Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=7887 
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 306
SAMMELHANDSCHRIFT (lateinisch/deutsch/griechisch)
Olim: II 1 D 6    Pergament   141 Bl.   238×172   Wilten (?), spätes 13. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

 Volldigitalisat
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 4, 45-55 (online).
Zahl 104 in der Foliierung doppelt vergeben. Letztes Blatt der letzten Lage als Spiegel am HD aufgeklebt. Kustoden I und II in römischen Zahlen am Anfang der fünften und sechsten Lage (Bl. 33r und 41r). Paginierung in Minuskelbuchstaben a-r auf Bl. 65r-73r (eine Lage und das erste Blatt der folgenden Lage). Reklamanten am Ende der ersten und zehnten bis siebzehnten Lage. Blatt 78 nach der Beschriftung teilweise zerschnitten, dann zugenäht.
Schrift:
Schriftraum: 188/197 × 130/143    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 44-45   
Schriftart: Textualis – Marginalien
Sieben Schreiber, Schreiberwechsel Bl. 30v, 33r (Schreiber Hermannus), 49ra (Schreiber Hainricus), 65ra, 74rb und 140vb. Vereinzelt Ergänzungen, Anmerkungen und Zählungen der Schreiber, sowie kurze Anmerkungen von anderen Händen am Rand. Häufig Handzeichen.
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   Federzeichnung(en)   

Einband: Wilten (?)     spätes 13. Jh.     Gotisch     Schmucklos        
Rot gefärbtes Schafsleder über Holz. Spuren von zwei Langriemenschließen sowie von je fünf runden Beschlägen am VD und HD. Am VD vier Kreise mit Zirkel in das Leder eingeritzt. Am HD oben Spuren eines Titelschildchens, darunter Reste einer nicht mehr lesbaren Aufschrift. Kanten abgeschrägt. Rücken: sieben Doppelbünde. Später, wie in Stams üblich, mit weißem Leder überzogen. Oben verkehrt angebrachte schwarze Stamser Signatur S 3. Kapitale mit naturfarbendem Zwirn umstochen. Alle Bünde und beide Kapitale zwischen der vorletzten und letzten Lage gebrochen. Spiegel des VD: ein leeres Pergamentblatt. Spiegel des HD: Gegenblatt des ersten Blattes der letzten Lage, liniert.


Vorbesitzer 1: Wilten, Prämonstratenserstift , bis 1342
Vom Wiltener Abt Johannes I. (abgesetzt 1342) vermutlich an das Stift Stams verpfändet (über die Schwierigkeiten des Abtes die Bücher zurückzubekommen vgl. Neuhauser, Bibliotheca Wilthinensis 18). Getilgte Verpfändungsnotiz am Spiegel des VD (teilweise vom weißen Rückenbezug verdeckt): Iste liber est fuit domini Iohannis quondam Abbatis in Wilti[na ...] obligavit una cum secunda parte passionalis pro libris VII.
Vorbesitzer 2: Stams, Zisterzienserstift , bis 1808, S 3
Besitzvermerk (teilweise vom weißen Rückenbezug verdeckt): ... Ma]rie in Stams. Inhaltsangabe Anton Roschmanns am Spiegel des VD: Sermones. Exempla. Lotharii De miseria conditionis humanae. Scripta canonica. Im Roschmann-Katalog von 1739 (Innsbruck, TLMF, Dip. 1089/VI) eingetragen unter der Signatur S 3. Im Stamser Katalog Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 1001 unter Signatur S 3 als "Lotharii des miseria humanae conditionis" eingetragen. 1808 anlässlich der Aufhebung des Klosters Stams der ULB Tirol übergeben. Alte Signatur der ULBT II 4 D [.] am Spiegel des VD teilweise ausradiert.

Addendum zum gedruckten Katalogband:
(5ra) Vgl. Czifra–Lorenz 256, Cod. 8.

Bearbeitung: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol; Katalogbeschreibung: Lav Šubarić 2005
Digitalisierung und Dateneingabe: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol: Projekt Libri Stamsenses 2023-2024 - Kulturerbe digital

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 4", "Neuhauser, Bibliotheca Wilthinensis", "Czifra–Lorenz", "Schneyer", "CCCM", "Kaeppeli", "Colophons", "PL", "Bloomfield", "GW", "Glorieux, RA", "Bonaventura, Ed. Quaracchi", "Distelbrink", "Walther"
alle Initien
(1ra-29rb) Sermones de tempore. Vollständige Reihe, z.T. bei Schneyer nachweisbar. Vgl. auch die weitgehend übereinstimmenden Reihen in München, UB, 2° Cod. Ms. 132, 103ra-168vb und Mainz, Stadtbibl., Ms. I 68, 1ra-47rb.
   40
1ra Cum appropinquasset Iesus Hierosolymis et venisset Bethfage ad montem Oliveti, tunc misit duos discipulos dicens Ite in castellum quod contra vos est et cetera (Matth. 21,1). Notandum est quod hoc evangelium bis in anno legitur, scilicet in adventu domini et in ramis palmarum. In adventu
2ra Erunt signa in sole et luna et stellis et in terris pressura gentium et cetera (Luc. 21,25). Dominus ac redemptor peritura mundi mala praevidens nobis intimare curavit
3ra Cum audisset Iohannes in vinculis opera Christi et cetera (Matth. 11,2). Dum Iesus Christus praedicaret et suam praedicationem variis signis confirmaret, Iohannes opera eius audivit positus (Schneyer 8, 230, Nr. 6; 449, Nr. 3)
4va Erat Ioseph et Maria mater Iesu mirantes super his quae dicebantur de eo et cetera (Luc. 2,33). Illa quae dicebantur a pastoribus, a Simeone, ab angelis fuerunt triplicia, scilicet mirabilia, delectabilia (Schneyer 7, 320, Nr. 55; 9, 798, Nr. 48)
5ra Cum factus esset Iesus annorum duodecim et cetera (Luc. 2,42). In hoc evangelio describuntur primitiae actuum Christi quantum ad litteram. Invitamur ergo eius exemplo ad VII valde aedificatam. Primo ad sanctorum locorum (Schneyer 8, 377, Nr. 9; Parallelüberlieferung: Innsbruck, ULBT, Cod. 393, 128v)
5rb Nuptiae factae sunt in Chana Galilaeae et cetera (Ioh. 2,1). Notandum autem est quod triplices sunt nuptiae, scilicet divinae unionis, quando divina substantia vel divinitas
6va Ascendente Iesu in naviculam secuti sunt eum discipuli eius et cetera (Matth. 8,23). Per naviculam istam designatur crux Christi quam dominus ascendit pro salute et redemptione humani
7ra Simile est regnum caelorum homini patri familias, qui exiit primo mane conducere operarios in vineam suam (Matth. 20,1). Paterfamilias iste est Deus, qui nos regit, unde Ps. Dominus regit me
7vb Exiit qui seminat seminare semen suum et cetera (Luc. 8,5). Mediator Dei et hominum Iesus Christus tamquam seminator exiit in huc mundum. Ipse exiit a maiestate
8va Ecce ascendimus Hierosolyma et cetera (Luc. 18,31). Nota quod evangelium illud in quo fit mentio de passione domini legitur dominica XLa tribus de causis
9va Ductus est Iesus in desertum a spiritu ut temptaretur a diabolo (Matth. 4,1). Iesus dicitur salvator quia salvat sperantes in se. Hoc nomen valde dulce est et gloriosum
10rb Egressus Iesus secessit in partes Tyri et Sidonis (Matth. 15,21). Tyrus angustia dicitur, Sidon venatio. In partibus illis ivit dominus quando angustiari et venari voluit
11ra Erat Iesus eiciens daemonium et illud erat mutum et cetera (Luc. 11,14). In quo tria miracula fuerunt: Mutus loquitur, caecus illuminatur, possessus a daemonio liberatur. Quod tunc carnaliter
11vb Abiit Iesus trans mare Galilaeae quod est Tiberiadis et cetera (Ioh. 6,1). In tribus assimilatur mundus mari. Amarus est mundus propter curas hominum. Homo enim
12va Dicebat Iesus turbis Quis ex vobis arguet me de peccato, si veritatem dico quare vos mihi et cetera (Ioh. 8,46). Christus de peccato arguendus non fuit, quia peccatum non fecit nec
13rb Civitas parva et pauci in ea viri. Venit contra eam rex magnus et vallavit eam ... (Eccle. 9,14). Auctoritas ista est Salomonis. Hodierna die, fratres carissimi, agimus processionem
14vb Oportet te fili gaudere, quia frater tuus mortuus fuerat et revixit, perierat et inventus est (Luc. 15,32). Si quis pauper haberet fratrem a quo omne solacium haberet et ille pugnaret pro hereditate
15vb Pax vobis ego sum et cetera (Luc. 24, 36). Refert Iohannes evangelista, quod cum esset sero die illa una sabbatorum
16va Ego sum pastor bonus (Ioh. 10,11), scilicet in omnibus redimendis, pascendis (Schneyer 8, 645, Nr. 34)
16vb Obsecro vos tamquam advenas et peregrinos abstinere vos a carnalibus desideriis quae militant adversus animam (1. Petr. 2,11). Verba ista sunt beati apostoli. Monet nos hodie beatus Petrus nos esse peregrinos
19rb Viri Galilaei, quid statis aspicientes in caelum et cetera (Act. 1,11). Quasi dicat Si conresurrexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite, id est sequimini
20rb Et ecce ego Iohannes vidi hostium apertum in caelo et e. s. p. e. (Apoc. 4,1). Hostium quod Iohannes vidit apertum dominus est, quia ipse ait in evangelio Ego sum
20vb Estote prudentes et vigilate in orationibus (1. Petr.4,7). Beatus Petrus apostolus in hac epistula monet nos ad IIII. Primo ad prudentiam, ubi dicit (Vgl. Schneyer 7, 252, Nr. 86)
21rb Homo quidam erat dives et induebatur purpura et bysso (Luc. 16,19). Notandum autem quod dominus non exprimit nomen divitis sed dicit Homo
21va Homo quidam fecit cenam magnam et vocavit multos et cetera (Luc. 14,17). Homo est Iesus Christus apostolis, mediator Dei et hominum, homo Christus, id est fecit cenam magnam quia sacietate aeternae gloriae (Schneyer 9, 434, Nr. 84)
22ra Erant appropinquantes ad Iesum publicani et peccatores ut audirent eum et murmurabant Pharisaei et scribae dicentes quia hic peccatores recipis (!) et manducat cum eis (Luc. 15,1), quasi amicus peccatorum et publicanorum. Sicut enim ad David confugerunt egentes
22rb Estote ergo misericordes (Luc. 6,36). In hoc evangelio invitamur ad quinque. Primo, ut misericordes simus, II ut ambigua
23ra Nisi abundaverit iustitia vestra plus quam Pharisaeorum et cetera (Matth. 5,20). In hoc evangelio invitat nos dominus ut perfecti simus sed ut non solum maiora faciamus
23vb Attendite a falsis prophetis qui veniunt (Matth. 7,15). Matthaeus in evangelio docet nos tria, scilicet fugere malos et mala et facere bona. Ad primum
24ra Homo quidam erat dives qui habebat villicum (Luc. 16,1). Homo iste Deus est, qui est dives in patientia, quantum ad peccatorem, dives in
25va Beati oculi qui vident quae vos videtis et cetera (Luc. 10,13). Apostoli dicti sunt beati ex visione Christi et ex eis quae a Christo fiebant, quia visionem multi reges et prophetae ante tempus gratiae (Vgl. Schneyer 9, 353, Nr. 53)
25vb Dum iret Iesus in Ierusalem transiebat per mediam Samariam et Galilaeam (Luc. 17,11). In hoc evangelio tria possunt notari: Primum est abundantia divinae miserationis; IIm est oboedientia (Schneyer 9, 373, Nr. 165)
26rb Nemo potest duobus dominis servire (Matth. 6,24). In hoc evangelio monemur in quattuor: Primum est quod diaboli servitia obmittere; IIm est quod debemus Deo servire
26vb Cum intraret Iesus in domum cuiusdam principis Pharisaeorum et cetera (Luc. 14,1). In hoc evangelio tria notantur: Primum est malorum contra bonos machinatio; IIm est avaritiae
27rb Venerunt ad Iesum Pharisaei et interrogavit eum unus ex eis legis doctor temptans eum Magister, quod est mandatum magnum in lege. Ait illis Iesus Diliges dominum Deum tuum (Matth. 22,34). In hoc evangelio agitur de dilectione Dei et proximi, unde
27va Ascendit Iesus in naviculam et transfretavit (Matth. 9,1). In hoc evangelio tria commendatur, scilicet pium praelatorum officium, divinae miserationis beneficium, III monemur
28ra Simile est regnum caelorum regi qui fecit nuptias filio suo (Matth. 22,2). In hoc evangelio tria notantur: Im est convivii caelestis iocunda delectatio, IIm est inflexibilis peccatorum
28rb Erat quidam regulus cuius filius infirmabatur Capharnaum (Ioh. 4,46). In hoc evangelio monemur ad tria: Primo abundantiam divitiarum obicere viriliter
28va Simile est regnum caelorum homini qui voluit rationes ponere cum servis suis (Matth. 18,23). In hoc evangelio tanguntur tria: Primum est abundantia divinae miserationis. IIm est iniquitas servi
28vb Euntes Pharisaei consilium inierunt ut caperent Iesum in sermone (Matth. 22,15). In hoc evangelio tria notantur: Primo Christus laudatur; secundo hypocrisis reprehenditur.
(3vb) Odo de Ciringtonia OCist Sermo in dnca 4 adv. (Schneyer 4, 483, Nr. 4).
(5vb) Odo de Ciringtonia OCist Sermo in dnca 3 post epiphan. dni (Schneyer 4, 483, Nr. 16).
   1
5vb Cum autem descendisset Iesus de monte secute sunte eum turbe multe et cetera (Matth. 8,1). Notandum, quod domino predicante secute sunt eum turbe multe. Alii ad caritatem ut apostoli, allii ad doctrinam
(9ra) Antonius de Padua OFM Sermo in capite ienunii (Schneyer 1, 321, Nr. 92).
(14ra) Sermo fer. 5. in coena dni (Schneyer 8, 645, Nr. 27).
(14va) Sermo fer. 6. in parasceve (Schneyer 9, 858, Nr. 77).
(17rb) Sermo in dnca 4. post pascha (Schneyer 8, 646, Nr. 37).
(18ra) Sermo in dnca 5. post pascha (Schneyer 8, 646, Nr. 38).
(18va) Antonius de Padua OFM Sermo in Litaniis maioribus et minoribus (Schneyer 1, 323, Nr. 111).
(19va) Sermo in dnca pentecostes (Schneyer 8, 646, Nr. 38).
(22ra) Odo de Ciringtonia OCist Sermo in dnca 3 post pent. (Schneyer 4, 486, Nr. 48).
   1
22ra Erant appropinquantes ad Iesum publicani et peccatores ut audirent eum et murmurabant pharisei et scribe dicentes quia hic peccatores recipis (!) et manducat cum eis (Luc. 15,1), quais amicus peccatorum et publicanorum. Sicut enim ad Davit confugerunt egentes
(22va) Sermo in dnca 5. post pent. (Schneyer 7, 254, Nr. 108).
(23rb) Sermo in dnca 7. post pent. (Schneyer 8, 441, Nr. 70).
(24rb) Sermo in dnca 10. post pent. (Schneyer 7, 254, Nr. 120).
(24vb) Sermo in dnca 11. post pent. (Schneyer 9, 353, Nr. 51).
(25ra) Sermo in dnca 12. post pent. (Schneyer 9, 373, Nr. 160).
(26va) Sermo in dnca 16. post pent. (Schneyer 8, 443, Nr. 89).
(29va-30rb) Odo de Ciringtonia OCist Sermo in natv. dni (Schneyer 4, 483, Nr. 7).
(30va-48vb) Stephanus de Borbone Tractatus de diversis materiis praedicabilibus ordinatis, Excerpta (Ed.: A. Lecoy de la Marche, Anecdotes historiques, légendes et apologues tirés du recueil inédit d'Etienne de Bourbon. Paris 1877, 1-449. J. Berlioz, J.-L. Eichenlaub, Stephani de Borbone Tractatus de diversis materiis predicabilibus. Prologus. Prima pars de dono timoris. CCCM 124. - Kaeppeli Nr. 3633).
   2
30va Isti sunt tituli huius libri: Primus de timore quadruplici; Secundus de penis inferni de eius aggravationibus et meditatione eius
30va Rettulit magister Guido Dorcuel doctor theologiae, quod cum quidam philosophus in civitate obsessa amisisset omnia bona sua adductus nudus coram
(48vb) Schreiberverse (vgl. Colophons 23206).
   1
48vb Quis scripsit scripta, manus eius sit benedicta. Qui me scribebat Hermannus nomen habebat
(49ra-60va) Innocentius III. De miseria humanae conditionis libri tres (PL 217, 701-746. Ed.: R. E. Lewis, Lotario dei Segni, De miseria condicionis humane. Athens [Georgia] 1978. M. Maccarone, Lotharii Cardinalis de miseria humanae conditionis. Lucani 1955. - Bloomfield Nr. 1753).
   1
49rb Domino patri carissimo P(etri) Portuensi episcopo Lotharius indignus
(60va-64va) Ps. BonaventuraTractatus de septem vitiis capitalibus (vgl. Bloomfield Nr. 6450-52).
   1
60va Iohannes in Apocalypsis Vidi bestiam ascendentem de mari habentem capita VII et cornua X (Apoc. 13,1). Bestia haec diabolus est a vastando sic dicta quasi vastia (!) serpens in aquis vel in luxuriosis. Unde dictum
(64va) Schreibervers.
   1
64va Qui me scribebat, Hainricus nomen habebat
(64vb) Leer.
(65ra-74ra) Marcus frater Visio Tnugdali (Ed.: Visio Tnugdali, Lateinisch und altdeutsch hrsg. von A. Wagner. Erlangen 1882 [Neudruck Hildesheim 1989]).
   2
65ra Venerabili ac Deo devotae dominae G., Dei dono abbatissae, frater Marcus sibi devotus famulus
65rb Hibernia igitur insula est in ultimo occidentali oceano posita
(74rb-75va) De septem sacramentis ecclesiasticis.
   1
74rb Septem sunt ecclesiastica sacramenta quae Deus contulit ecclesiae firmiter et absque omne dubitatione credenda. Primum de intrantibus
(75va-90rb) Marchesinus a Regio Lepidi OFMConfessionale (Drucke: GW 4648. Bonaventurae Opera 7, Rom 1596. - Glorieux, RA Nr. 305cc. Little 114. Bloomfield Nr. 2537. Bonaventura, Ed. Quaracchi 8, CXI. P. Michaud-Quentin, Sommes de casuistique et manuels de confession au moyen âge [Analecta mediaevalia Namurcensia 13]. Louvain 1962, 55f. Distelbrink 105, Nr. 77).
   2
75va In Dei tabernaculo, id est in sancta ecclesia positus et si per doctrinae sapientiam phialas
76rb Qui facit veritatem venit ad lucem ut manifestet eius opera, quia in Deo sunt facta. Ioh. III (21). Ex hoc verbo sacerdos Malachiae II Angelus domini exercituum
(90rb-101rb) Anonyme Sermones de sanctis und zu verschiedenen Anlässen.
   38
90va Factum est proelium in caelo et Michael et angeli eius et cetera (Apoc. 12,7). Nota triplex proelium diaboli: In caelo, in paradiso, in mundo. In proelio habito in caelo
90vb Nunc producis luciferum in tempore suo et usque ad vesperum super filios hominum consurgere facis. Iob XXXVIII (32). Haec convenienter exponuntur de beato Iohanne Baptista. Haec stella significat Iohannem
91ra Ego vox clamantis in deserto et cetera (Ioh. 1,23). Verba Iohannis Baptistae. In his verbis notanda est Iohannis humilitas. Et si bona in eo fuit
91vb Multum enim valet deprecatio iusti assidua (Iac. 5,16). Nota quod triplex est deprecatio: Prima oris, secunda cordis, tertia iusti hominis
91vb Estote prudentes et vigilate in orationibus et cetera (1. Petr. 4,7). Nota quod vigilare debemus quattuor de causis. Primo ad peccati remissionem. De quo dicit
92ra Imitatores mei estote sicut filii carissimi et ambulate in dilectione et cetera (Eph. 5,1). Haec verba dicit apostolus et subtiliter monet nos. Nec mirum
92rb Gloria et honore coronasti eum et cetera (Hebr. 2,7). Duplex corona dicitur Gratiae et gloriae. De prima Ps. Qui coronat te in misericordia et miserationibus
92va Iocundus homo qui miseretur et commodat et cetera (Ps. 111,5). Notandum quod quinque sunt pauperes quibus misereri
92vb Laverunt stolas suas in sanguine agni et cetera (Apoc. 7,14). Triplex est lavacrum: Lavacrum iustificationis, regenerationis, redemptionis
92vb Ecce sacerdos magnus qui in diebus suis placuit Deo et cetera (vgl. Eccli. 44,16). Duplex est magnitudo sacerdotis: Corporalis et spiritualis. Corporalis ad modicum
93ra Vigilate quia nescitis et cetera (Matth. 24,42). Per somnum intelligitur peccatum. Unde apostolus Evigilate iusti et nolite
93rb Sancti per fidem vicerunt regna et cetera (Hebr. 11,33). Est enim regnum diaboli, quod habet tres provincias: Avaritiam, luxuriam, superbiam. Regnum mundi similiter (Schneyer 8, 616, Nr. 32)
93va Miseremini, miseremini saltim vos, amici mei et cetera (Iob 19,21). Considerata etiam nostra tanta miseria, quilibet ratione utens posset
93vb Beati mortui qui in domino moriuntur (Apoc. 14,13). Haec verba Iohannes dixit quando pueros vidit, quos Herodes pro
93vb Domine si fuisses hic, frater meus non fuisset mortuus et cetera (Ioh. 11,21). Haec verba dixit Martha ad Iesum
94ra Iustum deduxit dominus per vias rectas et ostendit illi regnum Dei (Sap. 10,10). Per hoc quod dicit rectas, ostenditur nobis quod
94rb Verbum caro factum est in nobis et cetera (Ioh. 1,14). Transeamus hodie cum pastoribus a carne supra carnem, a mundo supra mundum, a sensu
94vb Video caelos apertos et cetera (Act. 7,55). Hodie festum beati Stephani agitur, qui fuit primus in tota ecclesia et a Deo multum dilectus. Iste enim fuit prima rosa
94vb Cum autem esset Stephanus plenus spiritu sancto (Act. 7,55). Stephanus quattuor, scilicet fuit plenus fide, gratia, fortitudine et spiritu sancto. Bene concordat
95ra Legitur quod post resurrectionem dominus septem discipulis apparuit in piscatione laborantibus. Ubi Petrum
95va Postquam consummati sunt dies octo ut circumcideretur puer et cetera (Luc. 2,21). Quadruplex fuit circumcisio Christi: Prima, ut legale praeceptum, quod Iudaeis
96va Circumdederunt me gemitus mortis et cetera (Ps. 114,3). Circumdederunt me. His verbis incohatur hodie missa in sancta ecclesia et est verbum
97va Haec sunt maledictiones quas dicit anima in novissimo die. Legitur namque in propheta
97va Et contra. Animae iustorum novem laudes domino offerunt. Legitur in propheta
97va Quasi stella matutina in medio nebulae et quasi luna plena in diebus suis lucet et quasi sol refulgens in virtute sua, sic iste refulsit in templo domini (Eccli. 50,6). Salomonis sunt verba ista, qui sanctum istum comparat stellae propter fidei puritatem
97vb Mundus gaudebit (Ioh. 16,20), id est filii mundi gaudebunt de tribus: De corporali sanitate, unde Salomo
98ra Dicit beatus Gregorius sex esse articulos, quos quicumque operibus compleverit
98ra Ingressus angelus ad virginem ait Ave gratia plena, dominus tecum (Luc. 1,28). Ave, quia per te mutatur nomen Evae. Eva dolens, Maria gaudens interpretatur
98rb Quinque de causis dimittit Deus peccatorem vivere super terram: Primo propter conversionem, unde
98rb Gloria in excelsis Deo (Luc. 2,14). Nato hodierna die in Bethlehem domino ac salvatore nostro angeli
98va Paenitentiam agite, appropinquabit enim regnum caelorum (Matth. 4,17). Paenitentiam debemus agere propter tria: Propter Deum, propter nos, propter proximos. De primo
98vb Ad exercitium boni quattuor debent excitare cordis voluntatem Unum est consideratio et spes mercedis
99ra Mortui estis et vita et cetera (Col. 3,3). Debemus sequi Christum, primo cum ipso crucifigi per crucifixi memoriam
99ra Sacerdotes comparantur angelis propter VIII: Primo propter secretorum divinorum scientiam
99rb Propter quinque debemus libenter orare pro mortuis: Primo quia ipsi post suam liberationem orabunt pro nobis
99rb Veni dilecte mi (Cant. 7,11). Possunt esse verba sponsae Christi ad eum, quasi dicat Educ me
99va Quattuor sunt regulae scripturarum, id est historia, quae res gestas loquitur, allegoria, in qua ex alio aliud intelligitur, tropologia
99va Iohannes Baptista filius Zachariae ex tribu Levi in Ierusalem natus, angelo nuntiante conceptus, praenuntius Christi, preco iudicis, propheta altissimi, vox verbi
(90rb) Sermo de s. Michaele (Schneyer 8, 639, Nr. 49).
(91rb) Hieronymus Aretinus Sermo de s. Petro et Paulo (Schneyer 2, 711, Nr. 86).
   1
91rb Item de sancto Io[hanne Baptista
(91rb) Sermo de s. Marco (Schneyer 8, 619, Nr. 25).
(94rb) Sermo in nativitate dni (Schneyer 9, 516, Nr. 5).
(94va) Hugo de Sancto Caro Sermo in nat. dni (Schneyer 2, 785, Nr. 427; 8, 659, Nr. 6).
(95rb) Sermo in circumcisione dni (Schneyer 7, 90, Nr. 155; 9, 516, Nr. 7).
(96ra) Sermo in epiphania dni (Schneyer 8, 695, Nr. 10).
(96rb) Sermo in purificatione BMV (Schneyer 8, 697, Nr. 41).
(96vb) Sermo in dnca in Sexagesima (Schneyer 9, 517, Nr. 14).
(98ra) 8 Verse De quattuor evangelistis (zu den letzten vier Versen vgl. Walther 5689).
   1
98ra Matthaeus humanus Christi sibi vendicat actus
(98va) Regulae morales.
   1
98va Tria sunt quae ducunt hominem ad regna caelestia: Cogitatio sancta, verbum bonum, opus perfectum. Tria sunt quae ducunt hominem ad profundum inferni
(100ra) Sermo in dnca 1. adv. dni (Schneyer 9, 446, Nr. 1).
(100vb) Sermo in dnca 2. adv. dni (Schneyer 9, 446, Nr. 3).
(101va-136rb) Buch von geistlicher Lehre, deutsch (Ed.: Angelus J. Wielander [Hrsg.], Ein Tiroler Christenspiegel des 14. Jahrhunderts. Freiburg, Affoltern am Abis. Unver. Diss. 1959).
   1
101va Swer an geistlichen Tvgenden sich voben vnd volkomen wil, der sol sich meisteil zweier dinge vlizen daz er stete gewohnheit habe. Ein weder daz er bet oder gotlich schrift hoere oder selbe lese. Swer betet
(136va-140va) Honorius Augustodunensis Elucidarium, lib. III (PL 172, 1157-1176. Ed.: Y. Lefèvre, L'Elucidarium et les Lucidaires [Bibliothèque des Ècoles Françaises d'Athènes et de Rome 180]. Paris 1954, 443-477).
(140va) Auf dem Namen Adam beruhender akrostichischer Merkvers zu den vier Himmelsrichtungen in griechischer Sprache.
(140vb) Notiz (PL 182, 947). Quomodo aut quare diligendus sit Deus (basierend auf Bernardus Claraevallensis: De diligendo Deo).
   1
140vb Vis audire quomodo aut quare diligendus sit Deus Causa diligendi Deus est, modus diligendi Deum