Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=7936 
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 355
SAMMELHANDSCHRIFT (lateinisch/deutsch)
Olim: II 1 E 16    Pergament   136 Bl.   188×140   Tirol, um 1334
Provenienz/Letztbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

 Volldigitalisat
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 4, 228-234 (online).
Schrift: 4 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1Schriftraum: 133/142 × 97/102    Zeilenzahl: variabel   
Schreiber: Rudolf von Meran (Rudolfus, Scolaris in Tyrol), 1295/1335 – Schriftart: Textualis – Glossen
Schrift 2(83v, 100v-101r) Schriftart: Textualis cursiva
Schrift 3(99rb-100r, 133r-v) Schreiber: Friedrich Aichach (?) – Schriftart: Textualis
um 1352 mit kursiven Einschlägen
Schrift 4(69v, 93rb, 133v, 136v) Schreiber: Moderlin, Nicolaus
Federproben, spätes 15. oder frühes 16. Jh. Zu Nicolaus Moderlin vgl. Album Stamsense Nr. 285.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Einfacher Dekor   Fleuronnéeinitiale(n)   

Hs. enthält 1 Fragment
HDS   Pergament   
Fragment einer deutschen Urkunde

Einband: Tirol     14. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien        
Einbandfragment oder Abklatsch vorhanden


Im Roschmann-Katalog von 1739 (Innsbruck, TLMF, Dip. 1089/VI) und im Stamser Übergabekatalog (Innsbruck, ULBT, Cod. 1001) eingetragen unter der Signatur R 7. 1808 anlässlich der vorübergehenden Klosteraufhebung in Stams der ULB Tirol übergeben.
Vorbesitzer 1: Ludovicus de Ramung, bis 1386
vgl. Innsbruck, ULBT, Cod. 113, 114, 272, 310, 472, 504, 525. S. Lebersorg, Stams 152, 176.
Vorbesitzer 2: Aichach, Familie, 1348-1372
Vorbesitzer 3: Stams, Zisterzienserstift , bis 1808, R 7

Corrigendum zum gedruckten Katalogband 4, S. 233 Nr. 15: statt (93va-99vb) recte (93va-99rb)

Bearbeitung: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol; Katalogbeschreibung: Lav Šubarić 2005
Digitalisierung und Dateneingabe: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol: Projekt Libri Stamsenses 2023-2024 - Kulturerbe digital

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 4", "Album Stamsense", "Lebersorg, Stams", "Bloomfield", "Schulte GQ II", "Kuttner", "Kaeppeli", "Walther, Initia", "PL", "Aristoteles latinus, Codices, Pars prior", "Thorndike-Kibre", "Hain", "Colophons", "Glorieux RT", "RB"
alle Initien
(1r-9v) Instructio pro confessariis (Bloomfield Nr. 904. Schulte GQ II 530. - Parallelüberlieferung: Graz, UB, Hs. 231, 30r-35r).
   1
1r Confessor circa confitentem et paenitentem taliter se poterit habere Primo reddat sibi eum affabilem...
(10r-13v) Paulus Hungarus OP Summa de paenitentia, Exzerpte (Ed.: J. Lindeboom, Een Middeleeuwsch Handschrift over de Biecht. Nederlandsch Archief voor Kerkgeschiedenis N. S. 15 [1919] 180-219. - Bloomfield Nr. 4919 und 4866. Kuttner, Repertorium 412. Kaeppeli 3184. H. Weisweiler, Handschriftliches zum Summa de potentia des Magister Paulus von S. Nikolaus. Scholastik 5 [1930] 526). Hier Berengarius Fredoli zugeschrieben.
   1
10r Quoniam circa confessiones animarum pericula sunt et difficultates quae emergunt, ideo pater reverendus dominus Berengarius episcopus Tusculanus Cardinalis et paenitentiarius domini papae summam de confessione fecit ad salutem hominum ex qua pauca collegi. Notandum dicit quod sacerdotibus...
(13v-18r) Aufzählende Verse, lat., z.T. mit dt. Glossen (Ed.: A. Jeitteles, Altdeutsche Glossen aus Innsbruck. Germania 33 [1988] 290-299).
   1
13v Hic etiam pisces et eorum nomina disces...
(13v) Zehn Hexameter über die Namen der Fische, Insekten und Hunde, mit deutschen Glossen (Walther, Initia Nr. 7914, mit Erwähnung der Hs.).
(14r) Eugenius Toletanus De animantibus ambigenis (PL 87, 366. Ed.: F. Vollmar [MGH, Auctores antiquissimi XV]. Berlin 1905, 258. - Walther, Initia Nr. 2259, mit Erwähnung der Hs.).
   1
14r Burdonem generat sonipes commixtus asellae...
(14r) 14 Hexameter und 1 Pentameter über die Tierlaute (Walther, Initia Nr. 19766, mit Erwähnung der Hs.).
   1
14r Ut balatus ovis, sic est rugiere (!) leonis...
(14v) 22 Hexameter über die Namen der Vögel, mit deutschen Glossen (Walther, Initia Nr. 8186. St. Stricker, Zu den Erträgen einer Werktyplogisierung für eine Funktionsbestimmung am Beispiel der Versus de volucribus, in: Mittelalterliche volkssprachige Glossen (Germanistische Bibliothek 13). Heidelberg 2001, 551–566, 569.).
   1
14v Hunc (!) volucres caeli referam sermone fideli...
(15r) Zwölf Hexameter über die Namen der Wildtiere, mit deutschen Glossen (Walther, Initia Nr. 11930, mit Erwähnung der Hs.).
   1
15r Nomina paucarum sunt haec socianda ferarum...
(15v) Neun Hexameter über die Namen der Insekten und Reptilien, mit deutschen Glossen (Walther, Initia Nr. 8175a, mit Erwähnung der Hs.).
   1
15v Hinc apes et musca cum lende pediculus extra...
(16r) 14 Hexameter über die Namen der Bäume, mit deutschen Glossen (Walther, Initia Nr. 5151, mit Erwähnung der Hs.).
   1
16r Ecce stilo digna regeram compestria (!) ligna...
(16v) Drei Hexameter über verschiedene Hust- und Räusperlaute, mit deutschen Glossen (Walther, Initia Nr. 13526, mit Erwähnung der Hs.).
   1
16v Ossito sternuto singulto nauseo sterco...
(16v) Vier Hexameter über die unterschiedlichen Arten von Hirten, mit deutschen Glossen (Walther, Initia Nr. 10649a, mit Erwähnung der Hs.).
   1
16v Mango caballorum est porcorumque subulcus...
(17r-18r) 67 lat.-deutsche Mischhexameter lexikalischen Charakters (Walther, Initia Nr. 9638, mit Erwähnung der Hs.).
   1
17r Istis scriptores errare solent aliquando...
(18vb-60vb) Ps. AristotelesSecretum secretorum sive Epistola ad Alexandrum, trad. Ps.-(?)Philippus Tripolitanus (Ed.: R. Möller, Hiltgart von Hürnheim, Mittelhochdeutsche Prosaübersetzung des "Secretum Secretorum" [Deutsche Texte des Mittelalters 56]. Berlin 1963, 1-164. - Aristoteles latinus, Codices, Pars prior Nr. 1. Thorndike-Kibre 465, 410, 970. Charles B. Schmitt / Dilwyn Knox, Pseudo-Aristoteles Latinus. A Guide to latin works falsely attributed to Aristotle before 1500 [Warburg Institute Surveys and Texts 12]. London 1985, Nr. 81b).
   5
18vb Domino suo excellentissimo et in cultu christianae religionis strenuissimo Guidoni vero de Valencia...
20v Deus omnipotens custodiat regem nostrum gloriam credentium et confirmet regnum suum ad tuendam legem divinam...
21r Iohannes qui transtulit librum istum filius Patricii linguarum interpretator peritissimus et fidelissimus in quid non reliqui locum...
21v O fili gloriosissime, iustissime imperator, confirmet te Deus in via cognoscendi, veritatis et virtutis et reprimat appetitus bestiales...
60v Expl.   ... Schlussschrift: Completus est tractatus de signis et moribus naturalibus hominum ad regem magnificum Alexandrum, qui dominatus fuit toti orbi dictus monarcha in septentrione.
(61r-63r) De planetis (Thorndike-Kibre 1384).
   2
61r Saturnus qui superior est omnibus planetis remanet in unoquoque signo per duos annos et dimidium...
63r A bra ries pio rus gittarius ni cornus cer quarius o scis go / Est li a scor tau sa gemi capri can a le pi vir...
(63r-69r) Ps. AristotelesDe pomo (Ed.: M. Plezia, Aristotelis qui ferebatur liber de pomo. Warschau 1960. B. Nardi, P. Mazzantini, Il canto di Manfredi e il liber de pomo sive de morte Aristotilis. Tunrin 1964, 37-51. - Aristoteles latinus, Codices, Pars prior Nr. III. Charles B. Schmitt / Dilwyn Knox, Pseudo-Aristoteles Latinus. A Guide to latin works falsely attributed to Aristotle before 1500 [Warburg Institute Surveys and Texts 12]. London 1985, Nr. 75. Thorndike-Kibre 286). Ohne Prolog.
   1
63r Cum clausa esset via veritatis sapientibus et impedita via rectitudinis et intelligentium, convenit sapientes...
(69r) Anleitung zu astrologischen Berechnungen mittels Namen und numerischer Buchstabenwerte (vgl. Thorndike-Kibre 1475 /13 und 14).
   1
69r Si vis scire quo signo homo natus est computa nomen eius et matris suae per alphabetum et divides per 38 et si remanserit tibi 1 erit de prima facie arietis, si 2 de 2...
(69v) Federproben. Zweimal das gleiche Zitat aus Prov. 3,13, von der gleichen Hand wie auf Bl. 93ra-5, 133v und 136v.
(70r-82v) Iohannes de Garlandia Distigium (Cornutus) (Ed. [nach Hain 7470]: E.Habel, Der deutsche Cornutus I. Berlin 1908, 23-28. - Walther, Initia Nr. 2311; G. L. Bursill-Hall, A Census of Medieval Latin Grammatical Manuscripts [Grammatica speculativa 4]. Stuttgart 1981, 301). Mit interlin. lat. Worterklärungen und Kommentar. Titel und Prolog fehlen.
   4
70r Caespitat in phaleris hyppus blactaque supinus...
70r Vacillat, titubat / in ornatu / equus...
70r In his duobus versibus dicit auctor quod sicut equus variis coopertus sudariis et purpureis indutus...
82v Expl.   ... Schlussschrift, Datierung: Finito libro sit laus et gloria Christo. Amen. Incaustum vino laxiva dilue vinum. Scillas ymbre laves oleumque liquore fabarum. Anno domini millesimo CCC°XXXIIII° in die beate Lucie virginis completus est auctor iste nomine Cornutus per manus Ruodolffi scolaris in Tyrol. Manus scriptoris benedic Deus omnibus horis. Explicit expliceat, bibere scriptor eat. (Colophons Nr. 21519 und Nr. 20937)
(83r) Exzerpte. Gegenüberstellung von Meinungen verschiedener Philosophen (Aristoteles, Plato, Averroes, Avicenna) und Kirchenväter (Ambrosius, Augustinus, Gregorius, Hieronymus) zu verschiedenen Themen.
   1
83r Aristoteles: Sicut circulus, sic et tempus. Semper enim in principio et in fine non deficiet neque tempus. Semper enim in principio est. Contra sanctus Ambrosius sic dicit Noli ea scribere. Angelus enim...
(83v) Farbrezepte, deutsch (Ed.: A. Jeitteles, Färbemittel und andere Recepte. Germania 29 (1884) 339. E. E. Ploss, Ein Buch von alten Farben. Heidelberg, Berlin 1962, 99).
   1
83v Nim ab feilinch vnd rostiges eisen vnd waiches pech vnd lazze das lange vnder ein ander sieden, das wirt...
(84ra-86va) Alchemistische und andere Rezepte (deutschsprachige Teile abgedruckt bei A. Jeitteles, Färbemittel und andere Recepte. Germania 29 [1884] 338-340). Deutsch und lateinisch.
   1
84ra Ut de cupro facias aurum hoc modo. Ducatur cuprum in laminas tenues et pulverem basilisci super aspergas et pone super carbones...
(86v-93ra) Pflanzenglossar (Druck: A. Jeitteles, Altdeutsche Glossen aus Innsbruck. Germania 33 [1888] 299-311). lateinisch-deutsch.
   1
86v Artemisia, bybouz, oder bukel oder schosmalte oder himelker. Anisium, anis...
(93ra-93rb) Federproben und Verse. Von der gleichen Hand wie die auf Bl. 69v, 133v und 136v.
   5
93ra Ave Maria gratia plena, dominus tecum.
93rb Hanc domum gentes benedic Deus ingredientes, crimine mundatos semper ire paratos.
93rb Anno dominicae incarnationis incipiens sempiternum severe misericordiae dominicae semper permansuris et cetera. - Beata gens cuius est dominus, dominus Deus eius populusque. - Reverendo in Christo patri ac domino.
93rb Ave regina caelorum, mater regis angelorum, o Maria flos virginum, funde preces ad dominum, pro salute fidelium.
93rb Maximilianus divina providentia rex semper augustus.
(93va-99rb) Iohannes presbyterEpistola presbyteri Iohannis (Ed.: F. Zerncke, Der Priester Johannes. Abh. der Königlich Sächsischen Gesellschaft der Wissenschaften, Phil.-hist. Kl. 7,8 [1897] 909-924).
   1
93va Presbyter Iohannes potentia Dei et domini nostri Iesu Christi rex regum terrenorum et dominus dominantium universae terrae Emanuel et Meon gubernatori salutem...
(99rb-100r) Friedrich Aichach (?)Familienchronik, lat. (Ed. L. Schönach, Das älteste Tiroler Hausbuch 1335-1348. Forschungen und Mitteilungen zur Geschichte Tirols und Vorarlbergs 6 [1909] 63f.).
   1
99rb Sub anno domini M°CCCXXV die ultimo Maii natus est Engelinus filius meus...
(100v-101r) Farbrezepte, deutsch (Ed.: A. Jeitteles, Färbemittel und andere Recepte. Germania 29 [1884] 338-339. E. E. Ploss, Ein Buch von alten Farben. Heidelberg, Berlin 1962, 99f).
   1
100v Das ist das man varb machet auf welherlai man wil einen herten stain mit alaun vazzer vnd da mit verb...
(101v) Divinatio de Kalendis Ianuarii (Thorndike-Kibre 653).
   1
101v Ianuarius si fuerit die dominico, hiems erit bona, ver ventosum, aestas sicca, vindemia bona, oves crescunt, messis bona...
(102r-132v) Iohannes Lemovicensis OCist, OFMSomnium morale pharaonis (Druck: J. A. Fabricius, Codex pseudoepigraphus Veteris Testamenti, Bd. I. Hamburg 1722, 441-496 [Briefe 1-18]. J. A. Fabricius, Bibliotheca Latina mediae et infimae aetatis, Bd. III. Florenz 1858, 376-380 [Briefe 19-20]. - Ed.: Opera omnia ed. K. Horváth, Bd. 1. Veszprém 1932, 69-126 [nicht verglichen]. - Glorieux RT Nr. 361 D. Stegmüller RB Nr. 4766. Bloomfield Nr. 6417).
   2
102r Glorioso principi potestates aereas debellanti domino Theobaldo Dei gratia regi Navarriae, magnifico Campaniae ac Britanniae comiti Palatino, suus Iohannes vocatus Lemovicensis bonum certamen certare...
132v Expl.   ... (Schreibervers:) Manus scriptoris benedic Deus omnibus horis.
(132v) Notiz über die dreißig Silberlinge (Translatio denariorum).
   1
132v Nota translationem denariorum pro quibus venditus fuit Christus. Primus qui habuit...
(133r-v) Friedrich Aichach (?)Nekrologische Notizen zur Geschichte Tirols (Ed. L. Schönach, Das älteste Tiroler Hausbuch 1335-1348. Forschungen und Mitteilungen zur Geschichte Tirols und Vorarlbergs 6 [1909] 64f.).
   1
133r Anno domini M°CCLIII spectabilis Albertus comes Tyrolensis obiit Mariae Magdalenae in Iulio...
(133v) Federproben. Von der gleichen Hand wie Bl. 69v, 93ra-b und 136v.
   1
133v In omnem sapientiae viam. Beatus vir qui invenit sapientiam et qui affluit prudentia.
(134v-135va) Iohannes XXII. Epistola ad Iohannem episcopum Argentiniensem de beginis eius dioecesis (Vgl. Briefe Nr. 12800, 12802 und 14796 in Jean XXII, Lettres communes [Lettres des papes du 14. siècle]. Vol. 3, Paris 1906, Vol. 4, Paris 1910).
   1
134v Iohannes episcopus servus servorum Dei venerabili fratri Iohanni Argentinensi episcopo et cetera. Ecce coram nobis et fratribus omnibus tuae fraternitatis...
(136v) Federproben. Von der gleichen Hand wie Bl. 69v, 93ra-b und 133v und im Wortlaut größtenteils wie Bl. 93ra-b. Schreiber Frater Nicolaus Moderlin zu Stams Album Stamsense Nr. 285.