Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=8315
Salzburg, Universitätsbibliothek, M II 166
PETRUS DE CRESCENTIIS · ARNOLDUS BAMBERGENSIS · ALBERTUS MAGNUS · BERNARDUS DE GORDONIO (lateinisch/deutsch)
Olim: V.2.F.66(4)    Papier   311 Bl.   (290-294) × (215-218)   Salzburg (?), 2. Viertel 15. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Salzburg, Erzbischöfliche Hofbibliothek
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 2)

Papier am Rand leicht stockfleckig. Wasserzeichen: Waage (drei Motive, eines davon Piccard I, 67 [= 1438], das zweite I, 163 [= 1435]), Waage im Kreis, Leopard, Kleeblatt, Amboss, Dreiberg im Kreis mit einkonturiger Stange und Kreuz. Lagen: V10 + II14 + 23.VI290 + VII304 + IV311; letztes Blatt als Spiegel aufgeklebt. Reklamanten; Kustoden 2-20 jeweils am Lagenbeginn (ab 28r). Neue Foliierung.
Schrift:
Schriftart: Bastarda
Schriftraum zweispaltig: 1vb-248vb (204-205) x (144-151); 255ra-307ra (199-235) x (142-150); Schriftraum mit Tinte gerahmt, 1vb-248vb 36-41 Zeilen, 255ra-307ra 33-51 Zeilen. Bayrisch-österreichische Bastarda aus dem 2. Viertel des 15. Jh. von 5 Händen: 1) 1va-13vb. 2) 15ra-218va. 3) 219ra-248vb. 4) 255ra-304va. 5) 304vb-307ra. - Inhaltsverzeichnis von anderer Hand (Bastarda des 15. Jh.).
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Überschriften, Auszeichnungsstriche (nur 1ra-20rb, 255ra-307ra), Unterstreichungen, Kapitelangaben am oberen Blattrand (15ra-211ra), 2-5zeilige (Perl-)Lombarden. 222va-248vb nicht rubriziert.

Einband: Gotisch     Streicheisenlinien        
Spätgotischer zeitgleicher Einband: Hellbraunes (ursprünglich weißes?) Leder über Holz mit Streicheisenlinien. VD und HD gleich: Doppelte Streicheisenlinien bilden Rahmenfeld und Andreaskreuz; am VD 4 von 5 Buckeln erhalten, am HD 5 Buckel. Am VD 2 verzierte Schließenbeschläge, am HD 2 Schließen. Auf dem VD Titelschildchen aus Pergament (15. Jh.) Petrus de Crescentiis cum quatuor tractatulis ab intus in primo folio signatis. Unter dem Schildchen mit Tinte auf das Leder geschrieben 441. R mit 3 Doppelbünden, mit gelbgrauer Ölfarbe überstrichen, am Schwanz alte Signatur der erzbischöflichen Hofbibliothek Z.60.B.A.S. Gelber Schnitt. Signakel. Möglicherweise besteht ein Zusammenhang mit den Einbänden von M II 15, M II 16 M II 19, M II 99 und M II 186.


Vorbesitzer: Salzburg, Erzbischöfliche Hofbibliothek
Beatrix Koll

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Thorndike-Kibre"
alle Initien
(VD-Spiegel) Papierspiegel mit Fragment einer Musikhandschrift, vermutlich unvollendet. Gotische Choralnotation auf 5 Linien; keine Texte. - Alte Signaturen 24, V.2.F.66(4). Unter dem Papier Pergamentmakulatur mit gotischer Minuskel des 14. Jh. (auch unter dem Papierspiegel des HD).
(1r) Inhaltsangabe in Bastarda des 15. Jh., darunter nochmals in Schrift des 18. Jh. Alte Signaturen III.3.E, 344(3), V.2.F.66(4), D.37.
(1va-13vb) Deutsche Texte: Vocabularius, lat.-dt. Auf das folgende Werk bezogen.
   1
1va (1va-12rb) Üb.: Vocabula ad libros sequentes Petri de Crescentys. Inc.: Abilis - geschichliter. Abortire id est foetum mortuum parere. Ablaqueare herbas - einpinden. Abradicare id est gruntlich abschaben ... (12rb) ... Zinziber - ymber. (12rb-12va) Üb.: De compestribus agris. Inc.: Area id est tenn. Horrea - stadel ... (12va) ... vicia - bichen. (12va-12vb) Üb.: De arboribus. (12vb-13vb) Üb.: De herbis ortentibus. (13vb) Üb.: De egritudinibus et curis equorum ... — ... spadermis et calce viva et sossinis - geer.
(14ra-14vb) Unbeschrieben.
(15ra-211ra) Petrus de Crescentiis Ruralia commmoda (Thorndike-Kibre 298,6).
   1
15ra (15ra-15rb) Dedicatio ad Aimericum de Placentia. Üb.: Incipit epistola Petri de Crescentiis ad quendam magistrum.
Venerabili in Christo et domino speciali viro summae religionis et sapientiae fratri Armerico (recte: Aimerico) ... (15rb) Dedicatio ad Carolum regem. Üb.: Item epistola eiusdem ad serenissimum principem dominum Karolum. Inc.: Excellentissimo principi domino Carolo secundo regi illustri suus Petrus de Crescentiis ... (15va-20ra) Register. (20ra) Üb.: Incipit liber primus ruralium commodorum a Petro de Crescentiis cive Bononiensi compilato ad honorem dei omnipotentis et serenissimi regis Karoli et ad utilitatem omnium gencium. Inc.: Cum ex virtute prudentiae quae inter bonum et malum caute discernitur ... — ... et rethibus diversis ac visco. Sch.: Explicit liber ruralium commodorum a Petro de Crescentiis Bononiense cive editus.
(211ra-217va) Arnoldus Bambergensis Regimen sanitatis (Thorndike-Kibre 1227,9).
   1
211ra Tit.: Sequitur regimen quoddam editum a venerabili viro domino Arnoldo preposito ecclesie sancti Iacobi Bamberge.
Reverendo in Christo patri ac domino et amico suo carissimo domino Augustino episcopo Sagrabiensi ... Quia petivistis a me ut aliquid de regimine sanitatis ... — ... datum in Malauffaria in festo sancti Augustini.
(217vb-218va) Gregorius (medicus Alberti ducis Austriae)Avisamentum contra venenum (Thorndike-Kibre 538,12). Der Autor nennt sich als ego magister Gregorius vester devotus medicus.
   1
217vb Tit.: Avisamentum contra venenum.
Illustris dux Austriae, cum aliquotiens imperatores, reges, duces, barones et ceteri magnates sint per venenum mortui ... — ... avellanae cum vino comestae ante cibum etc. Sch.: Amen. Explicit regimen contra venenum.
(218va) Notizen, anonyme: De imputribilitate.
   1
218va Nota tres dies sunt et noctes in quibus si vir aliquis genitus fuerit sine dubio inputribilis ... — ... iii° kalendas Augusti etc. Sch.: Libro finito cum pisce meroque venito.
(218vb) unbeschrieben.
(219ra-248vb) Albertus Magnus De lapidibus pretiosis.
   1
219ra Tit.: Tractatus Alberti Magni de naturis gemmarum et lapidum preciosorum.
Incipit Alberti Magni tractatus de naturis gemmarum ... In genere de lapidibus tractantes inquiramus in genere naturam lapidum ... Incipientes igitur tractare de naturis lapidum in genere dicimus omnis lapidis naturam esse aut speciem   ... — ... et caste debent servari ut obtineant virtutes et colores naturales.
(249ra-254vb) Unbeschrieben.
(255ra) Bernardus de Gordonio De conservatione vitae humanae, pars IV = Regimen sanitatis (Thorndike-Kibre 1420,1). Auch in in M II 128, 281ra-311vb und M II 152, 89ra-121rb.
   1
255ra Tit.: Incipit quarta particula de sermone sanitatis humane vite magistri Bernhardi de Gordonio.
Secundum intentionem Aristotelis primo Ethicorum vita est triplex ... — ... bene autem mori est via in vitam aeternam ad quam nos perducat Christus filius dei vivi. Amen. Amen. Amen.
(304vb-307ra) Zodiacus: De signis zodiaci.
   1
304vb Tit.: De xii signis.
De signis zodiaci est dicendum et primo de ariete, unde notandum quod luna stante in ariete bonum est ... — ... et decem horis cum dimidia parte inius horae etc.
(307rb-311vb) Unbeschrieben.