Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=7569
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 489
MEDIZINISCH-ALCHEMISTISCHE SAMMELHANDSCHRIFT
Olim: II 2 E 4    Pergament   I, 75 Bl.    201×163   Süddeutscher oder Tirol (Stams?), spätes 13. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

 Volldigitalisat
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 5, 578-583 (online).
Nach Bl. 56 ein Blatt herausgeschnitten (mit Textverlust). Zumindest ein äußeres Doppelblatt der achten Lage verloren (nach Bl. 59 bzw. 65, mit Textverlust). In der neunten Lage je ein Blatt nach Bl. 65 und 67 herausgeschnitten (mit Textverlust). In der letzten Lage ein oder mehrere Doppelblätter in der Lagenmitte verloren und das letzte Blatt (Gegenbl. zu Bl. 72) der Lage herausgeschnitten (mit Textverlust).
Schrift:
Schriftraum: 152 × 118/128    Zeilenzahl: 23/25/28   
Schriftart: Textualis formata (Textura)
Textualis bzw. Textualis formata 13. Jh. von mehreren Händen. Schreiberwechsel: Bl. 56v/57r, 67v/68r, 73v/74r. Bl. 74r–75v Textualis von mehreren Händen 13. und 14. Jh. Bl. 60r, 61v-63v, 66r, 67v Rasuren bei anstößigen Rezepten.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   

Einband: Stams (?)     spätes 13. Jh.     Gotisch          Beutelbuch


Vorbesitzer: Stams, Zisterzienserstift , bis 1808, R 20
Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (PV082023); Katalogbeschreibung: L. Subaric (2008)

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 5", "CAO", "CO", "Thorndike-Kibre", "Colophons", "Renzi 1852/1859", "Steinschneider II", "Singer (1928-31)", "Steinschneider I", "PAL"
alle Initien
(Ir) Medizinische, magische und alchemistische Rezepte. Von verschiedenen Händen.
   5
Ir Recipe oculum dextrum et pedem sinistrum...
Ir Recipe rebarbari, mirabulanorum...
Ir Ad oculos. Pondus unius denarii...
Ir Aad restrineta menstra (!). Recipe pillos leporis...
Ir Duae partes de ferrigine cupri, tertia pars auripicmeti...
(Iv) Antiphon und Collecta.
   2
Iv Suavissime universorum domine... (CAO Nr. 5037)
Iv Exaudi nos Deus ... de beatae Mariae Magdalenae festivitate... (CO Nr. 2508E)
(1r-39r) Ps.-AristotelesSecretum secretorum, Translatio: Ps. (?) Philippus Tripolitanus (Thorndike-Kibre 465/13 u. 970/6). (1r) Epistola dedicatoria. - (2r) Tabula. - (3r) Prooemium. - (3v) Prologus. - (4r) Text.
   8
1r Domino suo excellentissimo in cultu religionis christianae strenuissimo Guidoni vere de Valentia...
3r Deus omnipotens custodiat regem nostrum gloriam credentium et confirmet regnum suum ad tuendam legem divinam...
3v Iohannes qui transtulit librum istum filius Patricii linguarum interpretator peritissimus et fidelissimus inquit: Non reliqui templum...
4r O fili gloriosissime, imperator iustissime, confirmet te Deus in via cognoscendi et semita veritatis et virtutis et reprimat appetitus bestiales...
37r Expl.   ... (Schlussschrift) Completus est tractatus de signis naturalibus hominum ad regem magnificum Alexandrum, qui dominatus fuit toti orbi dictusque monarcha in septentrione. Deo gracias.
37r Oculi sunt tertia pars corporis. Oportet autem ipsum qui laborat conservando sanitatem oculorum, ut tueatur eos a pulvere, fumo, a rebus ingredientibus...
38r Sumatur cum Dei benedictione de aqua palmitum et rebus ferentibus mora silvestria nuda...
39r Expl.   ... (Schreibervers:) Explicit iste liber, sit scriptor crimine liber (Colophons Nr. 21115)
(39r) Zwölf Verse, größtenteils aus dem Regimen sanitatis Salernitanum (Thorndike-Kibre 1448).
   1
39r Si fluxum pateris, nisi caves haec moreris...
(39va-54r) Maurus Salernitanus Regulae urinarum, unvollständig (Ed. Renzi 1852/1859 3, 2-51. - Thorndike-Kibre 1271/9).
   1
39v Quoniam de urinarum scientia tractaturi sumus, videndum est, quid sit urina et qualiter generetur et quot sint urinarum colores, quot earundem...
(54r-56v ) Rasis De sexaginta animalibus, unvollständig (Thorndike-Kibre 1688/3).
   1
54r Verbum Aristotilis atque Diascoridis est: In co (!) leonis non est aliquid coniuncturae, sed unum atque continuum. Caro eius calidior canina...
(57r-59v) Medizinische Rezepte.
   3
57r ]aqua frangit lapidem
57r Tit.: De aquis spiritualium.
Extrahatur aqua de foliis ysopi et...
(Thorndike-Kibre 546)
57r Tit.: Sequitur de aqua ardenti quae sic fit.
Recipe sextarium vini nigerrimi vetustissimi...
(Thorndike-Kibre 1335)
(59v) Magische, medizinische und technologische Rezepte.
   6
59v Ut intelligas diversas linguas avium...
59v Ad spinam vel sagittam sine ferro tollenda...
59v Cum sederis ad mensam cum inimico tuo...
59v Mense Martio cum arbores et herbae...
59v Si vis habere viridem colorem...
59v Ut possis habere lapidem corvi...
(60r-63r) Magische, medizinische, Aphrodisiaka- und Unterhaltungsrezepte.
   1
60r Furaturo in igne comunia pluribus inspicientibus...
(63r-64r) 33 Kurzrezepte. Nummeriert von 81 bis 114 (Nr. 110 übersprungen), betreffend magische Wirkung von Tieren und tierischen Substanzen.
   1
63r Quando sepelis scarabaeum in rosis moritur, extractus vero et sepultus in stercore vivificatur...
(64r-64v) Ps.-PlatoLiber vaccae (= Iohannitius: Liber institutionum activarum Platonis) (Steinschneider II, 43, Nr. 176a. Singer (1928-31) Nr. 1062. Thorndike-Kibre 576).
   1
64r Galienus cum proponit ut abbreviaret libros Platonis philosophi qui nominatus est liber aneguimis id est institutionum amplificatus est ei sermo et processit in eo et apparuit...
(64v-65v) Medizinische, magische und Haushaltsrezepte.
   7
64v Ad guttam roseam mirabile ruptorium...
65r Ad furtum...
65r Si gratiam alicuius vis habere...
65r Si invenire volueris lapidem qui sanat ictericos...
65r Si vis vinum pingue et corruptum ad statum pristinum reducere...
65r Ut vinum in accetum transeat...
65v Sume lateres rubeos quos aqua non tetigit et frange eos ... Iuvamenta autem eius multa sunt...
(65v) Rasis Antidotarium, Exzerpt.
(66r-67v) Medizinische und magische Rezepte mit Berücksichtigung des Planeteneinflusses.
   8
66r Quando Saturnus est in sagittario, si quis tunc hirundinem vivam in nido suo acceperit...
66r Quando Saturnus iungitur Iovi, si quis tunc acceperit satirionem...
66r Si dolor fuerit in plaga vel assatura...
66v Quando Iupiter est in suo dominio, si quis tunc acceperit virgam avellanae...
66v Quando Mars est in ariete tunc gaudet et regnat et tunc bonum est operari omnia sibi similia...
66v Si quis naturas Martis habentia ad invicem copulare voluerit, varias mutationes efficere poterit, utpote si sulfur...
67r Quando coniungitur sol arieti, si quis tunc colligeret terram tenacem...
67r Si quis tunc acceperit herbam quae vocatur oculus Christi et ipsam...
(67v) Magische Rezepte.
(68r) Memorialverse. Endungen der abgekürzten Wörter interlinear ergänzt.
   2
68r. Flecma: Sarco. Sam. Anacar. Crocus. Hor. Coloquin. Coco. Stafi...
68r. Sal. Gem. Thus. Hermo. Tapsia. Turbis. Agar...
(68r-73r) GeberLiber de septuaginta (Ed. M. Berthelot, Archéologie et histoire des sciences. Paris 1906, 310-363. – Steinschneider I 28, Nr. 81. PAL Nr. 85).
   5
68v Qui magisterio attribuit quod ei pertinet ab errore solabitur. Qui vero non dividit quod ei attinet errabit. Necesse est ergo volenti operari...
69v Iam praeterierunt nobis libri in vegetabilibus. In hoc autem libro dicam quomodo solvuntur res vegetabiles solutione facili...
70v In hoc libro dicemus clam (!) et lac et quod in eis est deficiendis impressionibus quae sunt meliores...
71r Sume ex lapide reperto qui dicitur rebit et nascitur in duobus montibus...
73r Hic dicam praeparationem sulfuris qui est de minera. Scias quod sulfur est de mineris napte...
(68r-73r) GeberLiber de septuaginta, Exzerpt (Singer (1928-31) Nr. 101).
(68r-71r) GeberLiber de septuaginta, Auswahl.
(71r-73r) Ps.-HermesLiber rebis, versio longa (Ed.: A. Colinet, Le libre d’Hermès intitulé „Liber Dabessi“ ou „Liber rebis“. Studi medievali Ser. III, 36 [1995], 1042– 1047. – Steinschneider II 61, Nr. 12. Singer (1928-31) Nr. 28. Vgl. Thorndike-Kibre 455).
(73r) Alchemistisches Rezept.
   1
73r Accipe pondus et denariorum puri argenti et 7 de metallo et insimul funde...
(74r) De quindecim herbis. Unvollständig.
(74r-75r) Pillenrezepte (Thorndike-Kibre 1049). z.T. aus Nicolaus Praepositus.
   13
74r Pillulae quibus rex Siciliae utebatur singulis diebus visum clarificant, auditum corroborant, semper spiritum...
74r Pillulae rosa Ioseph ad tussim siccat stomachum, ardorem...
74r Pillulae Zachariae superius et inferius educentes sine molestia...
74v Pillulae ad clarificandum visum...
74v Pillulae ad rheuma purgandum per palatum...
74v Pillulae ante cibum vel post cibum, id est pillulae aromaticae...
74v Pillulae arabicae probatae...
74v Pillulae artheticae...
74v Pillulae de V generibus mirabulanorum...
75r Accipe de gummi arabico dragmas IIIIor et de coliphonia dragmas II...
75r Pillulae dyacastoreae...
75r Pulvis. Recipe sandali albi et rubei, spodii rosarum...
75r. Pillulae ad tenendum sub lingua ad tussim...
(74r) Rogerius II.Rezept, ihm zugeschrieben.
(74r) Zacharias Chrysopolitanus OPraem Pillenrezept, ihm zugschrieben.
(75r) Nicolaus PraepositusAntidotarium, Exzerpt.
   1
75r Pillulae dyacastoreae...
(75r) Medizinische Rezepte.
   1
75r Recipe anthos florum borragis ana dragmam I, macis cardamoni...
(75r) Federproben.
(75r-75v) Medizinische Rezepte.
   1
75v Recipe anisi, maratri...
(75v) Federprobe.
(75v) Rasis Antidotarium, Exzerpt.
   1
75v Sume lateres rubeos quos aqua non tetigit et frange ... Iuvamenta autem eius multa sunt...