Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=7507 
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 422
MEDIZINISCH-ALCHEMISTISCHE SAMMELHANDSCHRIFT (lateinisch/deutsch)
Olim: II 2 A 3    Papier   422 Bl.   291/295×210/215   Meran, 4. Jahrzehnt 15. Jh.u. a. 1438   
Provenienz/Letztbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Handschrift aus 6 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-191) Meran, 4. Jahrzehnt 15. Jh.; 2  (192-205) 4. Jahrzehnt 15. Jh.; 3  (206-229) um 1440; 4  (230-289) 1438; 5  (290-337) 4. Jahrzehnt 15. Jh.; 6  (338-422) 4. Jahrzehnt 15. Jh.
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

 Volldigitalisat
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6  |  Einzelbilder: fol. 21, 181, 191, 203, 204, 209, 210, 218, 221, 231, 235, 256, 282, 336, 337, 344, 345, 388, 389.
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 5, 168-203 (online).
Lage Bl. 218-229 kleiner: 290 x 205.

Teil 11-191   Papier   Meran, 4. Jahrzehnt 15. Jh.
1-181 geschlossen aus einer Vorlage übernommen.
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(1r-187r) Schriftraum: 189/191 × 126/130    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 26-48   
Schreiber: Hainricus Scharffenstain – Schriftart: Bastarda
Bl. 1r-18r einheitlich zu 26 Zeilen. Bl. 10vb, 12ra-b, 13ra-b, 17va Einschübe in Bastarda von anderer Hand.
Schrift 2(187rb-v) Schreiber: Leopold von Annenberg – Schriftart: Kurrentschrift
Schrift 17. Jh.
Ausstattung:
Vereinzelt einfache Zeichnungen: Bl. 24va (Filter), Bl. 24vb (Ampulle), Bl. 56va (Filter), Bl. 94vb (Flasche).
Teil 2192-205   Papier   4. Jahrzehnt 15. Jh.
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(193r-201r) Schriftraum: 228/235 × 155/161    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 45-48   
Schriftart: Bastarda
Schrift 2(201v-202r) Schriftraum: 217/218 × 140/142    Zeilenzahl: 24   
Schreiber: Hainricus Scharffenstain – Schriftart: Bastarda
Ausstattung:
Bl. 202r ganzseitige kreisförmige Darstellung der Himmelsrichtungen.
Teil 3206-229   Papier   um 1440
Schrift:
(206r-229v) Schriftraum: 202/212 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 31-69   
Schreiber: Hainricus Scharffenstain – Schriftart: Bastarda
Ausstattung:
Bl. 208va Figureninitiale mit Schaft in Fischform.
Teil 4230-289   Papier   1438
Schrift:
(230-289) Schriftraum: 188 × 128/130    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 34-35   
Schreiber: Hainricus Scharffenstain – Schriftart: Bastarda
Bl. 280va-281rb und Bl. 292rb Bastarda von anderer Hand.
Teil 5290-337   Papier   4. Jahrzehnt 15. Jh.
Schrift:
(290-329) Schriftraum: 232/238 × 150/152    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 36-40   
Schriftart: Bastarda
Teil 6338-422   Papier   4. Jahrzehnt 15. Jh.
Schrift:
(338-422) Schriftraum: 198/203 × 132/137    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 33-34   
Schreiber: Hainricus Scharffenstain – Schriftart: Bastarda
Ausstattung:
Bl. 380va Figureninitiale mit Schaft in Fischform.

Einband: Tirol (Meran?)     15. Jh.     Gotisch     Schmucklos        
Leder über Holz. Spuren von Beschlägen und Reste von Schließen. VD gebrochen und durch Metallklammern zusammengehalten.


Möglicherweise für die Herren von Annenberg aus verschiedenen Vorlagen kompiliert, spätestens in der 2. Hälfte des 15. Jahrhunderts im Besitz der Familie Annenberg (Besitzvermerk Antonius Anneberger, Annenberger Signatur). 1650 im Besitz von Leopold von Annenberg. Im späten 17./frühen 18. Jh., unsicher auf welchem Weg, nach Stams gekommen. Im Roschmann-Katalog von 1739 (Innsbruck, TLMF, Dip. 1089/VI) und im Stamser Übergabekatalog (Innsbruck, ULBT, Cod. 1001) eingetragen unter der Signatur D 9. 1808 anlässlich der vorübergehenden Aufhebung des Klosters Stams der ULB Tirol übergeben.
Vorbesitzer 1: Annenberg, Herren von, 2. Hälfte 15. Jh., AR
Vorbesitzer 2: Stams, Zisterzienserstift , Wende 17./18. Jh., D 9

Die Hs. besteht aus mehreren, durch Inhalt und z.T. Schreiber miteinander verbundenen Teilen. Großteils von Hainricus Scharffenstain nach verschiedenen Vorlagen erstellt, z.T. von ihm selbst übersetzt. Die Vereinigung der einzelnen Teile erfolgte wohl durch den Hauptschreiber Scharffenstain, möglicherweise im Auftrag der Herren von Annenberg.
Kurze handschriftliche Beschreibung der Hs. durch Dr. Hans Moser von 1930, enthalten in der "Dokumentationsschachtel" des alten Zettelkatalogs der ULB Tirol Innsbruck, hinterlegt auch im Handschriftenarchiv der Preußischen Akademie der Wissenschaften.

Bearbeitung: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol; Katalogbeschreibung: Lav Šubarić 2008
Digitalisierung und Dateneingabe: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol: Projekt Libri Stamsenses 2023-2024 - Kulturerbe digital
Wasserzeichen: Maria Stieglecker (ÖAW)

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 5", "Thorndike-Kibre", "Renzi 1852/1859", "Walther, Initia"
alle Initien
(1ra-181vb) Sammlung medizinischer und alchemistischer Rezepte und Traktate = Liber Himus.
(1ra-18rb) Register zu Bl. 24-181.
   1
1ra Ad faciendum aurum [folio] 1. Ad idem ... — ... Ad idem folio 117. Contra Zenzalas folio 184. (Schlussschrift, Schreibervermerk) Explicit Himus liber. Per venerabilem dominum Hainricum Scharffenstain capplanus (!) in hospitale in Merano ibidem et cetera. Symphonizemus.
(23va) Ps. HermesDe transmutatione metallorum (= Secreta = De salibus et corporibus) (Thorndike-Kibre 1112/12). Nachtrag zu Bl. 24ra-26va.
   1
23va Tit.: De lunatica de qua scriptum est infra post duo folia.
Si vis quod homines vel daemones tibi oboediant, fac de praedicto ... — ... super te, statim sequitur te quocumque ieris amore magno. Item succus lunatice congelat mercurium.
(23vb) Leer.
(24ra-26ra) Ps. HermesDe transmutatione metallorum (= Secreta = De salibus et corporibus) (Thorndike-Kibre 1112/12).
   1
24ra Tit.: In nomine domini nostri Iesu Christi et omnipotentis aeterni et veri Dei qui hominem ad sui imaginem et formam composuit et cui subtilitates et modos cunctarum artium revelavit. Incipit ars sive doctrina Hermetis sapientissimi philosophi et catholici christiani de transmutatione metallorum.
Primo omnium sciendum est quod septem sunt planetae per quorum nomina omnium inferiorum corpora regnantur, scilicet Saturnus, Iupiter ... — ... quod decima pars huius aquae calidae remaneat. Postea distilla.
(26va-27va) De transmutatione (Thorndike-Kibre 1677).
   1
26va Quaeritur utrum unum metallum possit vertere in aliud per artem et transmutari. Et dico quod haec quaestio dependet ex ista, utrum metalla specie differant, et hec forte ex alia, utrum ex accidentibus arguatur super speciem. Frater Aegidius dicebat quod metalla non possunt ad invicem transmutari ... — ... Ad ignem et ad omnia licet non habeant opera naturalia similiaque procedunt a forma specifica.
(27va-31va) Rezepte und Traktate über Aqua vitae.
   2
29va Tit.: Aqua vitae bona sana et multum utilis quae est in communi usu sic fit.
Recipe de bono vino rubeo sano et claro et bene potenti quantum vis ... — ... consolidat vehementer. Multa quidem et alia utilia humanae naturae procurat per gratiam dulcissimi Ihesu Christi.
(Thorndike-Kibre 121)
30vb Tit.: Virtutes aquae vitae.
In prima distillacione ardet et non cumburit pannum et pannum dimittit madidum. In secunda ... — ... putrefit neque corrumptionem habebit dum munda fuerit.
(Thorndike-Kibre 703)
(27va-28ra) Thaddaeus Alderotti FlorentinusConsilium 181 (nur Anfang) (Thorndike-Kibre 121/11).
   1
27va Aqua vitae composita componitur cum speciebus radicibus floribus et herbis secundum exigentiam ... — ... octo grana quinque misceantur et fiat pulvis.
(28ra-va) Thaddaeus Alderotti FlorentinusConsilium 179 (nur Anfang) (Thorndike-Kibre 121/11).
   1
28ra Haec sunt virtutes aquae vitae. Primo quod omnes passiones in corpore ex frigidis humoribus ... — ... distillatio autem eius fit per alembicum serpentinum.
(28va-29va) Thaddaeus Alderotti FlorentinusConsilium 180 (nur Anfang) (Thorndike-Kibre 121/11).
   1
28va Aqua vitae alia simplex alia composita. Simplex est quando sine alicuius rei admixtione simpliciter de ... — ... in libro Aristotelis perfecti Magisterii sunt conscripti.
(31va-32rb) 25 virtutes rorismarini (Thorndike-Kibre 607).
   1
31va Tit.: Haec sunt virtutes rorismarini vigintiquinque numero.
Primo recipe flores eius et liga in panno lini et fac bullire in aqua donec ... — ... cum lacte captino stante per noctem sub divo et bibat ptisicus et liberabitur.
(32rb-181vb) Medizinische, alchemistische, kosmetische, technologische und magische Rezepte. Vereinzelte Vokabeln weisen auf den oberitalienischen Raum hin. Zwei französische Rezepte Bl. 76rb.
(47va) Petrus Hispanus (Iohannes XXI. papa) Liber de aquis, Exzerpt (Thorndike-Kibre 1328/9).
(59va) Rogerius II.Rezept, ihm zugeschrieben (Thorndike-Kibre 1049).
(69vb) Regimen sanitatis Salernitanum (Renzi 1852/1859 I, 469, Verse 731-732, 734-736). Exzerpt, fünf Verse.
   1
69vb Urbanus per se nescit pretium scabiose ... - Ut frigus non laedat te. - Contra vermes dentium trocisci.
(69vb) Regimen sanitatis Salernitanum (Renzi 1852/1859 I, 509, Verse 1963-1965). Exzerpt, drei Verse.
   1
69vb Dentes sic sana: Porrorum collige grana ... - Unguentum ad duriciem nervorum. - Ad faciendum colorem faciei albissimum.
(84ra-88ra) Arnaldus de Villanova De vinis (Thorndike-Kibre 1310/7).
   1
84ra [Q]uoniam vinum album inter cetera alia cum humano corpori consonum et magis aptum. ... — ... propter hoc acquirere salutem et victoriam quam semper concedet et continuet Deus optimus inclito domino regi ad cuius gloriam et honorem opusculum hoc est breviter completum Amen.
(88va) Arnaldus de Villanova De vinis, Exzerpt.
   1
88va Tit.: [V]ina laxativa et mundificativa sanguinis.
(129ra) ArtephiusExzerpte.
(135ra) Rasis Zitat.
(163ra) Formicus, MagisterZuschreibung eines alchimist. Rezepts.
(172va-173va) Arnaldus de Villanova Epistola de sanguine humano ad magistrum Iacobum de Toleto (Thorndike-Kibre 842/2).
   1
172va [M]agister Iacobe amice carissime dudum me rogastis ut vobis secretum meum de sanguine humano quod divina favente potentate ... — ... quem ad modum est in distillationibus ultimis alchimiae. Explicit.
(173va) Iohannes de EsenRezeptzuschreibung.
(174rb) Averroes Zitat.
(174rb) Avicenna Zitat.
(174rb) Maimonides Zitat.
(182ra-186rb) Medizinische, kosmetische, mantische, Unterhaltungs- und Kochrezepte.
(186ra) Petrus Hispanus (Iohannes XXI. papa) Liber de aquis, Exzerpt (Thorndike-Kibre 1328/9).
   1
186ra Tit.: Aqua mirabilis quae ellicitur de metallis per quam faciet mirabilia medicus quae eam facere voluerit et non dicetur medicus sed propheta. [Verweis:] Vade in folio 29.
(186rb-187ra) Medizinische Rezepte, lateinisch und deutsch. Z.T. einem Magister Nicolaus und einem Magister Petrus zugeschrieben.
   8
186rb Tit.: Contra pestilentiam.
Item. Recipe radicum tormentillae recentium inhibitarum in vino per duos dies et noctes primo ... — ... usque ad unicam dimidiam.
186va Tit.: Nota contra podagram.
Recipe aqua distilata ... — ... tollit dolorem.
186va Tit.: Unguentum molle a magistro Nicholo.
Recipe swarz wurz gestossen klain gesoten ... — ... ungentum molle cum pinguedine ursi.
186va Tit.: Aliud emplastrum.
Recipe faiste tamian rintten gesoten vnd den ... — ... et fiat emplastrum.
186va Tit.: Nota pillulae perlonii et volpe.
Recipe wolff wurcz mit dem weissen plumen ... — ... die wolff oder fuchs et cetera.
187ra Tit.: Aliud contra pestilentiam a magistro Petro.
Recipe matre de perlae tormentillae seminis acetose ... — ... exito domo in pondere libras ii.
187ra Tit.: Othi rosii carnosi.
Recipe vinum antiquum uncias quattuor, aqua rosa ... — ... ad vinum et erit bonum colirium ad oculos.
187ra Tit.: Ad clarificandum oculos.
Recipe de melle unicum coclear et de vino antiquo unum coclear, sal ... — ... in die bis et moveatur de loco ad locum et erit bonum colirium.
(187rb-187v) Leopold von AnnenbergAlchemistisch-medizinische Rezepte (17. Jh.).
   2
187rb Tit.: Für die windt sucht. - R. Zum uberschlagen der geschwulst. - Purgatio. - Oleum panis oder von Mell das oel zu machen.
187rb Tit.: Scripta Leopoldi Baroni in Annenberg 1650 (korr. aus: 1660)
(188r-192v) Leer.
(193ra-201rb) Rasis De doloribus iuncturarum (in der Übersetzung durch Gerardus de Cremona). (193ra) Prolog (Thorndike-Kibre 421/1; 1710/5). - (193ra-201rb) Text (Thorndike-Kibre 850). Vgl. auch den leicht abweichenden Text Bl. 359va-375va und die deutsche Übersetzung Bl. 230ra-263rb.
   2
193ra Dixit Rasis in hoc capitulo dicere medicinas quae sunt necessariae in doloribus iuncturarum ... — ... uti et nulla ex eis sit posita nisi in suo loco.
193ra Materia ex qua generatur dolor iuncturarum est pro maiori parte flegma ... — ... ovedinis aquilae uncia 1, pinguedinis vitulae unciae 2e, confice et utere.
(201v-202r) Wie man erczt sol suechen. Bl. 202r Zeichnung: Figura mineralium.
   1
201v Es ist zemerken so man wil suechen Golderczt oder silbererczt, so sol man das ... — ... vnd ligt tieff. Ist er aber gras so ist sein vil vnd leit das erczt nahent.
(202v-205v) Leer.
(206ra-214rb) Thaddaeus Alderotti FlorentinusConsilia, Auswahl (in deutscher Übersetzung durch Hainricus de Scharffenstain [?]).
   7
206ra In ainer yetzslichen ercznei mussz man aigenschafft nemen vnd erkennttnüssz peider materi des wetagens ... — ... in dem hernach geschriben capittel vindett man sy.
207vb Daz regimen der füssucht so die chumpt von dem plut ... — ... vnd in den hernach geschriben capiteln von der materii.
208va Fur den wetagen der glider so der von haisser vrsach ... — ... man sol ain salben daraus machen.
210va Der gliedsuchtige mensch sol ... — ... mach man ain cauterium, daz ist ain brannstflüesz.
211rb Ain wunderwirkendes vnd ain bewertes pulver ze verczern vnd auszetreiben alle pose seuch ... — ... das nach dem essen.
211va Nim oximellis ain phunt, rosen honigs das gesigen sei ain halbs phundt. Mach ein syrup mit ... — ... solt die daz bluet dikkaten oder dik machten.
212ra [D]ie ercznei der krankhait ist zwaierlai, die tagweid und weis, wie man sich in der krankhait ... — ... principium, augmentum, status, declinatio.
(214rb-215ra) Salben- und Pflasterrezepte (deutsch). Aus verschiedenen Quellen (Constantinus, Gilbertus Anglicus, Dioscorides, Thaddeus Alderotti Florentinus), übersetzt von Hainricus Scharffenstain.
   2
214rb Nim lebendigs sweuels id est sulphuris vini ... — ... von der podagra daz schreibet alles Thatheus in seinen Consiliis.
214ra Nim armoniaci, bdelii, oppoponatis, sinapis, galbani ... — ... leg man es uber die stainhert der glieder.
(214vb) Constantinus Africanus Zuschreibung eines Rezepts.
   1
214vb Tit.: Contra arteticam et podagram wider die gliedsucht vnd fuessucht als Constantinus spricht.
Nim radicem Cicute daz ...
(214vb) Gilbertus Anglicus Zuschreibung eines Rezepts.
   1
214vb Tit.: Unguentum probatissimum ad omnem guttam, arteticam frigidam et paralisim secundum Gilbertum.
Ain bewertiste salben wider allen tropphen, gliedsucht, die von kelten, ist vnd paralisim, daz man daz paralis nennet. Nach dem als Gilbertus der maister davon schreibet. Nimm fuchsflaisch vnd send daz also lang in wein ...
(215ra) Gilbertus Anglicus Zuschreibung eines Rezepts.
(215ra) Dioscurides, Pedanius Zuschreibung eines Rezepts.
   1
215ra Idem Diascorides (!): Radix capparis decocta, die wurtzn von Cappern gesotenn vnd uber denn wetagen gelegt ...
(215ra) Dioscurides, Pedanius Zuschreibung eines Rezepts.
   1
215ra Dyascorides (!) emplastrum ad podagram et arteticam. Ain phlaster wieder die fuessucht vnd gliedsucht. Recipe fabe fracte albe ...
(215ra-219vb) Gerardus BituricensisCommentum super viaticum Constantini. Auswahl: Lib. VI, Cap. 18 (De sciatica passione) und 19 (De podagra), deutsch. Übersetzt durch Hainricus de Scharffenstein (?).
   1
215ra Tit.: Cura Giraldi de Solo in Glosis super Viaticum Constantini. De sciatica et podagra hic breviter annotatur.
[S]ciatica passio species est guttae, die huefsucht ist ain species vnd ain gelichter des wetagens den man Guttam nennet vnd ze deutsch den tropphen. Gutta autem est passio ex ... — ... vnd eng und di melancolensche.
(220ra-229vb) Leer.
(230ra-263rb) Rasis De doloribus iuncturarum (in der deutschen Übersetzung durch Hainricus de Scharffenstain).
   3
230ra Tit.: Alhie hebt sich an die ler und practica Rasis des maisters von den wetagen der glider oder der gelengk
230ra Rasis der sprach in disem Capitel will ich sagen die erczneien die da notfurrft sein in dem wetagen der glider als die vertig machenden erzneyen ... — ... vnd sol ir kainer nicht gesagt sein nur an irer statt.
230ra Capitulum de dolore et divisione iuncturarum. Ain capitel von den wetagen vnd tailung der glier. Die materi von der sich gepirt vnd macht der wetagen der glider ist das meiste tail flegma ... — ... vaist ain Vncz und kelbreins vaist zwo vncz Conficir vnd gebrauch es.
(263rb-264ra) Deutsch-lateinische und deutsche medizinische Rezepte. Aus verschiedenen Quellen (Genannt: Rogerius de Parma, Pontius de s. Aegydio, Cancellarius), übersetzt vermutlich von Hainricus Scharffenstain.
(263rb-263va) Rogerius de ParmaPractica, Exzerpt (mit der deutschen Übersetzung durch Hainricus de Scharffenstain).
   1
263rb Nota in practica Rogerii inveni hoc medicamen. Daz medicamen hab ich funden in ainer practica die man nennet practica Rogerii. Nym Amaissen mit iren ayren (!) mit ... Accipe formicas et earum ova cum aliquo ...
(263va-263vb) Pontius de s. AegidioPractica, Exzerpt (in der deutschen Übersetzung durch Hainricus de Scharffenstain).
   1
263va In summa magistri Pontii de sancto Aegidio inveni hoc medicamen. Die ercznei hab ich funden in ainer Summa die man nennet Summam magistri Poncii de sancto Egidio in dem Capittel de artchetica daz ist von der glidsucht So die kumbt von kalten sachen, daz der troph, der da ist ain Species oder gelichter der gliedsucht, heraus gee an welher stat du wellest. Nym axungiam erycii daz ist Igelsmalcz ... Ut gutta exeat per quaemcumque locum volueris. Recipe anxugiam (!) ericii, taxonis, catti, anseris et succi.
(263vb) Henricus de Winchester (Cancellarius)Rezeptzuschreibung.
   1
263vb Tit.: Experimentum Cancellarii, ain webernüssz des canczlers wider die glied sucht in den füessen.
Nym succi morelle, daz ist nacht schatten safft, acceti, essechs, sepi arietis, daz ist widers ... Experimentum Cancellarii contra arteticam in pedibus. Recipe succi morellae, aceti, sepi ....
(264ra-272va) Gerardus de SoloSuper nono Almansoris Rasis, Cap. 95 (De podagra, sciatica et arthetica), deutsch (in der Übersetzung durch Hainricus de Scharttenstein [?]).
   1
264ra Tit.: De podagra arthetica sciatica secundum Almansorem in suo nono libro capitulo nonagesimo nono. Von der gliedsucht der füessucht vnd der lendensucht oder hüeffsucht nach dem vnd davon stet in dem Newnten puch Almansoris in dem ainundnewnczigstem Capitel.
Alhie ist zemerkhen daz Girardus de Solo der da schreibet vber daz gancze Continens, daz ist vber die Zehen pücher Rasis der Maiser in eren dem kunig Almansori gemacht hat, der schreibt auch in dem ain undd Neunczigstem Capitel des newnten puechs Almansoris von der Podagra daz ist ... — ... wenn die sind ain vrsach des wetagens et est finis huius cure. Deo gratias.
(272va-283rb) Guilelmus de Saliceto Summa conservationis sanitatis (= Practica), deutsch, L. I, Cap. 192 (De doloribus iuncturarum et podagra) und 193 (De sciatica et dolore anche) (übersetzt durch Hainricus de Scharffenstain [?]).
   1
272va Tit.: Practica Guilelmi de Placencia et cetera.
Als Guiulhalmus de Placencia schreibet von dem wetagen der glieder vnd der podogra in dem Hundertisten vnd zwai undneuwnczigsten capitel seins ersten puechs so werden die wetagen aller glider gemainiglichen vnd am maisten abs voher kalter ... — ... werk maister vnd winterczeit wezewgen vnd fur war sprechen.
(283va-289vb) Leer.
(290ra-294ra) Ps. GalenusDe anatomia (Thorndike-Kibre 575/12).
   1
290ra Galienus in tegne testatur quod quicumque interiorum membrorum agnitionem scire voluerit eum in anathomiis diligentem esse oportet ... — ... marculas vel feminas generat.
(294vb-295va) Aegidius Corboliensis De plantis (auch Otto de Cremona zugeschrieben) (Ed.: K. Sudhoff, Zum Regimen Sanitatis Salernitanum, VIII. Sudhoffs Archiv 9 [1916] 236-241. - Walther, Initia Nr. 831. Thorndike-Kibre 505, 1351).
   1
294vb Est aloes lignum pretiosum sit hoc tibi signum ... — ... Candor squinanti signum est insigne probanti. Expliciunt versus de consideratione medicinarum secundum alphabetum.
(295va-b) Zwei medizinische Rezepte.
   1
295va Tit.: Contra defectum visus de causa calida et contra fluxum lacrimarum et contra arsutas et contra ruborem oculorum. - Item commune experimentum contra sanguinem et contra percussionem.
(295vb) 19 Verse über die vier Komplexionen (Thorndike-Kibre 902). Größtenteils aus dem Regimen sanitatis Salernitanum.
   1
295vb De fleumaticis. Natura pingues isti sunt atque iocantes ... — ... servant propositum, reputant sibi nil fore tutum.
(295vb) De instantia vigiliarum.
   1
295vb Aliud sinthima supervenit laborantibus febre continue quia ... — ... et oleo violis.
(296ra) Regimen sanitatis Salernitanum. Fünf Verse zur Blutdiagnostik.
   1
296ra Sanguis purpureus sine porum et undique spissus ... — ... niger esse parte.
(296ra-vb) Gegengiftrezepte.
   1
296ra Tit.: Contra morsum scorpionis, serpentis et aliorum venenosorum reptilium. - Contra morsum scorpionis reptilium. - Sequitur de alia infectione scilicet de morsu rapidi canis. - Venenum quandoque in cibis et potibus accipitur et ... Recipe ungenti albi, ungenti citrini, ungenti ....
(296vb-298rb) Urso SalernitanusCompendium de urinis (Thorndike-Kibre 1606/13).
   1
296vb Urina alba et tenuis summam et ultimam indigestionem significat ... — ... in febre acute mortem significat et cetera.
(298rb-308rb) Archimatheus (?)Modus medendi (Thorndike-Kibre 691/1).
   1
298rb [I]n medendis corporibus et maxime purgandis variis molestamur saepe accidentibus ... — ... et cum vino in quo cocta sit gentiana. De modo medendi dicta sufficiant et cetera. Explicit liber Chophoni de modo medendi et regulis urinarum.
(308rb) Nicolaus PraepositusQuid quo pro. (308rb) Prolog (Thorndike-Kibre 490/4). - (308rb) Text (Thorndike-Kibre 1129). Vgl. auch den gleichen Text mit einem anderen Prolog Bl. 357rb-359rb.
   2
308rb Ego Nicolaus rogatus a quibusdam de virtutibus herbarum per unam digressus sine expositione virtutum recordans quae in Alexandro ... — ... votis eorum oboediens scripsi talia.
308rb Pro aristologia rotunda ruta domestica. Pro accacia ... — ... Pro iposquistidos mandragora. Explicit.
(309ra-b) Doses medicinarum.
   1
309ra Doses acutarum aloes uncias II vel tres ad plus anacaridorum ... — ... novelli cum tertia siccophonis.
(309rb-310ra) Aegidius Portugalensis (?)Tabulae simplicium et compositorum (Thorndike-Kibre 247/7).
   1
309rb Confortativa. Confortativa sunt haec: zinziber, cinamomum, galanga ... — ... lapis lincis.
(310ra) Nicolaus PraepositusAntidotarium, Exzerpte (De ponderibus) (Thorndike-Kibre 1058/10 und 725/11).
   2
310ra Pondera et mensura quae in arte medicinali reperiuntur sunt haec quae subtili ingenio ac solerti studio ... — ... collecta.
310ra Incipiendum igitur a scrupulo. Scrupulus est pondus xx granorum ... — ... duarum librarum et semis. Ad pondus omnium medicinarum sufficitur. Deo gratias.
(310rb-311vb) Synonyma (Thorndike-Kibre 147 [nur Text]). Mit Prolog.
   2
310rb Expositis specierum ponderibus quae ad omnem medicinam et confectionem pertinent ... — ... liberam habent facilitatem.
310rb Artemesia id est matricaria / Accacia id est sucus prunellarum ... — ... Zucharia id est flos agni, agni casci vel salicis marini.
(311vb-329ra) Iohannes Platearius Practica brevis, unvollständig (Thorndike-Kibre 91/4). Mit Prolog.
   2
311vb Amicum induit qui iustis amicorum praecibus dimidium condescendit ... — ... frequentius in quibus manu mea Deus praebuit incrementum.
311vb Sciendum est autem quod triplex est genus febrium tantum, videlicet effemera, ethica ... — ... detur blanca vel pillulae aureae. Si vero ex calido humore.
(329rb-337vb) Leer.
(338ra-357rb) Pomum ambre (= Antidotarius) (Thorndike-Kibre 1057/4). Iohannes Platearius oder Nicolaus Praepositus zugeschrieben.
   1
338ra Pomum ambrae duplicatum ad reuma suspendendum et contra debilitatem cerebri ... — ... sucus super vulnera positus sanat et nervos confirmat. Explicit pomum ambrae. Deo gratias.
(357rb-359rb) Nicolaus PraepositusQuid quo pro (Thorndike-Kibre 1260/9 und 1229/15). Mit Prolog, Text nach dem alphabetisch geordneten Teil durch 13 zusätzliche Einträge erweitert.
   2
357rb Quoniam Antibalanon librum Dyascorides noscitur fecisse quem misit avunculo suo sic dicens: Utilissimus est liber iste ... — ... invenire non possit dicimus ergo quid pro quo debeat poni. Primo pro aristologia et cetera.
357rb Pro aristologia ruta dupla domestica. Pro azaro zinziber ... — ... quousque in modum electum inspistetur et dyapenidium valet. Explicit liber quid pro quo. Deo gratias et cetera.
(359va-375va) Rasis De doloribus iuncturarum (in der Übersetzung durch Gerardus de Cremona) (Thorndike-Kibre 421/1; 1710/5 und 850/5). Mit Prolog.
   2
359va Dicit Rasis Volo in hoc capitulo dicere medicinas quae sunt necessarie in doloribus iuncturarum, scilicet medicinas laxativas quae in libris ... — ... illarum sit posita nisi in loco suo.
359va Materia ex qua generatur dolor iuncturarum est pro maiori parte flegma crudum ... — ... unciae II, confice et utere et cetera.
(375va-383rb) Iohannes de s. PauloFlores diaetarum (Thorndike-Kibre 269/1). Mit Zusätzen. Ohne Prolog.
   2
375va Corpus hominis ex 4or constat humoribus, scilicet ex sanguine, colera et melancholia et flegmate. Sanguis dominatur in dextro latere ... — ... omnem putredinem mundificat et ventrem solvit.
382vb Faseoli calidi sunt in medio secundi gradus, humidi in fine. Testatur hoc, quod plurimum non perfecte ... — ... comedentium stomachum confortant.
(383rb) Versus de diebus Aegyptiacis. 24 Verse. Monatsnamen am Rand vermerkt.
   1
383rb Prima dies mensis et septima truncat ut ensis ... — ... Officit in prima lux septima denaque sexta.
(383rb) Memorialvers. Zu den diebus Aegyptiaci. Über jedem Wort je zwei Zahlen in arabischen Ziffern von 1 bis 11.
   1
383rb Augurio decies audito lumine cigit / Liquit oblit ybies coluit colucit escula galle
(383va-419rb) Richardus Anglicus Signa (Teiledition) (Thorndike-Kibre 561/13). Mit Prolog.
   2
383va Finis medicinae laudabilis existat ita dumtaxat cum actor (!) in singulis aegritudinibus quod futurum est ... — ... a signis discretionis temporum aegritudinis incipiamus.
383va Sunt aegritudinis cuiuslibet IIIIor, scilicet principium, augmentum, status et declinatio (!) ... — ... praecipue cum denigratione linguae signum est mortale. Expliciunt Signa Ricardi Anglici. Deo gratias.
(419rb) Sieben Verse (Walther, Initia Nr. 56. Thorndike-Kibre 3). Größtenteils aus dem Regimen sanitatis Salernitanum.
   1
419rb A nona noctis donec sit 3a lucis ... — ... Tunc potius natura viget cum vota replentur.
(419va-422vb) Maurus Salernitanus Regulae urinarum, unvollständig (Thorndike-Kibre 1271/9).
   1
419va Tit.: Incipit liber urinarum Mauri.
Quoniam urinarum scientiam tractaturi sumus idcirco quid sit urina videamus et qualiter generetur et quot sint urinarum colores ... — ... inferiorum partium. [F]acienti ab ipso principio subveniendum est ut laboranti deflante [