Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=8316 
Salzburg, Universitätsbibliothek, M II 167
THEOLOGISCHE SAMMELHANDSCHRIFT
Olim: V.2.F.670    Papier   352 Bl.    (287-297) × (212-216)   Salzburg (?), 3. Jahrzehnt 15. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Salzburg, Erzbischöfliche Hofbibliothek
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 2)

Papier an den Rändern leicht stockfleckig; von Bl. 90 die untere Ecke abgerissen. Wasserzeichen: Drache (ähnlich Piccard X, Nr. 493; 1423), Leopard (ähnlich Piccard XV 2, 1390; 1429), Dreiberg mit Kreuz, Dreiberg im Kreis mit Kreuz. Lagen: VII14 + 7.VI98 + (VII-2)110 + IV118 + 17.VI322 + 3.V352. Am Anfang Reklamanten.
Schrift:
Schriftart: Bastarda
Schriftraum: 1) Inhaltsverzeichnis auf 12r-13r, Schriftraum zweispaltig. 2) 15r-98v Schriftraum einspaltig: (176-184) × (119-125), Schriftraum mit Tinte gerahmt, 29-34 Zeilen. 3) 100r-114v Schriftraum einspaltig: (164-207) × (122-144), Schriftraum mit Tinte gerahmt, 29-31 Zeilen. 4) 119r-136r Schriftraum einspaltig: (204-207) × (141-144), Schriftraum mit Tinte gerahmt, 29-31 Zeilen. 5) 155r-338r Schriftraum zweispaltig: (201-209) × (146-153), Schriftraum mit Tinte gerahmt, 34-39 Zeilen. Bastarda aus den 20er Jahren des 15. Jh. von 3 Händen: 1) 15r-114v. 2) 119r-136r. 3) 155ra-338rb.
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Überschriften, Auszeichnungsstriche, 2-4zeilige (Perl-)Lombarden, ab 155r dazu Unterstreichungen; 15r Initiale über 6 Zeilen, 155r Initiale über 14 Zeilen.

Einband: Gotisch     Schmucklos        
Spätgotischer, schmuckloser Einband: Rosa Leder (stark abgestoßen, Wurmfraß) über Holz. Auf dem VD zwei Schließenbeschläge, auf dem HD nur der obere Schließenbeschlag erhalten, Riemen abgerissen. Auf dem VD Titelschildchen aus Papier aufgeklebt: De septem peccatis mortalibus. Et alia diversa bona. Ac super apokalipsim. 44. R mit 3 Doppelbünden, am Schwanz alte Signatur C.74.B.A.S. der Salzburger Hofbibliothek. Kapital und Schwanz umstochen. Auf dem Spiegel des VD bzw. HD: Abklatsch eines Fragments.


Die Handschrift stammt aus der erzbischöflichen Hofbibliothek. Alte Signaturen der Studienbibliothek Salzburg 44, III.4.T., 428, V.2.F.67 auf dem Spiegel des VD sowie C.40, V.2.F.67 auf 1r.
Vorbesitzer: Salzburg, Erzbischöfliche Hofbibliothek
Beatrix Koll

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Bloomfield", "PL", "Walther, Initia", "Seńko–Szafrański 1974", "Franke 1910", "Schneyer", "RB"
alle Initien
(1r-11v) Unbeschrieben, auf 1r alte Signaturen C.40, V.2.F.67.
(12r-13r) Inhaltsverzeichnis De septem peccatis mortalibus, Quomodo sit orandum, Sermo de alienis peccatis, Tractatus Heinrici de hassia, prologus super apocalipsim.
(13v-14v) Unbeschrieben.
(15r-41v) Tractatus de septem peccatis mortalibus (Bloomfield 5571). Parallelüberlierferung: Universitätsbibliothek Graz, Ms. 274.
   1
15r Tit.: Contra septem peccata mortalia.
Si praedicator invitare auditores ad gulae fugam intendit hac auctoritate uti potest ... — ... in quo sponsum cum sponsa conspicies unum eundem quod dominum gloriae qui cum deo patre et spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum amen.
(41v-48v) Sermo de decem praeceptis (Bloomfield 5622). Parallelüberlierferung: Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
41v Tit.: Sermo de decem preceptis.
Si vis ad vitam ingredi serva mandata ... (Matth. 19,17). Ex quibus verbis sciendum quod praecepta sunt decem ... — ... misericordiae recordabitur. Sch.: Rogemus ergo dominum.
(48v-54v) Sermo de novem alienis peccatis (vgl. Bloomfield 38). Parallelüberlieferung Graz, Ms. 394.
   1
48v Tit.: Sermo de ix alienis peccatis.
Ab occultis meis munda me domine ... (Ps. 18,13). Ista verba sunt prophetae David in quibus verbis duo petit ... — ... nos dignos fecit in partem sortis sanctorum etc. Sch.: Rogemus ergo dominum.
(54v-67r) Sermo de septem peccatis mortalibus (Bloomfield 6451). Parallelüberlieferung Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
54v Tit.: Sermo de septem peccatis mortalibus.
Vidi bestiam … (Apoc. 13,1). Bestia ista, carissimi, diabolus est qui surgit de mari ... — ... de regione sui cordis fugat et expellit etc. Sch.: Rogemus dominum.
(67r-70v) Sermo de octo beatitudinibus (Bloomfield 598). Parallelüberlieferung Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
67r Tit.: Sermo de octo beatitudinibus.
Beati pauperes spiritu ... (Matth. 5,3). Ex quibus verbis sciendum quod octo sunt beatitudines quorum septem perficiunt ... — ... quia in qualibus istarum est passio quaedam. Sch.: Rogemus ergo dominum.
(71r-78r) Sermo de septem sacramentis ecclesiae. Parallelüberlieferung Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
71r Tit.: Sermo de septem sacramentis ecclesie.
Misit dominus verbum suum ... (Ps. 116,20). Ubi sciendum, quod in verbis praemissis duo tanguntur scilicet confectio medicinae et sanatio ab infirmitate ... — ... existens verbis aut signis illud postulaverit, vide de hoc in rationabili libro de unctionibus etc. Sch.: Rogemus dominum.
(78r-79r) Alcuinus In librum de psalmorum usu praefatio (PL 101, 465 ff). Parallelüberlieferung Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
78r Prophetiae spiritus non semper prophetarum mentibus ... — ... libros spiritualiter descriptos.
(79r-80r) De confessione. Parallelüberlieferung Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
79r Item Heinricus Hassia in tractatus de confessione dicit: Si confessor invenerit ... — ... videat ne cadat. Haec apostolus.
(80r-84r) Sermo de quinque sensibus corporis. Parallelüberlieferung Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
80r Tit.: Sermo de quinque sensibus corporibus.
Intravit mors per fenestras ... (Jer. 9,21) ubi dicit quod quinque sunt sensus in homine ... — ... alter vero sapientissimus erit. Versus Adam Samsonem (Walther, Initia, Nr. 467)
(84r-87v) Sermo de sex operibus misericordiae. Parallelüberlieferung Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
84r Tit.: De sex operibus misericordie sermo.
Restat nunc ergo videre de VI operibus misericordiae de quibus deus ... — ... ad mensuram meritorum illius qui infirmis ministravit etc.
(87v-90v) Nota de duello et torneamentis. Parallelüberlieferung Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
87v Tit.: Nota de duello et torneamentis.
Primo quaeritur, quid sit duellum. Responditur secundum Raimundum et Host. (?) quod duellum est singularis pugna inter aliquos ad probationem veritatis ... — ... olei fuerit unctione perunctus. Alexandri III Anatensi episcopo.
(90v-97v) Sermo de tribus partibus poenitentiae. Parallelüberlieferung Universitätsbibliothek Graz, Ms. 394.
   1
90v Tit.: Sequitur sermo de partibus penitencie penitencie (durchgestrichen) partibus scilicet contricione, confessione et satisfaccione.
Deus vocavit nos ... (Exod. 5,3). Carissimi, haec verba dixerunt Moises et Aaron ad pharaonem ... — ... scilicet morte aeterna, quod nobis ... Amen.
Darunter Nota de confessione: Nota quod duo sunt in confessione consideranda ...
(97v-114v) Matthaeus de Cracovia Dialogus rationis et conscientiae de frequenti usu Communionis (Ed. Seńko–Szafrański 1974, 367-409. - Bloomfield 3136. - Franke 1910, 127-131; Hs. nicht genannt. – Dictionnaire de spiritualité, ascétique et mystique. Ed. M. Viller. Paris 1932ff, 10 (1978), Sp. 805. - In dieser Handschrift fälschlicherweise Heinricus de Hassia zugeschrieben).
   1
97v Tit.: De celebracione et communicacione. Am Rand: Tractatus H. De Hassia utilis pro communicantibus.
Multorum tam clericorum quam laicorum quaerela est non modica occupatio gravis ... — ... pro viatico datum est nobis corpus domini nostri Iesu Christi. Qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum benedictus amen. Schl.: Explicit collacio utilissima omnibus communicantibus spiritualiter praespiritis per magistrum Hainricum de Hassia conpilata. Amen. Deo gracias. Amen.
Fol. 99 leer mit Textverlust.
(115r-118v) Unbeschrieben.
(119r-125v) Sermo ad populum.
   1
119r Tit.: Sermo ad populum.
Fratres, confortamini in domino et in potentia virtutis ... (Eph.6,10). Notandum ergo est quod consuetudo sapientium est bonum commune diligere ... — ... quod superiores non audent corrigere inferiores in omnibus statibus converte simpliciter.
(125v-128r) Guibertus de TornacoSermo de virginibus (Schneyer 2, S. 303, Nr. 255).
   1
125v Surrexerunt prudentes virgines et ornaverunt ... (Matth. 25,7). Sicut ornantur virgines Christi ornamento quod decet sic sponsae ... — ... sed a suis ornamentis pulchritudinem fictitiam. Rogemus.
(128r-130r) Guibertus de TornacoSermo de virginibus (Schneyer 2, S. 304, Nr. 260).
   1
128r Quam pulchra es casta generatio ... (Sap. 4,1). Nota tamque diligit sponsus in sponsa invenire vult Christus in anima ... — ... et posuit diadema regni in capite eius per quam signatur gloria aeterna ad quam nos perducat …
(130r-131v) Guibertus de TornacoSermo de mortuis (Schneyer 2, S. 304, Nr. 261).
   1
130r Omnes morimur et quasi aquae ... (2. Sam. 14,14). In verbis propositis notatur sententia diffinitiva moriendi ... — ... etiam fraudentur in suis.
(131v-133r) Guibertus de TornacoSermo de mortuis (Schneyer 2, S. 304, Nr. 262).
   1
131v Omnes morimur ... (2. Sam. 14,14). Post mortis diffinitivam sententiam subiungit mortis ... — ... ad supernam pervenire patriam ad quam nos perducat etc.
(133r-134v) Guibertus de TornacoSermo de mortuis (Schneyer 2, S. 304, Nr. 263).
   1
133r Omnes morimur ... (2. Sam. 14,14). Post diffinitivam moriendi sententiam et mortis praesentia ... — ... merebitur interesse, ad quorum consortium nos perducat etc.
(134v-136r) Guibertus de TornacoCommendatio mortuorum (Schneyer 2, S. 304, Nr. 264).
   1
134v Quoniam in morte solent mortui recommendari ... — ... timens deum ipsa laudabitur.
(136v-154v) Unbeschrieben.
(155ra-338rb) Guilelmus de Melitona Super apocalypsim (RB 2964).
   1
155ra Tit.: Sequitur super apokalypsim.
Permittitur (recte: Praemittitur) autem huic libro prologus materialis (recte: magistralis) in quo vere omnia quae diximus praelibantur et dividitur in quinque partes ... — ... sicut opto infallibiliter ipsi ergo domino nostro Iesu Christo qui a principio huius libri per me ... in saecula saeculorum amen.
(339v-352v) Unbeschrieben.