Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=7815
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 234
THEOLOGISCHE SAMMELHANDSCHRIFT
Olim: II 3 H 4    Papier   290 Bl.   272×202   Stams (u. a.), 14. bis 15. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Handschrift aus 6 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-16) 2. Jahrzehnt 15. Jh.; 2  (17-25) um 1415/1420; 3  (26-33) 2. Drittel 14. Jh.; 4  (34-67) 2. Drittel 14. Jh.; 5  (68-276) um 1380; 6  (277-299) um 1430/1431
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

 Volldigitalisat
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6  |  Einzelbilder: fol. 1, 5, 14, 20, 21, 25, 32, 55, 63, 78, 79, 87, 102, 103, 158, 159, 166, 167, 210, 211, 247, 256, 257, 277, 283, 290, 295.
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 3, 128-136, Abb. 33 (Stempel) (online).

Teil 11-16   Papier   2. Jahrzehnt 15. Jh.
Lagen: (VIII+1 [ungezähltes eingebundenes Halbblatt, künstlich gezählt als Bl. 6a])16
Schrift:
Schriftraum: 245/250 × 170    Zeilenzahl: 42-47   
Schriftart: Bastarda
Von Tintenlinien gerahmt. Schriftraum Bl. 7v.10r durch Tabellen und Auflistungen unregelmäßig gegliedert. Vgl. auch Teil 6.
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Teil 217-25   Papier   um 1415/1420
Lagen: (VI-3)25
Schrift:
Schriftraum: 245 × 165    Zeilenzahl: 51-52   
Schriftart: Bastarda
Von Blindlinien gerahmt.
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 326-33   Papier   2. Drittel 14. Jh.
Lagen: IV33
Schrift:
Schriftraum: 225/235 × 170/175    Zeilenzahl: 37-39   
Schriftart: Textualis
Von Bleistiftlinien gerahmt.
Ausstattung: Federzeichnung(en)   
Teil 434-67   Papier   2. Drittel 14. Jh.
Lagen: XVII67
Papierfalz in der Lagenmitte. Text bricht am Lagenende ab. Bl. 67v: Reklamante.
Schrift:
Schriftraum: 210 × 147    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 52-59   
Schriftart: Textualis cursiva
Von Blindlinien gerahmt. Zirkelstiche.
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 568-276   Papier   um 1380
Lagen: IX85 + VIII101 + 2.XIII153 + (VI-2)162(163) + XII196(187) + III202(193) + XII226 + X246(235) + (XV-2+2)276(265)
Bl. 163 wurde als 162 gezählt. In der Zählung Sprung von Bl. 169 auf 180. Zwischen Bl. 271 und 272 zwei Blätter herausgeschnitten, nach Bl. 274 zwei Blätter eingefügt. Lagenreklamanten.
Schrift:
Schriftraum: 205/235 × 145/165    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 42-61   
Schriftart: Textualis
Von Tinten- und Bleistiftlinien gerahmt. Zirkelstiche. Bl. 68ra-11ra, 203ra-277va: Textualis. Bl. 111rb-199vb: Buchkursive von mehreren Händen. Bl. 200ra-202va: Textualis cursiva. Schreiberwechsel: Bl. 111ra, 163ra, 200ra, 203ra.
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 6277-299   Papier   um 1430/1431
Lagen: VI288(279) + (VI-1)299(290)
Schrift:
Schriftraum: 232 × 150    Zeilenzahl: 37-44   
Schriftart: Bastarda
Von Tintenlinien gerahmt. Bastarda von mehreren Händen. Vgl. auch Teil 1. Datiert 1418 (Bl. 293v) und 1419 (Bl. 298r).
Ausstattung: Rubriziert   

Einband: Stams     15. bis 16. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien   Blindstempel        
Weißes Leder über Pappe mit Blinddruck. Das Leder des Einbandes stammt von einer vom Format her etwas größeren Handschrift des 15. Jh. und wurde im 16. Jh. für die Bindung der vorliegenden Handschrift wiederverwendet.
VD und HD gleich, bis auf Stempel im rechten und linken Feld des Mittelfeldes: aus mehrfachen Streicheisenlinien gebildeter Rahmen, gefüllt mit Stempeln. Oben: Tier (?) in Kreis (Nr. 1), zwischen den einzelnen Stempeln jeweils ein Flechtbandstempel (Nr. 2). Links (bzw. am HD rechts): Vogel (oder Drache ?) in Tropfenform (Nr. 3). Unten: fünfblättrige Rosette in Raute (Nr. 4), zwischen den einzelnen Stempeln jeweils ein Flechtbandstempel (Nr. 2). Rechts (bzw. am HD links): fünfblättrige Rosette im Kreis (Nr. 5) und Granatapfel (Nr. 6). Mittelfeld durch Diagonalbänder - aus mehrfachen Streicheisenlinien gebildet und mit Stempeln gefüllt - geteilt. In den Feldern symmetrisch angeordnete Einzelstempel: oben und unten: fünfblättrige Rosette in Raute (Nr. 4), rechts zusätzlich zwei fünfblättrige Rosetten im Kreis (Nr. 5). HD, links und rechts: Tier (?) in Kreis (Nr. 1).
Zwei Lederschließen. Rücken: vier Doppelbünde, von Streicheisenlinien gesäumt. Oben Papier-Titelschild. Aufschrift kaum lesbar. Im zweiten Feld Signatur (?): 36, unten Signatur 20 (?). Schnitt blau gefärbt. Am Spiegel des VD klebt ein Fragment aus einem Druck des 16. Jh. (Missale). Das letzte Blatt der letzten Lage klebt als Spiegel am HD.


Die Signaturen am Rücken weisen auf eine Aufstellung in der Stamser Bibliothek hin, unterscheiden sich jedoch von den üblichen Signaturen jener Handschriften, die in den Katalogen verzeichnet sind. 1808 anlässlich der vorübergehenden Aufhebung des Klosters Stams der ULB Tirol übergeben. Getilgte alte Signatur der ULB Tirol am Spiegel des VD.
Vorbesitzer: Stams, Zisterzienserstift , bis 1808

Addenda/Corrigenda zum gedruckten Katalogband 3:

Datierung der einzelnen Teile nach Wasserzeichenbefund s.o., T. VI laut Katalog dat. 1418 und 1419, allerdings nur Datierung der Vorlage



Eingabe: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol: Felix Mairhofer

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 3", "Walsh 1981", "PL", "Schneyer", "Bloomfield", "Bertalot II/1"
alle Initien
Teil 1
(1r-15v) Thylomaeus (?)Summa dictaminis. Kompilation verschiedener Formularien, zu Beginn grob übereinstimmend mit dem ersten Teil des "Baumgartenberger Formularius", auch Teile der "Practica" des Laurentius de Aquilegia (L. Rockinger, Briefsteller und Formelbücher des elften bis vierzehnten Jahrhunderts (Quellen und Erörterungen zur bayerischen und deutschen Geschichte 9), München 1863. - H. Baerwald, Das Baumgartenberger Formelbuch, Eine Quelle zur Geschichte des XIII. Jahrhunderts vornehmlich der Zeiten Rudolfs von Habsburg (Fontes Rerum Austriacum, 2. Abt., Bd. 25), Wien 1866. - Walsh 1981, hier 213-215.).
   1
1r Ad habendum claram et lucidam formam dictaminis, ut modernis placet, usuque temporis praesentis approbavit
(16r-16v) Leer.
Teil 2
(17r-24v) Gregorius Magnus OSB Epistolarum Libri XIV, Auszüge aus Lib. 1-III (PL 77, 441-1328).
   9
17r Quod vero ne os domini quod lucernam dicitis
17r unten In epistola XXXIX hoc autem quod me ad episcopatus ordinem
19v Bona vestrae excellentiae expertus
20r Ante terminum (recte: triennium) subdiacones omnium ecclesiarum Siciliae prohibiti fuerunt
20v Cleri siquidem vel aliorum consuetudinem
21r In epistola LXXVIII ad clerum ordinem et plebem vianenssem (!). Quotiens res aliqua pluribus committitur agenda
21r Ita ergo cum omni vivacitate
22r In epistola XXV ad Io. episcopum: Ammonemus etiam fraternitatem
22v Quapropter frater carissime
(25r-25v) Leer.
Teil 3
(26r-31va) Petrus Roger Sermo de s. Petro et Paulo (P. Schmitz, Les sermons et discours de Clément VI. Revue Bénédictine 41 [1929] 15-34, Nr. 59 - Schneyer 4, 765, Nr. 70).
(32r-33v) Leer.
Teil 4
(34ra-67vb) Conradus Halberstadensis OP (?)Tractatus de septem virtutibus et vitiis (Auszug?) (Bloomfield Nr. 2124).
   2
34ra Fides est totius aedificii spiritualis fundamentum vel sic fides est virtus qua creditur
50rb Quoniam criminalium vitiorum superbia vindicat principatum
Teil 5
(68ra-115rb) Bertrandus de Turre OFM Sermones epistolares de sanctis (Druck: Straßburg 1502. - Schneyer 1, 557-560).
   2
68ra Salvator paulo ante dixerat suis discipulis quod de die et hora
71ra Qui facit voluntatem patris mei qui in caelis est ipse meus frater et soror et mater est. Mt. XII (recte: Matth. 7,21). Istud verbum sumptum est de quodam evangelio quod Romana legit ecclesia solum in festo sanctorum septem fratrum
(115rb-162IIra) Bertrandus de Turre OFM Sermones de mortuis (Schneyer 1, 577-583).
   1
155va Nolumus vos ignorare de dormientibus et cetera. 1 ad Thess. IIII (13). In isto 4 capitulo postquam apostolus revocavit
(163ra-202vb) 31 Sermones de tempore et de sanctis, tw. anonym, tw. von Richardus Fitzralph bzw. Clemens VI. (Petrus Roger).
(163ra-167ra) Richardus Fitzralph Sermo de s. Thoma martyre (in audientia causarum, Avignon 7.VII.1340) (Schneyer 5, 156, Nr. 71).
(167ra-181va) Predigt (Sermo) Lv 4,6 (de s. Agnete).
   1
167ra Offerat agnam. Levit. 4 (6). Hieronymus in prologo Galeato dicit: In templo Dei offert unusquisque quod potest, alii aurum et argentum et lapides pretiosos
(181va-185vb) Predigt (Sermo) Rm 15,16 (ohne Titel).
   1
181va Qui exurgat regere gentes in eum gentes sperabunt. Ro. 15 (16). Quamvis creator omnium regat et gubernet cuncta qui condidit
(185vb-188rb) Predigt (Sermo) Io 1,17 (de s. Iohanne evangelista) (Schneyer 7, 461, Nr. 7).
(188rb-195va) Petrus Roger Sermo in dnca 1 in quadrag. (Avignon, 8.III.1332) (P. Schmitz, Les sermons et discours de Clément VI. Revue Bénédictine 41 [1929] 15-34, Nr. 42 - Schneyer 4, 763, Nr. 49).
(195va-199vb) Richardus Fitzralph Sermones de s. Thoma martyre (Schneyer 5, 156, Nr. 72 und Nr. 70).
(200ra-202ra) Predigt (Sermo) Rm 12,12 (ohne Titel).
   1
200ra Orationi instantes necessitatibus sanctorum communicantes. In epistola praesentis dominice, originaliter ad Romanos 12 (12313). Beatus Augustinus 4o libro de doctrina christiana loquens de praedicatione dominici verbi dicit sic: Quamvis creator omnium regat et gubernet cuncta qui condidit
(202rb-vb) Predigt (Sermo) Nm 20,6 (ohne Titel).
   1
202rb Domine Deus audi clamorem populi huius et aperi eis thesaurum tuum fontem aquae vivae. Num. XX (6). Sic instante tribulatione bello et persecutione mali homines ad arma refugiunt
(203ra-204vb) Predigt (Sermo) Mt 24,30 (ohne Titel).
   1
203ra Apparebit signum filii hominis in caelo. Mt. 24 (30). Doctor egregius Hugo de sancto Victore dicit quod in divinis eloquiis non tamen verba sed res significant
(204vb-219rb) Petrus Roger Fünf Sermones (P. Schmitz, Les sermons et discours de Clément VI. Revue Bénédictine 41 [1929] 15-34, Nr. 53, Nr. 62, Nr. 77, Nr. 50, Nr. 70 - Schneyer 4, 764, Nr. 63, Nr. 22, Nr. 90, Nr. 59 und Nr. 83).
(219rb-228rb) Richardus Fitzralph Drei Sermones de sanctis: De s. Thoma martyre, De s. Martino, De s. Antonio (Schneyer 5, 156, Nr. 70, vgl. Bl. 199va-b, Nr. 87 und Nr. 82).
(228rb-230va) Predigt (Sermo) Io 20,25 (ohne Titel).
   1
228rb Mitte manum tuam in latus meum et noli essere incredulus sed fidelis. Io. XX (25). Generaliter videmus, quod omne illud quod est seminarium
(230va-232vb) Predigt (Sermo) Mt 4,3 (ohne Titel).
   1
230va Si filius Dei es, dic ut lapideo isti panes fiant. Matth. 4 (3). Generaliter videmus quod si quis vult opera propria alicuius erectere (?)
(232vb-238vb) Richardus Fitzralph Sermo de s. Catharina (Schneyer 5, 156, Nr. 63).
(234v-235r) Leer.
(238vb-244rb) Predigt (Sermo) Mt 22,4 (in die omnium sanctorum).
   1
238vb Omnia parata venite ad nuptias. Matth. XXII (4). In principio sermonis indicatur quomodo gratia assimilatur aquae
(244rb-249va) Predigt (Sermo) Io 6,3 (in dnca 4 in quadragesima).
   1
244rb Ibi sedebat cum discipulis suis. Sic scribitur Io. VI. capitulo (3) et assumptum est hodierno evangelio
(249vb-253rb) Predigt (Sermo) Mt 20,6 (ohne Titel).
   1
249vb Quid hic statis tota die otiosi (!). Matth. XX (6). Beatus Hieronymus in materia de qua loquitur thema assumptum videlicet contra otium
(253rb-255va) Predigt (Sermo) Mt 9,18 (ohne Titel).
   1
253rb Filia mea modo defuncta est. Matth. 9 (18). Beatus Gregorius VI. Moralium exponens istud Iob 13 (recte: 12,22): Producit in lucem umbram mortis
(255vb-259ra) Predigt (Sermo) Hbr 12,2 (ohne Titel).
   1
255vb Praeposito sibi gaudio sustinuit crucem confusive (recte: confusione) contempta. Ad Hebraeos XII (2). Beatus Augustinus volens exponere istud psalmum LXXII quod mihi est in caelo et a te quid volui super terram
(259ra-263rb) Predigt (Sermo) Za 6,1 (in conversione s. Pauli).
   1
259ra Conversus sum et levavi oculos meos et vidi. Zach. VI (1). Beatus Bernardus loquens in quodam sermone de beata virgine dicit quod
(263rb-266va) Predigt (Sermo) Gn 18,2 (de s. Trinitate).
   1
263rb Cum elevasset oculos apparuerunt ei tres viri stantes prope eum. Gen. XVIII (2). Egregius doctor beatus Augustinus in principio sui libri de fide sanctae trinitatis dicit quod
(266va-270ra) Predigt (Sermo) Apc 11,4 (ohne Titel).
   1
266va Isti sunt duae olivae et duo candelabra in conspectu domini terrae stantes. Apoc. XI (4). Quia praedicatio verbi Dei principaliter est agenda pro assequenda beatitudine idcirco est incipienda
(270ra-274rb) Predigt (Sermo) Sir 15,3 (de s. Iohanne evangelista).
   1
270ra Cibavit ille panem vitae (Eccli. 15,3). Si sacrae scripturae et sanctorum libeat perspicere oracula liquidae apparebit fontem sapientiae
(274rb-276va) Predigt (Sermo) II Cor 6,4 (in letaniis maioribus et minoribus).
   1
274rb Exhibeamus nos sicut Dei ministros in ieiuniis. II. Cor. VI (4). Paucis interpositis in principio capituli dicit apostolus: Hortamur vos et cetera
Teil 6
(277r-278r) Lombardus de Serico Dialogus de dispositione vitae ad Petrarcam (Ed.: Francisci Petrarcae epistolae de rebus familiaribus et variae ... J. Fracassetti III. Florentiae 1863, 506-513. - Bertalot II/1, Nr. 7568).
(278v-281r) Franciscus Petrarca Epistolae seniles: Ep. 15, 3: Ad Lombardum a Serico (Druck: Petrarca ed. 1554, 1031-1036).
(281r-v) Franciscus Petrarca Invectiva contra Gallum, Ausschnitt (Druck: Petrarca ed. 1554, 1194-1195).
   1
281r Hoc igitur meum quoque iudicium est, non minus veris verum Gallo forsitan non probetur plus
(281v-283r) Franciscus Petrarca Ludovico fratri ord. S. Augustini (= Epistola sine nomine 20) (Druck: Petrarca ed. 1554, 810-812. - Bertalot II/1, Nr. 11409).
(283ra-v) Franciscus Petrarca Epistolae seniles: Ep. 16, 8: Iohanni priori magnae Carthusiae ex ipsa Mediolanensi Carthusia ubi nunc habito VII kal. Maias (Druck: Petrarca ed. 1554, 1060-1062. - Bertalot II/1, Nr. 10098).
(284r-v) Franciscus Petrarca Epistolae familiares, ep. 8,8: Ad Lombardum a Serico (Druck: Petrarca ed. 1554, 779).
(284v-285v) Brief (Bertalot II/1, Nr. 130). anonymer Brief.
   1
284v Accedens ad domum meam territantibus minis plena nuper solatiarum perturbatrix
(285v-289r) Franciscus Petrarca Epistolae seniles: Ep. 10, 1: Ad Sagramorum de Pomeriis (Druck: Petrarca ed. 1554, 952-958. Parallelüberlieferung: Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 216, Bl. 32ra-36rb).
(289r-299v) Acht Briefe aus Stams bzw. Innsbruck.
   8
289r Iesus quem quaeris te salutet et salvet pro consolatoriis. Planctu plenas heri tuas abba sanctae recepi tabellas
289v Sentire mihi videor, gratissime et felicissime pater, tabellis vestris significantibus, quo aspirantis animae vestrae suspiria
290v Velle adiacet amicorum intime explere quod petitis utinam perficere de quo scitis tarditatis
293v Nuper frater dum vobis breviter ut putabam scribere decrevissem sexternulos meos
293v Recepto a te misso pictatio gratias gratissime frater domino egi quia me compluribus in peccatis in fide tamen et nomine ipsius orantem desiderio meo et tua
295r Multum et [...] gratissime frater populi implacabilis clamor fragor ac strepitus simul et molesta accedens et succedens
298r Te totum cum sincerae dilectionis fervore affectissime praeoblatis frater Nicolae, domine et amice mi in Christo dilecte
299r Utinam verba mea sonarent quod sentit affectus sine fructu haud dubium et in vanum nequamquam transirent