Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=7652 
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 71
THEOLOGISCHE SAMMELHANDSCHRIFT
Olim: II 1 H 3    Papier   266 Bl.   272×203   Tirol, 14. bis 15. Jh. (ca. 1395-1475)   
Provenienz/Letztbesitzer: Wilten, Prämonstratenser-Chorherrenstift
Handschrift aus 11 Teilen zusammengesetzt: 1  (I, 1-11) um 1473/1474; 2  (12-59) um 1400; 3  (60-119) 14. Jh.; 4  (120-151) Telfs, 1395; 5  (152-163) Tirol, 15. Jh.; 6  (164-170) Tirol, 15. Jh.; 7  (171-191) Tirol, 15. Jh.; 8  (192-203) Tirol, 15. Jh.; 9  (204-215) Tirol, 15. Jh.; 10  (216-262) Tirol, 15. Jh.; 11  (Doppelblätter 151/164, 165/170 und HDS)
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

 Volldigitalisat
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8, Teil 9, Teil 10, Teil 11  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8, Teil 9, Teil 10, Teil 11  |  Einzelbilder: fol. 7, 8, 55, 58, 59, 68, 69, 80, 81, 121, 153, 154, 166, 170, 171, 176, 187, 188, 195, 199, 213, 214, 217, 218, 257, 259, HDS.
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 1, 213-219, Abb. 35 (Stempel) (online).

Teil 1I, 1-11   Papier   um 1473/1474
Lagen: Beginn der Zählung mit 1 auf Bl. 2.
Schrift:
Schriftraum: 230 × 160    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 52-62   
Schriftart: Bastarda cursiva
Teil 212-59   Papier   um 1400
Schrift:
Schriftraum: 200 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 30   
Schriftart: Bastarda cursiva
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 360-119   Papier   14. Jh.
nach Wasserzeichenbefund: Mitte 14. Jh.
Schrift:
Schriftraum: 210/225 × 150/165    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 50-56   
Schriftart: Textualis cursiva
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 4120-151   Papier   Telfs, 1395
Fehler in der Zählung: Zahl 131 doppelt vergeben.
Schrift:
Schriftraum: 215 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 35-41   
Schreiber: Henricus dictus Alchinger, adiutor in Telfs – Schriftart: Notula
Teil 5152-163   Papier   Tirol, 15. Jh.
nach Wasserzeichenbefund: 2. V. 15. Jh.
Schrift:
Schriftraum: 208 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 43-49   
Schriftart: Bastarda cursiva
Teil 6164-170   Papier   Tirol, 15. Jh.
nach Wasserzeichenbefund: um 1440
Schrift:
Schriftraum: 192 × 148    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 38-40   
Schriftart: Bastarda cursiva
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 7171-191   Papier   Tirol, 15. Jh.
nach Wasserzeichenbefund: um 1437/1439
Schrift:
Schriftraum: 200 × 133    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 45-53   
Schriftart: Bastarda cursiva
ab Bl. 182 Schriftraum größer (größere Schrift), einspaltig
Teil 8192-203   Papier   Tirol, 15. Jh.
nach Wasserzeichenbefund: um 1400
Schrift:
Schriftraum: 215/220 × 150/155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 49-52   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   Federzeichnung(en)   
Teil 9204-215   Papier   Tirol, 15. Jh.
nach Wasserzeichenbefund: 2. H. 15. Jh.
Schrift:
Schriftraum: 218 × 143    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 37-39   
Schriftart: Bastarda
Teil 10216-262   Papier   Tirol, 15. Jh.
nach Wasserzeichenbefund: um 1436/1439
Schrift:
Schriftraum: 225 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 32-38   
Schriftart: Bastarda cursiva
Teil 11Doppelblätter 151/164, 165/170 und HDS   Papier   
nach Wasserzeichenbefund: um 1475; Einzelbögen, die vermutlich beim Prozess des Buchbindens eingefügt wurden.

Hs. enthält 1 Fragment
NSBl. 263   Pergament   13. Jh.
Schrift:
Schriftraum: 215 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 36   
Schriftart: Frühgotische Minuskel

Einband: Wilten     Ende 15. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien   Blindstempel             Kettenbuch
Werkstatt: Eriber-Nachfolge Gruppe 4.3
s. Neuhauser, Eriber 348-349. Bindung erfolgte wohl um 1474/75 unter Abt Alexius Stoll für die neue Stiftsbibliothek. Drei der Stempel mit Eriber, Gruppe 3.1 übereinstimmend. Zu dieser Gruppe um Cod. 71 sind auch mehrere Inkunabeln aus Wilten und Stams zu zählen.


Vorbesitzer: Wilten, Prämonstratenserstift , vor 1808, 24/178

Corrigenda/Addenda zum gedruckten Katalogband 1:
Einband in Neuhauser, Eriber 348-349 der Gruppe 4.3 zugewiesen.
Ergebnis der Wasserzeichenanalyse durch Maria Stieglecker: Die leeren Bl. 151/164 und 165/170 sind um 1475 zu datieren. Sie wurden wohl im Zuge der Neubindung unter Alexius Stoll eingebunden. Lagenformel von T. IV-VI im Katalog entsprechend zu korrigieren.
(21rb–23rb) Vgl. N Czifra–Lorenz 197, Nr. 75.
(120ra–150vb) Vgl. Czifra–Lorenz 102, Nr. 35.
(263r–v) Fragment: Kompilation von Merkversen aus verschiedenen grammatikalischen Traktaten in Versoform, v. a. Eberhardus Bethuniensis, Graecismus (Ed.: J. Wrobel, Eberhardi Bethuniensis Graecismus [Corpus grammaticorum medii aevi 1]. Breslau 1887, 1–249. – Walther Nr. 5816). Inc. mut.: A]c summum regem … (IX, 3. Ed. 54).

Bearbeiter: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol; Wasserzeichenbefund: Maria Stieglecker Dez. 2018

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 1", "Neuhauser, Eriber", "Madre", "Bloomfield", "Schneyer", "RB", "PL", "CSEL", "CC", "CPL", "HC", "Kaeppeli", "Schneyer, Wegweiser", "Hain", "Walther, Initia"
alle Initien
(1ra-3ra) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermo IV de nativitate dni (Madre 210).
(3rb-4ra) Nicolaus de Dinkelsbühl Casus missae (Madre 267).
(4rb-10ra) Medela animae vulneratae (Bloomfield 2652).
   1
4rb In principio meae enarrationis illius gratiam et adiutorium imploro ... — ... dum vetustas reversa repellitur et novitas prodita reservatur.
(12ra-55vb) Peregrinus de Oppeln Sermones de sanctis, pars hiemalis (Schneyer 4, 564-566, Nr. 195-225).
   14
12ra Expl.   ... per orationem tuam quam ego perdideram. Rogemus ergo.
21rb Affer manum tuam et mitte in latus meum ... (Ioh. 20,27). Benigni homines sciunt modum dum vident aliquem ... — ... communicat sine mortalibus peccatis existentibus. Rogemus etc.
28rb Expl.   ... recedente autem lumine fovea plena manna invenitur. Rogemus.
30rb Expl.   ... ut vicissitudinem amicitiae proposse suo daret. Rogemus.
31vb Expl.   ... gladios ridebant; secundum et tertium membrum collige ubi potes.
35ra Expl.   ... hoc gaudium terminatur, ad quod gaudium caeleste nos perducant. Rogemus.
35ra Tit.: In capite ieiunii.
... Convertimini ad me in toto corde vestro (Ioel 2,12). Dominus ostendit nobis bonitatem suam ... — ... et bene dicit Convertimini ad me etc. Rogemus.
(nicht in Schneyer)
39vb Expl.   ... ut uno die liceret te manere in regno caelorum. Rogemus.
41ra Expl.   ... lac fulsit loco sanguinis sui. Rogemus.
42ra Expl.   ... et gratiam impetrando. Rogemus.
45va Tit.: In purificatione BMV.
Ecce mitto angelum meum qui praeparabit viam meam ... (Mal. 3,1). In verbis istis quattuor notentur, primum est quod dominus dicit ... — ... ut nos cum illo et ille nobiscum usque in finem perseveret. Rogemus.
(nicht in Schneyer)
50rb Expl.   ... hic potest dicere miracula si placet. Rogemus.
54vb Expl.   ... semper circa te, ecce quanta felicitas. Rogemus.
55vb Expl.   ... sed legitur de eo quia crescente sanctitate eius[
(60ra-119vb) Postilla super Matthaeum 1,1-8,21 (vgl. Stegmüller RB 2864 [Guilelmus Brito], 3717, Suppl. [Hugo de s. Caro] und 4999 [Iohannes Trutzenbach]). Mit Einschüben von Stellen zu Lucas und Johannes.
   1
60ra ... Matthaeus in Iudaea etc. Hunc prologum praemittit beatus Hieronymus evangelio Matthaei et dividitur in quinque partes. Primo auctor operis scilicet evangelii sanctus Matthaeus describitur ... — ... ad obiectiones Christus scivit per divinam scientiam omnia facta non anima Christi.
(120ra-151vb) Prudentius Clemens, Aurelius Tituli historiarum, qui "Dittochaei" nomine circumferuntur. Mit anonymem Kommentar (PL 60,89-112 und PL 61, 1075-1080. CSEL 61, 433-447. CC 126, 390-400. - Stegmüller RB 7012. CPL Nr. 1444).
(120ra-151vb) Anonymer Kommentar zu Prudentius Clemens, Aurelius: Tituli historiarum sive Dittochaeon.
   1
120ra Omnium rerum cognitionem Dei excellenter praecellitur ut istam cognitionem divinam melius habere possumus (!) ... — ... Deus aureolus et clemens, ergo gratia ipsi Deo omnipotenti referatur. Explicit liber consummatione etc.
(152ra-163vb) Iohannes Herolt ("Discipulus") Acht Sermones de tempore, dom. I adv. (Druck: z.B. HC 8496. - Kaeppeli Nr. 2387. Schneyer, Wegweiser 189).
   8
152ra Fili praebe cor tuum (Prov. 23,26). Ex quo in praesenti dominica agitur de spirituali adventu ... — ... ut homo Deum semper sibi praesentem habeat. (Schluss - ca. 2 Zeilen - fehlt)
152ra Ecce rex tuus venit tibi mansuetus (Zach. 9,9; Matth. 21,5). Egregius doctor noster Thomas de Aquino dicit ... — ... in religione permansit.
153vb Hora est iam nos de somno surgere (Rom. 13,11). Boethius De consolatione philosophiae unicuique viro bono inserta est ... — ... tecum ero donec moriar.
155ra Erunt signa in sole (Luc. 21,25) Aristoteles secundo Topicorum. Inest in Deo iustitiam facere ... — ... quam nunc patimur evasisse.
156ra Tunc videbunt filium hominis (Luc. 21,27). Iohannes de sancto Geminiano dicit quod sicut equus ... — ... preces multorum non exaudiri.
157ra Tunc videbunt filium hominis (Luc. 21,27). Sciendum fratres carissimi ex symbolo ... — ... et magnitudinem gaudii bonorum et hoc patebit infra.
159ra Erunt signa in sole (Luc. 21,25) Scire debetis carissimi quod sicut mira et plura stupenda Christi adventum in carnem quo venit nos salvaturus ... — ... iudicis sententiam prolungabunt.
161ra Tu es, qui venturus es Matth. 12 (recte: 11,3). Aristoteles de hoc Physicorum quod forma non introducitur ... — ... et sic eam sepulturae tradiderunt.
(166ra-169vb) Iohannes Herolt ("Discipulus") Sermo de apostolis (Drucke z.B.: HC 8496, Sermo 150. - Kaeppeli Nr. 2387. Schneyer, Wegweiser 409).
   1
166ra Posui vos ut eatis et fructum afferatis et fructus vester maneat Ioh. 13 (recte: 15,16). Ista verba quae dominus locutus est discipulis iam loquitur nobis omnibus dicens ... — ... et caeli gaudia intravit.
(171ra-191va) Iacobus de Villaco 21 Sermones des Weihnachtsfestkreises (aus den Sermones de tempore et de sanctis) (Schneyer 3, 172, Nr. 80-83, 85-93, 96, 98, 99-101).
   3
178rb Tit.: In circumcisione domini.
Vocatum est nomen eius Iesus (Luc. 2,21). Legitur Lucae primo quod missus angelus ad Mariam ... — ... de singulis litteris huius suavissimi vocabuli Iesus.
(nicht in Schneyer)
185v Tit.: De sancto spiritu.
Si quis diligit me sermones meos servabit (Ioh. 14,23). Hodie celebrat ecclesia adventum Spiritus sancti ... — ... ad quam pacem seu regnum nos perducat qui sine fine vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Amen etc.
188r Tit.: In purificatione sanctae Mariae virginis.
Venerunt mihi omnia bona pariter cum illa (Sap. 7,11). Hoc verbum bene dicere competit ... — ... et humana misericordia recuperatur.
(191v) Peregrinus de Oppeln Sermo in annuntiatione BMV (Schneyer 4,559, Nr. 128. Parallelüberlieferung: Innsbruck, ULBT, Cod. 938).
   1
191v Expl.   ... et amygdala protulisse[
(192ra-198ra) Peregrinus de Oppeln Zehn Sermones des Weihnachtsfestkreises, aus den Sermones de sanctis (Druck: z.B. Hain 12586. - Schneyer 4, 557-558, Nr. 106, 108, 110, 11, 111, 113-116. Kaeppeli Nr. 3194).
   2
192va Tit.: De s. Nicolao.
Ecce sacerdos magnus (Sir. 50,1). Verba ista conveniunt dici beato Nicolao qui dicitur fuisse ... — ... ad quod caelum perducat nos omnipotens dominus. Rogemus dominum.
197vb Expl.   ... id est rex Constantinus.
(205ra-207vb) Iohannes de Sancto Geminiano OP Sermones de s. Andrea (Schneyer 3, 746, Nr. 298 und 299. Kaeppeli Nr. 2639). Zwei Sermones.
(207vb-209vb) Iohannes Contractus (Korz) Sermo de s. Nicolao (Druck: HC 5676. - Schneyer 3, 440, Nr. 89).
(209vb-212rb) Zwei Sermones zu Maria Empfängnis (Conceptio BMV).
(209vb-210rb) Predigt (Sermo). Prv 25,4 (in conceptione BMV).
   1
209vb Aufer rubiginem (Prov. 25,4). In his verbis duo notantur, primo Mariae impeccabilis conceptio, cum dicit ... — ... ne in vacuum gratiam Dei reciperet fugit hominum societas.
(210rb-212rb) Predigt (Sermo). Ct 6,9 (in conceptione BMV).
   1
210rb Quae est ista quae progreditur quasi aurora consurgens (Cant. 6,9). Haec verba bene competuntur conceptioni beatae Mariae virginis quam hodie celebramus, quam tamen olim non celebrabat ecclesia ... — ... et conservandi vitam peccatoribus.
(216ra-221rb) Stella clericorum (Drucke: Hain 15060-15080. - Bloomfield Nr. 4435).
   1
216ra Quasi stella matutina in medio nebulae (Sir. 50,6) Peccatorum proprietates huius stellae matutinae possunt referri ... — ... in regno caelorum confiteamur nomini sancto tuo et gloriemur in laude tua in aeternum Amen. Explicit stella clericorum.
(221va-242va) Innocentius III. De contemptu mundi sive de miseria conditionis humanae libri III (PL 217, 701-745. Ed. Lewis 93-233. - Bloomfield Nr. 1753 und 4422).
(242ra-256rb) De lectionibus mortuorum = Explicatio libri Iob (Stegmüller RB 8544).
(263r-v) Kompilation von 144 Merkversen aus verschiedenen grammatikalischen Traktaten in Versoform, v. a. Eberhardus Bethuniensis, Graecismus, Fragment (Ed.: J. Wrobel, Eberhardi Bethuniensis Graecismus [Corpus grammaticorum medii aevi 1]. Breslau 1887, 1–249. – Walther, Initia Nr. 5816).
   1
263r A]c summum regem facit ipsa creatio patrem ... (= Graecismus IX, 3. Ed. 54) ... — ... conduco thalamum carum conduco sodalem.