Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=8409 
Salzburg, Universitätsbibliothek, M II 340
PS.ALBERTUS MAGNUS · AEGIDIUS ROMANUS · DIRECTORIUM CONFESSORUM · IOHANNES GERSON · HENRICUS DE BITTERFELD
Olim: V.4.G.147    Papier   171 Bl.   (290-295) × 217   Salzburg/Bayern, 2. Drittel 15. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Salzburg, Bibliothek der Bischöfe von Chiemsee
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 2)

Wasserschäden besonders zu Beginn und am Ende, Papier z.T. an den Rändern beschädigt. Wasserzeichen: 1-90 Waage im Kreis, Dreiberg mit einkonturiger Stange und Kreuz; 91-152 Leopard, Dreiberg mit einkonturiger Stange und Kreuz; 153-171 Ochsenkopf mit zweikonturiger Stange und Kreuz, Waage im Kreis. Lagen: III5 + 11.VI137 + (VI-1)148 + II152 + VII166 + III171; erstes und letztes Blatt als Spiegel aufgeklebt. Reklamanten. Neue Foliierung.
Schrift:
Schriftart: Bastarda
Schriftraum zweispaltig (nur 153r-166v einspaltig): 6ra-89ra (190-104) x 143, mit Stift gerahmt, 40 Zeilen auf Stiftlinierung, 91ra-150rb (192-194) x 149, mit Tinte gerahmt, 33-40 Zeilen, 153r-166v 215 x 135, mit Stift gerahmt, 30-33 Zeilen. Bastarda aus dem 2. Drittel des 15. Jh. von 5 Händen. 1) 6ra-89ra. 2) 91ra-144ra. 3) 144va-147rb. 4) 147rb-150rb. 5) 153r-166v.
Ausstattung: Rubriziert   
6ra-89ra rote Überschriften, 3zeilige Perllombarden nur auf fol. 1r ausgeführt, sonst Platz ausgespart. 91ra-144ra rote Überschriften, Auszeichnungsstriche, Unterstreichungen, 2zeilige Lombarden, 91ra rote Perllombarde mit weißen Aussparungen über 8 Zeilen. Ab 144va nicht rubriziert.

Einband: Gotisch     Streicheisenlinien        
Spätgotischer Einband: Ursprünglich weißes Schweinsleder (nachgedunkelt) über Holz mit Streicheisenverzierung. VD: Doppelte Streicheisenlinien bilden ein großes Mittelfeld, darin ein Rautenmuster. HD: Doppelte Streicheisenlinien bilden ein großes Mittelfeld, darin dreifache Streicheisenlinien ein Andreaskreuz. Am VD 2 Schließenbeschläge, auf das Leder wurde mit Tinte ein Inhaltsverzeichnis (15. Jh.) geschrieben. Auf dem HD 2 Messingnägel als Beschläge, Schließenbänder abgerissen. Auf dem oberen Schnitt Albertus Ratisponensis super Ave Maria, Directorium curatorum. R mit 4 Doppelbünden, Bibliotheksschildchen B.Ch., am Schwanz alte Signatur der Bibliothek der Bischöfe von Chiemsee 97. Signakel.


Der Codex stammt aus der Bibliothek der Bischöfe von Chiemsee (vgl. alte Signatur auf dem Rücken). - Alte Signatur V.4.G.147. auf dem Spiegel des VD und auf 1r.
Beatrix Koll

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"RB", "PL", "Zumkeller", "Bloomfield", "Hain", "Madre", "Kaeppeli", "Madr", "Hohmann"
alle Initien
(VD-Spiegel) Alte Signatur (19. Jh.) V.4.G.147.
(1r-5v) Unbeschrieben, nur alte Signatur auf 1r.
(6ra-23vb) Ps.Albertus MagnusCompendium super Ave Maria (RB 1063. - Literaturangaben in: G. Meyer/M. Burckhardt: Die mittelalterlichen Handschriften der Universitätsbibliothek Basel. Beschreibendes Verzeichnis. Abteilung B: Theologische Pergamenthandschriften. Zweiter Band: Signaturen B VIII 11 - B XI 26. - Basel, 1966. S. 351ff).
   1
6ra Tit.: Incicipit (!) compendium domini Alberti episcopi Ratisponensis super Ave Maria.
Loqui cupiens de virgine Maria ligua (recte: lingua) deficit, amor cogit ... — ... quam nostrae resurrectionis. Quam nobis donare dignetur pater et filius et spiritus sanctus. Sch.: Explicit compendium. Explicit compendium super Ave Maria domini Alberti Ratisponensis episcopi maximi philosophy etc.
(23vb-79rb) Ps.Albertus MagnusTractatus de laudibus BMV (RB 1057. - Parallelüberlieferung: UB Graz, Cod. 1041,196v-258v und Cod. 1422, 74-118). Einteilung in 20 Einzeltraktate.
(23vb-24ra) Anselmus Cantuariensis Oratio LII, exc. (PL 158, 952-954).
   1
23vb Tit.: Prefacio in librum de laudibus beate virginis ex libro oracionum Anshelmi etc.
Maria, tu illa magna Maria, tu illa maior ... — ... protectione custodiatur. Amen.
(24ra-25va) Tituli.
(25va-79rb) PS.Albertus MagnusTractatus de laudibus BMV.
   1
25va Tit.: Incipit liber de laudibus beate et intemerate virginis. Tractatus primus de prefiguracione eius . Primo qualiter fuit prefigurata in operibus sex dierum.
Ut exultantibus animis laudare, benedicere et praedicare deum possimus ... — ... deposcens munus tribuat michi trinus et unus. Amen etc. Sch.: Et sic est finis istius tractatus Anshelmi die laudibus b. v.
(79rb-88rb) Aegidius RomanusTractatus de peccato originali (Zumkeller Nr. 42, diese Hs. unter alter Signatur genannt; Bloomfield 1886).
   1
79rb Tit.: Sequitur tractatus de originali peccato egregy decoris (!) Egidy.
Ego cum sim pulvis et cinis loquar ad dominum meum ... — ... ut facie ad faciem te videre possimus qui es benedictus in saecula saeculorum. Amen. Sch.: Finis est huius originalis tractatus peccati.
(88rb-89ra) Traktat: de potentiis animae.
   1
88rb Tit.: Sequitur tractatus de potencys anime cum figura earundem etc.
Sicut dicit Avicenna iiii° libro Canonis organorum quoddam est virtutem alteri tribuens et non recipiens ut cor ... — ... et spiritu ad membra singula derivantur etc
(89rb-89vb) Unbeschrieben.
(90r) Notizen, anonyme (15. Jh.). Presententur domino Michaeli in Kyemse (Chiemsee).
(90v) Unbeschrieben.
(91ra-133ra) Directorium confessorum (Nicht identisch mit Hain 2123-2125). Kompilation von Texten verschiedener Autoren: Johannes Auerbach (?), Ps.Nicolaus de Dinkelsbühl, Petrus Lombardus, Raymundus, Guilelmus Duranti etc. Gleiche Abfolge der Texte überliefert in Michaelbeuern, Man. cart. 69, 91ra-121rb (Koll) und München, BSB Clm 27407, 158r-204r (Hauke).
   1
91ra Tit.: (91ra-91rb) Prooemium. Üb.: Incipit directorium simplicium curatorum.
Ad laudem dei et animarum salutem meique principaliter et aliorum curatorum infrascripta (recte: infrascriptam) brevem ...
(91rb-93va) Ps. Nicolaus de DinkelsbühlDirectorium de auditione confessionis (vgl. Madre 288f.).
   1
91rb Primo cum accedit confitens interroga si sit parrochianus ... — ... qui dat omnibus affluenter et est benedictus in saecula. Amen.
(93va-97va) Traktat: de expeditione infirmorum (Bloomfield 4668, dort Iohannes Auerbach zugeschrieben. Literatur: H. Boockmann, Aus den Handakten des Kanonisten Johannes Urbach (Auerbach). Dt. Archiv für Erforschung des Mittelalters 28 (1972), 529f.).
   1
93va Tit.: Tractatus de expedicione infirmorum qui sunt in articulo mortis.
Quia circa infirmos maius est periculum ... — ... et sic domino committat infirmum etc.
(97va-101vb) Canones paenitentiales.
   1
97va Tit.: Sequitur tercia pars de canonibus penitencialibus.
Canon graece latine dicitur regula inde dicuntur canones ... — ... peccatorum circumstantiis et personae etc.
(101vb-114rb) Iohannes de Auerbach (?)Tractatus de restitutione (siehe auch Tractatus de expeditione infirmorum) (Bloomfield 5028. Literatur: Boockmann, a.a.O., 529f.).
   1
101vb Tit.: Quarta pars de eo qualiter sit restitucio facienda etc.
Quoniam sicut scriptum est mendaces sunt filii ... (Ps. 61,10). Multi casus occurrunt ... — ... poterat aequitas revocare etc.
(114rb-124ra) Sakramente: De septem sacramentis.
   1
114rb Sacerdotes curati qui sunt stabularii quibus vulneratus ... — ... de illis octavis aliquam faciunt mentionem etc.
(124ra-130vb) Exkommunikation: De excommunicatione.
   1
124ra Excommunicatio de qua tractat ecclesia duplex est scilicet maior et minor ... — ... et obliti sunt virgarum.
(130vb-133ra) Casus reservati: De casibus reservatis.
   1
130vb Nunc de casibus reservatis est sciendum quod duplex est causa ... — ... et cum de necessitatis articulo tractaretur etc.
(133rb) Unbeschrieben.
(133va-142va) Konzilien: Konstanz: Ablassgutachten einer Kommission des Konstanzer Konzils. Auch in M II 99, 268va.
   1
133va Supplicatur universis magistris theologiae ac doctoribus canonum atque legum Constantiensi concilio constitutis ... — ... intelligenda asserunt capitula pnotata (!).
(142vb-143ra) Ehe: De secundis nuptiis. Auch in M II 99, 265vb.
   1
142vb Tit.: De sacerdote secundas nupcias benedicente.
Advertendi quod nuptiae dicuntur secundae triplici ex causa. Primo ex parte utriusque tam viri quam mulieris ... — ... et cautius sit abstinere.
(143rb-144ra) Predigt: De forma praedicandi. Auch in M II 99, 267va.
   1
143rb Praedicator ut habeat formam praedicandi studeat primo esse bonae vitae ... — ... secundum membrum immediate praemissam etc.
(144rb) Unbeschrieben.
(144va-147rb) Iohannes Gerson Examinatio conscientiae = Opus tripartitum, pars II (Bloomfield 4851). Auch in M II 99, 348ra.
   1
144va Tit.: Examinacio consciencie magistri Iohannes de Gersono concellary Parisiensis.
Quisquis a morte peccati ad salutis et gratiae statum ... — ... aut involutae tutius dimittuntur. Sequitur. Sch.: Hec magister Iohannes de Gersono concellarius Parisiensis doctor sacre theologie egregius.
(147rb-150ra) Henricus de Bitterfeld Tractatus de horis canonicis (Druck: Hain 8406, 8407, 8824 etc.; Kaeppeli 1716; Madre 331f.; Hohmann 212; Zumkeller Nr. 384).
   1
147rb Tit.: Incipit tractatus de horis canonicis.
Septies in die laudem dixi ... (Ps. 118,164). Quamvis enim deus semper et in omni tempore laudandus sit a nobis ... — ... vitam aeternam habebit quam nobis concedat qui sine fine vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.
(150rb) Notizen, anonyme: De officio divino.
   1
150rb Tit.: De officio divino per multitudinem onagry (sic).
Officium ecclesiae sollicite et integre dicens scilicet omnes horas divinas et nocturnas ... — ... septies in die laudem dixi tibi etc. Sch.: Deo gracias.
(150va-152v) Unbeschrieben, nur Federproben auf 152v.
(153r-166v) Konzilien: Basel: Decretum concilii Basiliensis.
   1
153r Ad omnipotentis dei gloriam fidei catholicae exaltationem Christianaeque religionis profectum iacentes fundamentum in illo summo angulari lapide ... Frequens generalium conciliorum celebratio agri dominici ... — ... documenta. Datum Basileae in sessione publica etc.
(167r-171v) Unbeschrieben.