Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=8143 
Salzburg, Universitätsbibliothek, M I 38
HOMILIARIUM
Olim: V.1.H.168    Pergament   240 Bl.   (227-229)×170   Bayern (?), 4. Viertel 14. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Salzburg, Erzbischöfliche Hofbibliothek
 Volldigitalisat



Literatur zur Handschrift (Anzahl: 2)

Pergament durchschnittlicher Qualität, einige Löcher und Risse, z.T. unregelmäßig beschnitten. Folgende Blätter wurden als Palimpseste wieder verwendet: 8-14, 17-20, 22, 192, 199-200, 213-215, 217-220; soweit lesbar, handelt es sich um dt. Urkundenabschriften. Lagen: 11* + IV7 + (IV-1)14 + 2.IV30 + 2.V50 + (V-2)58 + V68 + (VIII-4)80 + 13.V210 + VI222 + V232 + IV240; Reklamanten. Alte Lagenzählung primus, secundus, iii ... - xxii jeweils am Lagenanfang und -ende. Neue Blattzählung, zählt erstes Bl. nicht. Besonders auf den folia 64v-75v sind die Texte nur fragmentarisch überliefert, z.T. wurde Platz ausgespart, der dann nicht beschrieben wurde.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Textualis
Schriftraum einspaltig: (163-177) x (106-118), Schriftraum mit Tinte gerahmt; 39-41 Zeilen auf Tintenlinierung, Punktorium. Textualis mit vielen kursiven Elementen aus dem letzten Viertel des 14. Jh. von 3 Händen: 1) 1r-51v, 59r-68v, 81r-235r. 2) 52r-58r. 3) 69r-79v, Textualis formata.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Einfacher Dekor   Fleuronnéeinitiale(n)   
Rote Überschriften, Auszeichnungsstriche, Unterstreichungen (nur 43r-47r), 2-4zeilige (Perl-)Lombarden. 1r 3zeilige rote Perllombarde mit Rankenausläufer am seitlichen Blattrand, kleine Maske in Federzeichnung.

Hs. enthält 2 Fragmente
EIr   Pergament   2. Drittel 14. Jh.
Das Blatt wurde bei der Restaurierung vom Hinterdeckel abgelöst und eingebunden. - Maße ca. 220 x 155
Schrift:
Schriftraum: 168 × 114    Zeilenzahl: 26   
Schriftart: Textualis
Schriftraum 168 x 114, mit Tinte gerahmt, 26 Zeilen auf Tintenlinierung, Punktorium. Textualis aus dem 2. Drittel des 14. Jh. von 1 Hand.
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Auszeichnungsstriche, Überschrift, Satzmajuskeln.
VDS   Pergament   14. Jh.
Schrift:
Urkundenminuskel des 14. Jh.

Einband: Gotisch     Schmucklos        
Spätgotischer schmuckloser Einband: Ursprünglich helles Schweinsleder (nachgedunkelt) über Holz. An VD und HD fehlen je 5 Buckel. Am VD fehlen 2 Metalldorne, Titel mit Tinte auf das Leder geschrieben Omelie et Sermones a festo paschae usque ad adventum domini. Am HD 2 kleine Schließenbeschläge, Schließenbänder abgerissen. Stehkanten abgeschrägt. R mit 4 Doppelbünden, mit gelbgrauer Ölfarbe überstrichen, am Schwanz alte Signatur der erzbischöflichen Hofbibliothek D3.12.B.A.S. Als Spiegel war ursprünglich auf dem VD ein Pergamentfragment mit Urkundenminuskel (14. Jh.) aufgeklebt, das abgelöst und auf das unbeschriebene erste Blatt geklebt wurde.


Besitzervermerk Fuit M. C. Bladeck aus dem 15. Jh. Auch in M II 102 als Vorbesitzer (Mag. Conradus Bladeck, Domherr von Passau) genannt. - Die Handschrift stammt aus der erzbischöflichen Hofbibliothek (vgl. Signatur auf dem R), der dazu gehörende erste Teil befindet sich in M I 486. Im Mai 1945 wurde beide Handschriften mit mehreren anderen aus dem Bergwerk am Dürrnberg, wo sie zum Schutz vor Bombenangriffen ausgelagert waren, gestohlen; am 13.6.1983 kamen sie anonym aus den USA an die Universitätsbibliothek zurück.
Vorbesitzer: Salzburg, Erzbischöfliche Hofbibliothek
Beatrix Koll

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"PL"
alle Initien
(Spiegel-VD) Urkunde: Landfriede von Kaiser Ludwig IV. (?) zu Nürnberg, 1342, Fragm.
   1
Spiegel-VD Expl.   ... datum Nuornberg in die Bonifatii anno domini m° ccc° xlii°, regni nostri xxviii°, imperii vero xv°.
(passim) Augustinus Homilien.
(passim) Beda Venerabilis Homilien.
(passim) Gregorius Magnus Homilien.
(passim) Haymo HalberstatensisHomilien.
(passim) Hieronymus Homilien.
(passim) Ps. Iohannes ChrysostomusHomilien.
(passim) Leo I.Homilien.
(passim) Maximus Taurinensis Homilien.
(passim) Petrus Chrysologus Homilien.
(1*r) Vorsatzblatt, Recto-Seite unbeschrieben, auf der Verso-Seite zum Teil getilgte alte Signaturen III.2.H., 256, 53. Besitzervermerk des 15. Jh. verblasst: Fuit M. C. Bladeck. Darunter Titel (18. Jh.).
(1r-219r) Homiliarium, pars aestivalis. Den Grundstock bildet das Homiliar des Paulus Diaconus (= PD), die Zählung erfolgt nach R. Grégoire, Homéliaires liturgiques médiévaux. Spoleto 1980; B = Bayerisches Homiliar, Zählung nach H. Barré, Les Homéliaires Carolingiens de l'École d'Auxerre. Città del Vaticano 1962.
   1
1r (1r-3r) Pascha. EUSEBIUS GALLICANUS: Homilia 14 (CC 101, 165-172). (3r-4v) Pascha. EUSEBIUS GALLICANUS: Homilia 16 (CC 101, 185-190). (4v-7v) Pascha. EUSEBIUS GALLICANUS: Homilia 19 (CC 101, 223-233); Text folgt CC bis 7r, unmittelbar anschließend: Obstupescat natura rerum, ecce contra leges suas hodie ... in futurum et credamus corporum. (8r) Vigilia paschae. BEDA - PD II 2; fragm., nur die letzten 4 Zeilen. (8r-9r) Pascha. MAXIMUS TAURINENSIS - PD II 3. (9r-10r) Pascha. MAXIMUS TAURINENSIS - PD II 4. (10r-14v) Pascha. GREGORIUS MAGNUS - PD II 5, unvollständig. (15r-15v) unbeschrieben. (16r-17r) Resurrectio dni. Vgl. Barré B I 57. Inc.: Desideratum nobis, fratres carissimi, et universo mundo optatissimum adest hodie et instat paschale sacramentum ... Expl.: ... qui hodie resurgens ex mortuis regnat et dominatur trinus deus et vivus in secula seculorum. Amen. (17r-20r) Resurrectio dni. Inc.: Videor videre astra, solum et mare et omnia que in eis sunt. Hodierna die plus solito gadere (!) et resurgenti creatori suo laudibus ... Expl.: ... et immortalis vivit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen. (20r-22v) Feria II. post pascha. PS.MAXIMUS TAURINENSIS - PD II 7. (22v-23v) Feria II. post pascha. MAXIMUS TAURINENSIS - PD II 8. (23v-25r) Feria II. GREGORIUS MAGNUS - PD II 9. (25r-29r) Feria III. BEDA - PD II 10; B I 66. (29r-32v) Feria IV. GREGORIUS MAGNUS - PD II 11. (32v-38v) Feria V. GREGORIUS MAGNUS - PD II 12. (38v-42v) Feria VI. BEDA - PD II 13; B I 69. (42v-43v) Sabbato. AUGUSTINUS - PD II 14. (43v-49r) Octava paschae. GREGORIUS MAGNUS - PD II 15. (49r-50r) Laetania maior. MAXIMUS TAURINENSIS - PD II 17. (50r-51v) De ieiunio. PS.AUGUSTINUS - PD II 18. (52r-55v) Sabbato post pascha (!). GREGORIUS MAGNUS: Homilia 22 in evangelia (PL 76, 1174-1181). (55v-58r) Infra oct. paschae. BEDA: Homilia II, 4 (PL 94, 149-154). (58v) unbeschrieben. (59r-61v) Dnca I. post oct. paschae. GREGORIUS MAGNUS - PD II 20. (61v-64v) Dnca II. post oct. paschae. BEDA - PD II 21. (64v-68v) Dnca III. post oct. paschae. BEDA - PD II 22, unvollständig. (69r-70v) Dnca IV. post oct. paschae. BEDA - PD II 24, unvollständig. (71r-72v) unbeschrieben. (73r-75v) Laetania maior. BEDA - PD II 19, unvollständig. (76r-77v) unbeschrieben. (78r-79v) Infra pascha et pent. AUGUSTINUS: Sermo 64 de scripturis (PL 38, 425f.), mit abweichendem Inc.: Memoriam beatorum martyrum celebramus, laudes ergo martyrum ... (= Homiliar von Wolfenbüttel, Nr. 81: Grégoire, S. 419). (80r-80v) unbeschrieben. (81r-83v) De ieiunio. IOHANNES CHRYSOSTOMUS - PD II 130. (83v-84v) De ieiunio. LEO I. - PD II 134. (84v-87v) Vigilia asc. dni. AUGUSTINUS - PD II 25. (87v-88v) Asc. dni. LEO I. - PD II 26. (88v-90v) Asc. dni. LEO I. - PD II 27. (90v-94r) Asc. dni. GREGORIUS MAGNUS - PD II 28. (94r-99v) Dnca post asc. dni. BEDA - PD II 29. (99v-104v) Feria VI. post dncam asc. BEDA - PD II 30. (104v-108v) Pentecoste. LEO I. - PD II 31. (108v-113r) Pentecoste. GREGORIUS MAGNUS - PD II 33. (113r-113v) Pentecoste. LEO I. - PD II 34. (113v-114v) Pentecoste. MAXIMUS TAURINENSIS - PD II 35. (114v-115v) Pentecoste. MAXIMUS TAURINENSIS - PD II 36. (115v-119r) Octava pent. BEDA - PD II 16. (119r-125v) Dnca II. post pent. GREGORIUS MAGNUS: Homilia II, 40 (PL 76, 1301-1312). (125v-130v) Dnca II. post pent. GREGORIUS MAGNUS - PD II 38. (130v-138r) Dnca III. GREGORIUS MAGNUS - PD II 39. (138r-140r) Dnca I. post natale apostolorum. IOHANNES CHRYSOSTOMUS - PD II 56. (140r-141v) Dnca I. post pent. (?). BEDA - PD II 37. (141v-143v) Dnca II. post natale apostolorum. IOHANNES CHRYSOSTOMUS - PD II 59. (143v-145r) Dnca I. post natale apostolorum (?). BEDA - PD II 57. (145v-146r) Dnca VI. post oct. pent. AUGUSTINUS zugeschrieben - Barré B II 25. (146v-147v) Dnca VII. - Barré B II 27; M 94. (147v-151r) Dnca VIII. ORIGENES - PD II 61. (151r-153r) Dnca X. HIERONYMUS - PD II 62. (153r-157v) Dnca X. HAYMO HALBERSTATENSIS - Barré H II 28. (157v-162r) Dnca XI. GREGORIUS MAGNUS: Homilia II, 39 (PL 76, 1293-1301). (162r-163r) Dnca XI. BEDA - PD II 64. (163r-165v) Dnca XII. BEDA - PD II 69. (165v-167v) Dnca XIII. BEDA - PD II 63. (167v-169r) Dnca XV. BEDA - PD II 74. (169r-170v) Dnca XVI. BEDA - PD II 75. (170v-171v) Dnca XVII. BEDA - PD II 76. (171v-173v) Dnca XVIII. BEDA - PD II 80. (173v-174r) Feria IV. quatuor temporum. LEO I. - PD II 81. (174r-175r) Feria IV. quatuor temporum. BEDA - PD II 82. (175r-176r) Feria VI. LEO I. - PD II 83. (176r-177v) Feria VI. BEDA - PD II 84. (177v-178v) Sabbato. LEO I. - PD II 85. (178v-181r) Sabbato. GREGORIUS MAGNUS - PD II 86. (181r-182v) Dnca XIX. BEDA - PD II 87. (182v-186r) Dnca XIV. post pent. (!). HAYMO HALBERSTATENSIS - Barré H II 32. (186r-188r) Dnca XIX. LEO I. zugeschrieben, Beginn wie HRABANUS MAURUS: Commentarium in Matthaeum c. XXII (PL 107, 1061 C), jedoch mit abweichendem Textverlauf. Inc.: Pharisaei autem audientes ... (Matth. 22.34). Convenerunt ut multitudine vincerent quem racione superare non poterant. A veritate nudos ... Expl.: ... et magnum mandatum perveniebat ut diligeret dominum deum melius cognoscens eum per ipsum. Parallelüberlieferung: Universitätsbibliothek Graz, Cod. 88, 163-166. (188r-189v) Dnca XX. PETRUS CHRYSOLOGUS - PD II 89. (189v-190v) Dnca XX. HIERONYMUS - PD II 92. (190v-197r) Dnca XXI. GREGORIUS MAGNUS: Homilia II, 38 (PL 76, 1282-1293). (197r-198v) Dnca XXII. GREGORIUS MAGNUS: Homilia II, 28 (PL 76, 1210-1213). (198v-199v) Dnca XXIII. HIERONMYUS, GREGORIUS MAGNUS - PD II 94. (199v-203v) Dnca XXIV. BEDA - PD II 95. (203v-208v) Dedicatio ecclesiae. BEDA - PD II 125. (208v-213r) Dedicatio ecclesiae. BEDA - PD II 126. (213r-213v) Dedicatio ecclesiae. CAESARIUS ARELATINUS - PD II 127. (213v-215r) Dedicatio ecclesiae. EUSEBIUS GALLICANUS - PD II 128. (215r-216v) Dedicatio ecclesiae. BEDA - PD II 129. (216v-217r) De mortuis. AUGUSTINUS - PD II 131. (217r-219r) De mortuis. AUGUSTINUS - PD II 132. (219r-239v) SERMONES DE ADVENTU DOMINI. (219r-220r) CAESARIUS ARELATINUS: Sermo 188 (CC 104, 767-770). (220r-221r) MAXIMUS TAURINENSIS: Sermo 61 (CC 23, 244-245). (221r-222r) PS.MAXIMUS TAURINENSIS: Sermo 2 (PL 57, 845-848). (222r-225v) LEO I.: Ep. 28 (PL 54, 755-781). (225v-235r) AUGUSTINUS: In Ioh. ev. tractatus I-II (PL 35, 1379-1396). (235v-240*v) unbeschrieben.
(1r-7v) Eusebius Gallicanus Homilien.
(219r) Caesarius Arelatensis Sermo de adv. dni.
(220r) Maximus Taurinensis Sermo de adv. dni.
(221r) Ps. Maximus TaurinensisSermo de adv. dni.
(222r) Leo I.Sermo de adv. dni.
(Ir, Fragm.) Breviarium. Beginn des Festes S. Petri ad vincula. Davor ein Abschnitt aus HRABANUS MAURUS: De universo (PL 111, 27, und 23-24).
  I n i t i e n
   4