Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=764 
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 580
EVANGELIUM LUCAE ET MARCI CUM GLOSSIS. HONORIUS AUGUSTODUNENSIS. VITA COLOMANNI. ERCHENFRIDUS ABBAS MELLICENSIS. VITA VIRGILII
Olim: C ... S, C 2 S    Pergament   257 Bl.   280×190   Italien, Nordfrankreich, Klosterneuburg, 12. bis 13. Jh.
Handschrift aus 3 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-149) Italien, 12. Jh.; 2  (150-226) Nordfrankreich, Ende 12. Jh.; 3  (227-257) Klosterneuburg, 12. bis 13. Jh.
 Volldigitalisat




 VIVARIUM — images (HMML)
Literatur zur Handschrift: Pfeiffer–Černík III 528-530 (online).
Foliierung: mittelalterliche Tintenfoliierung korrigiert in schwarzer Tinte einer modernen Hand; die Rückseiten sind zusätzlich mit einer modernen Bleistift-Foliierung versehen

Teil 11-149   Pergament   Italien, 12. Jh.
Unsichere Zusammensetzung.
Schrift:
Schriftart: Karolingische Minuskel
Auf 1r-3r, eine Spalte. Auf 3v-4v, zwei Spalten. Auf 5r-149v, drei Spalten. Schriftspiegel, Zeilenliniierung, Einstichlöcher. – Mehrere Schreiber.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Pergament gleichmäßiger Qualität mit viel Löchern (Bl. 30, 70, 89, 95, 112, 122, 123, 128, 136, 138, 144). Bei Bl. 98-99, Papierfragment eingelegt. – Auf 1r, erste Zeile in farbiger Zierschrift. Auf 5r, Initiale mit Fabelwesen. Auf 60v und 83v, Gesicht in Initiale; auf 64v, Profilgesicht in Initiale.
Teil 2150-226   Pergament   Nordfrankreich, Ende 12. Jh.
Lagen: 9.IV221+(II+1)226
Römische Zahlen am Ende der Lagen.
Schrift:
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Marginalien
Drei Spalten. Zeilenliniierung. – Ein Schreiber für den Haupttext. Marginalien in unterschiedlichen Händen.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   Deckfarbeninitiale(n)   Goldverwendung   
Weiches Pergament. Löcher in Bl. 179, 202 und 209. – Vergoldete Deckfarbeninitialen mit Fabelwesen auf 150r und 151v. Abwechselnd rote und blaue Initialen zum Anfang der Absätze in der mittleren Spalte.
Teil 3227-257   Pergament   Klosterneuburg, 12. bis 13. Jh.
Lagen: 2.IV250+(III+1)257
Schrift:
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Marginalien
Eine Spalte. Zeilenliniierung, stellenweise Schriftspiegel. – Mehrere Schreiber. Marginalien hauptsächlich in roter Tinte.
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   Figürlicher Buchschmuck   Federzeichnung(en)   Ziernaht/-nähte   
Hartes Pergament. Im Bl. 244 Riß mit weißem Faden, im Bl. 249 mit lila Faden zugenäht. – Auf 227r-242r, Kapiteltitel, Satzanfänge und Marginalien in roter Tinte. Initialen fehlen. Auf 243r-252v, keine Rubrizierung. Auf 250v, Federzeichnung von einem Mann. Auf 253r-257v, Satzanfänge mit roten Initialen. Auf 253r und 255v, rote Fleuronnée.

Einband: Lederschnitt        
Lederschnitteinband (Schmidt-Künsemüller 1980, Nr. 131) mit Drachenfigur. Schließen fehlen; Kette wurde auch entfernt. Auf Vorderdeckel zwei, auf Hinterdeckel drei Schutzbuckel. Buchblock beschnitten; Pergament am Rande gelb gefärbt. Auf VDS, altes Titelschild: Passio s. Colomanni cum eiusdem miraculis Ibidem Honorius de officiis missae Vita s. Virgilii Episcopi. Darauf in späterer Hand in schwarzer Tinte: n. 580. Rückentitel: Honorii Blitarii Gemma animae. M.S. 580.


Klosterneuburger Besitzvermerke: (149v, mit Schenkungsvermerk, in der Hand von Albertus Saxo) Liber sancte Marie in Niwenburga Quem dedit nobis dominus Werhardus (13. Jh.); (1r) Liber sancte Marie in Neuburga claustrali (15. Jh.); (1r) Can. Reg. Claustroneoburg. Bibliothecae iure inscriptus 12. Aug. 1656. (17. Jh.). – Olim-Signaturen: (1r) C ... S (Nummer verblasst) (2. Hälfte 15. Jh.); (rot) C 2 S (um 1500). Die Handschrift wird im Verzeichnis des Magisters Martin aus dem Jahr 1330 erwähnt: "Item Marcus et Lucas glosati. Ibidem vita sancti Virgilii Salczpurgensis. Ibidem Onorius de gemma anime. Ibidem vita beati Colomanni et passio, in uno volumine." (T. Gottlieb, Mittelalterliche Bibliothekskataloge Österreichs. Wien, 1915. Bd. 1, 109.)
cg, Juli 2020; ergänzt von Edit A. Lukacs

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Pfeiffer–Černík", "Schmidt-Künsemüller 1980", "PL", "Niederkorn-Bruck 1992", "Pez, SSRA I", "BHL"
alle Initien
(abgelöst) Antiphonarium-Fragment; Oberitalien, 10. Jh., neumiert. Abgelöst, jetzt als Fragm. 359 einsigniert.
Teil 1
(1r-149v) Evangelium Lucae praemisso prologo Sedulii Scoti cum glossa ordinaria (Ed.: Bibliorum Sacrorum cum Glossa ordinaria. Venedig 1603. Bd. 5: 663-1008 [online]).
   1
1r Lucas natione Antiocensis arte medicus, discipulus apostolorum... (5r) Multi non tam numerositate quam haeresium diversitate ... — ... (149v) et quantam generationem.
(3v-4v) Narratio de mirabili visione quae monacho quondam in conspectum venit (Keine weiteren Überlieferungen bekannt). Nach dem Prolog inseriert.
   1
3va Ad comprobandam veritatem festivitatis omnium sanctorum advenit magnum miraculum in urbe Roma ... — ... (4va) suae praedicationis narrantes mirabilia Deum qui in trinitate per Filium unicum et ... Spiritum Sanctum Amen.
Teil 2
(150r-224v) Evangelium Marci cum glossa ordinaria (Ed.: Bibliorum Sacrorum cum Glossa ordinaria. Venedig 1603. Bd. 5: 475-664 [online]).
   1
150v Marcus evangelista Dei electus et Petri in baptismate filius ... Quattuor sunt qualitates de quibus sancta evangelia contexerunt ... Beda. Nota quia hoc testimonium: Ecce mitto angelum meum ... — ... (224v) ut liberi contemplentur formam domini. Amen.
(225r) Tractatulus astronomicus (nur Anfang).
   1
225r Ut a facilioribus aucupemus exordium primo de tabularum astronomicarum, secundo de practica eiusdem, tertio ... — ... (225rc) oppositum vero locus est cavendum
(225v-226v) Leer (auf 226v, vertikal: Marcus glosatus).
Teil 3
(227r-252v) Honorius Augustodunensis OSB Gemma animae (Ed.: PL 172, 541-738. – Parallelüberlieferung von einem kurzen Auszug in CCl 352, 174va-vb). Unvollständig.
   1
227r (rot) Fratres Honorio Solitario salutem. Agmen in castris regis ... (rot) Prefacio Honorii Solitarii in gemma anime. Plerosque vesania captos ... (227v, rot) Explicit prefacio. Incipit Gemma anime. In primis igitur de missa per quam nobis vita redditur ... — ... (252v) utraque ad fidem crucis convertitur.
(253r-255v) Vita Colomanni (Ed.: MGH.SS IV [1841], 674-678 [online]; Niederkorn-Bruck 1992, 70-76. Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 97-101; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, Sp. 843-852. - BHL 1881).
   1
253r Tit.: (rot) Passio beati Cholomanni martyris
Princeps apostolorum Petrus audiens a domino ... Regnante gloriosissimo imperatore Henrico ... — ... (254v) sapientia quae cum Patre et Spiritu Sancto vivit et dominatur per infinita saecula saeculorum Amen.
(254v-255v) Erchenfridus abbas MellicensisMiracula Colomanni (Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 101-104; A. F. Kollár, Analecta monumentorum omnis aevi Vindobonensia I. Wien 1761, Sp. 852-856. – BHL 1882).
   1
254v Ex multis mirabilibus quae Dei clementia per suum fidelem famulum ostendit ... — ... (255v) neque illud quod gratia Dei valet consequi pertimescat.
(255r-257v) Vita Virgilii Salisburgensis episcopi (Ed.: MGH SS XI [1854], 88-91 [online]). Unvollständig.
   1
255r Cum Deo omnium bonorum auctori merita famuli sui Virgilii Salisburgensis episcopi declarari placuisset ... — ... (257v) et paraliticus habens brachium et ut nec ori comode aptare posset hic per merita sancti consecutus est curationem. (Letzte Zeile in moderner Tinte durchgestrichen. Satzanfang nochmal wiederholt.)