Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=8184 
Salzburg, Universitätsbibliothek, M I 265
BENEDICTUS REGUARDATUS DE NURSIA. DE BALNEIS PUTEOLANIS. CINCIUS ROMANUS
Olim: V.2.I.S2.205    Papier   132 Bl.   (203-206)×145   Siena (?), 8. Jahrzehnt 15. Jh. (vor 1478)   
 Volldigitalisat



Literatur zur Handschrift (Anzahl: 3)

Wasserzeichen: Einhorn (Kopf), Horn, Schere. Lagen: 11*+ I2 + 9.V92 + II96 + VI108 + V118 + VII132 + 1133* ; Reklamanten. Neue Blattzählung. Beide Spiegel, erstes und letztes Bl. aus neuem Papier.
Schrift:
Schriftart: Humanistica cursiva
Schriftraum einspaltig: (123-125) x (73-82), Blindrahmung, 23-28 Zeilen. Punktorium fol. 97-108. Italienische Humanistica cursiva von 3 Händen: 1) 3r-93r. 2) 97r-106r. 3) 109r-131r. Etwa zeitgleiche Nachträge von einer Hand 1r-2v, 93v, 94v-96v, 106v-108v und 131v-132v.
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Überschriften, Auszeichnungsstriche, Paragraphenzeichen, meist 2zeilige (Perl-)Lombarden; 3r 8zeilige Perllombarde, 97r-105v 2-3zeilige Silhouetteninitialen und Satzmajuskeln.

Einband: Neuzeitlicher Gebrauchseinband     
Moderner Pappendeckeleinband.


Herkunft unbekannt. Die Lokalisierung der Handschrift nach Siena ist unsicher und beruht auf der Notiz 2r, die den Grabspruch von Papst Pius II. auf dem Grabmal seiner Eltern (Hinweis Werner Hohl) in der Kirche San Francesco in Siena wiedergibt, also von Kenntnis regionaler Gegebenheiten zeugt.
Beatrix Koll

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"GW", "Thorndike-Kibre", "PL"
alle Initien
(VDS) Alte Signaturen III.1.J., 97, V.2.I.S2.205(5).
(1*r-1*v) Unbeschrieben.
(1r-2v) Notizen (anonyme).
   1
1r (1r) Unleserlich.
(1v) Notiz: Verba sunt signa earum quae sunt in animo ...; darunter Weissagung für das Jahr 1478: Üb.: De fertilitate anni 1478. Inc.: Secundum indicium domini Nicolai Poloni annus Christi praesens in omnibus rebus qui cito ... locustis vastata peribunt.
(2r) De pensionariis; darunter Weissagung: Üb.: Prophetia. Inc.: Pullus aquilae parvus conservabitur sub dracone (?), subcedet his ... gallica natio. Darunter Spruch von Papst Pius II. auf dem Grabmal seiner Eltern (Silvio Piccolomini und Vittoria Forteguerri) in der Kirche San Francesco in Siena: Silvius hic iaceo coniunx vcturia (!) mecum est - filius hoc clausit marmore papa Pius.
(2v) Planetenbezeichnungen mit den entsprechenden Symbolen und Metallen, darunter Notizen zur Humoralpathologie: Humores sunt consimiles quatuor elementis ... Terra est frigida et sicca ...; darunter: Ioviales dicuntur divites, nobiles, doctores ...
(3r-93r) Benedictus Reguardatus de NursiaDe conservatione sanitatis (Druck: GW 3818-3824; Thorndike-Kibre 1539,1). Die Schrift ist Astorgius d'Agnesi, 1422-1436 Bischof von Ancona und Umana, gewidmet.
   1
3r Tit.: Incipit libellus de sanitatis conservatione ad D. Astorgium Anchone et Humane episcopum et provintie (sic) Marchie gubernatorem per Benedictum de Nursia etc.
Summo decet studio emergentes morborum insidias deprimi ... — ... ad sanitatis conservationem iuvamentum praestat. Finis. Sch. (andere, etwa zeitgleiche Hand): Explicit libellus de sanitatis conservatione ad d. Astorgium Ancone et Humane episcopum et provincie Marchie gubernatorem per d. Benedictum de Nursia.
(93v) De uva passa.
   1
93v Uva passa. Virtus prima passularum est quae maturat, secunda quae resolvit resolutione temperata ... — ... medicinae, c. 333. col. 2.
(94r) Unbeschrieben.
(94v) C. Plinius Secundus De asparago. Naturalis historia XX, 108-111.
   1
94v Tit.: Asparagus.
Utilissimus stomacho cibus asparagi ut tradunt cumino quidem ... — ... dentibus mederi. Ex Ply. h. xix. c. 24.
(95r-95v) Tierische und pflanzliche Heilmittel oder deren magische Wirkung. Löwennieren, Bärenaugen, Wolfsauge, Weiße Hundehaare, Stiergalle, Eselslunge, Weinraute, Anissamen, Farn, Lupinenmehl, Schafszunge, Königskerze, Hanf.
   1
95r Aesculapius in libro de occultis virtutibus rerum sic inquit, quod patiens emoroydas (recte: haemorrhoides) curatur, si sedeat super pellem leonis ... — ... semen canapis comestum saepius lapidem frangit.
(96r-96v) Flavius BlondusSigna vicinitatis aquarum. Aus: De Roma instaurata.
   1
96r Tit.: Signa vicinitatis aquarum.
Blondus Flavius Forliviensis in opere suo Romae instauratae praenotato inter aquae ductus infrascriptum verbum ponit. Extat epistola Theodorici ... — ... Haec et alia Theodoricus in epistola commemoravit.
(97r-105v) De balneis Puteolanis. Kompilation aus mehreren Werken: Der Autor nennt Galen, Orobasius, Alcadinus als Quellen und scheint sich eng an das Gedicht des Petrus de Ebulo anzulehnen.
   1
97r Evolventi mihi quaedam librorum volumina, pie pontifex maxime, et animum laxandi gratia codices illos perquirenti repperi hoc opusculum Puteolanarum regionum ... (97v) Puteolos a Neapoli petens ... — ... ac quatuor alia balnea et sudatorium trituli noviter reperta additae sunt quas ex collatione reperies.
(106r) Nachtrag zum Kapitel De balneo prati.
(106v) Worterklärungen. Diversoria, Rabula, Lixa, Proletarii, Addictum, Aquilex.
   1
106v Iugeri proprietatem Varro designat de Re Rustica primo: In agro Romano ac Latino iugeris ...
(107r-108v) Erklärungen römischer Amtstitel.
   1
107r Rex Romulus omnium primus a regendo id est recte agendo dictus. Senatores a senectute appellati vel ... — ... Collegium augurum ordo hominum prudentum erat qui prodigiis publicis praeerant.
Nachtrag: Erklärung des Wortes iugerum.
(109r-117v) Cincius RomanusEpistola ad Iordanum de Ursinis cardinalem (Unter Papst Innocentius VII. (1404-1406) wurde Jordanus Orsini zum Kardinal ernannt, er starb Ende Mai 1439 in den Thermalbädern bei Siena und wurde in Rom begraben).
   1
109r Tit.: Cincii Romani prefatio ad reverendissimum in Christo patrem et dominum Iordanum Cardinalem de Ursinis super Platonis sermone de contempnenda morte ab eo in Romanum stilum traductio.
Magna profecto et exquisita diligentia adhibetur in curandis sanandisque corporibus quando quidem aut febris igniculo ... — ... deambulandi gratia unde vocatus huc progressus sum. Sch.: Finis. Laus deo.
(117v-128r) Cincius RomanusEpistolae. (117v-188r) De morte imperatoris Sigismundi III. (118r-118v) An Iannozius de Stroziis. (119r) An Laurentius Lellis (?). (119r-119v) An den Senator von Florenz. (120r-120v) An den Erzbischof von Palermo. (120v-121r) An Kardinal Julianus. (121r-121v) An Laurentius de Prato medico. (121v-122v) An Laurentius Lellis (?). (122v-124v) Epistola consolatoria de morte filii. (124v-125r) An Marcus Rusti[...]. (125r-125v) Von Antonius Luscus. (125v-126r) An Antonius Luscus. (126r-126v) Littera commendationis papalis. (126v) An seinen Sohn Agapitus. (126v-127r) Antwortschreiben an C.R. (127r) Supplicatio quaedam. (127v-128r) Epistola consolatoria in morte.
(128r-131r) Cincius RomanusOratio ad Pium II. papam.
   1
128r Tit.: Oracio Tuderti habita per Marcum Cincium Romanum nomine Romani populi ad Pium II. pontificem maximum.
Laetantur et exultant universi cives Romani ut balneorum usu sanctitatem tuam ad meliorem prosperitatem ... — ... cum vestre sanctitati placuerit explicabimus. Sch.: Finis. Laus deo.
(131v) Antonius PanormitaEpistola ad Antonium de Cremona (?).
   1
131v Antonius Panormita Antonio Cremonae salutem plurimam dicit. Versus quos iamdudum a me pro tuo iure efflagitasti ... — ... certe ab [...] accipies. Vale.
(132r) Spruch aus Hieronymus, Commentaria in Ieremiam (PL 24, 729C).
   1
132r Naturale est ut quisque genitale diligat solum ...
(132v) Valerius Maximus Zitate aus Valerius Maximus: Facta et dicta memorabilia. 7,2,9 (Unicae filiae pater Themistodem (recte: Themistoclem) consulebat ...); 7,1,11-12 (Aristoteles ait ut voluptates abeuntes consideremus ...); 7,2,1 (Socrates expedita et compendiaria via ...).
(133*r-133*v) Unbeschrieben.