Hawndel anno Domini millesimo CCCCmo LXXImo, licet per alium scilicet familiarem ipsius domini Symonis fuerit incepta ad eius Symonis disposicionem etc.
(112r-115v) Leer.
30) (116ra-188vb) Matthias Engelschalk: De passione domini.
Stegmüller, RB 5550, 11681 (anonym, Text der Hs. stimmt mit dem dort ausführlicheren Incipit überein).
Parallelüberlieferung: Augsburg, UB, Cod. II 1.2.° 166 u.ö.
Tit.: Incipit passio domini nostri Iesu Christi. Secuntur tituli passionis dominice super questionibus suis secundum concordanciam ewangeliorum omnium.
Prol. Inc.: Passio domini nostri Iesu Christi secundum Matheum, Marcum, Lucam et Iohannem. In illo tempore dixit Iesus discipulis suis: Scitis, quia post biduum pasca fiet... (Mt. 26,2).
Secuntur materie omnium ewangeliorum sub concordancia sanctorum doctorum quas in unam formam collegi.
Text Inc.: Quia nullus ewangelistarum materiam dominice passionis plene et complete conscripsit...
Expl.: ... Sic patet temporalis vindicta Iudeis inflicta propter innocentem Christi mortem. Et sic est finis huius partis etc.
(189ra-192rb) Registrum titulorum De passione domini.
Tit.: Secuntur modo tituli questionum passionis dominice secundum concordanciam quattuor ewangeliorum et primo tituli prime partis scilicet
Inc.: Scitis quia post biduum pascha fiet etc.
Expl.: ...et de pena Iudeorum videbitur. Et sic est finis questionum huius tocius passionis cum omnibus suis partibus. Scriptum per Symonem dictum Hawndl canonicum professum ac presbiterum huius almi cenobii. Orate pro eo etc.
(192v-196v) Leer.
--------------- Addenda/Corrigenda bitte melden! ---------------